1 kafli - LÖGFRÆÐI

Question 1

Réttarheimildir

Answer 1

STOÐ EÐA GRUNDVÖLLUR UNDIR RÉTTARREGLU. Þegar dómari eða lögmaður fær mál til úrlausnar verur hann að ráða fram úr málinu eftir þeim reglum sem teljast gildandi réttur og finna viðeigandi réttarreglu.
Talin til réttarheimildar eru : Sett lög, Réttarvenja, Fordæmi, Lögjöfnun, Meginreglur laga, Eðli máls.

Question 2

Lögfræði

Answer 2

Fræðigrein sem fæst við að lýsa réttinum og skýra hann. Útskýrir á fræðilegan hátt lög og reglur samfélagsins á hverjum tíma, Veitir almenna fræðslu og lögskipan ríkja og skoðar grundvallaratriði laga og réttar

Question 3

Lög

Answer 3

Settar réttarreglur, þ.e. lög sem alþingi hefur samþykkt og forseti staðfest.. Lög geta líka verið BRÁÐABIRGÐALÖG en þau eru sett af forseta og undirrituð af ráðherra,þegar alþingi situr ekki.

Question 4

Réttur

Answer 4

1. er mun víðara hugtak en lög
2. réttindi einstaklinga t.d kosningaréttur
3. heiti á ýmsum fræðigreinum t.d eignaréttur og stjórnsýsluréttur
4. Dómstóll t.d hæstiréttur

Question 5

Réttarreglur

Answer 5

leikreglur sem varða sambúð manna, samskipti þeirra og stöðu -> BREYTIST Í TÍMANS RÁS
skipt í 2.
ALLSHERJARÉTTUR = Teljast réttarreglur um skipulag og starfshætti ríkisins og um réttarstöðu einstaklinga gegn ríkinu.
EINKARÉTTUR = fjallar um réttarstöðu einstaklinga innbyrðis og samskipti þeirra.

Question 6

Sett lög

Answer 6

eru réttarreglur löggjafarvaldsins með það fara Alþingi og forseti Íslands. má skipta þeim í 2. STJÓRNSKIPUNARLÖG OG ALMENN L0G. þauk þess má undir sérstökum kringumstæðum setja bráðabirðalög.

Question 7

Stjórnarskrá Íslands

Answer 7

frá 17.júní 1944. Lýðveldisstjórnarskráin geymir grundvallarlög íslenska ríkisins, STJÓRNSKIPUNARLÖG sem eru æðri öðrum réttarreglum og meiga þau ekki ganga í berhöggg við stjórnarskrána. Sé frumvarp um stjórnarskrábreytingu samþykkt þarf að rjúfa þing og efna til þingkosninga. Ef nýkjörna þingið samþykkir breytinguna verður það að settum stjórnarkrárlögum.

Question 8

Almenn Lög

Answer 8

eru sett á Alþingi og forseti undirritar. Lagafrumvarp má ekki samþykkja fyrr en það hefur verið rætt við 3 umræður á Alþingi.

Question 9

Lagafrumvarp

Answer 9

má ekki samþykkja fyrr en það hefur verið rætt við 3 umræður á alþingi.
1.umræða gegnum fastanefndir.
2 umræða einstakar greinar frumvarpsins og breytingatillögur.
3. umræðu rætt um frumvarpið í heild sinni og lok hennar ræðst frumvarpið í atkvæðagreiðslu.

Question 10

Fastanefndir Alþingis eru 12 (2009)

Answer 10

Allsherjarnefnd. Efnahags- og skattnefnd, Félgas- og tryggingamálanefnd, Fjárlaganefnd, Heilbrigðisnefnd, Iðnaðarnefnd, Menntamálanefnd, Samgöngunefnd, Sjávarútvegs- og landbúnarðarnefnd, Umhverfisnefnd, Utanríkismálanefnd og Viðskiptanefnd.

Question 11

Reglugerðir

Answer 11

eru réttarLÆGRI réttarheimildir en lög sem sett eru af Alþingi. REGLUGERÐIR VÍKJA FYRIR LÖGUM.

Question 12

Bráðabirðalög

Answer 12

lög sem forseti setur á milli þinga þegar brýn nauðsyn ber til.
SKYLYRÐI FYRIR BRÁÐABIRGÐALÖGUM
1. Alþingi sitji ekki
2. brýn nauðsyn þarf að vera svo þau séu sett.
3. ákvæði laganna brjóti ekki í bága við ákvæði stjórnarskrárinnar.
4. þau verða að vera lögð fyrir Alþingi strax og það kemur saman og ef það er eki samþykkt innan 6 vikna falla þau úr gildi.

