Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

HISTORIA MATURA > 1.3 Starożytny Rzym > Flashcards

1.3 Starożytny Rzym Flashcards

1
Q

Italia- warunki naturalne, basic info

A

dogodne tereny dla rolnictwa
-niesprzyjająca linia brzegowa dla portów
- zameszkiwana przez Etrusków i Italików
-na płd Sycylii istniały greckie poelis i kolonie fenickie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

podbój Italii

A

Wg legendy Rzym (nazywany Wiecznym
Miastem) założony przez Romulusa
w 753 r. p.n.e.- civitas, czyli wspólnota obywatelska
► podbijanie, waslki z sąsiadami w tym etruskami, zdobycie Weje, miasta Etrusków
-splądrowanie Rzymu przez Galów, odbudowanie się i dalsze podboje
- ostatni etap walki z greckimi poleis- największy opór Tarent (w jego obronie występował król Egiptu Pyrrus), wojna, kapitulacja Tarneta i koniec podnoju 264 pne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

był zbiorem społecznym cives, czyli obywateli, zjednoczonych prawem, nazywano tak rzym

A

civitas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

jedno z 12 potężnych miast-państw etruskich. Leżało ok. 20 km na północ od Rzymu. , zajęte przez Rzymian- wazny point

A

Weje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

król egiptu, wsparł tarent w walce z rzymianami

A

Pyrrus,
ciekawostka: Pyrrusowe zwycięstwo – związek frazeologiczny oznaczający zwycięstwo osiągnięte nadmiernym kosztem
Powstało od sytuacji związanej ze zwycięstwem Pyrrusa - w III wieku p.n.e. toczył wojnę z Rzymem. Po wygranej bitwie miał on powiedzieć do gratulujących mu dowódców:
Jeszcze jedno takie zwycięstwo i jesteśmy zgubieni.
Było to odniesieniem do faktu, że sukces ten kosztował Pyrrusa ok. 3,5 tys. zabitych i dużą liczbę rannych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

dzieje wojen punińskich

A

I wojna punińska (zwycięztwo Rzymian)- podporządkowanie Sycylii
► Kilka lat później Korsyka i Sardynia zostały podporządkowane Rzymowi.
► Druga wojna punicka (ostatecznie zwyciezctwo Rzymian)
►trzecia wojna punicka (oblężenie Katarginy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

przyczyny wojny punickiej

A

chcęc podbicia Sycyli (kontrolowanej przez Kartgainę)
spór o wpływy pol-gosp w basenie Morza Środzmiengeo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

pierwsza wojna punicka

A

264-241 r.p.n.e.
Zwycięztwa Rzymian w bitwach morskich pod Mylae i koło Wysp Egadzkich
Kartagina poniosła klęskę, a Sycylia stała się pierwszą prowincją rzymską.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

druga wojna punicka

A

218 r. p.n.e.
Na czele wojsk kartagińskich stał Hannibal,który jako pierwszy zaatakował republikę rzymską.(udało mu się przekroczyć Alpy)
.W kilku bitwach, w tym najważniejszej, stoczonej pod Kannami w 216 r. p.n.e., Kartagińczycy pokonali Rzymian.
Hannibal nie zdecydował się, aby uderzyć na Wieczne Miasto- odnowione siły rzymskie proodzone przez Publiusza Korneliusza Scypiona uderzyły na posiadłości kartagińskie w Hisz
panii i Afryce. Zmusiło to
Hannibala do powrotu z Italii do ojczyzny. Tam w 202 r. p.n.e. w bitwie pod Zamą został pokonany przez Rzymian.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

skutki drugiej wojny punickiej

A

Kartagińczycy stracili posiadłości zamorskie i większość afrykańskich, musieli oddać Rzymowi niemal całą flotę oraz zapłacić ogromną kontrybucję.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

trzecia wojna punicka

A

oblężenie Kartaginy (149–146 r. p.n.e.), która po zdobyciu została zburzona., nowa prowincja Rzymu- Afryka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

dalsza ekspansja Rzymu po wojnach punickich

A

► Cel: opanowanie pozostałej części basenu Morza Śródziemnego.
-podbój Półwyspu Iberyjskiego, podporządkowywanie sobie obszarów monarchii hellenistycznych, m.in. Macedoni,Grecji, Egiptu, Judeii itd
- Prowincją stała się również Galia (dzis. Francja) - ostatecznie do państwa rzymskiego włączył ją Juliusz Cezarw latach 58-50 p.n.e..
► WI w. n.e. rozpoczął się podbój dolin Renu i Dunaju. Rzeki te stały się granicami państwa rzymskiego.
W 43 r. n.e. prowincją stała się Brytania.
W 117 r. n.e., pod koniec panowania cesarza Trajana, państwo rzymskie osiągnęło największy
zasięg terytorialny.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hanibbal

A

był jednym z najwybitniejszych wodzów starożytności. Hannibal Barkas (247-183 p.n.e.) – kartagiński wódz z okresu drugiej wojny punickiej, jeden z najlepszych dowódców antycznego świata.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

wódz rzymski z okresu II wojny punickiej, zwycięzca Hannibala w bitwie pod Zamą, dwukrotny konsul Republiki Rzymskiej.

