Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

HISTORIA MATURA > 1.3 Starożytny Rzym > Flashcards

1.3 Starożytny Rzym Flashcards

1
Q

Italia- warunki naturalne, basic info

A

dogodne tereny dla rolnictwa
-niesprzyjająca linia brzegowa dla portów
- zameszkiwana przez Etrusków i Italików
-na płd Sycylii istniały greckie poelis i kolonie fenickie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

podbój Italii

A

Wg legendy Rzym (nazywany Wiecznym
Miastem) założony przez Romulusa
w 753 r. p.n.e.- civitas, czyli wspólnota obywatelska
► podbijanie, waslki z sąsiadami w tym etruskami, zdobycie Weje, miasta Etrusków
-splądrowanie Rzymu przez Galów, odbudowanie się i dalsze podboje
- ostatni etap walki z greckimi poleis- największy opór Tarent (w jego obronie występował król Egiptu Pyrrus), wojna, kapitulacja Tarneta i koniec podnoju 264 pne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

był zbiorem społecznym cives, czyli obywateli, zjednoczonych prawem, nazywano tak rzym

A

civitas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

jedno z 12 potężnych miast-państw etruskich. Leżało ok. 20 km na północ od Rzymu. , zajęte przez Rzymian- wazny point

A

Weje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

król egiptu, wsparł tarent w walce z rzymianami

A

Pyrrus,
ciekawostka: Pyrrusowe zwycięstwo – związek frazeologiczny oznaczający zwycięstwo osiągnięte nadmiernym kosztem
Powstało od sytuacji związanej ze zwycięstwem Pyrrusa - w III wieku p.n.e. toczył wojnę z Rzymem. Po wygranej bitwie miał on powiedzieć do gratulujących mu dowódców:
Jeszcze jedno takie zwycięstwo i jesteśmy zgubieni.
Było to odniesieniem do faktu, że sukces ten kosztował Pyrrusa ok. 3,5 tys. zabitych i dużą liczbę rannych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

dzieje wojen punińskich

A

I wojna punińska (zwycięztwo Rzymian)- podporządkowanie Sycylii
► Kilka lat później Korsyka i Sardynia zostały podporządkowane Rzymowi.
► Druga wojna punicka (ostatecznie zwyciezctwo Rzymian)
►trzecia wojna punicka (oblężenie Katarginy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

przyczyny wojny punickiej

A

chcęc podbicia Sycyli (kontrolowanej przez Kartgainę)
spór o wpływy pol-gosp w basenie Morza Środzmiengeo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

pierwsza wojna punicka

A

264-241 r.p.n.e.
Zwycięztwa Rzymian w bitwach morskich pod Mylae i koło Wysp Egadzkich
Kartagina poniosła klęskę, a Sycylia stała się pierwszą prowincją rzymską.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

druga wojna punicka

A

218 r. p.n.e.
Na czele wojsk kartagińskich stał Hannibal,który jako pierwszy zaatakował republikę rzymską.(udało mu się przekroczyć Alpy)
.W kilku bitwach, w tym najważniejszej, stoczonej pod Kannami w 216 r. p.n.e., Kartagińczycy pokonali Rzymian.
Hannibal nie zdecydował się, aby uderzyć na Wieczne Miasto- odnowione siły rzymskie proodzone przez Publiusza Korneliusza Scypiona uderzyły na posiadłości kartagińskie w Hisz
panii i Afryce. Zmusiło to
Hannibala do powrotu z Italii do ojczyzny. Tam w 202 r. p.n.e. w bitwie pod Zamą został pokonany przez Rzymian.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

skutki drugiej wojny punickiej

A

Kartagińczycy stracili posiadłości zamorskie i większość afrykańskich, musieli oddać Rzymowi niemal całą flotę oraz zapłacić ogromną kontrybucję.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

trzecia wojna punicka

A

oblężenie Kartaginy (149–146 r. p.n.e.), która po zdobyciu została zburzona., nowa prowincja Rzymu- Afryka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

dalsza ekspansja Rzymu po wojnach punickich

A

► Cel: opanowanie pozostałej części basenu Morza Śródziemnego.
-podbój Półwyspu Iberyjskiego, podporządkowywanie sobie obszarów monarchii hellenistycznych, m.in. Macedoni,Grecji, Egiptu, Judeii itd
- Prowincją stała się również Galia (dzis. Francja) - ostatecznie do państwa rzymskiego włączył ją Juliusz Cezarw latach 58-50 p.n.e..
► WI w. n.e. rozpoczął się podbój dolin Renu i Dunaju. Rzeki te stały się granicami państwa rzymskiego.
W 43 r. n.e. prowincją stała się Brytania.
W 117 r. n.e., pod koniec panowania cesarza Trajana, państwo rzymskie osiągnęło największy
zasięg terytorialny.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hanibbal

A

był jednym z najwybitniejszych wodzów starożytności. Hannibal Barkas (247-183 p.n.e.) – kartagiński wódz z okresu drugiej wojny punickiej, jeden z najlepszych dowódców antycznego świata.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

wódz rzymski z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą, dwukrotny konsul Republiki Rzymskiej.

