4. DRZAVNOPRAVNI SISTEM Flashcards
1
Q
Ko je vršio kraljevsku vlast pre smrti kralja Petra 1?
A
Aleksandar
Aleksandar je faktički vršio kraljevsku vlast i pre smrti kralja Petra 1, 16. avgusta 1921.
2
Q
Koji oblik vlasti je bio uspostavljen u Kraljevini SHS?
A
Monarhistički oblik vladavine
Monarhistički oblik vladavine bio je prihvaćen na Krfu.
3
Q
Kada je proklamovano stvaranje nove države?
A
- decembra 1918.
Regent je proglasio stvaranje nove države koristeći se modifikacijom Naputka.
4
Q
Koliko je ljudi imalo povereništvo za narodnu odbranu narodnog vijeća?
A
Oko 25.000 ljudi
Oružane snage su formirane od pripadnika ‘narodnih straža’ i od srpskih interniraca.
5
Q
Koji su bili glavni protivnici ‘zelenog kadra’?
A
Domobranske jedinice
Domobranske jedinice su se osipale pod uticajem revolucionarnog talasa.
6
Q
Kada je Narodno vijeće odlučilo o ukidanju feudalnih odnosa?
A
Novembra 1918.
Regent Aleksandar je januara 1919. obećao ukidanje kmetstva i velikih poseda.
7
Q
Koje su snage srpske vojske trebale suzbiti nakon ujedinjenja?
A
Snage nezadovoljne ujedinjenjem
Uključivale su bivše austrougarske oficire i separatističke pokušaje u Crnoj Gori.
8
Q
Kako je srpska vojska dočekana na teritoriji Države SHS?
A
Manifestacijama dobrodošlice
Nasuprot krajevima u kojima su živele nacionalne manjine.
9
Q
Koliko je vojnika imala srpska vojska decembra 1918?
A
120.494 vojnika i 6.936 oficira
Početkom 1919. popuna ratne armije ostvarivana je pozivanjem ‘pod zastavu’.
10
Q
Ko je preuzeo komandu u Mariboru 1. novembra 1918?
A
Major austrougarske vojske Maister
Maister je postao general u ime Narodnog veća Maribora.
11
Q
Koji front je najdugotrajnije nametnula Italija?
A
Front od Slovenije do Albanije
Italija je radila protiv Kraljevine na mirovnoj konferenciji u Parizu.
12
Q
Koje su organizacije izvodile antijugoslovenske akcije?
A
VMRO i Kosovski komitet
Sporazum između ovih organizacija predviđao je zajedničku akciju.
13
Q
U kojem mesecu su italijanske operacije prema Albaniji započele?
A
Jesen 1918.
Nisu prestale do utvrđivanja granica 1921/1922.
14
Q
Kada je došlo do uspostavljanja fronta prema Rumuniji?
A
Avgusta i septembra 1919.
Na osnovu straha od restauracije Habsburgovaca u Mađarskoj.
15
Q
Kako je Italija planirala da ruši Kraljevinu SHS?
A
Angažovanjem agenata, sredstava za kupovinu štampe, pridobijanje klera
Plan je odobren od strane vlade i vojnog vrha Italije.
16
Q
Kako se zvala ofanziva na Korušku koja je izvedena maja 1919?
A
Opšta ofanziva
U kojoj je učestvovalo 22 bataljona, četiri eskadrona i 25 baterija.
17
Q
Koje su divizijske oblasti formirane u januaru 1919?
A
Potiska, savska, dravska, bosanska, jadranska i zetska
Naređeno je i obrazovanje III i IV armijske oblasti.
18
Q
Koje tri vojne oblasti su naređene u Kraljevini SHS?
A
Bosanska, Jadranska i Zetska
Ove oblasti su deo reorganizacije vojne strukture nakon Prvog svetskog rata.
19
Q
Koliko ljudi se nalazilo u žandarmeriji početkom 1920. godine?
A
20.000 ljudi
Raspoređeni su u četiri brigade, po jedna u svakoj armijskoj oblasti.
20
Q
Koliko je žandarma primljeno u vojsku po odluci Ministarskog saveta u februaru 1919.?
A
15.000 žandarma
Ovi žandarmi su služili za vreme Austrougarskog carstva.
21
Q
Koliko je ljudi imalo granične trupe, finansijske straže i razne službe početkom 1920. godine?
A
40.000 ljudi
Ove jedinice su bile deo vojne strukture Kraljevine SHS.
22
Q
Odakle je trebalo da bude sastavljena Kraljeva garda?
A
Sa Solunskog fronta, većim delom iz ‘stare Srbije’ i delom iz redova dobrovoljaca
Ova garda je trebala da bude jača od onog iz Kraljevine Srbije.
23
Q
Na čemu je počivala ratna mornarica Kraljevine SHS?
A
Na oficirima bivše austrougarske vojske
Srpska vojska je bila pretežno kopnena.
24
Q
Kada je Kraljevina SHS dobila prve brodove?
A
Marta 1921.