A

Publiusz Korneliusz Scypion

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

przyczyny sukcesu rzymskich podbojów

A

► odmienna politykę wobec poszczególnych ludów podbitych. Większość mieszkańców Półwyspu Apenińskiego uzyskała status sprzymierzeńców (musieli wystawiać kontyngenty wojskowe, zachowali nie-
zależność)
Niektórych wrogów mordowano lub sprzedawanow niewolę (np. Kartagińczyków), lecz nie były to częste praktyki.
► W 89 r. p.n.e. wszyscy mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego uzyskali obywatelstwo rzymskie, w kolejnym stuleciu zaczęli je otrzymywać legionisci, a w 212 r. n.e. nadano je prawie wszyst-
kim mieszkańcom Imperium Rzymskiego.
► Rzymianie mieli silną i skuteczną armię oraz ogromne zasoby ludzkie.
-kazdy od bogatego do biednego walczył, przejmowano także elementy uzbrojenia i taktyki od przeciwników.
Zwycięzcy mogli odbyć triumf, czyli uroczysty wjazd do Rzymu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

podstawowa i największa jednostka taktyczna armii rzymskiej złożona przede wszystkim z ciężkozbrojnej piechoty.

A

legion

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

prowincje rzymskie

A

jednostki administracyjne Cesarstwa Rzymskiego, tworzone na podbitych terytoriach. Zarządzane przez namiestników. W wielu prowincjach stacjonowało wojsko rzymskie. Pierwszą rzymską prowincją była wyspa Sycylia, podbita w 241 r. p.n.e. w czasie I wojny punickiej.

► Prowincje, zwłaszcza te położone nad Morzem Śródziemnym, przynosiły ogromne dochody.
Dostarczano stamtąd tanie zboże, szlahcetne kruszce i niewolników.

-stacjonowali zolnierze pilnowali zeby nie bylo buntu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

proces polegający na rozpowszechnianiu się kultury rzymskiej i języka łacińskiego na terenach podbitych przez Rzymian. Proces ten wywarł dominujący wpływ na kształt cywilizacji Zachodu. W okresie cesarstwa proces nasilił się.

A

romanizacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

– systemy rzymskich umocnień granicznych wznoszonych na krańcach imperium szczególnie narażonych na najazdy. Budowla o prawie 550 km długości, mająca swój początek na Renie na północ od Andernach i kończąca się w Eining koło Ratyzbony nad Dunajem, jest największym zabytkiem archeologicznym w Europie Środkowej

A

limes

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

ustrój polityvzny pasntwa ryzmksiego- 4 naj chronologia

A

królestwo (753-509 r pne)
republika 509-27 pne

pryncypat (27-III ne)
dominat (III ne-476 ne) – te dwa to już cesarstwo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

okres królewski Rzymu

A

► Najwyższą władzę sprawowali królowie (rządziło ich siedmiu, pierwszym z nich był Romulus).
Wybierał przedstawicieli najznamienitszych rodów rzymskich na członków senatu.
Funkcjonowały zgromadzenia ludowe (komicja).
► W 509 r. p.n.e. obalono ostatniego króla.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

okres rzymu ustrojowa jako republika

A

► Władzę w Rzymie - podobnie jak w greckich‣
poleis sprawowali obywatele. Każdy z nich
(tzn. wolny, pełnoletni mężczyzna) - płacenie podatków, udział w kampaniach wojennych. Mógł za to uczestniczyć w zgromadzeniach obywatelskich
Ustrój stale ewoluował (zwłaszcza rola i kompetencje zgromadzeń oraz urzędników). Przyczynami były wewnętrzne konflikty społeczne (po-
między plebejuszami a patrycjuszami), zmiany gospodarcze oraz stopniowe przekształcanie się Rzymu – miasta-państwa w imperium.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

zgromadzenie obywatelskie

A

zgromadzenia obywatelskie- podejmowane w najważniejszych kwestiach,
-plebejskie- wybór trybunów i edyłow ludu
-tribusowe- wybór edylów i kwestorów, uchwalenie prawa
-centurialne- wyór konsulów, pretorów, cenzuró, decydowanie o wojnie i pokoju
-kurialne- rola formalna np. zatwierdznaie wybrów urzędnika

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

urzędnicy

A

wybierani spośród obywateli początkowo tylko patrycjuszy, później także plebejuszy.
- zaszczyt , nie wiązało się z wy-
nagrodzeniem, lecz z ponoszeniem wysokich
kosztów.
dzieleni na: konsulów, pretorów, cenzorów, edylów, kwestorów, trybunów ludowych, dyktatora

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

dwaj, najwyżsi urzędnicy, dowódcy wojskowi, włądza administracyjna, zwoływanie zgromadzeń ludowych, uprawnienia sądownicze

A

konsulowie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

ich liczba się zwiększała, mieli uprawnienia sądownicze i cywilne, zastępowałi konsulów