A

Publiusz Korneliusz Scypion

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

przyczyny sukcesu rzymskich podbojów

A

► odmienna politykę wobec poszczególnych ludów podbitych. Większość mieszkańców Półwyspu Apenińskiego uzyskała status sprzymierzeńców (musieli wystawiać kontyngenty wojskowe, zachowali nie-
zależność)
Niektórych wrogów mordowano lub sprzedawanow niewolę (np. Kartagińczyków), lecz nie były to częste praktyki.
► W 89 r. p.n.e. wszyscy mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego uzyskali obywatelstwo rzymskie, w kolejnym stuleciu zaczęli je otrzymywać legionisci, a w 212 r. n.e. nadano je prawie wszyst-
kim mieszkańcom Imperium Rzymskiego.
► Rzymianie mieli silną i skuteczną armię oraz ogromne zasoby ludzkie.
-kazdy od bogatego do biednego walczył, przejmowano także elementy uzbrojenia i taktyki od przeciwników.
Zwycięzcy mogli odbyć triumf, czyli uroczysty wjazd do Rzymu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

podstawowa i największa jednostka taktyczna armii rzymskiej złożona przede wszystkim z ciężkozbrojnej piechoty.

A

legion

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

prowincje rzymskie

A

jednostki administracyjne Cesarstwa Rzymskiego, tworzone na podbitych terytoriach. Zarządzane przez namiestników. W wielu prowincjach stacjonowało wojsko rzymskie. Pierwszą rzymską prowincją była wyspa Sycylia, podbita w 241 r. p.n.e. w czasie I wojny punickiej.

► Prowincje, zwłaszcza te położone nad Morzem Śródziemnym, przynosiły ogromne dochody.
Dostarczano stamtąd tanie zboże, szlahcetne kruszce i niewolników.

-stacjonowali zolnierze pilnowali zeby nie bylo buntu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

proces polegający na rozpowszechnianiu się kultury rzymskiej i języka łacińskiego na terenach podbitych przez Rzymian. Proces ten wywarł dominujący wpływ na kształt cywilizacji Zachodu. W okresie cesarstwa proces nasilił się.

A

romanizacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

– systemy rzymskich umocnień granicznych wznoszonych na krańcach imperium szczególnie narażonych na najazdy. Budowla o prawie 550 km długości, mająca swój początek na Renie na północ od Andernach i kończąca się w Eining koło Ratyzbony nad Dunajem, jest największym zabytkiem archeologicznym w Europie Środkowej

A

limes

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

ustrój polityvzny pasntwa ryzmksiego- 4 naj chronologia

A

królestwo (753-509 r pne)
republika 509-27 pne

pryncypat (27-III ne)
dominat (III ne-476 ne) – te dwa to już cesarstwo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

okres królewski Rzymu

A

► Najwyższą władzę sprawowali królowie (rządziło ich siedmiu, pierwszym z nich był Romulus).
Wybierał przedstawicieli najznamienitszych rodów rzymskich na członków senatu.
Funkcjonowały zgromadzenia ludowe (komicja).
► W 509 r. p.n.e. obalono ostatniego króla.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

okres rzymu ustrojowa jako republika

A

► Władzę w Rzymie - podobnie jak w greckich‣
poleis sprawowali obywatele. Każdy z nich
(tzn. wolny, pełnoletni mężczyzna) - płacenie podatków, udział w kampaniach wojennych. Mógł za to uczestniczyć w zgromadzeniach obywatelskich
Ustrój stale ewoluował (zwłaszcza rola i kompetencje zgromadzeń oraz urzędników). Przyczynami były wewnętrzne konflikty społeczne (po-
między plebejuszami a patrycjuszami), zmiany gospodarcze oraz stopniowe przekształcanie się Rzymu – miasta-państwa w imperium.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

zgromadzenie obywatelskie

A

zgromadzenia obywatelskie- podejmowane w najważniejszych kwestiach,
-plebejskie- wybór trybunów i edyłow ludu
-tribusowe- wybór edylów i kwestorów, uchwalenie prawa
-centurialne- wyór konsulów, pretorów, cenzuró, decydowanie o wojnie i pokoju
-kurialne- rola formalna np. zatwierdznaie wybrów urzędnika

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

urzędnicy

A

wybierani spośród obywateli początkowo tylko patrycjuszy, później także plebejuszy.
- zaszczyt , nie wiązało się z wy-
nagrodzeniem, lecz z ponoszeniem wysokich
kosztów.
dzieleni na: konsulów, pretorów, cenzorów, edylów, kwestorów, trybunów ludowych, dyktatora