Dobila je 12 topiljarki i šest minonosača iz Nemačke.
25
Ko je obavljao funkciju vrhovnog komandanta od završetka balkanskih ratova do smrti kralja Petra?
Regent Aleksandar
## Footnote
Imao je značajan uticaj na vojnu strukturu i postavljanje komandanata.
26
Koji vojvode su imali negodeljeni ugled u narodu i Vrhovnoj komandi?
Živojin Mišić, Stepa Stepanović, Petar Bojović, Miloš Vasić, Janković, Milić
## Footnote
Ovi vojnici su bili cenjeni zbog svojih ratnih uspeha.
27
Koji je bio izvor oficirskog kadra u Kraljevini SHS?
Srpski ratni oficiri, crnogorski oficiri, austrijski oficiri, podoficiri, vojni akademci
## Footnote
Oko 35% oficira nove vojske su bili aktivni srpski oficiri.
28
Koliko je ljudi imala ratna armija Kraljevine SHS do maja 1920. godine?
Više od 200.000 ljudi
## Footnote
Ova brojka je uključivala mobilizovane obveznike zbog italijanske opasnosti.
29
Kako je vojska Kraljevine zavisila od savezničke pomoći?
U velikoj meri od francuske i britanske pomoći
## Footnote
Nedostatak veće ratne industrije otežavao je opremanje vojske.
30
Kada je prva vlada Kraljevine SHS obrazovana?
20. decembra 1918.
## Footnote
Prvi premijer bio je Stojan Protić.
31
Koje su stranke bile uključene u prvu vladu Kraljevine SHS?
Narodna radikalna stranka i druge važne stranke
## Footnote
Ova vlada je bila koalicioni kabinet.
32
Šta je označilo obrazovanje vlade Kraljevine SHS?
Krupan korak u pravcu centralizacije državne uprave
## Footnote
Ovaj proces je potisnuo autonomnost pokrajina.
33
Koliko je stanovnika živelo u Srbiji prema popisu iz 1921. godine?
4.133.478 stanovnika
## Footnote
Ovaj podatak se odnosi na demografske podatke Kraljevine SHS.
34
Ko je bio stalni predsednik Privremenog narodnog predstavništva?
Dr Dragoljub Draža Pavlović
## Footnote
Predstavništvo se sastalo prvi put 1. marta 1919.
35
Koliko je poslanika predviđeno za Privremeno narodno predstavništvo?
296 poslanika
## Footnote
Stvarni broj poslanika bio je manji zbog odustajanja i poništenja mandata.
36
Šta je regent Aleksandar obećao u proklamaciji o osnivanju Kraljevstva?
Stvaranje Državnog vijeća
## Footnote
Ovo telo je trebalo da bude vrhovno predstavničko i zakonodavno.
37
Koji su bili glavni razlozi za kritiku Privremenog narodnog predstavništva?
Podređenost vladi, nelegalnost izbora, i samoizabrano telo
## Footnote
Ove kritike su dolazile od komunističkih i građanskih političara.
38
Kako je vlada Kraljevine SHS ograničila ovlašćenja Privremenog narodnog predstavništva?
Donosila razne uredbe koje su smanjivale zakonodavne kompetencije
## Footnote
Ministarski savet je doneo oko 800 propisa tokom mandata predstavništva.
39
Koji je bio značaj donošenja zakona o izboru narodnih poslanika?
Priprema izbora za ustavotvornu skupštinu
## Footnote
Ovaj zakon je bio jedan od retkih koje je usvojilo Privremeno narodno predstavništvo.
40
Šta je bio glavni razlog za izglasavanje budžetskih dvanaestina?
Nedostatak redovnog i stabilnog budžetiranja
## Footnote
Produžilo se do uoči šestojanuarske diktature
41
Ko je izradio nacrt zakona koji je odlagao održavanje izbora?
Vlada Milenka Vesnića
## Footnote
Sa velikim zakašnjenjem
42
Koje su stranke bile u središtu političkog okupljanja u Privremenom narodnom predstavništvu?
Radikali i demokrati
## Footnote
Najjače stranke
43
Ko je predvodio opoziciju u Privremenom narodnom predstavništvu?
Radikali
## Footnote
Udruženi s Narodnim klubom i Jugoslovenskim klubom
44
Zašto je vlada Stojana Protića imala poteškoća s obezbeđivanjem kvoruma?
Bojkot opozicije
## Footnote
Onemogućio je obezbeđivanje kvoruma
45
Koje su bile posledice vladinih rešenja u oblasti ekonomske politike?
Štićenje interesa buržoazije
## Footnote
Polovična i nedosledna politika
46
Kako se vlada ponašala u pogledu slobodne trgovine?
Odredila se za slobodnu trgovinu
## Footnote
Trgovci mogli slobodno podizati cene
47
Šta je bio glavni problem u agrarnoj reformi prema vladi?
Polovični potezi i isključivanje nacionalnih manjina
## Footnote
Ograničene ustupke nezadovoljnim seljačkim masama
48
Kada su kmetovi u Bosni i Hercegovini prestali plaćati dug (hak) agama?
