1.1 Pierwsze cywilizacje Flashcards

1
Q

przyczny rewolucji neolitycznej

A

zmiana klimatu- topnienie lodowców, wzrost opadów i ocieplenie- rośniecię lasów i łak; uniezależnenie człowieka od klimatu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię.

A

Żyzny Półksiężyc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

rewolucja neolityczna

A

proces przechodzenia ludzkości od łowiectwa-zbieractwa i koczownictwa do produkcji żywności, czyli rolnictwa i hodowli, oraz do osiadłego trybu życia, trwający w naszym kręgu cywilizacyjnym w latach ok. 10 000 – 4000 p.n.e.[1] Rewolucja neolityczna rozpoczęła się na obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie, gdzie występowali dzicy przodkowie wielu współczesnych roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. Nowe umiejętności rozprzestrzeniły się na zachód, południe i wschód – do Europy, Afryki i Azji Południowej.
udomowienie zwierząt (kozy, bydło, owce)- zwiększenie produkcji żywności- wzrost liczby ludnośći

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

rozwój umiejęności ludzi w rewolucji neolitycznej

A

-wpierw prymitywne metody uprawy roli zmuszające ludzi do przenoszenia się z miejsca na miejsca- stopniowe przekształcenie obozowisk w stałe osady
-ludzie nauczyli się wypalać naczynia z gliny i wytwarzać tkaniny
-rozwój handlu
-wtyop srebra złota i miedzi (uzyskiwanie wysokich temperatur)
- ok 3000 r pne nauczona się wyrabiać narzędzia i broń z bronzi a pod koniec 2 tysąclecia z żelaza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

gdzie rozwijały się pierwsze cywilizacje?

A

w dolinach wielkich rzek- Tygrysu, Eufratu, Nilu, Indusa, Huang He, Jangcy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

działania i charakterstyka żcyia w dolinach wielkich rzek

A

-budowa systemów irygacyjnych
-podział pracy umożlwiający specjalizacje zawodową oraz społeczną (rolni, kupeic bla bla) lub (kapłan, przywódca)
-przywódcy pobierali podarki, ich rozkazom poddawała się armia
-elita intelektualna to kapłani

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

najstarsze miasta

A

Jerycho w dolinie Jordanu w Izrealu (8000 r pne)
Catal Hoyuk, centralna Turcja (75000-6000 lat pne_
-pierwsze budowle sakralne, pałace, magazyny żywnosći
ok 10 000 mieskzańców

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

3 najważniejsze etapy powstawania cywilizacji

A

-rewolucja agranra (neolictyzna)- przejście od zbieracwta i łpwiectwa do rolnictwa i hodowli, zastąpienie kocznowniczego trybu żcia życiem osiadłym
-powstawania miast i państw- ośrodków władzy i życia spoęłcznego
-wynalezienie pisma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Mezopotamia- warunki naturalne, gospodarka

A

starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy, kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe.
-warunki naturalne sprzyjały tu cywilizacjom

-nieruglarne wylewy dopro3wadziły do konieczności wybudowania systejmów irygacyjnych- kanały, groble, śluzy

-rzeki dostarczyły ludziom otactwa trzciny ryb i gliny
-uprawnianio zboża, owoce i warzywa, hodowano zwierztęta

-rozwój handlu (gdyż brakowało drewna, rud metali szczy metali szlachetnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Sumerowie

A

– starożytny lud nieznanego pochodzenia[2], który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył cywilizację w południowej Mezopotamii – Sumer. Posługiwali się językiem sumeryjskim i pismem klinowym. Na początku II tysiąclecia p.n.e. Sumerowie zostali podbici przez napływających Amorytów i wchłonięci przez nowo powstałe państwo – Babilonię.

-niezależne od siebie miasta-państwa obejmujace ośrodki miejskie i ich okolice m.in. Ur, Uruk, Nippur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Akadowie

A

odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj. na obszarze, znajdującym się pod wpływem kultury Sumerów.

