3. Theorie en praktijk van seks Flashcards
Seksuele opwinding is een emotie
Vaginal Pulse Amplitude (VPA)
Vaginal Pulse Amplitude (VPA) is maat voor doorbloeding van de vagina- reflexmatige reactie op blootstelling aan seks-competente stimulus (conceptueel vergelijkbaar met erectie). Belangrijk: die aanwezigheid van uitgelokte reflexmatige fysiologische reactie betekent niet dat je de seksuele stimulus dus als een plezierige stimulus beoordeelt!
Seksuele stimuli lokken
niet alleen fysiologische
reflex uit (vasocongestie)
maar ook
gedragstendens (net als
bij andere emoties zoals
dreiging geinduceerde
angst)
Het mechanisme van opwinding is hetzelfde
bij mannen en vrouwen
Voor beide seksen
worden seksuele stimuli
op analoge manier door
het brein verwerkt met
vasocongestie als
gevolg
Het mechanisme van opwinding is hetzelfde
bij mannen en vrouwen; wat is het ENIGE verschil?
Het enige verschil is in het genitale ‘eind-orgaan’:
Omdat grootste deel
van de fysiologische
veranderingen bij
vrouwen zich intern
afspelen zijn reacties
niet direct/moeilijker
zichtbaar/waarneem
baar (voor zowel
vrouw zelf als voor
haar partner)
Genitale respons komt automatisch op gang als er seksuele prikkels zijn – zelfs bij
prikkels met seksueel bedreigende inhoud, dus ..
!dus opwindingsreactie impliceert geen instemming!
Niet alle genitale responsen zijn seksuele responsen
- Genitale respons komt automatisch op gang als er seksuele prikkels zijn – zelfs bij
prikkels met seksueel bedreigende inhoud - Als reactie op hoge angst (alleen anecdotische informatie beschikbaar)
- Zonder seksuele stimulus
Als reactie op hoge angst (alleen anecdotische informatie beschikbaar):
- Jongens hebben erecties bij straf; als ze angstig zijn; als ze voor de klas moeten
komen (Ramsey, 1943) - Van mannen voor een executiepeloton wordt gerapporteerd dat ze erecties hebben
- Erecties/genitale respons en reflexorgasmes bij seksueel misbruik
- Zonder seksuele stimulus:
- Genitale respons tijdens REM slaap (ochtenderecties), ook bij vrouwen
- Genitale responsen treden al op in de baarmoeder
Waarom spelen Genitale responsen al op in de baarmoeder
Mogelijk met als functie de weefsels van
voorplantingsorgaan gezond te houden- soort
onderhoud (via tijdelijke doorbloeding meer
bouwstoffen en zuurstof in weefsels)
Incentive motivation model
Om effectief te kunnen opereren is o.a. voldoende
hoeveelheid testosteron vereist- idem intact
dopaminerg systeem- en responsiviteit neemt toe
onder invloed van belonende ervaringen (en
neemt af oiv langdurige afwezigheid daarvan- dus
precies omgekeerd als voorspeld door Freuds
libido theorie)
Huidige DSM 5 over verlangen: incentive motivation / DSM5
In huidige DSM 5 is idee niet langer dat verlangen
vooraf gaat aan opwinding maar dat er een wederkerige relatie bestaat tussen beide
Bekkenbodem overactiviteit: man
Bekkenbodem overactiviteit: vrouw
ouderschapsinvesteringstheorie
Mannen willen meer seks want zo zijn ze nou eenmaal
geëvolueerd
deprivatie-hypothese
Volgens het driftmodel is (zin in) seks
vergelijkbaar met honger of dorst, heb je het
lang niet, dan krijg je vanzelf ‘zin’, honger, of
Wat zijn de onderdelen van het evolutionaire psychologische perspectief?
- Adaptatie
- Nevenproduct (bijeffect van adaptatie)
- Ruis (willekeurig effect van de evolutie)
Matechoicehypothese
Het orgasme van de vrouw draagt bij aan het bevorderen van bevruchting door mannen met een hoge genetische kwaliteit
Ultimate factoren
Verwijzen naar verklaringen voor de evolutionaire geschiedenis van gedrag en naar de wijze waarop dat gedrag heeft bijgedragen aan evolutionaire adaptatie
Proximale factoren
Verwijzen naar de factoren in het hier en nu die datzelfde gedrag beinvloeden
Waar gaan evolutionaire psychologen vanuit?
Dat evolutionaire processen en producten niet intentioneel zijn
Ouderschapsinvesteringstheorie
Elke investering door een ouder in een nakomeling die leidt tot een hogere overlevingskans van die nakomeling (en daardoor ook leidt tot een hogere kans op genetische reproductie), met als gevolg dat dezelfde inspanning niet meer kan worden geleverd voor een andere nakomeling
Wat zijn twee vormen van seksuele selectie?