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
dwaj, najwyżsi urzędnicy, dowódcy wojskowi, włądza administracyjna, zwoływanie zgromadzeń ludowych, uprawnienia sądownicze
konsulowie
26
ich liczba się zwiększała, mieli uprawnienia sądownicze i cywilne, zastępowałi konsulów
pretorzy
27
(dwaj) - wybierani spośród byłych konsulów. Zajmowali się sporządzaniem spi- sów majątkowych oraz listy senatorów. Spra- wowali nadzór nad moralnością
cenzorzy
28
(czterech) - nadzorowali utrzyma- nie porządku w Rzymie (na ulicach, placach miejskich, targowiskach); zaopatrzenie miasta w zboże, organizacja igrzysk, nadzor budynków publicznych(m.in. akwedukty);
edylowie
29
najnizsi ranga urzędnicy, pomagali konsulm w finansach
kwestorzt
30
(początkowo dwóch, później dziesięciu). Chronili przed nadużyciami innych urzędników (mogli ich aresztować). Byli nietykalni i dysponowali prawem sprzeciwu (weta) wobec ich decyzji;
trybuni ludowi
31
najważniejszy urząd jednoosobo- wy o charakterze nadzwyczajnym. Powoływano go w obliczu konfliktów społecznych lub sytuacji kryzysowych (np. wojen). Jego władza była niemal nieograniczona.
dyktator
32
senat
instytucja, w której dożywotnio zasiadali byli urzędnicy rzymscy. służyli radom urzędnikom i konrtolowali politykę zagraniczną (m.in. przyjmowanie poselstw, przydzielanie prowincji namiestnikom, zawiera- nie przymierzy i pokojów) Do początku I w. p.n.e. w jego skład wchodziło 300 senatorów.
33
, w starożytnym Rzymie warstwa najuboższych niemających ziemi obywateli, wolna w zasadzie od podatków i służby wojskowej, u schyłku republiki w znacznym stopniu utrzymywana przez państwo. Szczególnie dużą rolę odgrywali podczas walk wyborczych.
proletariusze
34
kryzys republik I w ne
administracja republiki rzymskiej nie była dostosowana do olbrzymich rozmiarów jakie osiągnęło imperium w I w. p.n.e. ustrój republiki równie „nie pasował” do rozmiarów imperium- reformacja armi Gajusza Mariusza, wstęp dla ochotników- przez to częśc dowódcó wzrosła i mogła przejmować włądze
35
I triumwirat
– tajne, nieformalne porozumienie zawarte pomiędzy Gajuszem Juliuszem Cezarem, Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Krassusem w 60 roku p.n.e. Pierwszy triumwirat został zawiązany w myśl zasady: odtąd nie stanie się w Republice nic, co nie podobałoby się któremukolwiek z trzech zwyciezko wyszedł z niej Cezar- przyjał tytuł dyktatora wieczystego- co spodowodało sprzeciw republikanów- zamordowano go O BOZE thats sad
36
II triumwirat
– porozumienie zawarte w 43 r. p.n.e. pomiędzy Oktawianem, Markiem Antoniuszem (związany z Kleopatrą!!!!!!!!!!!!!!) i Markiem Lepidusem. Zostało powołane w celu uporządkowania sytuacji w Rzymie po śmierci Gajusza Juliusza Cezara i ukarania jego zabójców. -bitwa pod Akcjum- zwyciestwo Oktawiana nad Kleopatrą i Antoniuszem
37
pryncypat
forma rządów w okresie Cesarstwa Rzymskiego wprowadzona po 27 roku p.n.e. przez Oktawiana Augusta. Władza skupiona była w rękach jednostki przy zachowaniu pozorów instytucji republikańskich. Jednostką był cesarz.
38
charakterstyka pryncypatu
►nowe urzędy, za sprawoanie wynagrodzenie -Podstawowym problemem kwestia sukcesji. Nie istniały formalne reguły przekazywania wła- dzy, lecz dużą rolę odgrywało przywiązanie do panujących dynastii. Cesarze, a później także armia- wpływ na wybór
39
pierwszy cesarz rzymski, panował od 16 stycznia 27 roku p.n.e. do śmierci jako Imperator Caesarus. Po śmierci zaliczony został w poczet bogów jako „Divus Augustus Panowanie: Oktawian August panował jako Był adoptowanym synem Juliusza Cezara i kontynuatorem jego dziedzictwa. Jego panowanie oznacza początek okresu Cesarstwa Rzymskiego.
Oktawian August
40
określenie stanu pokoju istniejącego wewnątrz i na zewnątrz Imperium Rzymskiego. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki rzymskiej w I wieku p.n.e. Jako że zapanował za rządów Oktawiana Augusta, jest czasem nazywany Pax Augusta.
pax romana
41
przyczny wporwadzenia dominatu przez Dioklecjana
