80-91 Flashcards
Dört dönemeç 83-87-89-91
83: seçimler, populizme dönüş ???
87: işçi hareketleri - ücretlerin yükselmesi: sermaye teknolojiye yönelmek durumunda
89: Yabancı sermayenin önündeki engellerin kalkması (TL değerini koruma kanununda değişiklikler - giriş çıkış serbestisi)
91: Kriz - körfez krizi
Finansal liberalizasyonun temel amaçları
- Finansal kaynakların mobilizasyonu - para bulalım
2. Kaynakların dağılımının iyileştirilmesi - nasıl dağıtalım
Finansal liberalizasyonun ayakları 1 - Finansal Politikalar
- Maliye politikası - KDV, enflasyonu azaltmaya yönelik, kamu harcamalarının kısılması
- Parasal politikalar
- Kredi politikaları - enerji ve ulaşıma seçici teşvik
- Faiz politikası - pozitif faiz
Finansal liberalizasyonun ayakları 2 - Finansal araçlar
- Kısa vadeli - ikincil piyasalar
2. Orta vadeli - hazine bonoları, tahviller
Finansal liberalizasyonun ayakları 3 - Finansal kurumlar
- Bankalar yeminli murakıpları - devlete bağlı denetçiler
- Ticari bankalar + MB - legal statülerinde değişiklikler yapıldı
* 3. SPK kuruldu, kanunu çıktı
* 4. Bankalararası para piyasası kuruldu
* en önemli değişiklikler, ancak yetkin eleman sıkıntısı var - banker krizine gitti
Finansallaşma Planı neden işlemedi?
- 80’lerde ciddi kaynak akışı oldu ancak, bu kaynaktan (borçlanmadan) doğabilecek risklerin analizi yapılmadı, tüm ilgi sanayileşmede
- Salt ücretlerin bastırılması hem sağlıklı değil hem de sürdürülebilir değil
- İhracat teşvikleri hayali ihracata dönüştü
- Ponzi finansmanı (saadet zinciri - banker krizi)
- Kurumsal yapıda çalışacak nitelikli eleman sıkıntıı
Finansal derinlik ihtiyacı? Göstergesi?
- Kaynak temini
- Risk (kriz) yönetimi
- Enflasyon kontrolü - monetizasyonun önüne geç
Gösterge: M2/GSMH veya M2Y/GSMH: 17.2’den 25’lere kadar çıkartıldı (80-89)
80-91 Dört Dönem: Para Politikası
I. Görece sıkı, döem sonu gevşek. Kontrol değişkeni: MB Kredileri
II. Görece sıkı, dönem sonu gevşek. Kontrol değişkeni: bankalararası para piyasası ve APİ rezerv oranları
III. Görece sıkı
IV. Görece sıkı
80-91 Dört Dönem: Vergi ve Kamu Harcamaları
I. Harcamaları azaltan politikalar, dolaylı vergilerde artış
II. Kurumlar vergisi indirimi (1985), Servet beyanı sistemi kaldırılır
III. Görece gevşek
IV. Görece gevşek
80-91 Dört Dönem: KİT fiyatlandırması
I. Şok zamlar
II. Aşamalı fiyat yükseltme
III. Aşamalı fiyat yükseltme
IV. Aşamalı fiyat yükseltme
80-91 Dört Dönem: Özelleştirme
I. yok
II. Kamu Ortaklığı İdaresi (KOİ) kurulur
III. Bazı KİT’ler KOİ’ye devrediliyor
IV. İlk ciddi özelleştirme hamlesi
KOİ ne için kurulmuştur? Neden başarısız?
- Özelleştirme altyapısını kurmuştur
- Finansmanı parçalayarak hisselere yayma stratejisinin kurumu
- Finansman sıkışmalarından dolayı amaçlarını gerçekleştiremeden blok satışlara gidildi
80-91 Dört Dönem: Gelir Politikaları
I. Grev ve lokavt yasak
II. Kontrollü sendikal hayat
III. Sendikal canlanma (maden işçilerinin yürüyüşü)
IV. Sendikal mücaelenin yoğunlaşması
Özelleştirmede başarı unsurları
- şeffaflık
- değerinde satış
- hisselere parçalanması (halka inmesi)
(4) . Acele edilmemesi
80-91 Dört Dönem: Faiz Oranları
I. - Vadeli mevduat ve kredi faizlerinin serbest bırakılması
- bankaların centilmenlik anlaşmaları
- faiz yarışması
- banker krizi
- dokuz büyük bankaya mevduat faiz oranı saptama yetkisi
- MB’ye mevduat faiz oranlarını saptama yetkisi
- stopaj oranının düşürülmesi
II. - MB denetiminde faiz hadleri
- banka ve sigorta işlemleri vergisinin düşürülmesi
- kaynak kullanımı destekleme fonu kesintilerinin ve stopaj oranlarının aşamalı düşürülmesi
