5. PARLANTERIZAM Flashcards
1
Q
Kako je ustavno određena Kraljevina SHS?
A
Kao parlamentarna monarhija
Očekivalo se poštovanje parlamentarne prakse, ali su ustavna rešenja omogućila kralju da ne poštuje volju Narodne skupštine.
2
Q
Šta se smatra ‘pseudoparlamentarizmom’ u kontekstu Kraljevine SHS?
A
Parlamentarna praksa koja nije bila zasnovana na stvarnoj volji birača i nije poštovala stavove skupštinske većine
Doprinosila obezvređivanju parlamentarizma od prvog dana njegovog postojanja.
3
Q
Koje su dve ministarske krize izazvane Narodnom skupštinom između 1918. i 1929. godine?
A
Obaranje prve vlade Milenka Vesnića i pete vlade Nikole Uzunovića
Svetozar Pribićević je zabeležio da je Narodna skupština izazvala samo dve od 23 ministarske krize.
4
Q
Koje je ustavno pravo kralja olakšavalo njegovu arbitražu?
A
Pravo na sazivanje, raspuštanje Skupštine i raspisivanje izbora
Ova prava su omogućila kralju da kontroliše političku situaciju.
5
Q
Kako je kralj Aleksandar uticao na politički život?
A
Oslanjajući se na strane sile, kao što su Francuska i Čehoslovačka
Takođe je imao uticaj na finansijske krugove u zemlji i van nje.
6
Q
Koji su bili glavni predstavnici dvorske kamarile tokom vladavine kralja?
A
Košta Kumanudi i Vojislav Marinković
Ovi pojedinci su imali značajan uticaj među demokratama.
7
Q
Šta je predstavljala Narodna skupština Kraljevine SHS?
A
Tribinu za politička nadmetanja, ustanovu za donošenje zakona i utvrđivanje budžeta
Nije bila osposobljena za razmatranje privrednih i socijalnih pitanja.
8
Q
Koji su problemi uticali na rad Narodne skupštine između 1921. i 1929. godine?
A
Društvena nestabilnost i česte smene vlada
Nijedna skupština izabrana u tom periodu nije ispunila četvorogodišnji mandat.
9
Q
Kako je kralj Aleksandar reagovao na pokušaj stvaranja jedinstvenog srpskog političkog fronta?
A
Uticao je da se ne stvori jedinstveni front kroz davanje miga Svetozaru Pribićeviću
Snažni politički blok bi mogao ograničiti njegovu moć.
10
Q
Koje su posledice kraljevog mešanja u političke stranke?
A
Stvaranje uporišta među radikalima i demokratama
Kralj je nastojao da kontroliše političke vođe i stranke.
11
Q
Kako je kralj Aleksandar koristio vojsku tokom svoje vladavine?
A
Za zaštitu unutrašnjeg poretka i kao ultima ratio
Vojska je bila korišćena u svim spoljnim ili unutrašnjim krizama.
12
Q
Kako su se vladine stranke ponašale u vezi sa državnim aparatom?
A
Zloupotrebljavale su javnu vlast i koristile fizičku i psihološku prinudu
To je uključivalo manipulaciju tokom izbora.
13
Q
Koji su bili glavni razlozi za česte promene vlada u Kraljevini?
A
Nacionalni sukobi i borba suparničkih stranaka
Ove promene su često bile izazvane krizama i ličnim razilaženjima ministara.
14
Q
Koje su stranke najčešće formirale vlade u Kraljevini?
A
Radikali
Od 39 vlada, 30 su obrazovali radikali, a kralj se najradije oslanjao na njih.
15
Q
Kako je kralj Aleksandar kontrolisao političke lidere?
A
Primena metoda prinude i psihološkog omekšavanja
Zavisilo je od trenutnih interesa monarhije.
16
Q
Koji su bili efekti korupcije i moralne degeneracije u državnom aparatu?
A
Nepotizam, nerad i zloupotreba vlasti
Državni aparat je imao presudnu ulogu u određivanju ishoda izbora.
17
Q
Kako su izbori u Kraljevini SHS bili prilagođeni?
A
Izbornom zakonodavstvu i tehnikama raspoređivanja mandata
Prilagođavani su interesima vladajuće klase.
18
Q
Kakav uticaj su imali stranački lideri na političku scenu?
A
Povezivanje sa bankarskim i industrijskim krugovima
Postajali su zavisni od stranog kapitala i političkog odlučivanja.
19
Q
Da li je Narodna skupština uspevala da reši aferu korupcije?
A
Ne
Debate nisu dovodile do reformisanja sistema vlasti ili kažnjavanja učesnika u aferama.