Question 13

Réttarvenja

Answer 13

Byggist á því að menn hafa um langt skeið hagað sér með tilteknum hætti vegna þess að þeir hafi talið sér það heimilt eða skylt. Fer eftir aldur venju, afstöðu almenning til hennar og efni hennar ( t.d telst það venja að vaskur fylgi með í sölu á íbúðarhúsnæði)

Question 14

Fordæmi

Answer 14

Þegar dómsúrlausn hefur gengið um tiltekið réttaratriði sem er ólögfest og hún sé síðar notuð sem fyrirmynd í síðara dómsmáli ( t.d lögmaður leitar upi eldri dóma um svipuð álitaefni)

Question 15

Lögjöfnun

Answer 15

Sé ekki til sett réttarregla eða réttarvenja geta dómstólar stundum notað svokallaða lögjöfnun til að leysa úr ágreiningsefninu. Lögjöfun er fólgin í því að beita settu lagaákvæði um ólögákveðið atriði sem er eðlisskylt því sem rúmast inna setta lagaákvæðisins. Tilvikið sem leysa a úr sé í nokkurskonar tímarúmi.

Question 16

MEGINREGLUR LAGA (*)

Answer 16

Dómara er skylt að leysa úr máli þó hann geti ekki leitað til þeirra réttarheimilda sem þegar hefur verið fjallað um. Þá reynir dómari að lesa úr tilteknum lagabálki ákveðin stefnmörk eða vilja löggjafans og finna þannig ákveðna grundvallarreglu sem dæmt er eftir. TENGJAST SETTUM LAGAREGLUM.

Question 17

Eðli máls

Answer 17

þá leysir dómari úr ágreiningi eftir því sem hann telur réttast, skynsamlegast eða eðlilegast eftir málavöxtum.

Question 18

Munurinn á milli meginreglna laga og Eðli máls

Answer 18

Helsti munurinn á milli meginreglna laga og eðli máls er að meginreglur tengjast settum lagareglum en eðli máls höfðar til sanngirni og réttlætiskenndar dómara.

Question 19

EES - samningurinn

Answer 19

Samningur milli EFTA- ríkjanna og Evrópusambandsins (ESB). EFTA ríki eiga með EES samningum aðild að hlutaf af rétti ESB. Um er að ræða réttarreglur sem varða hið svokallaða fjórferlsi.

Question 20

Fjórfrelsi

Answer 20

Réttarreglur í rétti ESB
Frjálsvöruskitpi
Frjálsa för launþega
Frjálsa þjónustustarfsemi
Frjálsa fjármagnsflutninga

Question 21

Við túlkun á innihaldi laga og réttarreglna beita lögfræðingar ýmsum aðferðum og kenningum þær helstu eru ? (lögskýringar)

Answer 21

Almenn lögskýring
Þrengjandi Lögskýring
Rýmkandi lögskýring
Gagnálygtun

Við lögskýringar nota lögfræðingar ýmisskonar hjálpargögn, lögskýringagögn t.d greinagerðir sem fylgja lagafrumvörpum, umræður á Alþingi og dómar Hæstaréttar.

Question 22

Almenn lögskýring

Answer 22

Lagaákvæðin eru túlkuð eins og þau eru . FARIÐ ALVEG EFTIR LÖGUNUM

Question 23

Þrengjandi Lögskýring

Answer 23

Efnislegt inntak ákvæðisins er þrengra en orð þess benda til. ef barn er á þríhjóli þar sem bannað er að vera á hjóli beitir lögregglan líklegast þrengjandi lögskýringu því barnið er ekki að ógna neinum gangandi og þetta er því leyfilegt í þessari aðstæðu.

Question 24

Rýmkandi lögskýring

Answer 24

efni lagaákvæðisins er rýmra en orð þess gefa til kynna t.d Barn er á þríhjóli þar sem bannað er að vera á hjóli , ef lögreglan bannað það þá er hún að notast við rýmkandi lögskýringu því þetta er þríhjól en ekki hjól.

Question 25

Gagnályktun

Answer 25

lagaákvæði skýrt á þann hátt að tilvikin sem orðuð eru í ákvæðinu teljast þar tæmandi upptalin og því talið að ganstæð regla gildi um tilvik sem ekki rúmast innan ákvæðisins.

Question 26

Birting Laga

Answer 26

Það verður að birta lög svo að þeim verði beitt. Án þess mundu borgararnir ekki vita réttaröryggi þeirra og hvaða réttindi og skyldur hvíldu á herðum þeirra.

Question 27

Birting Laga

Answer 27

Það verður að birta lög svo að þeim verði beitt. Án þess mundu borgararnir ekki vita réttaröryggi þeirra og hvaða réttindi og skyldur hvíldu á herðum þeirra.