Novembra 1918.
## Footnote
Počeli su nemiri u zemlji
49
Koje su mere vlada preduzela u vezi s agrarnim odnosima?
Ukinuli su kmetovske odnose i proglasili kmetove slobodnim vlasnicima
## Footnote
Obećano obeštećenje ranijim vlasnicima
50
Koje stranke su bile najuticajnije u Kraljevini?
Demokratska i Radikalna stranka
## Footnote
Dve najveće partije
51
Šta su radikali smatrali za agrarnu reformu?
Za sužavanje obima agrarne reforme
## Footnote
Protiv agrarnog minimuma za posede nastale kupovinom
52
Kako je vlada reagovala na seljačke nemire?
Donela odredbe za agrarne reforme
## Footnote
Pokušaj smirivanja seljaštva
53
Koji je bio glavni cilj kolonizacije ratnih dobrovoljaca?
Pomoć seljaštvu i jačanje graničnih oblasti
## Footnote
Dodeljivanje parcela od 3 do 5 ha
54
Šta je bio cilj agrarne reforme?
Likvidacija feudalnih poseda (latifundija) i protiv agrarnog minimuma za posede nastale kupovinom ili na drugi način.
55
Ko je bio najljući protivnik autonomija?
Svetozar Pribićević.
56
Kako su demokrate definisale Srbe, Hrvate i Slovence?
Jedan narod, jedna nacionalna celina po krvi i jeziku.
57
Koja stranka je isključivala istorijske, plemenske, verske i pokrajinske razlike?
Demokratska stranka.
58
Ko je predvodio Radikalnu stranku?
Nikola Pašić.
59
Koji je bio socijalni sastav Radikalne stranke?
* Sitno i srednje građanstvo
* Činovništvo
* Vojska
* Seljaštvo
60
Koji program je Radikalna stranka nastojala da održi?
Stari program iz vremena osnivanja stranke.
61
Koji koncept je Radikalna stranka naglašavala?
Politička prevlast srpske buržoazije u Kraljevini.
62
Kako je Nikola Pašić upravljao strankom?
Budno je bdeo nad interesima srpskog građanstva.
63
Šta je Hrvatska republikanska seljačka stranka (HRSS) zastupala?
Državnu Hrvatsku i vlast seljačkog naroda.
64
Ko su bili osnivači Hrvatske pučke seljačke stranke?
Braća Antun i Stjepan Radić.
65
Kakav je bio program Slovenske ljudske stranke?
Usklađivanje društvene aktivnosti sa načelima katoličke vere.
66
Koje su ciljeve zastupali jugoslovenski komunisti?
Revoluciju kao krajnji cilj.
67
Kada je osnovana Jugoslovenska muslimanska organizacija (JMO)?
Februara 1919.
68
Kako se JMO zalagala za agrarnu politiku?
Za slobodan posed i zadržavanje odnosa između zemljovlasnika i kmeta.
69
Koje su bile karakteristike političkih snaga u Kraljevini SHS?
* Građanski front
* Komunističke snage
* Separatističke snage
70
Koja revolucija je imala uticaj na političku situaciju u Kraljevini?
Oktobarska revolucija.
71
Šta je bila ideja 'zelenog kadra'?
Spontane akcije koje su unosile nemir među građanstvom.
72
Koji su bili uzroci protivratnih pokreta u vreme rata?
* Agonija Austro-Ugarske
* Nemiri na frontovima
* Otkazivanje poslušnosti oficirima
73
Koji su se događaji desili u Boki Kotorskoj februara 1918. godine?
Pobuna mornara.
74
Šta su zahtevali povratnici iz Rusije?
Ideje oktobarske revolucije.
75
Koju su poziciju zauzimali komunistički savezi kao Pelagić?
Zalagali su se za revoluciju kao krajnji cilj.
76
Koji je komunistički savez osnovan od povratnika iz Rusije 1919. godine?
Komunistički savez „Pelagić"
## Footnote
Pelagićevci su se pozivali na boljševičko iskustvo i tražili nacionalizaciju zemlje.
77
Kako je revolucionarno kretanje uticalo na socijaldemokratske partije tokom Prvog svetskog rata?
Podstaklo je izdvajanje revolucionarnih jezgara u socijaldemokratskim partijama koje su bile raspuštene ili su im se aktivnosti gasile
## Footnote
Ujedinjenje jugoslovenskih naroda je doprinelo stvaranju jedinstvene radničke partije.
78
Koje slabosti je jugoslovenska socijaldemokratija nasleđivala?
Slabosti evropskog socijaldemokratskog pokreta i Druge internacionale, posebno austrijske socijaldemokratije
## Footnote
Ove slabosti su se ispoljile pri stvaranju jedinstvene političke partije jugoslovenskog proletarijata.
79
Koja struja unutar socijaldemokratije se zalagala za ujedinjenje, a koja je bila protiv?