20
Q
Koje su posledice imale političke intrige u Kraljevini SHS?
A
Nisu dovele do izvođenja učesnika na optuženičku klupu ni do reformisanja sistema vlasti
Ove intrige su otkrivale razmere zloupotreba i pozadinu vlasti.
21
Q
Kako je strani diplomati ocenjivali administraciju nove države?
A
Videli su je kao jednu od najranjivijih tačaka nove države
Upravni sistem je ostao raznolik, sa više različitih administrativnih sistema.
22
Q
Koje karakteristike su imale kritike jugoslovenske uprave?
A
Inercija, korupcija, neefikasnost i nepoštenje
Kritika je bila usmerena na rukovodeće političare koji su se bavili sitnim intrigama.
23
Q
Koje su vrste korupcije bile prisutne u administraciji?
A
- Debeli bakšiš
- Razni vidovi podmazivanja
- Mito
- Klanjske i rođačke veze
- Pronevere državnog novca
- Masne provizije
- Aferе i skandali
Ove pojave su se javile zbog naglog rasta činovništva i represivnih mera.
24
Q
Kako je parlamentarizam u Kraljevini SHS izgubio ugled?
A
Zbog delovanja vanparlamentarnih činilaca i kraljevog mešanja u politički život
Kralj je podsticao rivalstvo stranaka i preuzimao arbitražu između sukobljenih strana.
25
Koje stranke su se pojavile na političkom polju nakon 1918. u Kraljevini SHS?
* Radikali
* Slovenački klerikalci
* Samostalna demokratska stranka
* Jugoslovenska demokratska stranka
* Hrvatska stranka prava
* Federalistički blok
* Opozicioni blok
## Footnote
Politička scena bila je raznolika, sa strankama različitih orijentacija.
26
Koje su karakteristike imale građanske stranke u Kraljevini SHS?
Nisu bile čvrsto organizovane, podeljene nacionalno i verski
## Footnote
Ove stranke su često delovale protiv revolucionarnog radničkog pokreta.
27
Kako su se stranke pregrupisavale unutar Parlamenta?
Stvarale su parlamentarne zajednice, privremene političke saveze i opozicione ili vladajuće blokove
## Footnote
Ove grupe su se formirale kako bi se prihvatile ili sprečile određene mere.
28
Koja je bila sudbina Narodne radikalne stranke nakon smrti Nikole Pašića?
Počela je osipati se i frakcijski deliti
## Footnote
Ova stranka je postala podložna uticajima dvora i sukobima unutar nje.
29
Koji su bili uzroci razilaženja unutar Jugoslovenske demokratske stranke?
Sporazum o ustupcima u smislu decentralizacije i samouprave
## Footnote
Pribićević se razišao zbog straha od prevage srpske buržoazije.
30
Koje su ličnosti preovladavale u političkom životu Kraljevine SHS?
Starije generacije političara, vođe stranaka
## Footnote
Njihov uticaj je bio značajan, a biračko telo se opredeljivalo prema vođama, a ne programima.
31
Kako se biračko telo opredeljivalo u Kraljevini SHS?
Prema vođama, kao što su Nikola Pašić i Stjepan Radić
## Footnote
Ove ličnosti su imale značajan uticaj na politički život.
32
Ko je bio osnivač prve moderne političke stranke u Srbiji?
Pašić
## Footnote
Pašić je igrao ključnu ulogu u oblikovanju političkog pejzaža Srbije tokom svog vremena.
33
Koliko je godina Pašić bio na čelu vlade?
12 godina
## Footnote
Period od 1903. do 1918. obuhvata balkanske ratove i Prvi svetski rat.
34
Koje su osobine Pašićevog karaktera prema Niko Županiću?
* prisebnost i mirnoća
* lako prosuđivanje ljudi
* uzdržljivost
* praktičan i realan pogled
* dobar psiholog
* dalekovid manevar
## Footnote
Ove osobine doprinose njegovom uspehu kao političara.
35
Kako je Pašić vodio svoje političke akcije?
Tajno, mimo vlade i Glavnog odbora stranke
## Footnote
Ovaj pristup mu je omogućio da zadrži kontrolu i izbegne direktne sukobe.
36
Šta označava izraz 'pašićevština'?
Najružnije strane politike
## Footnote
Izraz se koristi za opisivanje negativnih aspekata Pašićeve političke strategije.
37
Ko je bio Svetozar Pribićević?
Arhicentralista i asimilacionista
## Footnote
Pribićević je imao radikalne stavove o jugoslovenskoj nacionalnoj identitetu.
38
Kako je Korošec bio ocenjen od strane stranaca?