zagrożenia zewnętrzne (aktywność Germanów i Persów), wzrastający separatyzm poszczególnych części imperium, kryzys gospodarczy i narastające niezadowolenie społeczne, przybierające postać buntów. w III ne
42
cesarz rzymski od 284 do 305. Był niezamożnym człowiekiem niskiego pochodzenia, przez całe życie związany z armią ;przeprowadził szereg reform- fiskalne monetarne wojskowe i admnistracyjne, mające na celu wzmocnienie państwa, wprowadził tetrarchię i dominat
Dioklecjan
43
termin używany przez współczesnych historyków na określenie ustroju Cesarstwa Rzymskiego po reformach Dioklecjana. Charakteryzowała go absolutna władza cesarza używającego tytułu dominus et deus.
dominat
44
współrządy 4 cesarzy, miały usprawnić zarządzanie paśńtwem , dwóch augustów i dwóch cezarów- 2 pary po cezarze i auguscie rządzaće zachodnia (Rzym) i wschodnią (Konstantynopol) czescia imperium
tetarchia
45
w starożytnym Rzymie: tytuł o charakterze sakralnym, nadany po raz pierwszy Oktawianowi przez senat w 27 roku p.n.e.
august
46
społeczeństwo państwa rzyymskiegi
Społeczeństwo państwa rzymskiego ► arystokracja rodowa- elitą społeczeństwa. Pozostali mieszkańcy- klientami arystokratów - w zamian za przysługi byli otaczani opieką lub otrzymywali wsparcie materialne. ► 5 klas majątkowych- każda ze swoją centurią (jednostka wojskową) -Ważna rolę - senatorowie (dziedziczna rola, wymagała boagcwta, uprzywilejowana) -knflikt miedzy plebuejszami i patrycjuszami -nobilowie, ekwici, dekurionowie, kolonowie, niewolnicy (gladiatorstwo)
47
król rzymskiego pochodzenia etruskiego; zięć Tarkwiniusza Starego; tradycja przypisuje mu m.in.: podział społeczeństwa (w celach wojsk.) wg cenzusu majątkowego na 5 klas i 193 centurie, otoczenie Rzymu murem obronnym
Serwiusz Tuliusz
48
konflikt między patrycjuszami a plebejuszami
Najważniejszy antagonizm dotyczył dostępu do urzędów publicznych, szerzej – władzy publicznej. Stronami konfliktu były: patrycjuszowska zamożna mniejszość i plebejska, często uboga, większość Plebejusze domagali się sprawiedliwego podziału ziemi Ubożsi obywa- tele nie mogli piastować urzędów państwowych, a część z nich popadała w niewolę za długi. W plebujeszą udało się utworzyć zgromadzenie plebejskie wraz z trybunem ludowym, dązyli też do nowego spisania praw- Prawo XII tablic sie nie sprawdzalo, potem zaczęto dopuszczać ich do konsulatu a zgromadzenia plebejskie uzyskały moc prawna, napeicia rolzadowaly sie tez dzieki ekspasni rzymskiej
49
w starożytnym Rzymie warstwa społeczna, prawdopodobnie wywodząca się od ludów pobliskich, podbitych terenów lub osiedlających się w Rzymie. Plebejusze byli wolni, lecz nie mieli praw obywatelskich.
plebejusze
50
uprzywilejowana, wyższa warstwa społeczna, która pojawiła się w okresie królestwa oraz republiki w starożytnym Rzymie. Posiadali pełne prawa polityczne oraz wyłączność obejmowania urzędów. W ich rękach znajdowała się większość ziem. Wywodzili się z zamożnych rodzi
patrycjusze
51
pierwsza konsolidacja prawa zwyczajowego rzymskiego dokonana w latach 451–449 p.n.e., nnie zapewniała równosci wszytskich obywateli
prawo xii tablic
52
wyłonili się na przełomie III i II wieku p.n.e. spośród arystokracji senatorskiej. Byli właścicielami latyfundiów w Rzymie, piastowali godności senatorskie i urzędy, często dziedzicznie, gdyż zasługi dziadów i ojców dla republiki były istotnym argumentem przy wyborach ich synów i wnuków
nobilowie
53
rzymska klasa społeczna, w skład której wchodzili bogaci kupcy, przedsiębiorcy, bankierzy- liste ustalał cesrz
ekwici
54
członkowie rad i urzędnicy, elita społeczna, wyłonili sie w I w ne
dekurionowie
55
dzierżawcy małej działki ziemi stanowiącej część dóbr ziemskich (latyfundia);
kolonowie
56
niewolnictwo
