2. Het Belgishe Staatsbestel - Staatsrecht Flashcards
Bronnen van staatsrecht
—> grondwettelijke recht
✨grondwet
✨sommige bijzondere wetten & decreten
✨wetten decreten en ordonnanties
✨algemene rechtsbeginselen, grondwettelijke gewoonten, rechtspraak & rechtsleer
🇧🇪geheel van deze bronnen vormt de basis van staatsrecht🇧🇪
Beginselen van staatsrecht
🧷 staatsinrichting
🧷scheiding der machten
🧷de grondrechten
“ geheel van regels inzake de inrichting & werking van de staatsmachten, hun onderlinge relaties & hun relatie tot de burgers”
Wat zijn de 3 niveaus
- Federaal niveau
- Niveau gemeenschappen
- Niveau gewesten
Artikel 1
België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten
Artikel 2
België omvat 3 gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap
Artikel 3
België omvat 3 gewesten: het Vlaams gewest, het Waals Gewest en het Brusselse Gewest
Voor wat zijn gemeenschappen bevoegd en som ze op
🔺Persoons- en taalgebonden aangelegenheden🔺
🖼🎭culturele aangelegenheden (musea, sport, media, taalbescherming,..)
- 🎓🏫Onderwijs (bepalen van eindtermen, erkennen en financieren van opleidingen,..)
—> NIET ❗️ bevoegd voor bepalen begin/einde leerplicht, pensioenregeling onderwijspersoneel & min voorwaarde uitreiken diploma’s - 🧑⚕️🩺gezondheidsbeleid en gezondheidszorg (preventiebeleid, kwaliteitsbewaking van zorginstellingen, Vlaamse sociale bescherming)
- 👨👩👧👦jeugd en gezien (kinderopvang, kinderbijslag,..)
- 🩼👵bijstand aan personen (bejaarden, gehandicaptenbeleid, integratie van migranten, bestuurlijke toezicht op OCMW’s, justitiehuizen)
- 📑verdragen inzake de gemeenschapsbevoegdheden
Voor wat zijn gewesten bevoegd en soms op
🔺plaatsgebonden (economische) aangelegenheden
- 💳💲💼Economisch beleid
(Subsidies aan ondernemingen, reglementering van toegang tot de markt, economische migratie, handelshuur,controle op werkwilligheid)
❗️Niet het muntbeleid, financieel beleid, mededingingsrecht, consumentenbescherming, prijs en inkomensbeleid en het grootste deel van de arbeid en socialezekerheidsrecht) - 🏙🏠ruimtelijke ordening en huisvesting
(Bouwvergunningen, ruimtelijke plannen, stadsvernieuwing, monumenten en landschappen, sociale woningbouw) - 💐🌳Natuur en milieu
(Landinrichting, natuurbehoud, waterbeleid, afvalstoffenbeleid, parken en bossen,….) - ✈️🛣⛴mobiliteit en openbare werken
(Openbaar vervoer, wegen, verkeersveiligheid, zeehavens, luchthavens) - 💦💡⚡️energie en waterbeleid
(Distributie van elektriciteit en aardgas , drinkwater, waterzuivering, riolering)
❗️Niet energiebeleid zoals internationale samenwerkingen mbt energie, kernenergie, opslag en transport van energie enz. - 🌾🌊🐟Landbouw zeevisserij
- lokale besturen (structuur, bevoegdheden en financiering van provincies en gemeenten)
- 🇸🇧🇵🇬🇬🇶toerisme
- 🦄🦋🐶🐸🐥dierenwelzijn
- 👨🔬wetenschappelijk onderzoek over de eigen bevoegdheden
- ☢️internationale aangelegenheden die op de gewestbevoegdheid betrekking hebben. (Ontwikkelingssamenwerking, buitenlandse handel en verdragen)
Hoe zit het met Brussel
- gewestelijke materies (Brussels gewest)
- gemeenschapsmateries =
🍩Vlaams gemeenschapsissie
🍩Franse gemeenschaspscommisi
🍩 Gemeenschappelijke gemeenschapscommisie
—> bijstand aan personen & gezinnen
🌱de gedecentraliseerd besturen
- Algemeen
✨Gemeenten en provincies zijn gedecentraliseerde besturen.
✨Staatshervorming 2001: gewesten regelen samenstelling, organisatie, bevoegdheid en werking van provinciale en gemeentelijke instellingen.
✨Zesde staatshervorming: mogelijkheid tot afschaffing provincies en vervangen door bovengemeentelijke besturen.