* sveštenik
* vođa 'papističke' stranke
* politički lukav
* bez konstruktivnog programa
## Footnote
Njegov uticaj je bio povezan s podrškom slovenačkog seljaštva.
39
Šta je predstavljala Hrvatska republikanska seljačka stranka (HRSS)?
Glavni otpor centralističko-unitarističkom režimu
## Footnote
HRSS se transformisala u nacionalni pokret Hrvata za reviziju Vidovdanskog ustava.
40
Koji je bio rezultat izbora 1923. za HRSS?
473.733 glasa i 70 poslaničkih mesta
## Footnote
Ovaj rezultat je pokazao rast uticaja stranke u političkom životu Kraljevine.
41
Kako je HRSS nastojala da zainteresuje strane političare?
Kroz akcije van Parlamenta i primenu bojkota
## Footnote
Ove strategije su bile usmerene ka dobijanju pažnje za hrvatsko pitanje.
42
Ko je bio vođa HRSS/HSS?
Stjepan Radić
## Footnote
Radić je bio poznat po svojim neočekivanim zaokretima i sposobnosti da mobilizuje seljaštvo.
43
Šta je 'Seljačka sloga'?
Hrvatsko seljačko, prosvetno i dobrotvorno društvo
## Footnote
Ova organizacija je radila na mobilizaciji seljaštva i širenju seljačke kulture.
44
Kada je HRSS promenila ime u Hrvatska seljačka stranka (HSS)?
27. marta 1925.
## Footnote
Ova promena je bila rezultat prihvatanja monarhije i odricanja od republikanizma.
45
Kako je HSS učestvovala u vlasti Kraljevine?
Delila odgovornost u vladama 1925—1927.
## Footnote
Ova saradnja je bila kratkog veka i izazvala je unutrašnje tenzije.
46
Da li je Stjepan Radić bio zadovoljan merama vlade?
Ne
## Footnote
Radić je kritikovao mere vlade koje nisu odgovarale njegovim očekivanjima.
47
Kako je dvor odgovorio na kapitulaciju KPJ?
Dvor je uspeo da privoli HRSS na saradnju odricanjem njenog vodstva od zalaganja za republikanski oblik vladavine
## Footnote
HRSS označava Hrvatsku seljačku stranku.
48
Ko je bio ključna figura u HSS i kakav je bio njegov politički stav?
Stjepan Radić, koji je formulirao 'nacionalizam puka' ili 'seljački nacionalizam'
## Footnote
Ovaj nacionalizam je spajao borbu za socijalne pravice sa očuvanjem nacionalne individualnosti Hrvatske.
49
Šta je označavalo raskid saradnje između HSS i radikala?
Odnosi između srpske i hrvatske buržoazije su zapali u krizu
## Footnote
Kraj parlamentarizma je bio na pomolu.
50
Kako su britanski diplomati opisivali Stjepana Radića?
Kao 'visoko obrazovanog čoveka', ali 'duha pomalo neuravnoteženog i sklonog idealizmu'
## Footnote
Takođe su isticali njegovu nedoslednost i sklonost oratorstvu.
51
Koji događaj je označio stvaranje Seljačko-demokratske koalicije (SDK)?
Zbližavanje Stjepana Radića i Svetozara Pribićevića
## Footnote
Ova koalicija je osnažila hrvatsko-srpski opozicioni front.
52
Koje stranke su činile slovenački politički život 1918. godine?
Slovenska ljudska stranka, liberali i socijaldemokrati
## Footnote
Ove stranke su se suočavale u borbi za vlast i uticaj.
53
Kako se Slovenska ljudska stranka (SLS) prilagodila političkoj sredini Kraljevine?
Napustila je privremeno republikansko opredeljenje i našla kompromis s vladarom
## Footnote
Cilj je bio zaštiti slovenačke nacionalne interese.
54
Šta je Savez zemljoradnika propagirao?
Koncepciju 'zadružne države' i rešavanje agrarnog pitanja
## Footnote
Takođe se suprotstavljao komunizmu.
55
Koja stranka je dominirala političkim životom Hrvatske kao predstavnik nacionalnih interesa?
Hrvatska seljačka stranka (HSS)
## Footnote
HSS je u nerešenom nacionalnom pitanju videla izvor društvenih nevolja.
56
Kako je slovenska buržoazija koristila jugoslovensko zaleđe?
Kao sigurnu odbranu nacionalnog opstanka i perspektivu okupljanja Slovenaca
## Footnote
Takođe su imali izvore poljoprivrednih i industrijskih sirovina.
57
Kako se Jugoslovenska muslimanska organizacija ponašala prema srpskoj vladajućoj klasi?