Akadowie pod panowaniem Sargona Wielkiego podbili miasta panstwa Sumerów- stworzył on pierwsze w histori imperium- państwo rozciagające isię od Zatoki Perskiej po Morze Śródziemne
-nie zniszcyli kutlruy sumeryjskiej a połaxczyli je ze sobą- np dwa jęzki, społ sumeryjsko-akadyjskie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

ludy semickie

A

grupa ludów posługujących się językami z rodziny semickiej, m.in. Akadyjczycy, Asyryjczycy, Babilończycy, Hebrajczycy, wywodzący się z nich Izraelici i Żydzi, Arabowie i część Etiopów.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Sargon Wielki

A

twórca i pierwszy władca Imperium Akadyjskiego, znany z podboju sumeryjskich miast-państw w XXIV i XXIII wieku p.n.e.; pierwsze IMPERIUM

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Babilończycy

A

żyli na terenach dzisiejszego Iraku. Rządzili dużym obszarem pomiędzy rzekami Tygrys i Eufrat. Byli ostatnią z wielkich cywilizacji państw-miast, które rządziły na tym terenie.

-władcą Babilonu został Hammurabi króy opanował większosć częśc Mezopotami od tej pory zwaną Babilonią- domiacja przez 150 lat w Babiloni
-rzwój kultury i nauki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Asyryjczycy

A

zamieskziwali północną Mezopotamię, miasto Aszur

przez Hammurabiego uznawani za część Mezopotami, po jej osłanieiu zaczęłi roznosic Asyrie (eksopansja)

u szcytu swej świetności obejmowali Mezopotamię Elam, Syri, Plaestynę i płn Egipt
-pokonani przez Medów sprzymierzonych z Babilonią

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Persowie

A

starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu. ; przybyli na wyzyne iranska w okolicach 2000 pne;
Za podstawową zasadę jego funkcjonowania przyjęto więc politykę tolerancji i jak najmniejszej ingerencji w wewnętrzne sprawy poszczególnych regionów.;

kres Persom przyniosły pdoboje Aleksandra Wielkiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Achemenidzi

A

dynastia panująca w Persji w latach 550–330 p.n.e.
Szczyt potęgi dynastii przypada na czasy Dariusza I Wielkiego i jego syna Kserksesa I. Za ich czasów Iran osiągnął największe rozmiary rozciągając się od Azji Mniejszej i Egiptu aż po Indie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Satrapia

A

okręg administracyjny w starożytnym Iranie, zarządzany przez satrapę. Podział administracyjny na satrapie wprowadzili Achemenidzi. Teren satrapii zazwyczaj pokrywał się z terenem dawnego państwa lub terenem zajmowanym przez lokalne ludy
-łacenie podatków, wojsko

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

ustrój mezopotamii

A

-ustrój monarchiczny z królem na czele
władca przedstawcielm bogów, najwżyszy wódz, sędzia i kapłam
-pozycja króla zalenza od sily armi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

społeczeństwo Mezopotamii

A
  • zróźnicowane i zhierarchizowame
    -trzy gruoy- pełoprawni obywatele, ludzie królewscy (służyli u króla ale wolni) i niewolnicy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

sztuka ludów Mezpotoami

A
  • w niewielkiej częsci zachowane zabytki (słaby materiał)
    -światynie- zikkuraty- kilkupozoiomowe wieże zbudowane z suszonej cegły
    -ozdoby z kamieni szlachetnych
    -pałace - siedziby władców +funckje administracyjne
    -wiszące ogrody Semiramidy (Babilon)
    -wysoki poziom, ważniejsze zabyyki:
    -sztandar z Ur
    -brama bogini Isztar (Babilon)
    -płaskorzeźby asyryjskie zdobiące ściany pałaców
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

zikurrat

A

charakterystyczna dla architektury sakralnej Mezopotamii wieża świątynna o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

jeden z siedmiu cudów świata starożytnego zbudowany na polecenie króla Nabuchodonozora II, który podarował je swojej żonie, Amytis.

