2. Het Belgishe Staatsbestel - Staatsrecht

Question 1

Bronnen van staatsrecht

Answer 1

—> grondwettelijke recht

✨grondwet
✨sommige bijzondere wetten & decreten
✨wetten decreten en ordonnanties
✨algemene rechtsbeginselen, grondwettelijke gewoonten, rechtspraak & rechtsleer

🇧🇪geheel van deze bronnen vormt de basis van staatsrecht🇧🇪

Question 2

Beginselen van staatsrecht

Answer 2

🧷 staatsinrichting
🧷scheiding der machten
🧷de grondrechten

“ geheel van regels inzake de inrichting & werking van de staatsmachten, hun onderlinge relaties & hun relatie tot de burgers”

Question 3

Wat zijn de 3 niveaus

Answer 3

• Federaal niveau
• Niveau gemeenschappen
• Niveau gewesten

Question 4

Artikel 1

Answer 4

België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten

Question 5

Artikel 2

Answer 5

België omvat 3 gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap

Question 6

Artikel 3

Answer 6

België omvat 3 gewesten: het Vlaams gewest, het Waals Gewest en het Brusselse Gewest

Question 7

Voor wat zijn gemeenschappen bevoegd en som ze op

Answer 7

🔺Persoons- en taalgebonden aangelegenheden🔺

🖼🎭culturele aangelegenheden (musea, sport, media, taalbescherming,..)

• 🎓🏫Onderwijs (bepalen van eindtermen, erkennen en financieren van opleidingen,..)
  —> NIET ❗️ bevoegd voor bepalen begin/einde leerplicht, pensioenregeling onderwijspersoneel & min voorwaarde uitreiken diploma’s
• 🧑‍⚕️🩺gezondheidsbeleid en gezondheidszorg (preventiebeleid, kwaliteitsbewaking van zorginstellingen, Vlaamse sociale bescherming)
• 👨‍👩‍👧‍👦jeugd en gezien (kinderopvang, kinderbijslag,..)
• 🩼👵bijstand aan personen (bejaarden, gehandicaptenbeleid, integratie van migranten, bestuurlijke toezicht op OCMW’s, justitiehuizen)
• 📑verdragen inzake de gemeenschapsbevoegdheden

Question 8

Voor wat zijn gewesten bevoegd en soms op

Answer 8

🔺plaatsgebonden (economische) aangelegenheden

• 💳💲💼Economisch beleid
  (Subsidies aan ondernemingen, reglementering van toegang tot de markt, economische migratie, handelshuur,controle op werkwilligheid)
  ❗️Niet het muntbeleid, financieel beleid, mededingingsrecht, consumentenbescherming, prijs en inkomensbeleid en het grootste deel van de arbeid en socialezekerheidsrecht)
• 🏙🏠ruimtelijke ordening en huisvesting
  (Bouwvergunningen, ruimtelijke plannen, stadsvernieuwing, monumenten en landschappen, sociale woningbouw)
• 💐🌳Natuur en milieu
  (Landinrichting, natuurbehoud, waterbeleid, afvalstoffenbeleid, parken en bossen,….)
• ✈️🛣⛴mobiliteit en openbare werken
  (Openbaar vervoer, wegen, verkeersveiligheid, zeehavens, luchthavens)
• 💦💡⚡️energie en waterbeleid
  (Distributie van elektriciteit en aardgas , drinkwater, waterzuivering, riolering)
  ❗️Niet energiebeleid zoals internationale samenwerkingen mbt energie, kernenergie, opslag en transport van energie enz.
• 🌾🌊🐟Landbouw zeevisserij
• lokale besturen (structuur, bevoegdheden en financiering van provincies en gemeenten)
• 🇸🇧🇵🇬🇬🇶toerisme
• 🦄🦋🐶🐸🐥dierenwelzijn
• 👨‍🔬wetenschappelijk onderzoek over de eigen bevoegdheden
• ☢️internationale aangelegenheden die op de gewestbevoegdheid betrekking hebben. (Ontwikkelingssamenwerking, buitenlandse handel en verdragen)

Question 9

Hoe zit het met Brussel

Answer 9

• gewestelijke materies (Brussels gewest)
• gemeenschapsmateries =

🍩Vlaams gemeenschapsissie
🍩Franse gemeenschaspscommisi
🍩 Gemeenschappelijke gemeenschapscommisie

—> bijstand aan personen & gezinnen

Question 10

🌱de gedecentraliseerd besturen

• Algemeen

Answer 10

✨Gemeenten en provincies zijn gedecentraliseerde besturen.

✨Staatshervorming 2001: gewesten regelen samenstelling, organisatie, bevoegdheid en werking van provinciale en gemeentelijke instellingen.

