Δίκαιο Δημόσιας Διοίκησης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης 2025 Flashcards
Τι είναι το Δίκαιο και ποια τα χαρακτηριστικά του;
Το Δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση και την οργάνωση μιας κοινωνίας σε κράτος.
1. Ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά
2. Είναι υποχρεωτικό
3. Είναι ετερόνομο
4. Είναι γενικό και αφηρημένο
Τι είναι ηθική; Όρισε τα χρηστά και τα συναλλακτικά ήθη.
Ηθική είναι το σύνολο των παραγγελμάτων που απευθύνονται στη συνείδηση των ανθρώπων και ρυθμίζουν την κοινή διαβίωση.
Χρηστά ήθη: Κανόνες κοινωνικής ηθικής που διαμορφώνονται από τις αντιλήψεις της κοινωνίας.
Συναλλακτικά ήθη: Συνηθισμένοι κανόνες που εφαρμόζονται στις συναλλαγές.
Ποιες είναι οι διαφορές του δικαίου με την ηθική;
Δίκαιο vs Ηθική
Ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά - Ρυθμίζει την εσωτερική στάση του ατόμου
Είναι υποχρεωτικό -Είναι προαιρετική
Οι κανόνες προέρχονται από το κράτος - Οι κανόνες προέρχονται από τη συνείδηση του ατόμου
Έχει νομικές κυρώσεις - Έχει κοινωνικές συνέπειες
Τι είναι η νομολογία και τι η πάγια; Αποτελεί πηγή δικαίου;
Η νομολογία είναι το σύνολο των αποφάσεων που λαμβάνουν τα δικαστήρια σε συγκεκριμένες υποθέσεις.
Πάγια νομολογία: Όταν ένα δικαστήριο εκδίδει επαναλαμβανόμενες αποφάσεις για παρόμοιες περιπτώσεις, δημιουργεί σταθερή νομολογία.
Στην Ελλάδα, η νομολογία δεν αποτελεί πηγή δικαίου, σε αντίθεση με το Αγγλικό Δίκαιο.
Ποιες είναι οι πηγές δικαίου; Ανέφερέ τις ονομαστικά.
- Σύνταγμα
- Διεθνές και Ευρωπαϊκό δίκαιο
- Νόμοι
- Κανονιστικές πράξεις διοίκησης
- Έθιμα
Τι είναι το σύνταγμα και τι ρυθμίζει;
Είναι ο ανώτατος γραπτός κανόνας του κράτους.
Ρυθμίζει:
1. Την οργάνωση της πολιτείας.
2. Τα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα.
3. Τη σχέση του ελληνικού δικαίου με το διεθνές δίκαιο.
Τι περιλαμβάνει το διεθνές δίκαιο και τι το ευρωπαϊκό;
Διεθνές:
1. Διεθνείς συνθήκες
2. Διεθνείς αρχές & έθιμα.
3. Αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων
Ευρωπαϊκό δίκαιο:
1. Κανονισμοί → Έχουν άμεση και υποχρεωτική ισχύ στα κράτη-μέλη της ΕΕ.
2. Οδηγίες → Πρέπει να ενσωματωθούν στην εθνική νομοθεσία.
3. Συστάσεις → Είναι προαιρετικές.
4. Ευρωπαϊκές συνθήκες
Τι είναι οι νόμοι και ποια τα χαρακτηριστικά τους;
Είναι κανόνες που ψηφίζεται από τη Βουλή των Ελλήνων και εκδίδεται και δημοσιεύεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (ΠτΔ).
* Γενικοί κι αφηρημένοι
* Για το μέλλον
* Δικαιώματα και υποχρεώσεις
* Επιταγές ή απαγορεύσεις
Πότε μπορεί να εκδοθεί πράξη νομοθετικού περιεχομένου από τον ΠτΔ;
Σε εξαιρετικά επείγουσες και απρόβλεπτες περιπτώσεις, μπορεί να εκδοθεί Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου από τον ΠτΔ, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, η οποία ισχύει άμεσα αλλά πρέπει να κυρωθεί από τη Βουλή σε 40 ημέρες.
Πότε ξεκινά η ισχύς των νόμων; Επιτρέπεται αναδρομική ισχύς;
- Η ισχύς τους ξεκινά 10 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στη ΦΕΚ (εκτός αν ορίζεται διαφορετικά).
- Αναδρομική ισχύς απαγορεύεται, εκτός αν είναι ευνοϊκή για τους πολίτες.
Πώς μπορεί να καταργηθεί ένας νόμος;
Μερική Κατάργηση: Καταργούνται μόνο ορισμένες διατάξεις του νόμου, ενώ το υπόλοιπο κείμενο παραμένει σε ισχύ.
Ολική Κατάργηση: Ολόκληρος ο νόμος παύει να ισχύει.
1. Ρητή κατάργηση: Ο νέος νόμος αναφέρει ξεκάθαρα ότι καταργεί τον παλαιότερο.