A

pretorzy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

(dwaj) - wybierani spośród byłych
konsulów. Zajmowali się sporządzaniem spi-
sów majątkowych oraz listy senatorów. Spra-
wowali nadzór nad moralnością

A

cenzorzy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

(czterech) - nadzorowali utrzyma-
nie porządku w Rzymie (na ulicach, placach
miejskich, targowiskach); zaopatrzenie
miasta w zboże, organizacja igrzysk, nadzor budynków publicznych(m.in. akwedukty);

A

edylowie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

najnizsi ranga urzędnicy, pomagali konsulm w finansach

A

kwestorzt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

(początkowo dwóch, później
dziesięciu). Chronili przed nadużyciami innych urzędników (mogli ich aresztować). Byli nietykalni i dysponowali prawem sprzeciwu (weta) wobec ich decyzji;

A

trybuni ludowi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

najważniejszy urząd jednoosobo-
wy o charakterze nadzwyczajnym. Powoływano go w obliczu konfliktów społecznych lub sytuacji
kryzysowych (np. wojen). Jego władza była
niemal nieograniczona.

A

dyktator

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

senat

A

instytucja, w której dożywotnio zasiadali byli urzędnicy rzymscy.
służyli radom urzędnikom i konrtolowali politykę zagraniczną (m.in. przyjmowanie poselstw,
przydzielanie prowincji namiestnikom, zawiera-
nie przymierzy i pokojów)
Do początku I w. p.n.e. w jego
skład wchodziło 300 senatorów.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

, w starożytnym Rzymie warstwa najuboższych niemających ziemi obywateli, wolna w zasadzie od podatków i służby wojskowej, u schyłku republiki w znacznym stopniu utrzymywana przez państwo. Szczególnie dużą rolę odgrywali podczas walk wyborczych.

A

proletariusze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

kryzys republik I w ne

A

administracja republiki rzymskiej nie była dostosowana do olbrzymich rozmiarów jakie osiągnęło imperium w I w. p.n.e. ustrój republiki równie „nie pasował” do rozmiarów imperium- reformacja armi Gajusza Mariusza, wstęp dla ochotników- przez to częśc dowódcó wzrosła i mogła przejmować włądze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

I triumwirat

A

– tajne, nieformalne porozumienie zawarte pomiędzy Gajuszem Juliuszem Cezarem, Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Krassusem w 60 roku p.n.e. Pierwszy triumwirat został zawiązany w myśl zasady: odtąd nie stanie się w Republice nic, co nie podobałoby się któremukolwiek z trzech

zwyciezko wyszedł z niej Cezar- przyjał tytuł dyktatora wieczystego- co spodowodało sprzeciw republikanów- zamordowano go O BOZE thats sad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

II triumwirat

A

– porozumienie zawarte w 43 r. p.n.e. pomiędzy Oktawianem, Markiem Antoniuszem (związany z Kleopatrą!!!!!!!!!!!!!!) i Markiem Lepidusem. Zostało powołane w celu uporządkowania sytuacji w Rzymie po śmierci Gajusza Juliusza Cezara i ukarania jego zabójców.
-bitwa pod Akcjum- zwyciestwo Oktawiana nad Kleopatrą i Antoniuszem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

pryncypat

A

forma rządów w okresie Cesarstwa Rzymskiego wprowadzona po 27 roku p.n.e. przez Oktawiana Augusta. Władza skupiona była w rękach jednostki przy zachowaniu pozorów instytucji republikańskich. Jednostką był cesarz.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

charakterstyka pryncypatu

A

►nowe urzędy, za sprawoanie wynagrodzenie
-Podstawowym problemem kwestia sukcesji.
Nie istniały formalne reguły przekazywania wła-
dzy, lecz dużą rolę odgrywało przywiązanie do
panujących dynastii. Cesarze, a później także armia- wpływ na wybór

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

pierwszy cesarz rzymski, panował od 16 stycznia 27 roku p.n.e. do śmierci jako Imperator Caesarus. Po śmierci zaliczony został w poczet bogów jako „Divus Augustus
Panowanie: Oktawian August panował jako
Był adoptowanym synem Juliusza Cezara i kontynuatorem jego dziedzictwa. Jego panowanie oznacza początek okresu Cesarstwa Rzymskiego.

A

Oktawian August

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

określenie stanu pokoju istniejącego wewnątrz i na zewnątrz Imperium Rzymskiego. Początek tego okresu wyznacza zakończenie wojen domowych u schyłku istnienia republiki rzymskiej w I wieku p.n.e. Jako że zapanował za rządów Oktawiana Augusta, jest czasem nazywany Pax Augusta.

A

pax romana

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

przyczny wporwadzenia dominatu przez Dioklecjana

A

zagrożenia zewnętrzne (aktywność Germanów i Persów),
wzrastający separatyzm poszczególnych części imperium,
kryzys gospodarczy i narastające niezadowolenie społeczne, przybierające postać buntów. w III ne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

cesarz rzymski od 284 do 305. Był niezamożnym człowiekiem niskiego pochodzenia, przez całe życie związany z armią
;przeprowadził szereg reform- fiskalne monetarne wojskowe i admnistracyjne, mające na celu wzmocnienie państwa, wprowadził tetrarchię i dominat

A

Dioklecjan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

termin używany przez współczesnych historyków na określenie ustroju Cesarstwa Rzymskiego po reformach Dioklecjana. Charakteryzowała go absolutna władza cesarza używającego tytułu dominus et deus.