Sprovodila je neprincipijelnu politiku kompromisa i pogađanja
## Footnote
Zalagali su se za autonomiju Bosne i Hercegovine.
58
Ko je predvodio Savez zemljoradnika?
Jovan Jovanović ('Pižon')
## Footnote
Ova stranka je dobijala glasove uglavnom u Srbiji i selima Bosanske krajine.
59
Koji su bili glavni problemi sa kojima su se suočavali politički lideri seljačkih stranaka?
Politička premorenost i odvojenost od sela i njegovih problema
## Footnote
Ovi lideri su često dobijali prezriv naziv 'terazijski zemljoradnici'.
60
Koji su bili glavni ciljevi slovenačke ljudske stranke?
Očuvanje slovenskih nacionalnih interesa i ekonomskog integriteta
## Footnote
Takođe su se trudili da obuzdaju vanjski hrvatski nacionalizam.
61
Kako je Džemijet delovao na teritoriji Makedonije?
Okupljao je pristalice na verskoj osnovi
## Footnote
Njegova politika je bila usmerena ka interesima muslimanske zajednice.
62
Da li su britanski diplomati smatrali Radića efikasnim administratorom?
Ne, smatrali su ga krajnje neefikasnim
## Footnote
Međutim, isticali su njegovu sposobnost ideologa.
63
Šta je bio zahtev za autonomijom nakon srpsko-hrvatskog sporazuma?
Zahtev za autonomijom se ističe zbog pritiska radikala i HSS na Muslimane da se izjašnjavaju za Srbe ili Hrvate.
64
Ko je delovao na teritoriji Makedonije, Kosova i Metohije i Sandžaka?
Džemijet, koji je okupljao pristalice na verskoj osnovi.
65
Kako je radnička klasa u Kraljevini bila politički nejedinstvena?
Davala je glasove reformističkoj socijaldemokratiji i građanskim strankama.
66
Koje socijaldemokratske stranke su se ujedinile u Socijalističku partiju Jugoslavije (SPJ)?
* Jugoslovenska socijaldemokratska stranka Slovenije
* Socijaldemokratska stranka Jugoslavije
* Socijaldemokratska radnička partija Jugoslavije
67
Ko su bili vođe Socijalističke partije Jugoslavije (SPJ)?
* Etbin Kristan
* Vilim Bukšeg
* Dragiša Lapčević
* Vitomir Korač
* Živko Topalović
68
Zašto Socijalistička partija Jugoslavije nije postala uticajniji činilac političkog života?
Zbog neodgovarajućeg reformističkog programa i centralističko-unitarističkog opredeljenja.
69
Da li su pozivi socijalista na poštovanje parlamentarne prakse bili uverljivi?
Ne, zvučali su neubedljivo i neumesno.
70
Kako je Jugoslovenska republikanska stranka gledala na monarhiju?
Smatrala je da sva zla dolaze od monarhije.
71
Kakvo je stajalište republikanske stranke o nacionalnoj individualnosti?
Priznavali su nacionalnu individualnost Srba, Hrvata i Slovenaca.
72
Šta su crnogorski federalisti tražili u Kraljevini SHS?
Jedno krilo je tražilo autonomnu Crnu Goru, a drugo obnovu crnogorske državnosti.
73
Kako su se federalisti izjašnjavali o položaju Crne Gore?
Tražili su ravnopravan položaj ili autonomiju pod dinastijom Karađorđevića.
74
Ko je bio vođa desne frakcije KPJ?
Sima Marković.
75
Koje su glavne karakteristike KPJ?
* Jugoslovenska rasprostranjenost
* Organizacione osobine (kadrovska partija)
* Način prijema članova
* Princip demokratskog centralizma
* Postojanje organizacije mladih komunista (SKOJ)
76
Kada je KPJ započela ubrzano raditi na ilegalnom organizovanju?
Juna 1921.
77
Koji su uzroci poraza KPJ 1921. bili predmet rasprave?
* Organizaciona pitanja
* Frakcijska borba
* Nacionalna pitanja
* Seljačka pitanja
* Sindikalna pitanja
78
Šta je formirano 1923. godine kao deo KPJ?
Zagranični komitet KPJ.
79
Kako je KPJ odgovorila na buržoazijski udar 1923-1924?
Održala je minimalan uticaj zbog političke slabosti i unutrašnjih sporova.
80
Koji je bio cilj KPJ prema nacionalnim pitanjima?
Pravo na samoopredeljenje do otcepljenja.
81
Šta su socijalisti koristili za uticaj na radnike?
Kroz sindikalne organizacije.