Levica se zalagala za ujedinjenje, desnica je bila za ujedinjenje ali nije htela raskid sa buržoazijom
## Footnote
Pristalice klasnog jedinstva su se suprotstavljale protivnicima klasne borbe.
80
Kako su socijaldemokratske partije u jugoslovenskim zemljama gledale na radnički pokret?
Zagovarale su postojanje jednog radničkog pokreta u jednoj državi
## Footnote
Rasparčane organizacije su se smatrale preprekom za uspešnu klasnu borbu.
81
Koji je naziv nove partije osnovane na Kongresu ujedinjenja 1919. godine?
Socijalistička radnička partija Jugoslavije (komunista) - SRPJ(k)
## Footnote
Kongres je održan u Beogradu sa 432 delegata.
82
Koje dve struje su postojale unutar SRPJ(k) nakon njenog osnivanja?
Revolucionarna i socijaldemokratska struja
## Footnote
Kompromis između ovih struja odražavao se u programu partije.
83
Koju organizaciju je SRPJ(k) odlučila da pristupi na svom Kongresu?
Treća komunistička internacionala
## Footnote
Ova odluka je označila opredeljenje za nepomirljivu klasnu borbu proletarijata.
84
Šta je Kongres ujedinjenja osudio u vezi sa Drugom internacionalom?
Osudio je Drugu internacionalu kao organizaciju nedoraslu situaciji
## Footnote
Ocenjeno je da je bila pod uticajem velikih socijalističkih partija.
85
Koje je pitanje ostalo zapostavljeno na Kongresu ujedinjenja?
Seljačko pitanje
## Footnote
Rezolucija o agrarnom pitanju se fokusirala samo na ukidanje feudalnih odnosa.
86
Koje su glavne aktivnosti SRPJ(k) nakon njenog osnivanja?
Organizovanje političkih aktivnosti i sindikalnog ujedinjenja
## Footnote
Osnovan je i Savez komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) u oktobru 1919.
87
Koji su bili ključni ciljevi SKOJ-a na Prvom kongresu?
Usvajanje programa i statuta, pristup Komunističkoj omladinskoj internacionali
## Footnote
Ovaj kongres je održan u Beogradu juna 1920. godine.
88
Kako je Lenjin savetovao mađarske komuniste u vezi sa revolucionarnim razvojem?
Da pronađu rešenja koja odgovaraju njihovim specifičnostima
## Footnote
Uvažavanje posebnih puteva revolucionarnog razvitka je bilo ključno.
89
Šta je bio osnovni cilj komunističkog pokreta nakon oktobarske revolucije?
Početak revolucije koja bi bila univerzalna, a ne nacionalna.
## Footnote
Lenjin je savetovao da se prilagode specifičnim uslovima svake zemlje.
90
Kako je Komunistička internacionala pomogla komunističkim partijama?
Pomogla je da se organizaciono učvrste i formulišu revolucionarni programi.
## Footnote
Odbacivanje socijaldemokratskog nasleđa je bio jedan od ključnih doprinosa.
91
Kada je SRPJ(k) izvela masovnu protestnu akciju jugoslovenskog proletarijata?
20. i 21. jula 1919. godine.
## Footnote
Akcija je bila generalni štrajk protiv intervencije imperijalističkih zemalja.
92
Šta je bila parola SRPJ(k) tokom protestne akcije?
Sebi ruke od ruske i mađarske revolucije.
## Footnote
Ova parola je manifestovala solidarnost s mađarskom i ruskom revolucijom.
93
Koliko komunističkih odbornika je izabrano na opštinskim izborima u martu 1920?
490 komunističkih odbornika.
## Footnote
Izbori su pokazali snagu komunista u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji.
94
Koje su opštine u Srbiji pobedile na opštinskim izborima avgusta 1920?
37 opština, uključujući Beograd, Niš i Skoplje.
## Footnote
Ovi izbori su pokazali snagu komunista čak i u gradovima pod kontrolom režima.
95
Šta je bio rezultat generalnog štrajka železničara u aprilu 1920?
Obuhvatio je preko 50.000 radnika.
## Footnote
Pretvorio se u opšti protest radničke klase protiv režima.
96
Koji je uspeh postignut na opštinskim izborima u Crnoj Gori?
Pokazali su snagu komunista, naročito u Podgorici.
## Footnote
To je bio deo šireg uspeha na opštinskim izborima.
97
Koliko je članova imala KPJ pre Drugog kongresa?
Preko 65.000 članova.
## Footnote
Članstvo Ujedinjenih sindikata povećalo se na 208.000.
98
Koji je bio osnovni cilj programa donetog na Drugom kongresu?
Ostvarenje sovjetske republike putem diktature proletarijata.
## Footnote
Program je predviđao i stvaranje narodne i crvene vojske.
99
Koje su ključne odluke donesene na Vukovarskom kongresu?
Izmena imena partije u KPJ i centralizacija organizacije.
## Footnote
Odluka je bila protiv federalne organizacije koju su zagovarali centristi.
