1 kafli

Question 1

Biopsychological sjónarhornið

Answer 1

Þroski er samspil líffræðilegra, sálfræðilegra og félagslegra þátta
Líffræðilegir: lífeðlisþættir + erfðir
Sálfræðilegir: hugræn starfsemi + tilfinningar + persónuleiki
Félagslegir: félagslegt umhverfi + saga + menning

Question 2

4 meginreglur sem gilda um öldrun

Answer 2

1. Breytingar eru samfelldar á lífskeiðinu
2. Aðeins þau sem lifa af verða gömul
3. Einstaklingsmunur skiptir máli
4. “Venjuleg” öldrun er ólík sjúkdómum/veikindum

Question 3

Gerentology

Answer 3

vísindalegar rannsóknir á öldrunarferlinu

Question 4

Continuity principle

Answer 4

Einstaklingar haldast þeir “sömu” þótt þeir breytist/eldist

Question 5

Survivor principle

Answer 5

Einstaklingar sem eldast eru í auknum mæli sjálf-valdir

Fólkið sem lifir til ellinnar er það fólk sem tókst að lifa af þær ófáu ógnir sem hefðu getað valdið dauða þeirra á fyrri árum

Question 6

Fimm leiðir til að “stytta” lífið þitt

Answer 6

1. Vera í ofþyngd
2. Drekka og keyra
3. Borða of lítið af ávöxtum og grænmeti
4. Vera líkamlega óvirkur
5. Reykingar

Question 7

Interindividual differences

Answer 7

Munur milli fólks

Ekki allir 70 ára einstaklingar eru eins (mynd af frumumagni; einhver sem er 20 ára hefur svipað magn og annar sem er 70 ára)

Question 8

Intraindividual differences

Answer 8

Munur/breytileiki innan einstaklings

Vísar til breytileika í frammistöðu hjá sama einstaklingi, þ.e. ekki öll kerfi þróast með sama hraða hjá manneskju

Question 9

Primary aging - “Venjuleg” öldrun

Answer 9

Eðlilegar breytingar yfir tíma sem verða vegna altækra, eðlislægra og stigvaxandi breytinga á kerfum líkamans

Question 10

Secondary aging - skert öldrun

Answer 10

Sjúkdómstengdar skerðingar

Ekki eðlilegar breytingar heldur óeðlilegar sem bitna á hluta aldraðs fólks

Question 11

Tertiary aging - þriðja stigs öldrun

Answer 11

Hröð hnignun rétt fyrir dauða

Question 12

Optimal aging

Answer 12

Breytingar sem bæta virkni einstaklingsins

Question 13

Chronological age

Answer 13

Aldur sem byggist á hreyfingu jarðar um sólina

Question 14

Young-old

Answer 14

65-74 ára

Question 15

Old-old

Answer 15

75-84 ára

Question 16

Oldest old

Answer 16

85+

Question 17

Functional age

Answer 17

Aldur út frá virkni (hvernig fólk “stendur sig”)

Question 18

Hverjar eru 4 mismunandi gerðir aldurs?

Answer 18

Chronological age
Biological age
Psychological age
Social age

Question 19

Biological age - líffræðilegur aldur

Answer 19

Aldur út frá virkni líffærakerfa einstaklings

Question 20

Psychological age - sálfræðilegur aldur

Answer 20

Aldur út frá virkni/frammistöðu á sálfræðilegum prófum

Question 21

Social age - félagslegur aldur

Answer 21

Aldur út frá félagslegum hlutverkum sem einstaklingurinn hefur

Hvar fólk er samanborið við “dæmigerðan” aldur sem búist er við að fólk sé á þegar það gegnir ákveðnum stöðum í lífinu

Question 22

Personal aging

Answer 22

breytingar innra með okkur sem endurspegla þann tíma sem við höfum lifað

Question 23

Social aging

Answer 23

tengist áhrif frá umhverfi

Question 24

Hverjar eru þrjár tegundir áhrifa innan social aging?

Answer 24

Normative age-graded
Normative history-graded
Nonnormative

Question 25

Normative age-graded influences

Answer 25

Upplifanir sem við upplifum öll í gegnum aldurinn (cultural norms)

Dæmi: fyrstu blæðingar/breytingaskeiðið

Question 26

Normative history-graded influences

Answer 26

Atburðir sem hafa áhrif á alla

Dæmi: 9/11 eða corona vírusinn

Question 27

Non-normative influences

Answer 27

Atburðir sem gerast tilviljunarkennt og eru einstaklingsbundnir

Dæmi: vinna í lottó, veikindi

Question 28

Lykil (félagslegir) þættir í þroska fullorðinna (5)

Answer 28

1. Kyn
2. Kynþáttur
3. Þjóðerni
4. Félagshagfræðileg staða
5. Trú

Question 29

Árið 2050 er því spáð að fólk 65+ verði hvað margir? (USA)

Answer 29

ca 20% af íbúum

svipað á Íslandi

Question 30

Af hvaða kynþætti eru flestir 65+? (USA)

Answer 30

Hvítir