GB= Betekent dat beslissingen en taken worden verdeeld over verschillende lokale niveaus in plaats van geconcentreerd te zijn bij een centrale autoriteit.
🌱de gedecentraliseerd besturen
B. De provincies (verschillende organen)
-Provincieraad.
-Deputatie.
-4 leden + gouverneur.
-Provinciegouverneur.
🌱de gedecentraliseerd besturen
C. De gemeenten
⚡️Gemeenteraad
⚡️College burgemeester en schepenen
⚡️Collegiaal
⚡️2 tot 10 schepenen +burgemeester +voorzitter OCMW
⚡️Burgemeester.
BM = Voor 6 jaar benoemd door gewestregering op voordracht gemeenteraad. Politiebevoegdheid, hoofdadministratie, voorzitter college, ambtenaar burgelijke stand.
💡Aanpassingen vanaf lokale verkiezingen van 2024 ingaan januari 2025: stemrecht in plaats van stemplicht. Initiatiefrecht grootste partij, burgemeester persoon meeste stemmen van de grootste partij in coalitie
🌾Spreiding der machten
🔼
Top: uitvoerende macht
▶️rechterlijke macht
◀️wetgevende macht
🌾Spreiding der machten
WM 🔛 UM
UM ➡️ WM: legt verantwoording af
UM ⬅️ WM: stelt aan
🌾Spreiding der machten
WM 🔛 RM
WM ➡️ RM
- Stelt via het in de statuten van de rechters vast.
- Hoge Raad voor Justitie.
- Wetgevende macht heft ook de parlementaire onschendbaarheid op zodat parlementslid kan veroordeeld worden
RM➡️WM
Grondwettelijk Hof
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
wat is dat
= een rechtscollege dat is opgericht in België en is bevoegd om formele wetten de toetsen. Het richt zich niet op individuele geschillen tussen partijen, maar op de naleving van de grondwet door wetgevende organen en overheidsinstanties. Het controleert dus of wetten, ordonnanties en decreten overeenstemming zijn met de grondwet.
—> sui generis: uniek in zijn soort
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Naar welke delen van de grondwet kijken ze
- de bevoegdheidsverdelende regels
- Fundamentele rechten
=Titel II van gw - legaliteit en gelijkheid in fiscale zaken
= artikel 170 en 172 GW - niet-discriminatie van vreemdelingen
= artikel 191 GW
Wat zijn formele wetten
Regels die door de wetgevende macht worden vastgesteld volgens specifieke procedures die zijn vastgesteld in gw en zijn bindend voor alle burgers.
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Over wat heeft het bevoegdheid ?
FORMELE WETTEN
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Wat kan het doen met formele wetten indien ze niet samenvallen met de grondwet
—> Vernietingsberoep: het GH kan formele wetten vernietigen. Dit beroep kan niet uit eigen beweging worden ingediend💡 (ze kunnen dus niet zelfstandig een formele wet onderzoeken en vernietigen zonder dat er daarvoor een specifiek verzoek is)💡, maar moet worden ingesteld door:
- de Federale Ministerraad
- een gemeenschaps- of gewestregering
- de voorzitters van parlementen op Berkel van 2/3 van hun leden
- iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die belang kan aantonen-
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Vernietingsberoep: wat is het termijn voor beroep
Het beroep moet binnen 6 maanden na de bekendmaking van de formele wet in Belgische Staatsblad worden ingesteld.
(Muv beroep tot vernietiging wetgevende akte tot goedkeuring verdrag = 60 dagen)
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Hoe werken de beslissingen van de GH
✨Werkt Erga Omnes: = tegenover allen; wanneer GH een uitspraak doet over de grondwettelijkheid van een formele wet, geld deze uitspraak voor iedereen.
✨met terugwerkende kracht: dus de beslissing geldt alsof het altijd al van kracht is geweest, zelfs voordat het officieeel werd vastgesteld.
🌾Spreiding der machten
Het grondwettelijke Hof
Het GH heeft schorsingsbevoegdheid: leg uit
Het GH heeft de bevoegdheid om de uitvoering van een formele wet op te schorten als er sprake is van •moeilijk te herstellen ernstig nadeel•. Dit betekend dat de wet tijdelijk niet van kracht is tofst het Hof een definitieve beslissing heeft genomen over haar grondwettigheid.
🌾Spreiding der machten
UM🔛RM
UM ➡️ RM
- Benoemt rechters
- voert straffen uit
Raad van State