A

dominat

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

współrządy 4 cesarzy, miały usprawnić zarządzanie paśńtwem , dwóch augustów i dwóch cezarów- 2 pary po cezarze i auguscie rządzaće zachodnia (Rzym) i wschodnią (Konstantynopol) czescia imperium

A

tetarchia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

w starożytnym Rzymie: tytuł o charakterze sakralnym, nadany po raz pierwszy Oktawianowi przez senat w 27 roku p.n.e.

A

august

46
Q

społeczeństwo państwa rzyymskiegi

A

Społeczeństwo państwa rzymskiego
► arystokracja rodowa- elitą społeczeństwa. Pozostali mieszkańcy- klientami arystokratów - w zamian za przysługi byli otaczani opieką lub otrzymywali wsparcie materialne.
► 5 klas majątkowych- każda ze swoją centurią (jednostka wojskową)
-Ważna rolę - senatorowie (dziedziczna rola, wymagała boagcwta, uprzywilejowana)
-knflikt miedzy plebuejszami i patrycjuszami
-nobilowie, ekwici, dekurionowie, kolonowie, niewolnicy (gladiatorstwo)

47
Q

król rzymskiego pochodzenia etruskiego; zięć Tarkwiniusza Starego; tradycja przypisuje mu m.in.: podział społeczeństwa (w celach wojsk.) wg cenzusu majątkowego na 5 klas i 193 centurie, otoczenie Rzymu murem obronnym

A

Serwiusz Tuliusz

48
Q

konflikt między patrycjuszami a plebejuszami

A

Najważniejszy antagonizm dotyczył dostępu do urzędów publicznych, szerzej – władzy publicznej. Stronami konfliktu były: patrycjuszowska zamożna mniejszość i plebejska, często uboga, większość
Plebejusze domagali się sprawiedliwego podziału ziemi
Ubożsi obywa- tele nie mogli piastować urzędów państwowych, a część z nich popadała w niewolę za długi. W
plebujeszą udało się utworzyć zgromadzenie plebejskie wraz z trybunem ludowym, dązyli też do nowego spisania praw- Prawo XII tablic sie nie sprawdzalo, potem zaczęto dopuszczać ich do konsulatu a zgromadzenia plebejskie uzyskały moc prawna, napeicia rolzadowaly sie tez dzieki ekspasni rzymskiej

49
Q

w starożytnym Rzymie warstwa społeczna, prawdopodobnie wywodząca się od ludów pobliskich, podbitych terenów lub osiedlających się w Rzymie. Plebejusze byli wolni, lecz nie mieli praw obywatelskich.

A

plebejusze

50
Q

uprzywilejowana, wyższa warstwa społeczna, która pojawiła się w okresie królestwa oraz republiki w starożytnym Rzymie. Posiadali pełne prawa polityczne oraz wyłączność obejmowania urzędów. W ich rękach znajdowała się większość ziem. Wywodzili się z zamożnych rodzi

A

patrycjusze

51
Q

pierwsza konsolidacja prawa zwyczajowego rzymskiego dokonana w latach 451–449 p.n.e., nnie zapewniała równosci wszytskich obywateli

A

prawo xii tablic

52
Q

wyłonili się na przełomie III i II wieku p.n.e. spośród arystokracji senatorskiej. Byli właścicielami latyfundiów w Rzymie, piastowali godności senatorskie i urzędy, często dziedzicznie, gdyż zasługi dziadów i ojców dla republiki były istotnym argumentem przy wyborach ich synów i wnuków

A

nobilowie

53
Q

rzymska klasa społeczna, w skład której wchodzili bogaci kupcy, przedsiębiorcy, bankierzy- liste ustalał cesrz

A

ekwici

54
Q

członkowie rad i urzędnicy, elita społeczna, wyłonili sie w I w ne

A

dekurionowie

55
Q

dzierżawcy małej działki ziemi stanowiącej część dóbr ziemskich (latyfundia);

A

kolonowie

56
Q

niewolnictwo

A

► jeńcy wojenni i niewypłacalni dłużnicy.
-dziedzicznosc.
► Położenie gorsze niż w greckich poleis.
- nie mieli żadnych praw. Nie mogli swobodnie zawierać małżeństw, posiadać własności, a kary im wymierzane były surowsze.
► ważną rola dla gospodarki rzymskiej.
Bardziej wykształceni pełnili funkcje np. nauczycieli lub lekarzy.
►Pozyskiwano ichmin wymianę handlową na Wschodzie
►W okresie cesarstwa właściciele ziemscy zaczę-
li odchodzić od gospodarki opartej na pracy nie-
wolników, m.in. dlatego, że trudniej było ich po-
zyskać i ich cena wzrosta.