100
Ko je bio vođa reformističke struje u SRPJ(k) koja je poražena na Vukovarskom kongresu?
Živko Topalović.
## Footnote
Reformisti su se protivili centralizaciji i promenama koje je donela nova većina.
101
Šta su centrumaši smatrali o uslovima za revoluciju?
Nisu smatrali da su društvene snage zrele za revolucionarni prevrat.
## Footnote
Verovali su da revolucija zavisi od razvijenih društava zapadne Evrope.
102
Kako je KPJ reagovala na kritiku boljševizma od strane centrumaša?
Isključila je centrumaše iz partije.
## Footnote
Ova odluka dovela je do idejno-političke podele u radničkom pokretu.
103
Koji je bio rezultat izbora za ustavotvornu skupštinu za KPJ?
Blizu 200.000 glasova, postala treća najjača stranka.
## Footnote
Ovaj uspeh je uznemirio vladajuće snage.
104
Koja je stranka postala treća najjača u Kraljevini po broju mandata?
Jugoslovenska komunistička stranka
## Footnote
Dobila je blizu 200.000 glasova
105
Koji događaj je izazvao uznemirenost vladajućih snaga u Kraljevini?
Uspon Jugoslovenske komunističke stranke
106
Šta je doneto decembra 1920. godine kao odgovor na rast revolucionarnog pokreta?
Obznana
107
Ko je bio ministar unutrašnjih poslova koji je pripremao Obznanu?
Milorad Drašković
108
Koji su bili uslovi za preuzimanje pozicije predsednika vlade Kraljevine SHS?
Obračun s komunistima
109
Obznana je obrazložena navodnim pripremama ______ da izvedu revolucionarni prevrat.
komunista
110
Kako je reagovalo komunističko vodstvo na ofanzivu buržoazije?
Služilo se parlamentarnim demokratijama
111
Ko je istupao protiv stvaranja ilegalnog aparata partije?
Sima Marković
112
Kako je Obznana reagovala na komunističku propagandu?
Zabranila je svaku komunističku propagandu
113
Koje su optužbe iznosili Milorad Drašković protiv komunista?
Razaranje države, demoralizacija vojske, primanje novca iz inostranstva
114
Koje su stranke osudile Obznanu, ali krivile komuniste za njeno donošenje?
Jugoslovenska socijaldemokratska stranka i Socijaldemokratska stranka Jugoslavije
115
Koja je stranka pridružila socijalistima marta 1921. godine?
Socijalistička radnička partija Jugoslavije
116
Kako je došlo do stigmatizacije socijalista posle Obznane?
Raznošenjem imovine organizacija KPJ
117
Koji su atentati izvršeni kao odgovor na beli teror?
Atentati na regenta i Milorada Draškovića
118
Šta je Zakon o zaštiti javne bezbednosti i poretka u državi smatrao za zločin?
Svaku pisanu ili usmenu anarhističku ili komunističku propagandu
119
Ko je obrazložio predlog Zakona o zaštiti javne bezbednosti?
Svetozar Pribićević
120
Koja stranka se povukla u ilegalnost nakon donošenja Obznane?
Komunistička partija Jugoslavije
121
Koje su unutrašnje prilike uticale na položaj Kraljevine?
Nestabilne unutrašnje prilike i nerešeni međunarodni status
122
Koje su velike sile priznale Kraljevinu SHS tek početkom juna 1919?
Francuska i Engleska
123
Koji je ugovor zaključen 12. novembra 1920. godine?
Rapalski ugovor
124
Koje su teritorije ostavljene Italiji prema Rapalskom ugovoru?
Cela Istra osim Kastava, Zadar, ostrva Cres, Lošinj, Lastovo i Palagruža
125
Koji je grad ponovo došao pod italijansku kontrolu marta 1923. godine?
Rijeka
126
Ko je predvodio delegaciju Kraljevine SHS na Mirovnoj konferenciji?
Nikola Pašić
127
Kada je fašistički udar u Rijeci dogodio?
Marta 1923.
128
Koja dva pokreta su se sukobila u Rijeci pre fašističkog udara?
Autonomaši i aneksionisti
129
Kada su Italijani konačno prisajedinili Rijeku?
27. januara 1924.
130
Koliko Hrvata i Slovenaca je došlo pod italijansku kontrolu?
Preko pola miliona
131
Koji ugovor je potpisan 10. septembra 1919. godine?
Senžermenski ugovor s Austrijom
132
Kada su delegati Kraljevine SHS potpisali Senžermenski ugovor?
5. decembra 1919.
133
Koliko glasova je stanovništvo Koruške dalo za ostanak u Austriji?
22.000
134
Koliko glasova je stanovništvo Koruške dalo za prisajedinjenje Kraljevini SHS?
15.000
135
Koji deo teritorije je delegacija Kraljevine SHS pokušavala da dobije tokom mirovnog ugovora s Mađarskom?
Bajski trougao i deo Baranje
136
Kada je potpisan mirovni ugovor s Mađarskom?
4. juna 1920.
137
Koje teritorije su obuhvatale proširenja na mađarskoj strani?