- Intraseksuele competitie
- Interseksuele competitie
- Intraseksuele competitie
Concurrentie binnen sekse
- Interseksuele competitie
Partnerselectie
Mismatchhypothese
de grote beschikbaarheid van erotisch materiaal (denk bijvoorbeeld aan de beschikbaarheid van porno op het internet en van erotische signalen in de media) leidt tot een dusdanige activering van het seksuele systeem en devaluatie van de aantrekkelijkheid van vaste partners, dat het langetermijnpartner-relaties ontwricht.
Wat zijn de ultimate en proximale determinanten van seksueel geweld?
- Ultimate: zijn nodig om seksueel geweld te verklaren dat verkrachting in alle culturen voorkomt en vooral door mannen wordt gepleegd (universaliteit)
- Proximale: zijn nodig om te kunnen begrijpen dat sommige mannen wel en andere mannen geen seksueel geweld plegen (specifiteit)
Lijfwachthypothese
Stelt dat vrouwen een partnerpreferentie zouden hebben voor sterke en dominante mannen omdat hun gedrag een groter beschermend effect zou hebben.
Criminogene traject
Onpersoonlijke seksuele promiscuïteit > gevolg: seksuele agressie
> mits uit een delinquente levensstijl!
Gender (socialisatie) traject
Positieve attitudes tegenover geweld en vijandige masculiniteit (= hoger waarderen mannelijkheid dan vrouwelijkheid + vijandige attitude naar vrouwen)
Incentivemotivatietheorie
De aantrekkelijkheid van mogelijke beloningen en de ermee gepaard gaande emoties wekt het seksuele verlangen
4 dimensies Incentivemotivatietheorie
- Er moet een seksueel activerende stimulus zijn
- Activering via 2 paden: bewust en onbewust
- Controleprocessen: belangen/beloning
- Seksuele opwind > seks, mits de activering sterk genoeg is en niet gestopt wordt
Dualcontrol model
Theoretisch model voor functioneren van het brein:
- Neurobiologische inhibitie
- Neurobiologische excitatie
> wordt in balans gehouden door een seksueel kantelpunt
Byrne’s gedragssequentiemodel
7 hoofdgroepen die seksualiteit bij iedereen aansturen:
Seksuele voorlichting
Overdracht van feitelijke kennis
Seksuele vorming
Richt zich naast informatieoverdracht ook op het vormen van een mening, het leren omgaan met culturele/religieuze invloeden en het aanleren van vaardigheden
Seksuele opvoeding
De intergratie van het geheel van informatie, normen, waarden en opvattingen over het lichaam, liefde, relaties en seksualiteit, die het individu vanuit zijn omgeving meekrijgt.
WHO definitie seksuele voorlichting
Het leren over de cognitieve, emotionele, sociale, interactieve en fysieke aspecten van seksualiteit
WHO definitie seksuele opvoeding
Het geleidelijk en leeftijdsspecifiek ontwikkelen van competenties om de eigen seksualiteit te kunnen begrijpen en hiervan te genieten, om veilige relaties te hebben.
Gezondheidsbevordering
Interventies met als doel het stimuleren van gezond gedrag en een gezonde leefomgeving, door een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen
Vier doelen van gezondheidsbevordering
- Positieve gezondheid
- Primaire preventie
- Vroege opsporing = secundaire preventie
- Patientenzorg = tertiaire preventie
Positieve gezondheid
Activiteiten die worden uitgevoerd om mensen gezond te houden > dus niet gericht op ziektes/aandoeningen
Primaire preventie
Voorkomen van gezondheidsproblemen; preventieprogramma’s tegen ongewenste zwangerschap, soa’s, vaccinaties
Vroege opsporing
= Secundaire preventie
Identificeren van mensen die in een vroeg stadium van een bepaalde ziekte zitten.
Patientenzorg
= tertiaire preventie
Mensen die al ziek zijn helpen met het leren beheersen van de ziekte > niet alleen cure, maar ook care
Intervention mapping (IM)
Een protocol voor het systematisch gebruiken van empirische gegevens en theoretische inzichten bij de ontwikkeling/implementatie van gezondheidsvoorlichting
> in samenwerking met de doelgroep (scholieren) en uitvoerders (docenten)
Wat zijn de 6 stappen van Intervention Mapping (IM)?
- Behoefteanalyse
- Formuleren van veranderingsdoelen
- Selectie van methoden en technieken
- Programmaontwerp en productie
- Programma-invoering
- Programma-evaluatie
Van welke 3 factoren hangt de effectiviteit van seksuele voorlichting af?
- Inhoud
- Kwaliteit
- Mate van bereiken van de doelgroep