57
Q

bunty niewolników

A

min- dwa powstania na Sycylii (II w. p.n.e.)

powstanie Spartakusa (73-71 r. p.n.e.). (tracki gladiator, dowdził armią ze zbiegłymi nieowlnikami- nie udało mu się ich wyporwadzić z Italii)

58
Q

tarożytnym Rzymie zawodnicy walczący na arenie między sobą lub ze zwierzętami;, niewolnicy

A

gladiatorzy

59
Q

wpływ innych kultur na kulture rzymską

A

-etruska i grecka
-rabunek dzieł greckich, powszechna moda na kulture grecką, hellenizacja aspektów życia, literatura i jezyk polularne wsrod elit
-powstanie cywilizzacji grecko-rzymskiej

60
Q
A

tłumaczenia z utworów greckich.,wzorowanie się na nich m.in. komediopisarze Plaut (III/II w. p.n.e.) i Terencjusz (II w. p.n.e.)
► Fabiusz Piktor- historia Rzymu, pierwszy historyk
► Katon Starszy (III-II w p.n.e.), autor m.in. dziejów rzymskich, a także pozycji poświęconych
medycynie, sztuce wojskowej oraz prawu.
-rozkiwt literatury łacińskiej- dzieła historigarfcizne Juliusza Cezara, Liwiusza, Cycerona
-poeci rzymscy - Wergiliusz (Eneida), Horacy (Ody, Satyry) oraz Owidiusz (Sztuka kochania,
Metamorfozy)
-Pilniusz Starszy- encyklopedie, Swetoniusz- Żywot cesarzy
-► W okresie cesarstwa tworzyli także historycy.
Tacyt (Roczniki, Dzieje, Germania) deklarował, że
pisał bez gniewu i stronniczości.

61
Q

pisarz, mówca, polityk, dowódca wojskowy, filozof, prawnik i kapłan rzymski; 14 słynnych filipk (przeciw Antoniuszowi)

A

Cyceron

62
Q

był dyktatorem Rzymu od 49 p.n.e. do swojej śmierci w 44 p.n.e.
był rzymskim wodzem, politykiem i pisarzem. Stał się jednym z najważniejszych i wpływowych władców w historii Rzymu.
wprowadzenie kalendarza juliańskiego, liczne imponujące sukcesy zbrojne na północ od Alp. Pokonał Helwetów, stłumił powstanie Galów Ugruntował władzę Rzymu na całym obszarze od Renu, aż po Pireneje. Wyprawiał się nawet dalej – do Brytanii i za linię Renu, na ziemie germańskie.

A

Juliusz Cezar

63
Q

Zasłynął jako wielki wódz, wróg Oktawiana Augusta i kochanek Kleopatry. był jednym z najdoskonalszych wodzów rzymskich, a także zdolnym politykiem i oratorem.

A

marek antoniusz

64
Q

cesarz od 161 do 180 n.e.
Był filozofem-stoikiem i cesarzem-filozofem, znany ze swoich myśli nad etyką.
Zasłynął: Jego panowanie przypadło na trudny okres, w którym Rzym zmagał się z różnymi kryzysami, w tym z wojnami i zarazami; jest ceniony za swoją mądrość i umiłowanie pokoju.

A

Marek Aureliusz

65
Q

panował od 98 do 117 n.e.
Kim był: Był rzymskim wodzem i cesarzem, znany z sukcesów militarnych i rozbudowy imperium.
Zasłynął: zapoczątkował rozbudowę granic imperium i znany jest z budowy licznych monumentalnych budowli, w tym słynnego Trajana’s Column w Rzymie.

A

Trajan

66
Q

filzofia

A
  • epikureizm (poeta Lukrecjusz, O naturze wszechrzeczy) oraz stoicyzm- Seneka (dia-
    logi, rozprawy, listy), Epiktet (Diatryby) i cesarz
    Marek Aureliusz (Rozmyślania).
    (propagowana postawa obywatelska)
67
Q

Był filozofem stoickim i pisarzem, który wpłynął na rozwój filozofii i literatury rzymskiej.

A

Senaka

68
Q

Był poetą i filozofem, autor “O naturze rzeczy”, jednego z najważniejszych poematów epickich w literaturze łacińskiej.

A

Lukrecjusz

69
Q

Był autorem “Historii naturalnej”, jednego z najważniejszych dzieł encyklopedycznych starożytności, opisującego świat naturalny.