2. Σιωπηρή κατάργηση
3. Κατάργηση λόγω παρέλευσης του χρόνου
4. Κατάργηση λόγω επίτευξης του σκοπού
5. Κατάργηση λόγω αχρησίας
Τι περιλαμβάνουν οι κανονιστικές πράξεις διοίκησης;
Προεδρικά Διατάγματα
1. Εκτελεστικά → Ρυθμίζουν λεπτομέρειες εφαρμογής νόμων.
2. Κανονιστικά → Θεσπίζουν κανόνες δικαίου βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης.
3. Οργανωτικά → Αφορούν την εσωτερική οργάνωση δημοσίων υπηρεσιών.
Διοικητικές αποφάσεις
✔ Υπουργικές Αποφάσεις (αφορούν τη λειτουργία των υπουργείων).
✔ Αποφάσεις ΟΤΑ (τοπικής αυτοδιοίκησης).
✔ Αστυνομικές Αποφάσεις (για θέματα δημόσιας τάξης).
! Απαιτείται νομοθετική εξουσιοδότηση
Τι είναι τα έθιμα;
Είναι άγραφοι κανόνες που έχουν γίνει αποδεκτοί από την κοινωνία μέσω της μακρόχρονης εφαρμογής τους.
Σχεδιάσε την πυραμίδα τυπικής ισχύς κανόνων δικαίου.
https://ibb.co/QvRpy07V
Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται το δίκαιο και τι περιλαμβάνει η κάθε μία; Γιατί είναι σημαντική η διάκριση αυτή;
Δημόσιο
✔ Συνταγματικό Δίκαιο
✔ Διοικητικό Δίκαιο
✔ Δημοσιονομικό Δίκαιο
✔ Ποινικό Δίκαιο
✔ Δικονομικό Δίκαιο
Ιδιωτικό
✔ Αστικό Δίκαιο
✔ Εμπορικό Δίκαιο
✔ Ατομικό Εργατικό Δίκαιο
Διαφορές ιδιωτικού δικαίου -> Πολιτικά δικαστήρια
Διαφορές δημοσίου δικαίου -> Διοικητικά δικαστήρια
Τι είναι δημόσια διοίκηση και από ποιους φορείς αποτελείται;
Είναι η δραστηριότητα που στοχεύει στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος.
Αποτελείται από φορείς που έχουν κυριαρχική εξουσία, δηλαδή μπορούν να επιβάλλουν υποχρεώσεις στους πολίτες μονομερώς
Σε ποιούς τύπους διακρίνεται; Με ποιους τρόπους ασκείται;
Κυριαρχική Διοίκηση
Η Διοίκηση δρα μονομερώς και επιβάλλει υποχρεώσεις στους πολίτες. Χωρίζεται σε:
✔ Περιοριστική → Περιορίζει ατομικές ελευθερίες (π.χ. απαγόρευση κυκλοφορίας).
✔ Παροχική → Παρέχει αγαθά ή υπηρεσίες ζωτικής σημασίας (π.χ. εκπαίδευση, υγεία).
✔ Ρυθμιστική → Ρυθμίζει έναν τομέα της οικονομίας (π.χ. κανόνες αγοράς).
Συναλλακτική Διοίκηση
Η Δημόσια Διοίκηση λειτουργεί σαν ιδιώτης μέσα στην οικονομία.
Χρησιμοποιεί ιδιωτικού δικαίου συμβάσεις και συναλλαγές (π.χ. αγορά αγαθών, μισθώσεις κτιρίων).
Η Δημόσια Διοίκηση ασκείται με δύο τρόπους:
✔ Δέσμια αρμοδιότητα → Η Διοίκηση υποχρεούται να εκδώσει μια απόφαση όταν πληρούνται οι νομικές προϋποθέσεις. Δεν έχει περιθώριο επιλογής.
✔ Διακριτική ευχέρεια → Η Διοίκηση έχει ελευθερία επιλογής αν θα εκδώσει μια απόφαση, πότε θα την εκδώσει και τι περιεχόμενο θα έχει.
Ποιες είναι οι αρχές της ΔΔ;
1️⃣ Αρχή της Νομιμότητας
2️⃣ Αρχή της Υπεροχής του Δημοσίου Συμφέροντος
3️⃣ Αρχή της Συνέχειας της Διοίκησης
4️⃣ Αρχή της Ακρόασης του Διοικούμενου
5️⃣ Αρχή της Καλής Πίστης & Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης
6️⃣ Αρχή της Χρηστής
7️⃣ Αρχή της
8️⃣ Αρχή της
9️⃣ Αρχή της Ισότητας
10 Η αρχή του ελέγχου της δημόσιας διοίκησης
11 Η αρχή της αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων
Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται η αρμοδιότητα και πότε μεταβάλλεται;
Α
▫ Κατά τόπον
▫ Καθ’ ύλην
Β
▫ Αποκλειστική
▫ Συντρέχουσα
Γ
Συλλογική
Μεταβολές αρμοδιότητας
▫ Αναπλήρωση
▫ Μεταβίβαση
▫ Ανάθεση υπογραφής
Τι είναι οι διοικητικές πράξεις; Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται; (βασικές κι άλλες)
Είναι μια μονομερής νομική πράξη που εκδίδεται από ένα διοικητικό όργανο και εχει έννομες συνέπειες.