► jeńcy wojenni i niewypłacalni dłużnicy. -dziedzicznosc. ► Położenie gorsze niż w greckich poleis. - nie mieli żadnych praw. Nie mogli swobodnie zawierać małżeństw, posiadać własności, a kary im wymierzane były surowsze. ► ważną rola dla gospodarki rzymskiej. Bardziej wykształceni pełnili funkcje np. nauczycieli lub lekarzy. ►Pozyskiwano ichmin wymianę handlową na Wschodzie ►W okresie cesarstwa właściciele ziemscy zaczę- li odchodzić od gospodarki opartej na pracy nie- wolników, m.in. dlatego, że trudniej było ich po- zyskać i ich cena wzrosta.
57
bunty niewolników
min- dwa powstania na Sycylii (II w. p.n.e.) powstanie Spartakusa (73-71 r. p.n.e.). (tracki gladiator, dowdził armią ze zbiegłymi nieowlnikami- nie udało mu się ich wyporwadzić z Italii)
58
tarożytnym Rzymie zawodnicy walczący na arenie między sobą lub ze zwierzętami;, niewolnicy
gladiatorzy
59
wpływ innych kultur na kulture rzymską
-etruska i grecka -rabunek dzieł greckich, powszechna moda na kulture grecką, hellenizacja aspektów życia, literatura i jezyk polularne wsrod elit -powstanie cywilizzacji grecko-rzymskiej
60
tłumaczenia z utworów greckich.,wzorowanie się na nich m.in. komediopisarze Plaut (III/II w. p.n.e.) i Terencjusz (II w. p.n.e.) ► Fabiusz Piktor- historia Rzymu, pierwszy historyk ► Katon Starszy (III-II w p.n.e.), autor m.in. dziejów rzymskich, a także pozycji poświęconych medycynie, sztuce wojskowej oraz prawu. -rozkiwt literatury łacińskiej- dzieła historigarfcizne Juliusza Cezara, Liwiusza, Cycerona -poeci rzymscy - Wergiliusz (Eneida), Horacy (Ody, Satyry) oraz Owidiusz (Sztuka kochania, Metamorfozy) -Pilniusz Starszy- encyklopedie, Swetoniusz- Żywot cesarzy -► W okresie cesarstwa tworzyli także historycy. Tacyt (Roczniki, Dzieje, Germania) deklarował, że pisał bez gniewu i stronniczości.
61
pisarz, mówca, polityk, dowódca wojskowy, filozof, prawnik i kapłan rzymski; 14 słynnych filipk (przeciw Antoniuszowi)
Cyceron
62
był dyktatorem Rzymu od 49 p.n.e. do swojej śmierci w 44 p.n.e. był rzymskim wodzem, politykiem i pisarzem. Stał się jednym z najważniejszych i wpływowych władców w historii Rzymu. wprowadzenie kalendarza juliańskiego, liczne imponujące sukcesy zbrojne na północ od Alp. Pokonał Helwetów, stłumił powstanie Galów Ugruntował władzę Rzymu na całym obszarze od Renu, aż po Pireneje. Wyprawiał się nawet dalej – do Brytanii i za linię Renu, na ziemie germańskie.
Juliusz Cezar
63
Zasłynął jako wielki wódz, wróg Oktawiana Augusta i kochanek Kleopatry. był jednym z najdoskonalszych wodzów rzymskich, a także zdolnym politykiem i oratorem.
marek antoniusz
64
cesarz od 161 do 180 n.e. Był filozofem-stoikiem i cesarzem-filozofem, znany ze swoich myśli nad etyką. Zasłynął: Jego panowanie przypadło na trudny okres, w którym Rzym zmagał się z różnymi kryzysami, w tym z wojnami i zarazami; jest ceniony za swoją mądrość i umiłowanie pokoju.
Marek Aureliusz
65
panował od 98 do 117 n.e. Kim był: Był rzymskim wodzem i cesarzem, znany z sukcesów militarnych i rozbudowy imperium. Zasłynął: zapoczątkował rozbudowę granic imperium i znany jest z budowy licznych monumentalnych budowli, w tym słynnego Trajana's Column w Rzymie.
Trajan
66
filzofia
- epikureizm (poeta Lukrecjusz, O naturze wszechrzeczy) oraz stoicyzm- Seneka (dia- logi, rozprawy, listy), Epiktet (Diatryby) i cesarz Marek Aureliusz (Rozmyślania). (propagowana postawa obywatelska)
67
Był filozofem stoickim i pisarzem, który wpłynął na rozwój filozofii i literatury rzymskiej.
Senaka
68
Był poetą i filozofem, autor "O naturze rzeczy", jednego z najważniejszych poematów epickich w literaturze łacińskiej.
Lukrecjusz
69
Był autorem "Historii naturalnej", jednego z najważniejszych dzieł encyklopedycznych starożytności, opisującego świat naturalny.
Pilniusz Stary
70
architektura
-drewno oraz cegła suszona, później twardszy kamień, zaprawę murarską, beton i wypalaną cegłę. ► budowle monumentalne (pałace, mauzolea) oraz obiekty użyteczności publicznej (amfiteatry, świątynie). Jednym z nich był Amfiteatr Flawiu- szów (Koloseum), mogący pomieścić 80 tys. widzów. -poodporządkowane celom propagando- wym. (świadczyły o potędze władcy) -Panteon w Rzymie- najwikeszy kopułowy budynek na świecie- inicjajaj przyjecial Oktawiana Augusta