* Prekomurje
* Međumurje
* Slavonija
138
Kako je završeno razgraničenje Kraljevine SHS s Kraljevinom Rumunijom?
Podelom Banata
139
Koje teritorije je Pašić tražio od Bugarske?
* Vidin
* Belogradčik
* Bosiljgrad
* Trn
* Caribrod
* Strumicu
* Petrič
* Ćustendil
140
Kada je granica ispravljena u korist Kraljevine SHS?
27. novembra ili 5. decembra 1919.
141
Koje su bile glavne saveznice Antante?
* Srbija
* Crna Gora
142
Koje su države tvorci i garant versajskog sistema?
* Francuska
* Velika Britanija
143
Ko je bio najjača kontinentalna vojna sila nakon Prvog svetskog rata?
Francuska
144
Kako je Kraljevina SHS pokušala da se zaštiti od italijanskih aspiracija?
Nalazila je protivtežu u Francuskoj
145
Kada je Rusija postala van postojećeg sistema međunarodnih odnosa?
Od 1922.
146
Koje nove nacionalne države su se pojavile nakon Prvog svetskog rata?
* Poljska
* Finska
* Estonija
* Letonija
* Litvanija
* Čehoslovačka
* Austrija
* Mađarska
* Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca
147
Da li je Kraljevina SHS uspela da postigne prisajedinjenje koruških Slovenaca?
Ne
148
Da li su Francuska i Velika Britanija odlučno delovale u korist Kraljevine SHS?
Ne
149
Koje države je Francuska podržavala u cilju očuvanja svog uticaja na Balkanu i u srednjoj Evropi?
Kraljevinu SHS, Rumuniju i Čehoslovačku
## Footnote
Ove države su bile deo strategije protiv Mađarske i Austrije.
150
Kada je zaključena odbrambena konvencija između Kraljevine SHS i Čehoslovačke republike?
14. avgusta 1920. godine
151
Koji su bili glavni ciljevi bilateralnih odbrambenih ugovora između Kraljevine SHS, Čehoslovačke i Rumunije?
* Očuvanje versajskog poretka
* Suočavanje sa Mađarskom i Austrijom
152
Kada su održani izbori za Ustavotvornu skupštinu Kraljevine SHS?
28. novembra 1920. godine
153
Koje je pravo glasa imalo muškaraca prema Nacrtu zakona o izborima za Ustavotvornu skupštinu?
Svaki muškarac s navršenih 21 godinom, državljanin Kraljevine i najmanje šest meseci nastanjen u opštini boravišta
154
Koje grupe su bile isključene iz biračkog tela prema Nacrtu zakona o izborima?
* Nemci
* Mađari
* Italijani
* Jevreji
* Rumuni
155
Koliki je bio ukupni broj birača na izborima za Ustavotvornu skupštinu?
2.480.623
156
Koja stranka je dobila najviše glasova na izborima za Ustavotvornu skupštinu?
Demokratska stranka
157
Koja je bila uloga vlade Milenka Vesnića u vezi sa Nacrtom zakona o izborima?
Izradila je Nacrt zakona koji je usvojeno 2. septembra 1920.
158
Kako je opozicija kritikovala Nacrt zakona o izborima?
Zbog kršenja suverenih prava Ustavotvorne skupštine
159
Ko je bio predsednik Ustavotvorne skupštine Kraljevine SHS?
dr Ivan Ribar
160
Koje su glavne stranke učestvovale na izborima za Ustavotvornu skupštinu?
* Demokratska stranka
* Narodna radikalna stranka
* Komunistička partija Jugoslavije
* Hrvatska republikanska seljačka stranka
161
Šta je Krfski sporazum predviđao u vezi sa donošenjem ustava?
Ustav se ima doneti prostom, a ne kvalifikovanom većinom
162
Kako je vladajuća srpska buržoazija osiguravala svoju poziciju?
* Dugim održavanjem državnopravnog provizorijuma
* Odlažući izbore za Ustavotvornu skupštinu
163
Kakva je bila reakcija opozicije na vladin Poslovnik za Ustavotvornu skupštinu?
KPJ, Socijalistički klub, Republikanska stranka i Zemljoradnički klub su se protivili
164
Koji je bio glavni argument protiv federalizma tokom rasprava u Ustavotvornoj skupštini?
Srpski element kao jači ne bi prihvatio takvo rešenje
165
Ko je kritikovao projekt decentralizacije s konfesionalnim oznakama?
Radikal Ljuba Jovanović
166
Kako su se komunističke i republikanske stranke postavile prema monarhiji prilikom polaganja zakletve?
Smatrali su to iznuđenim proceduralnim zahtevom
167
Šta je bilo predviđeno za donošenje ustava prema Poslovniku?
Donošenje ustava prostom većinom
168
Koje su tri jedinice zamišljene sa prevagom katolika?
Gora, Srbija, Vojvodina
## Footnote
Bosna s Dalmacijom je dodata radi pojačanja broja katolika.