Βασικές
1️⃣ Κανονιστικές Πράξεις
* Κανόνες δικαίου
* Έλεγχος νομιμότητας παρεμπιπτόντως
* Δημοσίευση στο ΦΕΚ
* Αιτιολογία μη αναγκαία
* Χωρίς προηγούμενη ακρόαση
* Κατάργηση χωρίς περιορισμούς
2️⃣ Ατομικές Πράξεις
* Εξατομικευμένη ρύθμιση
* Κύριος έλεγχος νομιμότητας
* Δημοσίευση στο ΦΕΚ σε ορισμένες περιπτώσεις
* Πλήρης αιτιολόγηση της πράξης
* Προηγούμενη ακρόαση
* Κατάργηση υπό περιορισμούς
Άλλες
✔ Απλές ≠ Σύνθετες
✔ Επαχθείς ≠ Επωφελείς
✔ Εκτελεστές ≠ Μη εκτελεστές
✔ Ρητές ≠ Σιωπηρές → Ειδική περίτπωση σιωπηρής αρνητικής πράξης: Παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας
Προϋποθέσεις
1️⃣ Να έχει υποβληθεί αίτηση από τον διοικούμενο
2️⃣ Η υποχρέωση της διοίκησης να απαντήσει να προκύπτει από συγκεκριμένη διάταξη νόμου
3️⃣ Να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία που ορίζει ο νόμος
Η προθεσμία που ορίζει ειδικός νόμος
Αν δεν υπάρχει ειδική προθεσμία, τότε ισχύει η γενική προθεσμία των 3 μηνών
Ανάλυσε την Ισχύ των Διοικητικών Πράξεων.
✔ Τεκμήριο νομιμότητας → Θεωρούνται νόμιμες μέχρι να ακυρωθούν από δικαστήριο.
✔ Εκτελεστότητα → Εφαρμόζονται άμεσα, ακόμα κι αν κάποιος τις προσβάλλει.
✔ Υποχρεωτική συμμόρφωση → Αν δεν τηρηθούν, μπορεί να επιβληθεί διοικητικός καταναγκασμός.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις Εγκυρότητας Διοικητικών Πράξεων;
✔ Νόμιμη υπόσταση του διοικητικού οργάνου.
✔ Αρμοδιότητα του οργάνου που την εκδίδει.
✔ Τήρηση του τύπου (να ακολουθείται η σωστή διαδικασία).
✔ Αιτιολόγηση (για ατομικές πράξεις, κυρίως αν είναι δυσμενείς).
✔ Ακρόαση του πολίτη πριν την έκδοση της πράξης.
Ποιες είναι οι προυποθέσεις εκπλήρωσης της υποχρέωσης της ΔΔ για ακρόαση του διοικούμενου; Γιατί είναι σημαντική η εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης; Πότε δεν δικαιούται ακρόαση ο διοικούμενος;
Προϋποθέσεις εκπλήρωσης της υποχρέωσης ακρόασης
1️⃣ Η κλήση προς ακρόαση πρέπει να είναι έγγραφη, ορισμένη και να κοινοποιείται τουλάχιστον 5 ημέρες πριν
2️⃣ Ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα να λάβει γνώση των αποδεικτικών στοιχείων και να προβεί σε ανταπόδειξη
3️⃣ Η τήρηση της διαδικασίας και η λήψη υπόψη των απόψεων του
Η μη τήρηση της ακρόασης μπορεί να οδηγήσει σε ακύρωση της πράξης.
1️⃣ Ελεγκτική φύση του διοικητικού μέτρου, μέρος προδικασίας ποινικής δίκης
2️⃣ Λόγοι δημοσίου συμφέροντος
3️⃣ Μέσα διοικητικού καταναγκασμού
4️⃣ Δέσμια αρμοδιότητα
5️⃣ Επείγουσα ανάγκη
Πότε ανακαλούνται οι διοικητικές πράξεις;
Η ανακλήση μιας νόμιμης διοικητικής πράξης μπορεί να γίνει για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όταν υπάρχει ειδική πρόβλεψη για ανακλήση, όταν η πράξη δεν έχει πραγματική συνέπεια για τον διοικούμενο, ή όταν ο διοικούμενος δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του.
Η ανάκληση των παράνομων διοικητικών πράξεων εξαρτάται από το αν η πράξη είναι ευμενής ή δυσμενής και από το χρόνο που έχει παρέλθει από την έκδοσή της. Για τις δυσμενείς πράξεις δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός, ενώ για τις ευμενείς πράξεις η ανάκληση μπορεί να γίνει εντός πενταετίας ή και αργότερα αν υπήρξε δόλος από τον διοικούμενο, αν υπάρχει δημόσιο συμφέρον ή δικαστική απόφαση