A

Pilniusz Stary

70
Q

architektura

A

-drewno oraz cegła suszona, później twardszy kamień, zaprawę murarską, beton i wypalaną cegłę.
► budowle monumentalne (pałace, mauzolea) oraz obiekty użyteczności publicznej (amfiteatry,
świątynie). Jednym z nich był Amfiteatr Flawiu-
szów (Koloseum), mogący pomieścić 80 tys.
widzów.
-poodporządkowane celom propagando-
wym. (świadczyły o potędze władcy)
-Panteon w Rzymie- najwikeszy kopułowy budynek na świecie- inicjajaj przyjecial Oktawiana Augusta

71
Q

sztuka

A

rzeźba porterteowa, cechowana realizmem, przedstawiano popiersia i postacie historyczne
-malarstwo ryzmskie cechowało się duża iloscia fresków sciennych we wnetarz dimó

72
Q

prawo rzymskie

A

-spójny i logiczny zespół norm, mających charakter uniwersalny
► kazuistyka
► Pod koniec republiki zaczęto je dzielić na prywatne i publiczne.(prawo administracyjne, ustrojowe vs prywatne)
► Pierwotnie prawo rzymskie było prawem zwyczajowym. Pierwszym spisanym źródłem rzymskiegprawa prywatnego i publicznego było Prawo XIItablic.
► Prawo rzymskie spisane w czasach Justyniana
Wielkiego (VI w. n.e.) w Digestach, Kodeksie Ju-
styniana i Instytucjach -kompilacja (kodyfikacja) justyniańska
Stanowiło ono wzór dla prawodawców w kolej-
nych stuleciach.
► sentencje prawne, które powstały w państwie rzymskim (np. Nemo iudexin causa sua - ‘Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie’, Lex retro non agit - ‘Prawo nie działa wstecz’)-

73
Q

rozstrzyganie, w poszczególnym wypadku i przy danych okolicznościach, moralnych lub prawnych wątpliwości, jakie się nasuwają przy zbiegu sprzecznych obowiązków

A

kazuistyka

74
Q

technika

A

► system lądowych szlaków komunikacyjnych
► Drogi zbudowane w czasach rzymskich służyły
Europejczykom jeszcze w XIX w. Były wykonane
głównie z kamienia i dobrze skonstruowane.
(chodniki, odprowadzona wodę)
► Mosty, budowle obronne oraz doprowadzającewodę do miast akwedukty początkowo wykonywano z drewna, a później z kamienia. (potrafiłuy przetrwać)
► termy i łąźnie- piwnice grzewcze

75
Q

religia

A

Rzymianie wyznawali politeizm.
- ścisły związek z kultem (sprawowali go kapłani i kapłanki), rytuałem oraz ofiarą.
► Wierzono, że każdy człowiek ma swoje bóstwo
opiekuńcze.
Panteon bóstw italskich został skojarzony
z greckimi.
► Zwracano się do bogów z pytaniami - wróżono
z zachowania ptaków lub wnętrzności zwierząt
ofiarnych.
-zróżnicowane systemy kultów i wierzeń.
► Rzymianie przejmowali wierzenia podbitych
ludów - m.in. ze Wschodu kult Izydy (Egipt), Mi-
try (Iran).

76
Q

dziedzictwo kultury rzymskiej

A

-odwoływanie się państw do dziedzictwa i symboli państwa rzymskiego (np. cesarstwo
Karolingów, Ottonów, Napoleona Bonapartego).
W faszystowskich Włoszech Benita Mussolinie-
go czy nazistowskich Niemczech Adolfa Hitlera
wykorzystywano niektóre elementy (symbole wła
dzy, kult jednostki) do legitymizacji zbrodniczych
celów, stawiając za wzór dyktaturę Juliusza Cezara czy działania propagandowe Oktawiana Augusta.
-Wątki rzymskie obecne w kulturze euro-
pejskiej, o czym świadczą powieści historyczne
(Quo vadis), dzieła sztuki i architektury (rene-
sans, klasycyzm), sztuki teatralne (William Szek-
spir), a także kino popularne (Gladiator, Pompeje),komiks Asterix i Obelix
- w kolejnych stuleciach twrocy naiwzywali do osiagneic architektnoicznych
-ukształtowanie się kregu cywilizacji rzymskiej, prawo i chrześcijaństwi- wraz z filozifią grecką twirza fudamenty wspoleczenej Europy

77
Q

powstanie chrześcijaństwa

A

Powstanie i rozwój chrześcijaństwa
► Jezus Nazarejczyk urodził się w Palestynie
w czasie panowania Oktawiana Augusta (ok. 7-6 r.p.n.e.). Głosił nauki, które wskazywały drogę po-
stępowania, aby osiągnąć życie wieczne i zba-
wienie. Ok. 30 r. n.e. został skazany na śmierć
poprzez ukrzyżowanie.
-rozprzestzenianie się chrześcijanstwa, ważna rola Pawłą z Tarsu
- Do prześladowania chrześcijan dochodziło m.in. za panowania Nerona, Marka Aureliusza, Decjusza i Dioklecjana. Nie powstrzymało to
jednak wzrostu popularności nowej religii.
-Konstantyn Wielki zrownuje w prawa h
► Z czasem dwór cesarski oraz instytucje państwowe uległy chrystianizacji.
-W 380 r. n.e. Teodozjusz Wielki uznał chrześci-
jaństwo za religię panującą w imperium.
( Od 393 r. n.e. przestano organizować igrzyska olimpijskie uznane za pogańskie.)