169
Ko je svodio razlike između Srba i Hrvata na razlike u _______?
mentalitetu
## Footnote
Pre svega u političkom mentalitetu.
170
Ko je upozoravao da narod nije za monarhiju u ime komunista?
Života Milojković
171
Ko je napadao radikale kao 'srpske frankovce' i branio naziv Jugoslavije?
Miroslav Spalajković
172
Koje političke snage su se oštro podelile tokom donošenja Vidovdanskog ustava?
Buržoazija jugoslovenskih naroda, komunističke i republikanske snage, federalističke i autonomističke struje
173
Koja stranka je bojkotovala Ustavotvornu skupštinu zbog donesenog ustava?
Hrvatska republikanska seljačka stranka
174
Ko je istakao stav o 'integralnom narodnom jedinstvu'?
Svetozar Pribićević
175
Koji je politički i ideološki credo iznosio centralizam?
Jedan suverenitet, jedno zakonodavstvo i jedna vlada
176
Zašto su radikali smatrali da je federacija neizvodljiva u Kraljevini SHS?
Zbog pomešanog stanovništva u pojedinim pokrajinama
177
Ko su bili glavni zagovornici centralističko-unitarističkih rešenja u Vidovdanskom ustavu?
Liberali (demokrati) iz svih jugoslovenskih zemalja
178
Kako je ideja narodnog jedinstva bila shvaćena tokom Prvog svetskog rata?
Kao izraz političko-propagandnih potreba
179
Koji je bio značaj srpskog imena u nazivu države posle rata?
Isticanje značaja Srbije u stvaranju jugoslovenske države
180
Kako je srpsko građanstvo dočekalo kraj rata?
Kao rešavanje srpskog pitanja u jedinstvenom jugoslovenskom državnom okviru
181
Koja je bila percepcija centralizma među srpskim građanskim snagama?
Odgovarao je srpskom narodu u celini
182
Ko je bio najistaknutiji predstavnik srpskog građanstva tokom ujedinjenja?
Nikola Pašić
183
Kako su radikali videli federaciju u Kraljevini SHS?
Kao opasnost od cepanja jedinstva i haosa
184
Koja stranka je bila najuticajnija u političkom životu Kraljevine posle 1918?
Hrvatska pučka seljačka stranka
185
Ko je predložio da u prelaznom periodu vrhovnu vlast vrše tri regenta?
Stjepan Radić
186
Na kojim osnovama je nacrt Jugoslovenskog kluba predložio federativnu zajednicu?
Na konfesionalnoj osnovi
187
Šta je predlagao Stojan Protić u vezi sa podelom Kraljevine?
Podelu na devet istorijskih pokrajina
188
Koji je bio Protićev princip o jedinstvu i raznolikosti?
'Jedinstvo u raznolikosti i raznolikost u jedinstvu'
189
Kako su drugi ustavni projekti razlikovali od zvaničnog vladinog predloga?
Po stepenu decentralizacije, federativnom i republikanskom obeležju
190
Koji je bio karakterističan argument centralista protiv federalizma?
Vodila bi ka cepanju jedinstva i međunarodnom slabljenju države
191
Šta je predlagao Nacrt Jugoslovenskog kluba?
Federativnu zajednicu od šest pokrajina obrazovanih na konfesionalnoj osnovi
## Footnote
Tri katoličke, a tri pravoslavne pokrajine, dok bi Dalmacija bila priključena Bosni radi ravnoteže.
192
Koji oblik vladavine je predlagao Josip Smodlaka?
Monarhistički oblik vladavine sa dvanaest pokrajina sa znatnim sopstvenim izvorima prihoda.
193
Šta je naglašavao Nacrt Jugoslovenskih muslimana?
Značaj oblasnih samouprava.
194
Kako je Narodni klub predložio podelu države?
Na šest pokrajina, s tim što bi Makedonija ostala Srbiji, a Vojvodina bila zasebna.
195
Koji je bio stav centralističko-unitarističkih snaga prema Laginjinom projektu?
Napadali su ga kao 'ubistvo države'.
196
Šta je predstavljala kritika centralističko-unitarističkih snaga?
Da se država deli na šest državica.
197
Koji su bili osnovni zahtevi zemljoradnika?
Obrazovanje seljačke skupštine koju bi birale zadružne organizacije.
198
Koje su stranke tražile unitarnu vlast sa samoupravom?
Socijalisti i radikali.
199
Koja stranka je predložila autonomne pokrajine prema privrednom i kulturnom merilu?
Slovenska ljudska stranka.
200
Kada su slovenački kulturni radnici objavili autonomističku izjavu?
Februara 1921.
201
Koja stranka je kritikovala autonomistički program klerikalaca?
Demokratska stranka.
202
Koje političke struje su se borile za ustav?
Radikali i demokrati.
203
Koja je bila ideološka platforma radikala?
Monarhistički oblik vladavine i centralističko uređenje.
204
Koja je bila pozicija demokrata u odnosu na radikale?
Imali su dosledniju centralističko-unitarističku koncepciju.
