3C1 Volksgezondheid en gezondheidszorg Flashcards
Belangrijkste doodsoorzaak 2023
Dementie
Determinanten en % ziektelast
Gedrag:
- Roken 9,4%
- Ongezonde voeding 8,1%
- Weinig beweging 2,3%
- Alcoholgebruik 1,5%
Persoonsgebonden:
- Hoge BD 6,7%
- Hoge bloedsuikerspiegel 6,6%
- Overgewicht 3,7%
- Cholesterol 0,9%
- Lage botdichtheid 0,7%
Arbeid:
- Stoffen/omgeving 3,0%
- Psychische belasting 0,9%
- Fysieke belasting 0,7%
Milieu:
- Buitenmilieu 3,5%
- Binnenmilieu 0,5%
Ziekte met hoogste incidentie en ziekte met hoogste prevalentie 2018
Incidentie: infectie bovenste luchtwegen
Prevalentie: nek- en rugklachten
DALYs
DALYs = YLL + YLD
DALYs (Disability-Adjusted Life Years)
YLL (Years of Life Lost) = verloren levensjaren door sterfte
YLD (Years Lived with Disability) = verloren gezonde jaren door beperkingen in handicaps
DALY is maat voor ziektelast?
Factoren die leiden tot hoge ziektelast
1) Hoge incidentie van sterfgevallen
2) Sterfte op relatief jonge leeftijd
3) Hoge prevalentie (incidentie*duur) van beperkingen en handicaps
4) Ernst van beperkingen en handicaps
Mitigatie vs. adaptatie (planetary health)
Mitigatie = voorkomen van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen
Adaptatie = verminderen v/d kwetsbaarheid voor klimaatverandering (paraatheid)
Arbeidsomstandigheden: 6 A’s
- Arbeidsinhoud
- -omstandigheden
- -verhoudingen
- -voorwaarden
- -perspectief
- -zingeving
Bruto sterftecijfer berekenen
Directe en indirecte standaardisatie
Direct: met identieke leeftijdsopbouw als voor referentiepopulatie (en leeftijdsspecifieke sterfte van onderzoekspopulatie)
Indirect: met identieke leeftijdsspecifieke sterfte als in referentiepopulatie (en leeftijdsopbouw van onderzoekspopulatie)
Comparative Mortality Figure (CMF)
gestandaardiseerde sterfte / bruto sterfte in referntiepopulatie
Directe standaardisatie
Standardized Mortality Ratio (SMR)
waargenomen sterfte / verwachte sterfte in studiepopulatie
Indirecte standaardisatie
Populatie Attributieve Fractie (PAF)
prevalentie * (RR-1) / (prevalentie * (RR-1) +1)
Preventie 25% –> invullen als 0,25
Primaire, secundaire en tertiaire preventie
Primaire (≈ populatie benadering): voorkomen van nieuwe gevallen van ziekten door het wegnemen/verminderen v/d onderliggende oorzaken
Secundaire (‘screening’ ≈ hoog-risico benadering): opsporen v/e aandoening i/e zo vroeg mogelijk (preklinisch) stadium, zodat vroege behandeling mogelijk is en verergering v/d ziekte wordt voorkomen
Tertiaire: voorkomen/beperken v/d gevolgen v/e vastgestelde aandoening
Criteria voor screening
- Bewijs voor de effectiviteit van screening
- Voordelen van screening zijn groter dan nadelen
- Redelijke balans tussen kosten en netto voordelen van screening
Screening: vergunningplicht
BVO …
- met ioniserende straling
- naar kanker
- voor ernstige ziekten/afwijkingen waarvoor geen behandeling/preventie mogelijk is
Sensitiviteit, specificiteit, positief voorspellende waarde, negatief voorspellende waarde
Zorgstelsel (financiering): 2 fasen van hervorming
- Toegankelijkheid
- Kostenbeheersing
- Doelmatigheid
Shared decision making: 3 redenen om naar voorkeuren te vragen
Behandelvoorkeuren van patiënten:
1. Lopen uiteen
2. Verschillen regelmatig v/d voorkeuren van artsen
3. Zijn niet goed te voorspellen o.b.v. patiëntkenmerken
ICER (intercrementele kosteneffectiviteitsratio)
kosten / effect (in QALY’s)
3 pijlers van shared decision making
- best available evidence
- doctors
- patients
4 stappen van model van Stiggelbout (SDM)
1)
Voordelen van SDM
- Meer kennis bij patiënt
- Meer patiënttevredenheid
- Betere arts-patiëntverhouding
- Minder herhaalconsulten
- Betere therapietrouw
- Kosten: goed geïnformeerde patiënten neiging tot minder invasieve behandeling
Donabedian model (kwaliteit van zorg)
3 indicatoren:
- Proces (wat zorgverlener doet)
- Structuur (middelen)
- Uitkomst
Proces en uitkomst op patiëntniveau, structuur op instellingsniveau.
Framework Value Based Healthcare
Waarde = uitkomsten/kosten (tweedimensionaal)
Focus op uitkomsten, proces en structuur zijn secundair aan resultaten
Wat kun je informatie van uitkomstsets?
- Leren en verbeteren door professionals
- Keuze-informatie voor pt
- Zorginkoop
Casemix confounding
Variabele is geassocieerd met ziekenhuisselectie en beïnvloedt onafhankelijk de uitkomst
Severe cases worden in gespecialiseerde centra behandeld. Kennen ernstiger beloop en slechtere uitkomsten. Vertekend beeld (confounding): uitkomsten van centra met verschillende patiëntenpopulaties kun je niet ongecorrigeerd vergelijken.
6 dimensies kwaliteit van zorg
- Veiligheid
- Effectiviteit
- Patiëntgericht
- Tijdigheid
- Efficiency
- Gelijkheid
Oorzaken oplopende wachttijden
- Toenemende vraag
- Toenemende verwijzingen
- Personeelstekorten
- Budgetplafonds
Verticale gezondheidsprogramma’s
Ziekte specifieke programma’s die los staan v/h algemene gezondheidssysteem, met hun eigen budgetten, management en dienstverlening
3 doelen overdracht
- Tijdigheid
- Volledigheid
- Patiëntgerichtheid
Principes van Picker (patiëntgerichte zorg)
- Respect for patients’ preferences
- Coordination and integration of care
- Information and education
- Physical comfort
- Emotional support
- Involvement of family and friends
- Continuity and transition
- Access to care
Vormen van toegankelijkheid
- Geografische
- Tijdige
- Culturele
- Financiële