78
Q

cesarz rzymski od 306 do 337 roku, święty Kościoła prawosławnego;; przeprowadził wiele reform: administracyjną i sądowniczą, rozbudował system podatkowy, rozdzielił władzę cywilną od wojskowej, podzielił wojsko na polowe i graniczne, zmienił system monetarny (wprowadził nową jednostkę - solidus)., zrownal chcrzescijanstwo w prawach z innymi religimai i zaczelo byc ackeptowane

A

Konstanyn Wielki

79
Q

ostatni cesarz władający zarówno wschodnią, jak i zachodnią częścią cesarstwa rzymskiego. Panował od 379 roku, uznał chrześcijaństwo za religię panującą

A

Teodozjusz Wielki

80
Q

chrześcijański święty, męczennik, nazywany Apostołem Narodów chociaż nie był jednym z dwunastu apostołów Jezusa Chrystusa. ; szerzył słowo jezusa po rzymie

A

Paweł z Tarsu

81
Q

upadek cesarstwa zachodniorzymskiego

A

Najazdy i migracje ludów barbarzyńskich (zaczęli je Hunowie z Azji) Wypierali oni inne ludy, które
zaczęły wkraczać w granice rzymskie.- wielka wędrówka ludów
-wizygoci pod naporem Hunów osiedlili się w imperium i wzniesli bunt przeciw Rzymowi- bitwa pod Adrianopolem (378),- wgrana wizygotów, tytuł niezależnych sprzymierzeńców
-dominacja barbażynców w armi, zmiana sposobu walki
▶ Cesarze uzależnieni od zromanizowanych do-
wódców germańskich, z którymi coraz częściej
byli skonfliktowani.

-brak stabilizacji politycznej,
słabość armii (brak ochotników, upadek dyscy-
pliny wojskowej), kryzys ekonomiczny.

► Ludy barbarzyńskie zasiedlały kolejne obszary,
znajdujące się dotąd pod rzymskim zwierzchnic-
twem, i zakładały tam własne królestwa. W latach
30. i 40. V w. n.e. Wandalowie zdobyli afrykańskie
prowincje cesarstwa zachodniorzymskiego oraz
jego flotę. W połowie V w. n.e. władza cesarza
zachodniorzymskiego ograniczała się już tylko do Italii
-wkroczenie Hunów do Italii pod wodzą Attyli, najazdy lupiennicze na Rzym

-przejecie władzy przez wodza germańskiego Odoakera, obalajac tym ostatniego cesarza i odesłał insygnia do Konstantynopola- koneic rzymu i straożytności - 476 ne

82
Q

lud koczowniczy, który ok. roku 370 najechał Europę i przyczynił się do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego.

A

Hunowie

83
Q

lud germański, odłam Gotów. W IV wieku przyjęli arianizm (dzięki Biblii przetłumaczonej przez Wulfilę na język gocki).
najechali oni cesarstwo rzymskie i opanowali Półwysep Bałkański

A

wizygoci

84
Q

miała miejsce 9 sierpnia 378 roku, na północ od rzymskiego miasta. Spotkały się w niej siły wodza wizygockiego Fritigerna i cesarza wschodniorzymskiego Walensa, który zginął w czasie bitwy, zaś jego wojska zostały w niej rozgromione

A

bitwa pod Adrianpolem

85
Q

ostatni cesarz zachodniorzymski, syn Orestesa, naczelnika wojsk, który w rzeczywistości sprawował władz

A

Romulus Augustulus

86
Q

Stanął na czele spisku wojska i 23 sierpnia 476 został obwołany królem barbarzyńskich oddziałów zbrojnych w Italii. 4 września 476 zdetronizował ostatniego cesarza zachodniorzymskiego Romulusa Augustulusa i wygnał go do dzisiejszego Neapolu (do willi Castellum Lucullanum).

A

Odoaker

87
Q

najwanziejsi cezarze rzymscy pokolej

A

Oktawian August (27 p.n.e. - 14 n.e.): Przywódca, który zapoczątkował Cesarstwo Rzymskie i rozwijał infrastrukturę, co doprowadziło do okresu Pax Romana.

Neron (54-68 n.e.): Znany z okrucieństwa i prześladowań chrześcijan, a także budowy Domu Złota w Rzymie.

Tytus (79-81 n.e.): Przewodził podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku i wydaje się, że był odpowiedzialny za budowę Koloseum.

Domicjan (81-96 n.e.): Autorem skomplikowanej polityki wewnętrznej i budowniczy monumentalnych budowli, takich jak Łuk Tryumfalny w Rzymie.

Trajan (98-117 n.e.): Przeprowadził liczne ekspansje terytorialne i jest znany z budowy Trajana’s Column.

Marek Aureliusz (161-180 n.e.): Filozof i cesarz-filozof, którego myśli na temat etyki i filozofii zawarte są w “Rozważaniach.”

Dioklecjan (284-305 n.e.): Przeprowadził reformy administracyjne i wprowadził system tetrarchii.

Konstantyn Wielki (306-337 n.e.): Przyjął chrześcijaństwo i wydał Edykt Mediolański w 313 roku.

Teodozjusz Wielki (379-395 n.e.): Ostatni cesarz jednoczący Imperium Rzymskie i wprowadzający chrześcijaństwo jako religię państwową.