A

wiszący ogrody semiramidy (Babilon)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

zabytek sztuki sumeryjskiej, pochodzący z okresu wczesnodynastycznego, znaleziony w południowej Mezopotamii w jednym z Grobów Królewskich z Ur. Jeden z najważniejszych przykładów sztuki Sumeru. Przechowywany obecnie w Muzeum Brytyjskim. Wbrew nazwie jest to drewniana skrzynia o nieznanej funkcji

A

sztandar z Ur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
brama miejska w Babilonie, wzniesiona za panowania króla Nabuchodonozora II i poświęcona była bogini
brama bogini isztar
26
osiągnięcia cywilizacyjne Sumerów
Sumerowie: wynalezienie koła- zastosowanie go do transportu, koło garncarskie, cegła w budownictwie, uprawa z wykorzystywaniem pługu, rozwój systemu irrygacyjnego, rozwój metalurgi, wykorzystywanie zasad mechaniki posługiwanie się pismem klinowym i system sześćdziesiętnym
27
osiągnięcia cywilizacyjne Babilończyków
Kodeks Hamburabiego astronomia, astrologia, magia matemtyka, gemoetria botnika medycyna
28
jeden z najstarszych kodeksów świata, wydany ok. 1792–1750 p.n.e. przez władcę babilońskiego Hammurabiego, który starał się zunifikować i usystematyzować obowiązujące prawa.; Istotą babilońskiego kodeksu było prawo talionu, czyli zasada prawna opisująca sprawiedliwość jako współmierność sankcji do wagi popełnionego przestępstwa. Oznacza to, że kara miała równać się czynowi, co idealnie oddaje sentencja „oko za oko, ząb za ząb”. ; najstazry w pełni zachowany zbior praw- utrwalony na kamiennej steli
29
religia cywilizacji mezopotamskich
-bóstwa lokalne -politeizm -bóstwa opiekuńcze i demony Persowie- madaizm- ciągła walka dobra ze złem; zaratustryzm- cechy monoteistyczne
30
Egipt- warunki naturalne
-podział na Górny (dolina Nilu- wąski pas ziemi wzdłuż rzeki) oraz Dolny (delta Nilu- obszar miedzy odnogami rzeki, gdzie znajdowała się najżyźniejsza ziema - ze wszytskich stron państwa pustynie- izolacja i bezpieczeństwa Nil- życiodajna rzeka i szlak komunikacyjne- reguralne wylewt- system kanałow irygacyjncyh- obfite plony, państwo darem Nilu- nawet kalendarz się kręcił wokół niego -uprawa roli- powszechne zajęcie -papirus- materiały piśmiennicze i meble -bogate kopaliny- miedz i złoto, różne skały
31
chronologia cywilizacji egipskiej
- narodzenie w IV tysiącleciu pne okres predynastnczy wczesnidynastyczny stare panstwo okres przejsciowy srednie panstwo drugi okres przejsciowy nowe panstwo trzeci okres przejsciowy okres okres pozny okres ptolenehsju- panowanie macedonskiej dynasti panowanie rzymian
32
ustrój Egiptu
monarchia z silną pozycją włądzy- faraona- władza absolutna, najwyższy kapłan i naczelny wódz (po smierci bogiem) zarząd nad adminstracją miał najwyższy urzędnik - wezyr, nadzorował armię i porządek
33
najwyższy urzędnik na dworze faraona, posiadający rozległe kompetencje w zakresie administrowania państwem i sądownictwa.
wezyr
34
hierarchia społęczeństwa egiptu
faraon kapłąn i urzędnicy rzemieśłnicy kupcy żołnierze chłopi (wolni lecz musieli obowiazkowo tez pracowac na rzecz panstwa) niewolnicy (służba pałacowa)
35
nom
w starożytności i wczesnym średniowieczu egipska jednostka terytorialno-administracyjna Każdy z nomów miał swoją stolicę i herb. Herbami przeważnie były godła bóstw opiekuńczych, zwykle pod postacią: zwierząt, roślin. ; rządzili nimi nomarchowie
36
sztuka starożytnego Egiptu
-malarstwo naścienne -frontalizm («zasada kompozycyjna polegająca na przedstawianiu postaci ludzkiej od przodu, w układzie ściśle symetrycznym») -monumentalne światynie i pałace, pimaidy i grobowce skalne
37
osiągnięcia naukowe egiptu
-atsronomia inżynieria medycyna geometria mateymtyka kalendarz słoneczny- przejety potem przez Rzymian jako julianski
38
religia egipska
-politeuzn -bogowie mają określone funkcje np bog milosci -zycie pozagrobowe- dlatego mumifikowano zwłoki (Sakrofag Tutanchamona) -łączono dwa bóstwa w jedni Sąd Ozyrysa
39
sąd ozyrysa
w mitologii egipskiej rytuał, jakiemu musiała poddać się dusza w Sali dwóch Prawd, gdzie zasiadał trybunał Ozyrysa sądzący zmarłego, doprowadzonego na sąd przez Anubisa.
40
Izrael- warunki naturalne
Izrael znajduje się na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, na obszarze historycznie znanym jako Kanaan. Tylko tereny położone nad samym morzem nadawały się pod uprawę, choć były one mniej żyzne niż te w dolinach Nilu czy Eufratu. ► Mieszkańcy byli w większości pasterzami. ► Położenie geopolityczne Kanaanu było trudne - z jednej strony sąsiadował z Egiptem, z drugiej z ludami zamieszkującymi Mezopotamię.
41
patriarchowie
żydzi uważali się za ich potomków, załozyciele rodu Abraham Izaak Jakub
42
dzieje Hebrajczyków
przez kilka wieków podlegali władzy egipskiej. Wzrost obciążeń doprowadził do ich ucieczki (prawdopodobnie w XIII w. p.n.e.) pod wodzą Mojżesza ► Do połowy XI w. p.n.e. Hebrajczycy zajęli obszar południowego Kanaanu ► Na początku X w. p.n.e. powstało królestwo ży- dowskie. Pierwszym władcą Izraela był Saul. Po nim tron objął Dawid (za jego panowania Jero- zolima stała się stolicą państwa), a następnie jego syn Salomon. Po śmierci Salomona królestwo żydowskie roz- padło się na Izrael (stolica w Samarii) oraz Judeę (stolica w Jerozolimie). ► Izrael w VIII w. dostał się pod panowanie asyryjskie. Na początku VI w. p.n.e. Babilończycy zdobyli Jerozolimę. Zapoczątkowało to 50-letni okres niewoli babilon- skiej. Zakończyło go zdobycie Babilonu przez króla Persów Cyrusa Wielkiego (538 r. p.n.e.).- uzyskali zgodę napowrót, lecz ich państwo już nie zostało odbudowane. ► zaczęli tworzyć swoje gminy poza Pale- styną. Rozpoczął się tym samym okres diaspory, czyli „rozproszenia" ludności żydowskiej. ► WIV w. p.n.e. Palestynę podbit Aleksander Wiel ki, następnie władali nią władcy hellenistyczni, a w pierwszej połowie I w. p.n.e. znalazła się pod kontrolą Rzymian. . Na skutek represji po dwóch powstaniach żydowskich w lill w. n.e. Żydzi mu- sieli opuścić Palestynę i rozprzestrzenili się na obszarze całego imperium.
43
niewola babilońska
okres, gdy Babilończycy zdobyli Jerozolimę i wysiedlili wielu mieszkańców do Babilonu i innych miast Mezopotamii. To trwało 50 lat, zakończyło się zdobyciem Babilonu przez króla Persów Cyrusa Wielkiego w 538 roku p.n.e.
44
król Imperium Perskiego z dynastii Achemenidów, syn króla Anszanu Kambyzesa I i medyjskiej księżniczki Mandane. Zjednoczył w ramach swojego imperium wiele ówczesnych państw. Znany nie tylko z wielkich osiągnięć wojennych, lecz także z tolerancji i sprawiedliwości
Cyrus II Wielki
45
– słowo pochodzenia greckiego, oznaczające rozproszenie członków danego narodu bądź grupy etnicznej wśród innych narodów lub też wyznawców danej religii wśród wyznawców innej.
diaspora
46
- judaizm - monoteistycz-ną wiarę w jednego Boga (Jahwe). ► prorocy. Głosili , że w przyszłości nadejdzie Mesjasz,który wyzwoli Żydów i odbuduje ich królestwo. ► Stary Testament zwłaszcza jego pięć pierwszych ksiąg (Pięcioksiąg, Tora) -Talmud - spisana tradycja ustna. ► Najważniejsze boskie zalecenia zostały zawarte w Dekalogu (dziesięcioro przykazań). Według tradycji biblijnej Bóg miał je przekazać Mojżeszowi na górze Synaj. ► zburzenie dwóch światyn- została ściana (Ściana Płaczu).
47
w judaizmie nazwa świętego, złotego, siedmioramiennego świecznika, ustawionego w Namiocie Spotkania, a także używanego później w Świątyni Jerozolimskiej
menora
48
księga Żydów+ komenatrz do niej
Tora+ Talmud
49
warunki naturalne Fenicji
▸ Fenicja była położona w górzystym i lesistym pasie wschodniego wybrzeża Morza Śródziem- nego. -Rolnictwo nie miało dużego znaczenia dla tam- tejszej gospodarki. -monopol na handel między Bliskim Wschodem (Mezopotamią, Egiptem) a Zachodem (krajami śródziemnomorskimi),-najsłynniejsi żeglarze i kupcae. ► Nie było jednego państwa fe- nickiego - powstały niezależne miasta-państwa, (m.in.Tyr, Sydon, Byblos i Arados).
50
kolonizacja fenicka
Na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. Fenicjanie docierali do wybrzeży całego basenu Morza Śródziemnego, a nawet Wysp Kanaryjskich. Handlowali rzemiosłem. ▸ Fenicjanie zakładali faktorie handlowe na wy- brzeżach Afryki Północnej, Sycylii, Sardynii i Pół- wyspu Iberyjskiego. Jedną z nich była Kartagina. - kolonie cechowała niewielka liczba ludności w koloni, głowny cel handel, niezależne od swoich metropolii.
51
skutki kolonizacji fenickiej
rozprzestrzenienie się wpływów fenickich w basenie Morza Śródziemnego (m.in. kulturowych, gospodarczych) ożywiona wymiana handlowa powstanie nowych i silnych ośrodków (np. Kartagina).
52
przyczyny kolonizacji fenickiej
niewielka powierzchnia ziem uprawnych konieczność stworzenia bezpiecznych przystani dla fenickich żeglarzy i kupców na Morzu Śródziemnym.
53
religia fenicjan
religia politeistyczna ▸ Niektóre elementy zaczerpnięto z religii innych cywilizacji (np. Egiptu, Syrii i Mezopotamii). Ważniejszymi bóstwami w panteonie fenickim byli Baal (władca wszystkich bogów)
54
osiągnięcia cywilizacyjne fenicjan
-Pierwsze pismo alfabetyczne - alfabet fenicki składał się z 22 spółgłosek (zob. s. 79). ► Upowszechnienie pieniądza wykonanego z kruszcu,co usprawniało handel. ► Produkcja wyrobów rzemieślniczych i tkanin barwionych na kolor purpurowy (barwnik pozyskiwano z wydzieliny ślimaków morskich). -Doskonałe budownictwo - Fenicjanie wznosili budowle m.in. dla króla żydowskiego Salomona. -najlepsze statyki handlowe na świecie
55
warunki naturalne Indii
Półwysep Indyjski- obszar zróżnicowany przyrodniczo ►względną izolacja orazbezpieczeństwo- Ocean i Góry -trzy rzeki: Indus, Brahmaputra oraz Ganges. ► Podstawowymi gałęziami gospodarki były rol- nictwo oraz handel (rzeczny, morski). ► Uprawiano zboża Przedmiotami handlu były tkaniny, przyprawy oraz złoto; rozwijało się też rzemiosło.
56
cywilizacje starożytnych indii
Cywilizacja doliny Indusu: Pierwsza cywilizacja w Indiach, istniejąca, w miastach Harappa i Mohendżo Daro. Charakteryzowała się zaawansowaną infrastrukturą i pismem. Ariowie: Przybyli na Półwysep Indyjski Z terenów Iranu i Afganistanu. Posługiwali się językiem indoeuropejskim i narzucili go Indusom. Okres wedyjski: To okres panowania Ariów w Indiach, do 500 roku p.n.e. Wiedza z tego okresu pochodzi głównie z tekstów religijnych zwanych Wedami. Imperium Maurjów: Po rozdrobnieniu polityc\ynm Indii nastapiło zjednoczenie kraju i powstanie imperium Maurjów. Władca Aśoka (III w. p.n.e.) był znaczącym władcą tej dynastii. Po jego śmierci imperium rozpadło się na mniejsze państwa.
57
społęczeństwo indysjkie
-system kast -spoęłczeństwo podzielone na 4 warny (stany)- bramini (kapłani), kszatrijowie (wojownicy), wajśjowie (wolni chłopi), siudrowie (słudzy) byli też pariasi- nie posiadająct żadnych praw
58
osiągnięcia cywilizacyjne Indusów
-systemy miar i wag -włąsne pismo -rozwój nauk, zapis liczbowy przejęty przez Arabów
59
indyjska sztuka i architektura
-ruiny miasta MahendziDaro, cytadea -posągi z kamienia, brązowe figurki, pieczęcie -klasztory i światynie buddysjkie
60
religia ahierarchiczna, koncentrująca się wokół rozbudowanego ceremoniału ofiary wedyjskiej ( jadźńa , śrauta); w mniejszym stopniu obecne były także praktyki magiczne i rytuały związane z ogniskiem domowym (patrz: Atharwaweda ).
wedyzm
61
etap rozwoju religii indyjskiej między wedyzmem a właściwym hinduizmem. Obejmuje rozpowszechnione między X–VI w. p.n.e. formy życia religijnego, opierające się na Wedach, brahmanach, upaniszadach i przenikających do już późnego wedyzmu wierzeniach ludowych.
braminizm
62
jedna z głównych religii Indii nabudowana na wątkach mitologicznych i filozoficznych, związanych zwykle z politeizmem i henoteizmem, panteizmem i uznaniem prawa karmana. + księga
hinduizm (Wedy)
63
religia ze bog drugorzedny i ksiega
buddyzm (tipitaka)
64
warunki naturalne i gospodarka Chin
Chiny rozwijały się w izolacji ► Większość kraju ma charakter górzysty i wyżynny. -Huanh He i Jangcy - nanosiły muł i użyźniały glebę, ale też powodzie. ► Uprawiano głównie ryż, proso, pszenicę oraz jęczmień, a także bawełnę i herbatę. ► Ważną rolę odgrywała hodowla jedwabników. Wytwarzany z ich kokonów jedwab stanowił ważny towar eksportowy. ▸ Obszar Chin był gęsto zaludniony.
65
ustrój i dzieje polityczne Chin
► ustrój monarchiczny. ► Król był uznawany za „syna nieba" (chin. wang) i sprawował władzę absolutną. ► Pierwszymi historycznymi władcami Chin byli królowie z dynastii Shang -potem rozbicie i zjednoczenie dokonane orzez Shi Huangdi (cesarz)
66
społeczeństwo chińskie
-władca najważniejszy, piotem arystorkacja, chiński podziął klasowy wen
67
architektura, i sztuka starożytnych Chin
mur armia teraktowa porclena tkanina jedwabie bron
68
osiągnięcia cywilizacyjne chińczyków
papier, proch, ruzychoma czcionka oraz kusza, ▸ rozwój literatury, astronomii, matematyki oraz medycyny (m.in. akupunktura), ►zastosowanie koła garncarskiego oraz produk- cja naczyń porcelanowych, ▸ odkrycie zasady magnetyzmu oraz stworzenie igły magnetycznej, która znalazła zastosowa- nie m.in. w kompasie, stworzenie pisma (zob. s. 79), którego znaki od- powiadały wyrazom,
69
Kierunek filozoficzny, przypisywany Laocjuszowi. W II w. n.e. stał się religią pod wpływem Zhanga Daolinga. Podkreśla duchowo-materialną jedność.
taoizm
70
konfucjonizm
niebiański porządek Tworzony przez Konfucjusza. Zasada, że ludzie są z natury dobrzy i powinni żyć zgodnie z zasadami harmonii i pokoju. Oficjalna doktryna państwowa i rozpowszechnił się w innych krajach azjatyckich.