82
Šta je bio stav KPJ prema građanskim strankama?
KPJ je bila snaga koja se zalagala za izmenu postojećeg sistema društvenih odnosa.
83
Koji su ciljevi Partije osim prava na samoopredeljenje?
Revolucija i balkanska federacija
## Footnote
Ova pitanja su ključna za razumevanje političkih stavova i strategija Partije.
84
Šta je razmatrano u tezama koje je podneo Košta Novaković?
Nacionalna i 'plemenska' pitanja kao posledica klasnog sukoba 'jugoslovenske buržoazije'
## Footnote
Ove teze su otvorile javnu raspravu o važnim pitanjima.
85
Kako je unutrašnja klima u Partiji uticala na njen rad?
Paralisala je politički rad i ometala pronalaženje organizacionih oblika
## Footnote
Takođe je sprečila raščišćavanje idejnih pitanja važnih za revolucionarnu borbu.
86
Koje su posledice gubitka seljačkih masa za KPJ?
Seljačke mase su postale plen sitnoburžoaskih partija, pre svega HRSS
## Footnote
Ovaj gubitak je značajno uticao na političku poziciju KPJ.
87
Kako je 'desnica' gledala na povezivanje sa seljaštvom?
Protivila se povezivanju, smatrajući seljaštvo 'rezervom buržoazije'
## Footnote
Ovo je bilo suprotno stavu 'levice', koja je smatrala da je povezivanje ključno.
88
Kako je 'levica' gledala na delatnost sindikata?
Videla je mogućnost vaspitanja radnika za revoluciju
## Footnote
'Levica' se zalagala za rad komunista u radničkim sindikatima.
89
Kako se na nacionalni sukob buržoazija gledalo pod uticajem Sime Markovića?
Kao na konkurentsku borbu hrvatske, slovenačke i srpske buržoazije
## Footnote
Ova percepcija je uticala na političke stavove unutar Partije.
90
Kakav je bio stav KPJ o 'nacionalnom jedinstvu'?
Razlikovao se od stava vladajuće buržoazije samo po klasnom pristupu unitarizmu
## Footnote
Ova razlika je bila važna za političku strategiju Partije.
91
Šta je nagoveštavalo otvaranje rasprave o nacionalnom pitanju?
Diskusija Koste Novakovića na Prvoj konferenciji KPJ
## Footnote
Ova rasprava je bila ključna za razvoj koncepcije revolucionarnog pokreta.
92
Koji su mogući oblici unutrašnjih odnosa prema Markoviću?
Centralistički, federalistički, autonomistički
## Footnote
Ovi oblici su predstavljali različite pristupe rešavanju nacionalnog pitanja.
93
Kako je Marković video Kraljevinu SHS?
Kao 'uzgredni produkt', a ne delo 'nacionalne revolucije'
## Footnote
Ovaj stav je bio značajan za razumevanje nacionalnog pitanja u tom periodu.
94
Šta je Marković smatrao političkom nadoknadom za privrednu nerazvijenost srpske buržoazije?
Velikosrpska hegemonija
## Footnote
Ovaj koncept je bio ključan za analizu odnosa među buržoazijama.
95
Koji su bili uslovi za slobodnu klasnu borbu prema Markoviću?
Davanje pokrajinskih političkih autonomija
## Footnote
Ova autonomija bi omogućila bolje uslove za klasnu borbu.
96
Šta je kritikovala 'levica' u vezi sa Markovićevim shvatanjem buržoaske ustavnosti?
Slabljenje revolucionarne borbe
## Footnote
'Levica' je smatrala da nacionalno pitanje ne bi trebalo da se svodi na problem ustavne revizije, već na težnju ugnjetenih nacija.
97
Ko se zalagao za stvaranje jedinstvenog fronta radnika i seljaka?
Rajko Jovanović
## Footnote
Jovanović je tvrdio da bi 'radničko-seljačka vlada' ustala protiv 'srpskog imperijalizma'.
98
Koje je gledište izneo Pavle Pavlović u raspravi o nacionalnom pitanju?
Kompromisno gledište
## Footnote
Pavlović je zastupao tezu da je nacionalno pitanje 'fatamorgana' izazvana borbom buržoazije.
99
Na kojoj konferenciji je nacionalno pitanje dobilo istaknuto mesto?
Treća konferencija KPJ
## Footnote
Održana u januaru 1924. u Beogradu.
100
Šta je usvojena Rezolucija o nacionalnom pitanju Treće konferencije KPJ naglašavala?
Pravo naroda na samoopredeljenje
## Footnote
Uključujući pravo na slobodno otcepljenje i obrazovanje vlastite države.
