1.1 Pierwsze cywilizacje Flashcards
przyczny rewolucji neolitycznej
zmiana klimatu- topnienie lodowców, wzrost opadów i ocieplenie- rośniecię lasów i łak; uniezależnenie człowieka od klimatu
pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię.
Żyzny Półksiężyc
rewolucja neolityczna
proces przechodzenia ludzkości od łowiectwa-zbieractwa i koczownictwa do produkcji żywności, czyli rolnictwa i hodowli, oraz do osiadłego trybu życia, trwający w naszym kręgu cywilizacyjnym w latach ok. 10 000 – 4000 p.n.e.[1] Rewolucja neolityczna rozpoczęła się na obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie, gdzie występowali dzicy przodkowie wielu współczesnych roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. Nowe umiejętności rozprzestrzeniły się na zachód, południe i wschód – do Europy, Afryki i Azji Południowej.
udomowienie zwierząt (kozy, bydło, owce)- zwiększenie produkcji żywności- wzrost liczby ludnośći
rozwój umiejęności ludzi w rewolucji neolitycznej
-wpierw prymitywne metody uprawy roli zmuszające ludzi do przenoszenia się z miejsca na miejsca- stopniowe przekształcenie obozowisk w stałe osady
-ludzie nauczyli się wypalać naczynia z gliny i wytwarzać tkaniny
-rozwój handlu
-wtyop srebra złota i miedzi (uzyskiwanie wysokich temperatur)
- ok 3000 r pne nauczona się wyrabiać narzędzia i broń z bronzi a pod koniec 2 tysąclecia z żelaza
gdzie rozwijały się pierwsze cywilizacje?
w dolinach wielkich rzek- Tygrysu, Eufratu, Nilu, Indusa, Huang He, Jangcy
działania i charakterstyka żcyia w dolinach wielkich rzek
-budowa systemów irygacyjnych
-podział pracy umożlwiający specjalizacje zawodową oraz społeczną (rolni, kupeic bla bla) lub (kapłan, przywódca)
-przywódcy pobierali podarki, ich rozkazom poddawała się armia
-elita intelektualna to kapłani
najstarsze miasta
Jerycho w dolinie Jordanu w Izrealu (8000 r pne)
Catal Hoyuk, centralna Turcja (75000-6000 lat pne_
-pierwsze budowle sakralne, pałace, magazyny żywnosći
ok 10 000 mieskzańców
3 najważniejsze etapy powstawania cywilizacji
-rewolucja agranra (neolictyzna)- przejście od zbieracwta i łpwiectwa do rolnictwa i hodowli, zastąpienie kocznowniczego trybu żcia życiem osiadłym
-powstawania miast i państw- ośrodków władzy i życia spoęłcznego
-wynalezienie pisma
Mezopotamia- warunki naturalne, gospodarka
starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy, kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe.
-warunki naturalne sprzyjały tu cywilizacjom
-nieruglarne wylewy dopro3wadziły do konieczności wybudowania systejmów irygacyjnych- kanały, groble, śluzy
-rzeki dostarczyły ludziom otactwa trzciny ryb i gliny
-uprawnianio zboża, owoce i warzywa, hodowano zwierztęta
-rozwój handlu (gdyż brakowało drewna, rud metali szczy metali szlachetnych
Sumerowie
– starożytny lud nieznanego pochodzenia[2], który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył cywilizację w południowej Mezopotamii – Sumer. Posługiwali się językiem sumeryjskim i pismem klinowym. Na początku II tysiąclecia p.n.e. Sumerowie zostali podbici przez napływających Amorytów i wchłonięci przez nowo powstałe państwo – Babilonię.
-niezależne od siebie miasta-państwa obejmujace ośrodki miejskie i ich okolice m.in. Ur, Uruk, Nippur
Akadowie
odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj. na obszarze, znajdującym się pod wpływem kultury Sumerów.
Akadowie pod panowaniem Sargona Wielkiego podbili miasta panstwa Sumerów- stworzył on pierwsze w histori imperium- państwo rozciagające isię od Zatoki Perskiej po Morze Śródziemne
-nie zniszcyli kutlruy sumeryjskiej a połaxczyli je ze sobą- np dwa jęzki, społ sumeryjsko-akadyjskie
ludy semickie
grupa ludów posługujących się językami z rodziny semickiej, m.in. Akadyjczycy, Asyryjczycy, Babilończycy, Hebrajczycy, wywodzący się z nich Izraelici i Żydzi, Arabowie i część Etiopów.
Sargon Wielki
twórca i pierwszy władca Imperium Akadyjskiego, znany z podboju sumeryjskich miast-państw w XXIV i XXIII wieku p.n.e.; pierwsze IMPERIUM
Babilończycy
żyli na terenach dzisiejszego Iraku. Rządzili dużym obszarem pomiędzy rzekami Tygrys i Eufrat. Byli ostatnią z wielkich cywilizacji państw-miast, które rządziły na tym terenie.