71
sztuka
rzeźba porterteowa, cechowana realizmem, przedstawiano popiersia i postacie historyczne -malarstwo ryzmskie cechowało się duża iloscia fresków sciennych we wnetarz dimó
72
prawo rzymskie
-spójny i logiczny zespół norm, mających charakter uniwersalny ► kazuistyka ► Pod koniec republiki zaczęto je dzielić na prywatne i publiczne.(prawo administracyjne, ustrojowe vs prywatne) ► Pierwotnie prawo rzymskie było prawem zwyczajowym. Pierwszym spisanym źródłem rzymskiegprawa prywatnego i publicznego było Prawo XIItablic. ► Prawo rzymskie spisane w czasach Justyniana Wielkiego (VI w. n.e.) w Digestach, Kodeksie Ju- styniana i Instytucjach -kompilacja (kodyfikacja) justyniańska Stanowiło ono wzór dla prawodawców w kolej- nych stuleciach. ► sentencje prawne, które powstały w państwie rzymskim (np. Nemo iudexin causa sua - 'Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie', Lex retro non agit - 'Prawo nie działa wstecz')-
73
rozstrzyganie, w poszczególnym wypadku i przy danych okolicznościach, moralnych lub prawnych wątpliwości, jakie się nasuwają przy zbiegu sprzecznych obowiązków
kazuistyka
74
technika
► system lądowych szlaków komunikacyjnych ► Drogi zbudowane w czasach rzymskich służyły Europejczykom jeszcze w XIX w. Były wykonane głównie z kamienia i dobrze skonstruowane. (chodniki, odprowadzona wodę) ► Mosty, budowle obronne oraz doprowadzającewodę do miast akwedukty początkowo wykonywano z drewna, a później z kamienia. (potrafiłuy przetrwać) ► termy i łąźnie- piwnice grzewcze
75
religia
Rzymianie wyznawali politeizm. - ścisły związek z kultem (sprawowali go kapłani i kapłanki), rytuałem oraz ofiarą. ► Wierzono, że każdy człowiek ma swoje bóstwo opiekuńcze. Panteon bóstw italskich został skojarzony z greckimi. ► Zwracano się do bogów z pytaniami - wróżono z zachowania ptaków lub wnętrzności zwierząt ofiarnych. -zróżnicowane systemy kultów i wierzeń. ► Rzymianie przejmowali wierzenia podbitych ludów - m.in. ze Wschodu kult Izydy (Egipt), Mi- try (Iran).
76
dziedzictwo kultury rzymskiej
-odwoływanie się państw do dziedzictwa i symboli państwa rzymskiego (np. cesarstwo Karolingów, Ottonów, Napoleona Bonapartego). W faszystowskich Włoszech Benita Mussolinie- go czy nazistowskich Niemczech Adolfa Hitlera wykorzystywano niektóre elementy (symbole wła dzy, kult jednostki) do legitymizacji zbrodniczych celów, stawiając za wzór dyktaturę Juliusza Cezara czy działania propagandowe Oktawiana Augusta. -Wątki rzymskie obecne w kulturze euro- pejskiej, o czym świadczą powieści historyczne (Quo vadis), dzieła sztuki i architektury (rene- sans, klasycyzm), sztuki teatralne (William Szek- spir), a także kino popularne (Gladiator, Pompeje),komiks Asterix i Obelix - w kolejnych stuleciach twrocy naiwzywali do osiagneic architektnoicznych -ukształtowanie się kregu cywilizacji rzymskiej, prawo i chrześcijaństwi- wraz z filozifią grecką twirza fudamenty wspoleczenej Europy
77
powstanie chrześcijaństwa
Powstanie i rozwój chrześcijaństwa ► Jezus Nazarejczyk urodził się w Palestynie w czasie panowania Oktawiana Augusta (ok. 7-6 r.p.n.e.). Głosił nauki, które wskazywały drogę po- stępowania, aby osiągnąć życie wieczne i zba- wienie. Ok. 30 r. n.e. został skazany na śmierć poprzez ukrzyżowanie. -rozprzestzenianie się chrześcijanstwa, ważna rola Pawłą z Tarsu - Do prześladowania chrześcijan dochodziło m.in. za panowania Nerona, Marka Aureliusza, Decjusza i Dioklecjana. Nie powstrzymało to jednak wzrostu popularności nowej religii. -Konstantyn Wielki zrownuje w prawa h ► Z czasem dwór cesarski oraz instytucje państwowe uległy chrystianizacji. -W 380 r. n.e. Teodozjusz Wielki uznał chrześci- jaństwo za religię panującą w imperium. ( Od 393 r. n.e. przestano organizować igrzyska olimpijskie uznane za pogańskie.)
78