101
Koji je princip uređenja usvojen na Trećoj konferenciji KPJ?
Demokratski centralizam
## Footnote
Takođe je doneta rezolucija o stvaranju komunističkih grupa u sindikatima.
102
Koja je bila koncepcija Kominterne o nacionalnom pitanju u Jugoslaviji?
Razbijanje Kraljevine SHS
## Footnote
Preporučivala je izdvajanje Hrvatske, Slovenije i Makedonije iz sastava Jugoslavije.
103
Ko je označio HRSS kao revolucionarnu partiju?
Staljin
## Footnote
Ova oznaka je data 1924. godine.
104
Kako je KPJ analizirala nacionalne i političke konfrontacije u Kraljevini SHS?
Kao borbu klase protiv klase
## Footnote
Ova analiza je dovela do promene stava prema nacionalnim pokretima.
105
Šta je Sima Marković smatrao o situaciji u Jugoslaviji?
Nije bila revolucionarna
## Footnote
Marković je video nacionalne pokrete kao put za demokratizaciju društva.
106
Kako su se frakcijske borbe manifestovale unutar KPJ?
Prožele su celokupni život Partije
## Footnote
Ove borbe su dovele do paralize političkog rada.
107
Koje su ličnosti iz radničkog pokreta smetale desnici?
Ivan Krndelj, Đuro Salaj, Đuro Đaković, Josip Broz, Blagoje Parović, Ivan Tomanić, Josip Kraš, Blaž Valjin
## Footnote
Ove ličnosti su se suprotstavljale shvatanjima desnice.
108
Na kojoj konferenciji je zatraženo okretanje Partije radničkoj klasi?
Osma zagrebačka partijska konferencija
## Footnote
Održana februara 1928. godine.
109
Šta je KPJ smatrala o Kraljevini SHS?
Versajska tvorevina
## Footnote
KPJ je radila na njenom razbijanju.
110
Kako je Kominterna gledala na nacionalno pitanje?
Naglašavala je pravo naroda na samoopredeljenje
## Footnote
Odbacivala je negiranje nacionalnog pitanja ili njegovo svodjenje na ustavni problem.
111
Koji prelom u borbi protiv frakcija i frakcionaštva nastupa na Osmoj zagrebačkoj partijskoj konferenciji 1928?
Osuđeni su razorna delatnost frakcija i sektaštvo, zatraženo je okretanje Partije radničkoj klasi.
112
Ko je zastupao stanovište manjine na Osmoj zagrebačkoj partijskoj konferenciji?
Josip Broz.
113
Koja je osnovna parola Otvorenog pisma Kominterne?
"Dublje u mase".
114
Na koliko godina je osuđen Josip Broz u bombaškom procesu novembra 1928?
Na pet godina robije.
115
Gde je počeo Četvrti kongres KPJ?
U zgradi Partijske škole KP Nemačke 'Roza Luskemburg' u Drezdenu.
116
Koliko članova je KPJ imala na Četvrtom kongresu?
2.122 članova.
117
Ko je prisustvovao Četvrtom kongresu KPJ ispred Kominterne?
Palmiro Toljati, 'Erkoli'.
118
Šta je Kongres KPJ zahtevao od Sime Markovića i njegovih sledbenika?
Potpuno ideološko i organizaciono razoružanje.
119
Koje su bile glavne tačke Drezdenske Rezolucije?
* Revolucionarni defetizam proletarijata svih ratujućih zemalja
* Svrgnuće buržoazije
* Uspostavljanje Balkanske federacije radničko-seljačkih republika.
120
Kako se zvala organizacija jugoslovenskih nacionalista?
ORJUNA.
121
Koje su bile osnovne karakteristike nacionalističkih organizacija u Kraljevini Jugoslaviji?
* Čvrsto, centralistički ustrojene
* Vojnička disciplina
* Poluvojne formacije.
122
Šta je bila ideologija Srpske nacionalne omladine (SRNAO)?
Trijumf Srbije i srpstva.
123
Koja organizacija je nastavila rad posle ujedinjenja Kraljevine?
Narodna odbrana.
124
Koja je bila uloga četničkih udruženja u Kraljevini Jugoslaviji?
Bila su pomoćna, poluvojna snaga režima protiv političkih protivnika.
125
Kako je VMRO postala poznata nakon 1918. godine?
Preobrazila se u tipičnu terorističku organizaciju.
126
Koji su bili glavni oblici borbe VMRO?
* Teroristički akti protiv države
* Ubistva državnih funkcionera.
127
Da li je Kraljevina Jugoslavija bila pod pritiskom u međunarodnom položaju 1928. godine?