✨Zesde staatshervorming: mogelijkheid tot afschaffing provincies en vervangen door bovengemeentelijke besturen.

GB= Betekent dat beslissingen en taken worden verdeeld over verschillende lokale niveaus in plaats van geconcentreerd te zijn bij een centrale autoriteit.

Question 11

🌱de gedecentraliseerd besturen

B. De provincies (verschillende organen)

Answer 11

-Provincieraad.
-Deputatie.
-4 leden + gouverneur.
-Provinciegouverneur.

Question 12

🌱de gedecentraliseerd besturen

C. De gemeenten

Answer 12

⚡️Gemeenteraad
⚡️College burgemeester en schepenen

⚡️Collegiaal
⚡️2 tot 10 schepenen +burgemeester +voorzitter OCMW
⚡️Burgemeester.

BM = Voor 6 jaar benoemd door gewestregering op voordracht gemeenteraad. Politiebevoegdheid, hoofdadministratie, voorzitter college, ambtenaar burgelijke stand.

💡Aanpassingen vanaf lokale verkiezingen van 2024 ingaan januari 2025: stemrecht in plaats van stemplicht. Initiatiefrecht grootste partij, burgemeester persoon meeste stemmen van de grootste partij in coalitie

Question 13

🌾Spreiding der machten

🔼

Answer 13

Top: uitvoerende macht
▶️rechterlijke macht
◀️wetgevende macht

Question 14

🌾Spreiding der machten

WM 🔛 UM

Answer 14

UM ➡️ WM: legt verantwoording af
UM ⬅️ WM: stelt aan

Question 15

🌾Spreiding der machten
WM 🔛 RM

Answer 15

WM ➡️ RM

1. Stelt via het in de statuten van de rechters vast.
2. Hoge Raad voor Justitie.
3. Wetgevende macht heft ook de parlementaire onschendbaarheid op zodat parlementslid kan veroordeeld worden

RM➡️WM
Grondwettelijk Hof

Question 16

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
wat is dat

Answer 16

= een rechtscollege dat is opgericht in België en is bevoegd om formele wetten de toetsen. Het richt zich niet op individuele geschillen tussen partijen, maar op de naleving van de grondwet door wetgevende organen en overheidsinstanties. Het controleert dus of wetten, ordonnanties en decreten overeenstemming zijn met de grondwet.

—> sui generis: uniek in zijn soort

Question 17

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Naar welke delen van de grondwet kijken ze

Answer 17

• de bevoegdheidsverdelende regels
• Fundamentele rechten
  =Titel II van gw
• legaliteit en gelijkheid in fiscale zaken
  = artikel 170 en 172 GW
• niet-discriminatie van vreemdelingen
  = artikel 191 GW

Question 18

Wat zijn formele wetten

Answer 18

Regels die door de wetgevende macht worden vastgesteld volgens specifieke procedures die zijn vastgesteld in gw en zijn bindend voor alle burgers.

Question 19

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof

Over wat heeft het bevoegdheid ?

Answer 19

FORMELE WETTEN

Question 20

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof

Wat kan het doen met formele wetten indien ze niet samenvallen met de grondwet

Answer 20

—> Vernietingsberoep: het GH kan formele wetten vernietigen. Dit beroep kan niet uit eigen beweging worden ingediend💡 (ze kunnen dus niet zelfstandig een formele wet onderzoeken en vernietigen zonder dat er daarvoor een specifiek verzoek is)💡, maar moet worden ingesteld door:

• de Federale Ministerraad
• een gemeenschaps- of gewestregering
• de voorzitters van parlementen op Berkel van 2/3 van hun leden
• iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die belang kan aantonen-

Question 21

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof

Vernietingsberoep: wat is het termijn voor beroep

Answer 21

Het beroep moet binnen 6 maanden na de bekendmaking van de formele wet in Belgische Staatsblad worden ingesteld.
(Muv beroep tot vernietiging wetgevende akte tot goedkeuring verdrag = 60 dagen)

Question 22

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof

Hoe werken de beslissingen van de GH

Answer 22

✨Werkt Erga Omnes: = tegenover allen; wanneer GH een uitspraak doet over de grondwettelijkheid van een formele wet, geld deze uitspraak voor iedereen.

✨met terugwerkende kracht: dus de beslissing geldt alsof het altijd al van kracht is geweest, zelfs voordat het officieeel werd vastgesteld.

Question 23

🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof

Het GH heeft schorsingsbevoegdheid: leg uit

Answer 23

Het GH heeft de bevoegdheid om de uitvoering van een formele wet op te schorten als er sprake is van •moeilijk te herstellen ernstig nadeel•. Dit betekend dat de wet tijdelijk niet van kracht is tofst het Hof een definitieve beslissing heeft genomen over haar grondwettigheid.