-władcą Babilonu został Hammurabi króy opanował większosć częśc Mezopotami od tej pory zwaną Babilonią- domiacja przez 150 lat w Babiloni
-rzwój kultury i nauki
Asyryjczycy
zamieskziwali północną Mezopotamię, miasto Aszur
przez Hammurabiego uznawani za część Mezopotami, po jej osłanieiu zaczęłi roznosic Asyrie (eksopansja)
u szcytu swej świetności obejmowali Mezopotamię Elam, Syri, Plaestynę i płn Egipt
-pokonani przez Medów sprzymierzonych z Babilonią
Persowie
starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu. ; przybyli na wyzyne iranska w okolicach 2000 pne;
Za podstawową zasadę jego funkcjonowania przyjęto więc politykę tolerancji i jak najmniejszej ingerencji w wewnętrzne sprawy poszczególnych regionów.;
kres Persom przyniosły pdoboje Aleksandra Wielkiego
Achemenidzi
dynastia panująca w Persji w latach 550–330 p.n.e.
Szczyt potęgi dynastii przypada na czasy Dariusza I Wielkiego i jego syna Kserksesa I. Za ich czasów Iran osiągnął największe rozmiary rozciągając się od Azji Mniejszej i Egiptu aż po Indie.
Satrapia
okręg administracyjny w starożytnym Iranie, zarządzany przez satrapę. Podział administracyjny na satrapie wprowadzili Achemenidzi. Teren satrapii zazwyczaj pokrywał się z terenem dawnego państwa lub terenem zajmowanym przez lokalne ludy
-łacenie podatków, wojsko
ustrój mezopotamii
-ustrój monarchiczny z królem na czele
władca przedstawcielm bogów, najwżyszy wódz, sędzia i kapłam
-pozycja króla zalenza od sily armi
społeczeństwo Mezopotamii
- zróźnicowane i zhierarchizowame
-trzy gruoy- pełoprawni obywatele, ludzie królewscy (służyli u króla ale wolni) i niewolnicy
sztuka ludów Mezpotoami
- w niewielkiej częsci zachowane zabytki (słaby materiał)
-światynie- zikkuraty- kilkupozoiomowe wieże zbudowane z suszonej cegły
-ozdoby z kamieni szlachetnych
-pałace - siedziby władców +funckje administracyjne
-wiszące ogrody Semiramidy (Babilon)
-wysoki poziom, ważniejsze zabyyki:
-sztandar z Ur
-brama bogini Isztar (Babilon)
-płaskorzeźby asyryjskie zdobiące ściany pałaców
zikurrat
charakterystyczna dla architektury sakralnej Mezopotamii wieża świątynna o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach.
jeden z siedmiu cudów świata starożytnego zbudowany na polecenie króla Nabuchodonozora II, który podarował je swojej żonie, Amytis.
wiszący ogrody semiramidy (Babilon)
zabytek sztuki sumeryjskiej, pochodzący z okresu wczesnodynastycznego, znaleziony w południowej Mezopotamii w jednym z Grobów Królewskich z Ur. Jeden z najważniejszych przykładów sztuki Sumeru. Przechowywany obecnie w Muzeum Brytyjskim. Wbrew nazwie jest to drewniana skrzynia o nieznanej funkcji
sztandar z Ur
brama miejska w Babilonie, wzniesiona za panowania króla Nabuchodonozora II i poświęcona była bogini
brama bogini isztar
osiągnięcia cywilizacyjne Sumerów
Sumerowie: wynalezienie koła- zastosowanie go do transportu,
koło garncarskie,
cegła w budownictwie,
uprawa z wykorzystywaniem pługu,
rozwój systemu irrygacyjnego,
rozwój metalurgi,
wykorzystywanie zasad mechaniki
posługiwanie się pismem klinowym i system sześćdziesiętnym
osiągnięcia cywilizacyjne Babilończyków
Kodeks Hamburabiego
astronomia, astrologia, magia
matemtyka, gemoetria
botnika
medycyna
jeden z najstarszych kodeksów świata, wydany ok. 1792–1750 p.n.e. przez władcę babilońskiego Hammurabiego, który starał się zunifikować i usystematyzować obowiązujące prawa.;
Istotą babilońskiego kodeksu było prawo talionu, czyli zasada prawna opisująca sprawiedliwość jako współmierność sankcji do wagi popełnionego przestępstwa. Oznacza to, że kara miała równać się czynowi, co idealnie oddaje sentencja „oko za oko, ząb za ząb”. ;
najstazry w pełni zachowany zbior praw- utrwalony na kamiennej steli