Da, pod jakim italijanskim pritiskom i pozivima Kominterne na razbijanje.
128
Šta su nacionalističke organizacije koristile za obračun sa protivnicima?
Batine.
129
Na koji način su organizacije poput ORJUNE i SRNAO delovale?
* Sukobi među organizacijama
* Ekstremni nacionalistički rečnik.
130
Koji je glavni oblik borbe VMRO?
Teroristički akti protiv države i njenih predstavnika.
131
Koliko atentata su izveli komitski odredi VMRO od 1922. do 1930.?
63 atentata.
132
Šta je otkrio Skopski proces protiv makedonskih omladinaca?
Pokušaj prodora VMRO među omladinske mase.
133
Kada je osnovan Kosovski komitet?
1919. godine.
134
Koji je cilj Kosovskog komiteta?
Poziv na rat protiv Kraljevine SHS.
135
Koje su teritorije tražene od strane Kosovskog komiteta?
Velika Albanija sa Kosovom i Metohijom, uključujući delove Makedonije i Crne Gore.
136
Kako su se Albanci organizovali tokom borbi protiv Kraljevine SHS?
Putem Kosovskog komiteta i delovanjem kačaka.
137
Kako je srpska buržoazija pokušavala da asimiluje nesrpske narode?
Kroz nacionalnu politiku i negiranje identiteta.
138
Kako je Makedonija bila viđena u okviru srpske politike?
Kao 'Južna Srbija'.
139
Kako je srpska politika gledala na Makedonce?
Kao deo srpskog naroda, bez priznavanja jezika.
140
Kako je mađarska manjina prolazila tokom agrarne reforme?
Bila je diskriminisana i suočavala se sa slabim razvojem nacionalne kulture.
141
Koje su posledice nepoverenja prema Albancima u vojsci i administraciji?
Nisu imali svoje škole niti pravo na jezik u službenoj komunikaciji.
142
Gde su se Albanci naseljavali osim Kosova i Metohije?
Zapadni deo Makedonije i granični pojas između Crne Gore i Albanije.
143
Koje ideje su propagirali albanski građansko-feudalni i verski vrhovi?
Ideja 'Velike Albanije'.
144
Kako su Albanci gledali na Kraljevinu SHS?
Mrzeli su režim zbog nedostatka ravnopravnosti.
145
Koji je bio položaj nemačke manjine u Kraljevini?
Najpovoljniji, sa svojom organizacijom Kulturbund.
146
Kada je osnovana Nemačka partija u Kraljevini SHS?
1922. godine.
147
Koliko poslaničkih mesta je dobila Nemačka stranka na izborima 1923?
Osam poslaničkih mesta.
148
Kako je srpska buržoazija bila viđena u kontekstu eksploatacije?
Eksploatisana je kao i ostali nepriznati narodi.
149
Koliko je stanovništva Srbija izgubila u Prvom svetskom ratu?
Četvrtinu svog stanovništva.
150
Gde se nalazio centar finansijskog kapitala u Kraljevini?
U Hrvatskoj, posebno u Zagrebu.
151
Kako je ekonomski liberalizam uticao na srpsku buržoaziju?
Pomogao je njen razvoj, ali više drugih jugoslovenskih zemalja.
152
Koji je bio odnos između srpskog građanstva i hrvatske buržoazije?
Imali su suparnički odnos, posebno u političkoj dominaciji.
153
Kako je srpska buržoazija učestvovala u vlasti?
Formirala je vlade i kontrolisala važne resore.
154
Koja su dva glavna resora koja su bila pod kontrolom srpskog građanstva?
Resor spoljnih poslova i resor unutrašnjih poslova
## Footnote
Osim jednog vremena kada je na čelu resora spoljnih poslova bio Ante Trumbić.
155
Koji je bio značajan kulturni događaj za Sloveniju u Jugoslaviji?
Stvoren je prvi nacionalni univerzitet u Ljubljani
## Footnote
Takođe, nastava u školama prebačena je sa nemačkog na slovenački jezik.
156
Kako se slovenački jezik promenio u školstvu nakon ulaska u Jugoslaviju?
Konačno je dobio svoje prirodno mesto u školstvu svih stupnjeva.
157
Koje su političke stranke bile prisutne u Sloveniji nakon ujedinjenja?
Klerikalna, liberalna i socijalistička stranka.
158
Šta je uticalo na slovenačko opredeljivanje za Jugoslaviju?
Osećanje srodnosti sa ostalim jugoslovenskim narodima i nacionalni interesi vezani za odbranu nacionalne egzistencije.
159
Kako je novi politički sistem Kraljevine SHS bio bolji od onog u Austro-Ugarskoj?