Question 24

🌾Spreiding der machten
UM🔛RM

Answer 24

UM ➡️ RM

• Benoemt rechters
• voert straffen uit

Raad van State

Question 25

🌾Spreiding der machten
De Raad van State

Hoe is de verdeling

Answer 25

1. 🦋Adviesorgaan🦋- gedaan door ⚡️afdeling wetgeving⚡️ van RVS
   = advies te geven over de wettigheid van wetgevende teksten en ontwerpen van wetgevende besluiten.

• niet bindend, wel grote rol, juridisch sterk onderbouwd.
• ontvangers= politici

2. 🦋Administratief rechtscollege 🦋- ⚡️afdeling bestuursrechtspraak⚡️
   =behandelt geschillen tussen Burgers en overheidsinstanties met betrekking tot administratieve beslissingen.

🍩Het bestuur (UM) dient zich te houden aan de beginselen van het bestuursrecht. (Vb: motiveringsplicht, openbaarheid van de administratieve rechtshandelingen,…

🍩Rechtsbescherming tegen overheidsoptreden ter verdediging van het algemeen belang

🐸Raad van State als controleorgaan

Question 26

🌾Spreiding der machten
De Raad van State
Welke rol vervult het nog

Answer 26

Het vervult de rol van een cassatierechter met betrekking tot de beslissingen van andere administratieve rechtscolleges.

Voordat de zaak bij de Raad van state kan worden ingediend, moeten de administratieve en jurisdictionele beroepsprocedures eerst worden uitgeput. Dit houdt in dat de partij die in beroep gaat, alle beschikbare administratieve middelen en rechtsmiddelen moet hebben gebruikt voordat ze een beroep op de Raad van State kan doen

Question 27

🌾Spreiding der machten
De Raad van State

vernietigingsberoepen tegen administratieve rechtshandelingen

Answer 27

🦋 = legaliteitstoezicht: verwijst naar het toezicht van de RvS op de rechtmatigheid van administratieve beslissingen.

—> Externe wettigheid en interne wettigheid: dit zijn twee aspecten van legaliteitstoezicht.

Externe wettigheid verwijst naar de naleving van vormvereisten bij het nemen van administratieve beslissingen zoals de procedures die zijn vastgesteld door de wet. Interne wettigheid verwijst naar de naleving van de hogere wettelijke normen, zoals fundamentele rechten en beginselen van behoorlijk bestuur.

Question 28

🌾Spreiding der machten
De Raad van State

Welke bevoegdheid heeft het nog

Answer 28

Annulering/ schoring (in spoedeisende gevallen)

Question 29

🌾Spreiding der machten
De Raad van State

Beroepstermijn

Answer 29

Beroep tot vernietiging door elke belanghebbende binnen de 60 dagen na bekendmaking/kennisname.

Question 30

🌾Spreiding der machten
De Raad van State

Hoe werkt het

Answer 30

Werkt Eega omnes en terugwerkende kracht.
Dit zorgt ervoor dat de norm die in strijd was met de wet , verdwijnt uit de rechtsverkeer en dat alle gevolgen ervan ongedaan worden gemaakt.

Question 31

Verschil GH en RVS

Answer 31

GH: formele wetten, getoetst aan het grondwettelijke

RvS: Administratieve rechtshandelingen getoetst aan de wettigheid.

Question 32

Bij de spreiding der machten wie werkt erga omnes en wie werkt inter partes

Answer 32

Erga omnes= bovenste deel:

GH- Hof van cassatie - RvS

Alles onder is inter partes = betrokken partijen

Question 33

Is België een federale staat ?

Answer 33

België is een federale staat, wat betekent dat de macht verdeeld is in de federale overheid en de gemeenschappen/gewesten.

• Artikel 35 van de grondwet ligt vast dat de federale overheid alleen bevoegd is voor aangelegenheden die uitdrukkelijk aan haar zijn toegewezen door de grondwet of wetten die krachtens de grondwet zijn uitgevaardigd.

-De gemeenschappen en gewesten zijn elk op hun beurt bevoegd voor de overige aangelegenheden, onder voorwaarden en op de wijze zoals bepaald door de wet.

-En overgangsbepaling stelt dat de dag waarop artikel 35 in werking treedt, niet vooraf kan gaan aan de dag waarop een nieuwe artikel in de grondwet in de werking treedt dat de exclusieve bevoegdheden van de federale overheid bepaalt.

🔛

Confederalisme: 2 juridische aparte Staten Met ieder zijn eigen grondwet en wat we samen doen wordt bepaald door een verdrag.