cesarz rzymski od 306 do 337 roku, święty Kościoła prawosławnego;; przeprowadził wiele reform: administracyjną i sądowniczą, rozbudował system podatkowy, rozdzielił władzę cywilną od wojskowej, podzielił wojsko na polowe i graniczne, zmienił system monetarny (wprowadził nową jednostkę - solidus)., zrownal chcrzescijanstwo w prawach z innymi religimai i zaczelo byc ackeptowane
Konstanyn Wielki
79
ostatni cesarz władający zarówno wschodnią, jak i zachodnią częścią cesarstwa rzymskiego. Panował od 379 roku, uznał chrześcijaństwo za religię panującą
Teodozjusz Wielki
80
chrześcijański święty, męczennik, nazywany Apostołem Narodów chociaż nie był jednym z dwunastu apostołów Jezusa Chrystusa. ; szerzył słowo jezusa po rzymie
Paweł z Tarsu
81
upadek cesarstwa zachodniorzymskiego
Najazdy i migracje ludów barbarzyńskich (zaczęli je Hunowie z Azji) Wypierali oni inne ludy, które zaczęły wkraczać w granice rzymskie.- wielka wędrówka ludów -wizygoci pod naporem Hunów osiedlili się w imperium i wzniesli bunt przeciw Rzymowi- bitwa pod Adrianopolem (378),- wgrana wizygotów, tytuł niezależnych sprzymierzeńców -dominacja barbażynców w armi, zmiana sposobu walki ▶ Cesarze uzależnieni od zromanizowanych do- wódców germańskich, z którymi coraz częściej byli skonfliktowani. -brak stabilizacji politycznej, słabość armii (brak ochotników, upadek dyscy- pliny wojskowej), kryzys ekonomiczny. ► Ludy barbarzyńskie zasiedlały kolejne obszary, znajdujące się dotąd pod rzymskim zwierzchnic- twem, i zakładały tam własne królestwa. W latach 30. i 40. V w. n.e. Wandalowie zdobyli afrykańskie prowincje cesarstwa zachodniorzymskiego oraz jego flotę. W połowie V w. n.e. władza cesarza zachodniorzymskiego ograniczała się już tylko do Italii -wkroczenie Hunów do Italii pod wodzą Attyli, najazdy lupiennicze na Rzym -przejecie władzy przez wodza germańskiego Odoakera, obalajac tym ostatniego cesarza i odesłał insygnia do Konstantynopola- koneic rzymu i straożytności - 476 ne
82
lud koczowniczy, który ok. roku 370 najechał Europę i przyczynił się do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego.
Hunowie
83
lud germański, odłam Gotów. W IV wieku przyjęli arianizm (dzięki Biblii przetłumaczonej przez Wulfilę na język gocki). najechali oni cesarstwo rzymskie i opanowali Półwysep Bałkański
wizygoci
84
miała miejsce 9 sierpnia 378 roku, na północ od rzymskiego miasta. Spotkały się w niej siły wodza wizygockiego Fritigerna i cesarza wschodniorzymskiego Walensa, który zginął w czasie bitwy, zaś jego wojska zostały w niej rozgromione
bitwa pod Adrianpolem
85
ostatni cesarz zachodniorzymski, syn Orestesa, naczelnika wojsk, który w rzeczywistości sprawował władz
Romulus Augustulus
86
Stanął na czele spisku wojska i 23 sierpnia 476 został obwołany królem barbarzyńskich oddziałów zbrojnych w Italii. 4 września 476 zdetronizował ostatniego cesarza zachodniorzymskiego Romulusa Augustulusa i wygnał go do dzisiejszego Neapolu (do willi Castellum Lucullanum).
Odoaker
87
najwanziejsi cezarze rzymscy pokolej
Oktawian August (27 p.n.e. - 14 n.e.): Przywódca, który zapoczątkował Cesarstwo Rzymskie i rozwijał infrastrukturę, co doprowadziło do okresu Pax Romana. Neron (54-68 n.e.): Znany z okrucieństwa i prześladowań chrześcijan, a także budowy Domu Złota w Rzymie. Tytus (79-81 n.e.): Przewodził podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku i wydaje się, że był odpowiedzialny za budowę Koloseum. Domicjan (81-96 n.e.): Autorem skomplikowanej polityki wewnętrznej i budowniczy monumentalnych budowli, takich jak Łuk Tryumfalny w Rzymie. Trajan (98-117 n.e.): Przeprowadził liczne ekspansje terytorialne i jest znany z budowy Trajana's Column. Marek Aureliusz (161-180 n.e.): Filozof i cesarz-filozof, którego myśli na temat etyki i filozofii zawarte są w "Rozważaniach." Dioklecjan (284-305 n.e.): Przeprowadził reformy administracyjne i wprowadził system tetrarchii. Konstantyn Wielki (306-337 n.e.): Przyjął chrześcijaństwo i wydał Edykt Mediolański w 313 roku. Teodozjusz Wielki (379-395 n.e.): Ostatni cesarz jednoczący Imperium Rzymskie i wprowadzający chrześcijaństwo jako religię państwową. Romulus Augustus (31 października 475 - wrzesień 476 n.e.): Ostatni cesarz zachodniego Cesarstwa Rzymskiego przed jego upadkiem w 476 roku.