Sadržavao je više demokratije.
160
Koje su političke težnje Slovenske ljudske stranke?
Obezbeđenje uspešnog ekonomskog i kulturnog prosperiteta za Sloveniju.
161
Šta su liberalci koristili kao podršku protiv klerikalaca?
Spoljne, vanslovenačke činioce.
162
Da li su Slovenci uspeli da ostvare napredak u prvoj deceniji Kraljevine SHS?
Da, na području duhovnog života, nauke, školstva i umetnosti.
163
Kako je italijanski imperijalizam uticao na Dalmaciju?
Razvijen je jak strah od italijanskog imperijalizma i denacionalizacije.
164
Koji su problemi postojali u odnosima Jugoslavije i Italije?
Italijansko pomaganje Bugarske i pretenzije na Dalmaciju.
165
Koje su posledice deobe Makedonije 1913. godine?
Razbijanje jedinstvenog privrednog organizma i zamiranje stare privrede u Bitolju.
166
Koji su se pritisci vršili na Makedonce nakon ujedinjenja?
Srbizacija i teror komita VMRO-a.
167
Zašto je srpska politika nakon ujedinjenja kritikovana?
Zbog okretanja prema jugoslovenskim narodima umesto prema jugu.
168
Šta se dešavalo sa učiteljima i stručnjacima upućenim u Makedoniju?
Upućivani su najlošiji učitelji i stručnjaci.
169
Kako je Jugoslavija uticala na nacionalni identitet Makedonaca?
Obezbedila je nacionalni identitet kroz rat i revoluciju 1941-1945.
170
Koje su snage ustajale protiv srpske hegemonije?
Pristalice restauracije Habzburga, ustaše, i drugi separatisti.
171
Koje snage su se protivile srpskoj hegemoniji?
Pristalice restauracije Habzburga, frankovci, ustaše, kosovski i drugi separatisti
## Footnote
Ove snage su smatrale Jugoslaviju veštačkom tvorevinom i protivile se njenom postojanju.
172
Kako je politička dominacija srpskog građanstva uticala na druge narode?
Na potcenjivanje drugih naroda, zaboravljajući da su neki od njih stare nacije sa državnopravnom tradicijom
## Footnote
Ovo je doprinelo raspoloženju protiv Jugoslavije.
173
Kako su vladajuće političke snage izazivale otpore?
Mjerama nasilja i pandurskim metodama
## Footnote
Ove metode su izazvale mržnju i netrpeljivost među narodima.
174
Da li je srpska hegemonija u Kraljevini Jugoslaviji bila fikcija?
Ne, nije bila fikcija, jer je postojala stvarna politička dominacija srpskog građanstva
## Footnote
Ova dominacija je bila povezana sa istorijskim kontekstom i protivljenjem drugih naroda.
175
Kako se razvijao parlamentarizam u Kraljevini Jugoslaviji?
Kao nova praksa političkog života, nepoznata na tlu Austro-Ugarske, osim u Srbiji
## Footnote
Razvoj parlamentarizma bio je otežan nedostatkom tradicije.
176
Koji su bili osnovni preduslovi za razvoj parlamentarizma?
* Demokratski poredak
* Stabilan dvostranački ili višestranački sistem
* Nacionalna ravnopravnost
* Zrelost političkih subjekata
* Tradicije slobodnog izražavanja
## Footnote
Ovi preduslovi nisu bili ispunjeni u Kraljevini.
177
Kako su sukobi nacionalnih buržoazija uticali na parlamentarnu fasadu?
Ogolili su parlamentarnu fasadu i potkopali njenu krhku osnovu
## Footnote
Sukobi su se javili od prvih dana života Kraljevine.
178
Kako su se diktatorski režimi razvijali u jugoistočnoj Evropi?
Na nerazvijenoj političkoj i ekonomskoj osnovi društva
## Footnote
Ovi režimi su često nastajali kao reakcija na složene političke situacije.
179
Koji je bio rezultat sukoba između radikala i opozicije u Kraljevini SHS?
Dovelo je do ubistva Pavia Radića i Đure Basaričeka
## Footnote
Ovaj događaj se dogodio 20. juna 1928. godine.
180
Ko je bio Puniša Račić?
Ubica Pavia Radića i Đure Basaričeka
## Footnote
Račić je ranio i Stjepana Radića, koji je umro od povreda.
181
Kako se atentat u Narodnoj skupštini odrazio na parlamentarizam?
Zapečatio je sudbinu parlamentarizma i otvorio vrata apsolutizmu
## Footnote
Ovaj događaj je imao dalekosežne posledice po politički sistem Kraljevine.