III. Faiz hadlerinin piyasada belirlenmesine geçiş ve faiz yarışına karşı MB
IV. Tahvil üzerine orta ve uzun vadeli avans işlemlerine son.
80-91 Dört Dönem: İstikrar amaçlı politikalar
- Para politikası
- Vergi ve kamu harcamaları
- KİT fiyatlandırması
- Deregülasyon
- Özelleştirme
- Gelir politikaları
80-91 Dört Dönem: Yapısal uyum amaçlı politikalar
- Devaluasyon
- Dış ticaretin serbestleşmesi
- Sermaye hareketleri serbestleşmesi
80-91 Dört Dönem: Finansal Araçların Çeşitlenmesi
I. - mevduat sertifikaları - (banker) borç senetleri - yatırım fonları ile ilgili ilk düzenleme II. - gelir ortaklığı senetleri - kar zarar ortaklığı belgesi - banka garantili bono - finansman bonoları - menkul kıymetler yatırım fonları - dövize endeksli borç senetleri III. - döviz piyasası - altın piyasası IV. MB'nin TL ve döviz piyasalarında tam ekonomik aktör haline gelmesi (89: konvertibilite)
80-91 Dört Dönem: MB
I. Kuruluş kanununda değişiklikler II. - devlet tahvillerinin periyodik ihalelerle satılması - APİ - bankalar gözetim müdürlüğü - bankalararası TL piyasası III. - döviz piyasası - altın piyasası IV. MB döviz piyasası aktörü
MB’nin piyasanın bir aktörü haline gelme süreci
- 86: APİ için yasal altyapı
- 87: Banakalararası TL piyasasının kuruluşu
- 89: konvertibilite
KİT’leri yüksek faize yönelten unsurlar
- Zarar eden yapıları finansman ihtiyacını sürekli kıldı
- 80 sonrası kaynağı kendileri bulmak zorundalar
- Enflasyona bağlı dolarizasyon döviz bulmalarını güçleştirdi
- Açık piyasaya geçiş döviz bulmayı güçleştiren diğer faktör
80’ler boyunca TL neden sürekli değer kaybetti?
- Kuru etkileyen unsurlar: Mal ticareti ve finans hareketleri
- TC’de tasarruf açığı var: döviz talebi yaratır
- İthalat yüksek
- İthalat - ihracat dengesinin kısa vadede değişemeyeceği gerçeği beklenti yaratarak destekler
88 Kararları
- Dolara hücumu tersine çevirme amaçlı
- TL faizi yukarı
- Döviz kotasyonları (bekletme) kaldırıldı
- Olası döviz krizini engelledi
80-90 arası makro göstergeler (80-90 süreci sanayileşememe durumunun analizi ve sebepleri)
- Büyüme: 3.5-8 arası inişli çıkışlı, ortalama 4.5 civarı
- İhracatta artış olmuştur ancak sanayileşme güdük kalmıştır.
- Sabit sermaye yatırımlarında kamunun payı azalmış, özel sektöre kaymıştır (%10 civar)
- İmalat sanayi yatırımlarının toplam yatırımlara oranı düşmüştür. (kamuda %30’lardan %5’lere kadar, özelde 30’dan 26.2’ye) bu da sanayileşme ayağının zayıflığını gösterir.
- Bu rakamlar aynı zamanda kamunun kaynakları verimsiz kullandığı, özel sektöre devrin etkinliği artıracağı argümanını çürütür
- Sebep: faiz yüksekliği. Sermaye yatırıma dönüşemedi veya emek yoğun yatırımları tercih etti
- İhracat verileri: 3 milyar $’dan 13 milyar $’a çıktı, diğer taraftan karşılama oranları: %37 - %62 - %81.4 - %58 olarak gerçekleşti
- Borç: 80’lerin ikinci yarısından itibaren iç borçlanmaya ağırlık veriyor. iç/dış - 85: 6,9/20,65 90: 55/49