Romulus Augustus (31 października 475 - wrzesień 476 n.e.): Ostatni cesarz zachodniego Cesarstwa Rzymskiego przed jego upadkiem w 476 roku.

88
Q

Podstawowa jednostka wojskowa rzymskiej armii, składająca się z tysięcy żołnierzy, w tym piechoty i kawalerii.

A

legion

89
Q

Centralny plac w starożytnym Rzymie, gdzie toczyło się życie publiczne, odbywały się spotkania polityczne i handel

A

Froum Romanum

90
Q

akt wydany przez cesarza Konstantyna Wielkiego i Licyniusza w 313 roku, gwarantujący wolność wyznania i religijne tolerancję w Imperium Rzymskim.

A

edykt mediolański

91
Q

inżynieryjna konstrukcja używana w starożytnym Rzymie do transportu wody na duże odległości, umożliwiająca zaopatrywanie miast w świeżą wodę.

A

akwedukut

92
Q

Dowódca wojskowy w rzymskiej armii, mianowany przez cesarza lub wysokiego urzędnika.

A

legat

93
Q

Słynny rzymski świątynny budynek, znany z kopuły wspieranej na wielu kolumnach, który służył jako miejsce kultu różnych bogów

A

Panteon

94
Q

Ogromny amfiteatr w Rzymie, w którym odbywały się walki gladiatorów, wydarzenia sportowe i inne spektakle rozrywkowe.

A

Koloseum

95
Q

Podziemne grobowce i chodniki, które były wykorzystywane jako miejsce pochówku wczesnych chrześcijan oraz jako schronienie podczas prześladowań religijnych.

A

katakumby

96
Q

System spisu ludności i oceny majątku, który stanowił podstawę podatków i obowiązków w Republice Rzymskiej.

A

cenzus

97
Q

System społeczny, w którym bogaci obywatele (patroni) udzielali wsparcia finansowego i politycznego uboższym (klientom) w zamian za lojalność i usługi.

A

patronat

98
Q

Styl architektoniczny, który połączył cechy greckie i rzymskie, charakteryzujący się kolumnami, łukami i kopułami.

A

grekorzymska architekutra

99
Q

: Tradycyjna rzymska szata noszona przez mężczyzn, będąca symbolem statusu społecznego, używana podczas uroczystości i w życiu publicznym.

A

toga

100
Q

Tytuł najwyższego kapłana w starożytnym Rzymie, który był odpowiedzialny za kulty religijne i rytuały.

A

Pontyfex Maximus

101
Q

Centralny plac w miastach starożytnej Grecji i Rzymu, pełniący funkcję rynku, miejsca spotkań oraz wydarzeń społecznych i politycznych.

A

agora

102
Q

Uroczysty pochód wojskowy, który odbywał się po zwycięstwie generała wojennego, obejmujący paradę zdobytych łupów i jeńców.

A

triumf rzymski

103
Q

Okres w historii literatury rzymskiej, obejmujący okres od około I wieku p.n.e. do II wieku n.e., który przyniósł wiele wybitnych dzieł literackich, takich jak eposy Wergiliusza i dzieła Cycerona.

A

pozłacany wiek literatury rzymskiej

104
Q

Pierwszy ekumeniczny sobór chrześcijański, zwołany przez cesarza Konstantyna Wielkiego w 325 roku, który miał na celu rozstrzygnięcie sporu arianizmu i ustanowienie symbolu wiary

A

sobór w Nicei

105
Q

system prawa rzymskiego, który został zreformowany i skodyfikowany przez cesarza Justyniana I, pozostawiając trwały wpływ na prawo cywilne.

A

prawo rzymskie justyniańskie

106
Q

Wzgórze Kapitolińskie w Rzymie, na którym znajdowały się świątynie i rezydencje arystokracji, stanowiące symbol potęgi i władzy Rzymu.

A

Kapitol w Rzymie

107
Q

15 marca, data zamachy na Juliusza Cezara w 44 roku p.n.e., co doprowadziło do upadku Republiki Rzymskiej i narodzin Cesarstwa

A

Idus marca

108
Q

Okres w historii Cesarstwa Rzymskiego, trwający od około 235 do 284 roku n.e., charakteryzujący się wojnami domowymi, anarchią i zagrożeniami zewnętrznymi.

A

krzys III wieku

109
Q

Podział Cesarstwa Rzymskiego na dwie części w wyniku reformy Dioklecjana, który stał się permanentny po jego upadku.

A

Cesarstwo Zachodniorzymskie i Cesarstwo Wschodniorzymskie

110
Q

Akt prawny wydany przez cesarza Karakallę w 212 roku n.e., który nadawał obywatelstwo rzymskie wszystkim mieszkańcom Cesarstwa Rzymskiego.

A

edykt cesarza Karakali

111
Q

Decydująca bitwa między flotą Oktawiana (późniejszego cesarza Augusta) a flotą Marka Antoniusza i Kleopatry w 31 roku p.n.e., która zakończyła wojny domowe i umocniła rządy Oktawiana.

A

bitwa pod Actium

HISTORIA MATURA (3 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions