1.1 Pierwsze cywilizacje Flashcards
przyczny rewolucji neolitycznej
zmiana klimatu- topnienie lodowców, wzrost opadów i ocieplenie- rośniecię lasów i łak; uniezależnenie człowieka od klimatu
pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię.
Żyzny Półksiężyc
rewolucja neolityczna
proces przechodzenia ludzkości od łowiectwa-zbieractwa i koczownictwa do produkcji żywności, czyli rolnictwa i hodowli, oraz do osiadłego trybu życia, trwający w naszym kręgu cywilizacyjnym w latach ok. 10 000 – 4000 p.n.e.[1] Rewolucja neolityczna rozpoczęła się na obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie, gdzie występowali dzicy przodkowie wielu współczesnych roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. Nowe umiejętności rozprzestrzeniły się na zachód, południe i wschód – do Europy, Afryki i Azji Południowej.
udomowienie zwierząt (kozy, bydło, owce)- zwiększenie produkcji żywności- wzrost liczby ludnośći
rozwój umiejęności ludzi w rewolucji neolitycznej
-wpierw prymitywne metody uprawy roli zmuszające ludzi do przenoszenia się z miejsca na miejsca- stopniowe przekształcenie obozowisk w stałe osady
-ludzie nauczyli się wypalać naczynia z gliny i wytwarzać tkaniny
-rozwój handlu
-wtyop srebra złota i miedzi (uzyskiwanie wysokich temperatur)
- ok 3000 r pne nauczona się wyrabiać narzędzia i broń z bronzi a pod koniec 2 tysąclecia z żelaza
gdzie rozwijały się pierwsze cywilizacje?
w dolinach wielkich rzek- Tygrysu, Eufratu, Nilu, Indusa, Huang He, Jangcy
działania i charakterstyka żcyia w dolinach wielkich rzek
-budowa systemów irygacyjnych
-podział pracy umożlwiający specjalizacje zawodową oraz społeczną (rolni, kupeic bla bla) lub (kapłan, przywódca)
-przywódcy pobierali podarki, ich rozkazom poddawała się armia
-elita intelektualna to kapłani
najstarsze miasta
Jerycho w dolinie Jordanu w Izrealu (8000 r pne)
Catal Hoyuk, centralna Turcja (75000-6000 lat pne_
-pierwsze budowle sakralne, pałace, magazyny żywnosći
ok 10 000 mieskzańców
3 najważniejsze etapy powstawania cywilizacji
-rewolucja agranra (neolictyzna)- przejście od zbieracwta i łpwiectwa do rolnictwa i hodowli, zastąpienie kocznowniczego trybu żcia życiem osiadłym
-powstawania miast i państw- ośrodków władzy i życia spoęłcznego
-wynalezienie pisma
Mezopotamia- warunki naturalne, gospodarka
starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy, kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe.
-warunki naturalne sprzyjały tu cywilizacjom
-nieruglarne wylewy dopro3wadziły do konieczności wybudowania systejmów irygacyjnych- kanały, groble, śluzy
-rzeki dostarczyły ludziom otactwa trzciny ryb i gliny
-uprawnianio zboża, owoce i warzywa, hodowano zwierztęta
-rozwój handlu (gdyż brakowało drewna, rud metali szczy metali szlachetnych
Sumerowie
– starożytny lud nieznanego pochodzenia[2], który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył cywilizację w południowej Mezopotamii – Sumer. Posługiwali się językiem sumeryjskim i pismem klinowym. Na początku II tysiąclecia p.n.e. Sumerowie zostali podbici przez napływających Amorytów i wchłonięci przez nowo powstałe państwo – Babilonię.
-niezależne od siebie miasta-państwa obejmujace ośrodki miejskie i ich okolice m.in. Ur, Uruk, Nippur
Akadowie
odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj. na obszarze, znajdującym się pod wpływem kultury Sumerów.
Akadowie pod panowaniem Sargona Wielkiego podbili miasta panstwa Sumerów- stworzył on pierwsze w histori imperium- państwo rozciagające isię od Zatoki Perskiej po Morze Śródziemne
-nie zniszcyli kutlruy sumeryjskiej a połaxczyli je ze sobą- np dwa jęzki, społ sumeryjsko-akadyjskie
ludy semickie
grupa ludów posługujących się językami z rodziny semickiej, m.in. Akadyjczycy, Asyryjczycy, Babilończycy, Hebrajczycy, wywodzący się z nich Izraelici i Żydzi, Arabowie i część Etiopów.
Sargon Wielki
twórca i pierwszy władca Imperium Akadyjskiego, znany z podboju sumeryjskich miast-państw w XXIV i XXIII wieku p.n.e.; pierwsze IMPERIUM
Babilończycy
żyli na terenach dzisiejszego Iraku. Rządzili dużym obszarem pomiędzy rzekami Tygrys i Eufrat. Byli ostatnią z wielkich cywilizacji państw-miast, które rządziły na tym terenie.
-władcą Babilonu został Hammurabi króy opanował większosć częśc Mezopotami od tej pory zwaną Babilonią- domiacja przez 150 lat w Babiloni
-rzwój kultury i nauki
Asyryjczycy
zamieskziwali północną Mezopotamię, miasto Aszur
przez Hammurabiego uznawani za część Mezopotami, po jej osłanieiu zaczęłi roznosic Asyrie (eksopansja)
u szcytu swej świetności obejmowali Mezopotamię Elam, Syri, Plaestynę i płn Egipt
-pokonani przez Medów sprzymierzonych z Babilonią
Persowie
starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu. ; przybyli na wyzyne iranska w okolicach 2000 pne;
Za podstawową zasadę jego funkcjonowania przyjęto więc politykę tolerancji i jak najmniejszej ingerencji w wewnętrzne sprawy poszczególnych regionów.;
kres Persom przyniosły pdoboje Aleksandra Wielkiego
Achemenidzi
dynastia panująca w Persji w latach 550–330 p.n.e.
Szczyt potęgi dynastii przypada na czasy Dariusza I Wielkiego i jego syna Kserksesa I. Za ich czasów Iran osiągnął największe rozmiary rozciągając się od Azji Mniejszej i Egiptu aż po Indie.
Satrapia
okręg administracyjny w starożytnym Iranie, zarządzany przez satrapę. Podział administracyjny na satrapie wprowadzili Achemenidzi. Teren satrapii zazwyczaj pokrywał się z terenem dawnego państwa lub terenem zajmowanym przez lokalne ludy
-łacenie podatków, wojsko
ustrój mezopotamii
-ustrój monarchiczny z królem na czele
władca przedstawcielm bogów, najwżyszy wódz, sędzia i kapłam
-pozycja króla zalenza od sily armi
społeczeństwo Mezopotamii
- zróźnicowane i zhierarchizowame
-trzy gruoy- pełoprawni obywatele, ludzie królewscy (służyli u króla ale wolni) i niewolnicy
sztuka ludów Mezpotoami
- w niewielkiej częsci zachowane zabytki (słaby materiał)
-światynie- zikkuraty- kilkupozoiomowe wieże zbudowane z suszonej cegły
-ozdoby z kamieni szlachetnych
-pałace - siedziby władców +funckje administracyjne
-wiszące ogrody Semiramidy (Babilon)
-wysoki poziom, ważniejsze zabyyki:
-sztandar z Ur
-brama bogini Isztar (Babilon)
-płaskorzeźby asyryjskie zdobiące ściany pałaców
zikurrat
charakterystyczna dla architektury sakralnej Mezopotamii wieża świątynna o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach.
jeden z siedmiu cudów świata starożytnego zbudowany na polecenie króla Nabuchodonozora II, który podarował je swojej żonie, Amytis.
wiszący ogrody semiramidy (Babilon)
zabytek sztuki sumeryjskiej, pochodzący z okresu wczesnodynastycznego, znaleziony w południowej Mezopotamii w jednym z Grobów Królewskich z Ur. Jeden z najważniejszych przykładów sztuki Sumeru. Przechowywany obecnie w Muzeum Brytyjskim. Wbrew nazwie jest to drewniana skrzynia o nieznanej funkcji
sztandar z Ur