205
Kako su se rasprave između radikala i federalista karakterisale?
Nacionalni (srpsko-hrvatski) karakter.
206
Šta je podrazumevalo shvatanje jugoslovenskog nacionalnog jedinstva?
Stvaranje jedne kompaktnе unitarne države.
207
Koje su kriterijume Protićeva ustavna decentralizacija uzimala u obzir?
Ekonomske, kulturne, saobraćajne i ponekad istorijske kriterijume.
208
Koje su bile razlike među pristalicama federalizma?
Različita tumačenja ideje federalizma.
209
Kako je Vojvodina politički rešena nakon priključenja Srbiji 1918?
Nije bilo političke partije koja bi zastupala posebne interese Vojvodine.
210
Kako su radikali i demokrati smatrali priključenje Vojvodine Srbiji?
Bez pogodbe i posebnih ustupaka.
211
Koje su stranke činile opoziciju prema Vidovdanskom ustavu?
Komunisti, HRSS i Republikanska stranka.
212
Kako je definisana država prema Vidovdanskom ustavu?
Kao ustavna, parlamentarna i nasledna monarhija.
213
Koji su službeni jezici Kraljevine prema Čl. 3. Vidovdanskog ustava?
Srpsko-hrvatsko-slovenački.
214
Koja je bila uloga kralja prema Vidovdanskom ustavu?
Glavni činilac ustava, vrhovni zapovednik vojne sile, zastupao državu u odnosima s inostranstvom.
215
Ko je sazivao Narodnu skupštinu prema ustavu?
Kralj.
216
Koja je uloga kralja u Kraljevini Jugoslaviji?
Kralj je bio vrhovni zapovednik vojne sile i zastupao državu u odnosima s inostranstvom
## Footnote
Kralj je bio neprikosnoveno lice, nije odgovarao nikome niti je mogao biti tužen.
217
Kako je Kraljevina Jugoslavija bila administrativno podeljena?
Na oblasti, okruge, srezove i opštine
## Footnote
Oblasti su imale više od 800.000 stanovnika.
218
Koje su oblasti bile imenovane Uredbom o administrativnoj podeli iz 1922. godine?
33 oblasti, uključujući:
* ljubljansku
* zagrebačku
* beogradsku
* sarajevsku
* dubrovačku
## Footnote
Ova podela je išla na razbijanje istorijskih pokrajina.
219
Ko je bio na čelu oblasti u Kraljevini Jugoslaviji?
Veliki župan
## Footnote
Veliki župan je bio postavljan od strane kralja i bio je odgovoran za rad državne uprave.
220
Koja su politička prava građana prema Vidovdanskom ustavu?
Biračko pravo, pravo na udruživanje, zbor i dogovaranje, sloboda štampe
## Footnote
Aktivno i pasivno biračko pravo su bila ograničena starosnim cenzusom.
221
Da li su žene imale pravo glasa prema Vidovdanskom ustavu?
Ne
## Footnote
Ustav je predviđao donošenje zakona o biračkom pravu za žene, ali taj zakon nikada nije donet.
222
Koje su ekonomske vrednosti promovirane Vidovdanskim ustavom?
Privatno vlasništvo i načela ekonomskog liberalizma
## Footnote
Ustav je sadržao niz socijalno-ekonomskih odredaba koje su izražavale brigu za socijalnu pravdu.
223
Koliko odredbi Vidovdanskog ustava su bile socijalno-ekonomskog karaktera?
23 od 124 odredbe
## Footnote
Ove odredbe su imale opštu filozofsku osnovu u buržoaskoj doktrini.
224
Kako je buržoaska država koristila socijalno-ekonomske odredbe u ustavu?
Skrivala klasne protivurečnosti i socijalne nejednakosti
## Footnote
Ove odredbe su se izjašnjavale za pravo svih građana na podjednake mogućnosti.
225
Koje obaveze je država preuzela prema Vidovdanskom ustavu?
Poboljšanje opštih higijenskih uslova, čuvanje narodnog zdravlja, zaštita majki i dece
## Footnote
Takođe je zabranjivala lihvarstvo i proklamovala besplatnu lekarsku pomoć.
226
Kako je Vidovdanski ustav tretirao feudalne odnose?
Feudalni odnosi su pravno ukinuti danom oslobođenja od tuđinske vlasti
## Footnote
Buržoazija je zajamčila privatnu svojinu kao osnov društvenog poretka.
227
Kako su se ustavna rešenja i stvarnost Kraljevine razlikovale?
Bila su u raskoraku zbog nerazvijenih kapitalističkih odnosa i buržoaske pohlepe
## Footnote
Objektivno, preovlađivali su drugi pristupi razrešavanju socijalno-ekonomskih protivurečnosti.
228
Da li su odredbe o socijalno-ekonomskim pravima građana u Kraljevini obezbeđivane?
Ne
## Footnote
Ustavotvorci su razradu načela prepuštali kasnijim posebnim zakonima koji nisu doneti ili su odstupali od Ustava.