88
Podstawowa jednostka wojskowa rzymskiej armii, składająca się z tysięcy żołnierzy, w tym piechoty i kawalerii.
legion
89
Centralny plac w starożytnym Rzymie, gdzie toczyło się życie publiczne, odbywały się spotkania polityczne i handel
Froum Romanum
90
akt wydany przez cesarza Konstantyna Wielkiego i Licyniusza w 313 roku, gwarantujący wolność wyznania i religijne tolerancję w Imperium Rzymskim.
edykt mediolański
91
inżynieryjna konstrukcja używana w starożytnym Rzymie do transportu wody na duże odległości, umożliwiająca zaopatrywanie miast w świeżą wodę.
akwedukut
92
Dowódca wojskowy w rzymskiej armii, mianowany przez cesarza lub wysokiego urzędnika.
legat
93
Słynny rzymski świątynny budynek, znany z kopuły wspieranej na wielu kolumnach, który służył jako miejsce kultu różnych bogów
Panteon
94
Ogromny amfiteatr w Rzymie, w którym odbywały się walki gladiatorów, wydarzenia sportowe i inne spektakle rozrywkowe.
Koloseum
95
Podziemne grobowce i chodniki, które były wykorzystywane jako miejsce pochówku wczesnych chrześcijan oraz jako schronienie podczas prześladowań religijnych.
katakumby
96
System spisu ludności i oceny majątku, który stanowił podstawę podatków i obowiązków w Republice Rzymskiej.
cenzus
97
System społeczny, w którym bogaci obywatele (patroni) udzielali wsparcia finansowego i politycznego uboższym (klientom) w zamian za lojalność i usługi.
patronat
98
Styl architektoniczny, który połączył cechy greckie i rzymskie, charakteryzujący się kolumnami, łukami i kopułami.
grekorzymska architekutra
99
: Tradycyjna rzymska szata noszona przez mężczyzn, będąca symbolem statusu społecznego, używana podczas uroczystości i w życiu publicznym.
toga
100
Tytuł najwyższego kapłana w starożytnym Rzymie, który był odpowiedzialny za kulty religijne i rytuały.
Pontyfex Maximus
101
Centralny plac w miastach starożytnej Grecji i Rzymu, pełniący funkcję rynku, miejsca spotkań oraz wydarzeń społecznych i politycznych.
agora
102
Uroczysty pochód wojskowy, który odbywał się po zwycięstwie generała wojennego, obejmujący paradę zdobytych łupów i jeńców.
triumf rzymski
103
Okres w historii literatury rzymskiej, obejmujący okres od około I wieku p.n.e. do II wieku n.e., który przyniósł wiele wybitnych dzieł literackich, takich jak eposy Wergiliusza i dzieła Cycerona.
pozłacany wiek literatury rzymskiej
104
Pierwszy ekumeniczny sobór chrześcijański, zwołany przez cesarza Konstantyna Wielkiego w 325 roku, który miał na celu rozstrzygnięcie sporu arianizmu i ustanowienie symbolu wiary
sobór w Nicei
105
system prawa rzymskiego, który został zreformowany i skodyfikowany przez cesarza Justyniana I, pozostawiając trwały wpływ na prawo cywilne.
prawo rzymskie justyniańskie
106
Wzgórze Kapitolińskie w Rzymie, na którym znajdowały się świątynie i rezydencje arystokracji, stanowiące symbol potęgi i władzy Rzymu.
Kapitol w Rzymie
107
15 marca, data zamachy na Juliusza Cezara w 44 roku p.n.e., co doprowadziło do upadku Republiki Rzymskiej i narodzin Cesarstwa
Idus marca
108
Okres w historii Cesarstwa Rzymskiego, trwający od około 235 do 284 roku n.e., charakteryzujący się wojnami domowymi, anarchią i zagrożeniami zewnętrznymi.
krzys III wieku
109
Podział Cesarstwa Rzymskiego na dwie części w wyniku reformy Dioklecjana, który stał się permanentny po jego upadku.
Cesarstwo Zachodniorzymskie i Cesarstwo Wschodniorzymskie
110
Akt prawny wydany przez cesarza Karakallę w 212 roku n.e., który nadawał obywatelstwo rzymskie wszystkim mieszkańcom Cesarstwa Rzymskiego.
edykt cesarza Karakali
111
Decydująca bitwa między flotą Oktawiana (późniejszego cesarza Augusta) a flotą Marka Antoniusza i Kleopatry w 31 roku p.n.e., która zakończyła wojny domowe i umocniła rządy Oktawiana.
bitwa pod Actium

HISTORIA MATURA (3 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions