1. Inleiding Flashcards
1
Q
Welke twee soorten cellen heb je in je hersenen?
A
Gliacellen en neuronen (zenuwcellen)
2
Q
Waar zorgen gliacellen voor?
A
isolatie van neuronen en snelle voortplanting zenuwimpulsen
3
Q
Waar spelen gliacellen een belangrijke rol in?
A
Ondersteunen hersenweefsel en ontwikkeling zenuwstelsel (+ contact met andere neuronen)
4
Q
Wat zijn de meest voorkomende gliacellen? + wat doen ze
A
Astrocyten, Staan in om bepaalde stoffen te recycleren + invloed op neurale groei + regeling ionenconcentratie
5
Q
Welke cellen staan in voor de isolatie van axonen?
A
Oligondedroglia en Schwann cellen
6
Q
Waar bevinden oligondendroglia cellen zich?
A
In centraal zenuwstelsel
7
Q
Waar bevinden Schwann cellen zich?
A
In perifeer zenuwstelsel
8
Q
Welke plaats op het axon is niet gemyeliniseerd?
A
Knoop van Ranvier
9
Q
Wat zijn de basisdelen van een neuron?
A
Cellichaam (Nucleus, met DNA)
vertakkingen
10
Q
Welke twee soorten vertakkingen heeft een neuron?
A
Axonen en dendrieten
11
Q
Wat is een dendriet?
A
Een soort boom met verschillende vertakkingen, info die van een ander neuron komt, komt via dendriet binnen
12
Q
Wat zijn axonen?
A
Grotere takken, info die van ene naar andere neuron moet wordt verplaatst via axonen.
Elk neuron heeft maar 1 axon. (dit kan wel vertakken en heeft connectie met andere axonen)
13
Q
Hoe heet de ruimte tussen een axon en dendrieten?
A
Synaptische spleet
maken wel contact maar zonder verbinding
14
Q
Waaruit bestaat een prototypisch neuron?
A
Soma / cellichaam
15
Q
Hoe heet de watervloeistof (waterachtige substantie) in het Soma?
A
Cytosol
16
Q
Wat zit er, naast cytosol, nog meer in het Soma?
A
Membraan omgeven organellen (RER, SER, Golgi, lysosomen, mitochondria, peroxisomen + transportblaasjes), nucleus
17
Q
Waaruit bestaat het cytoplasma?
A
Cytosol en membraanomgeven organellen, excl nucleus
18
Q
In het cellichaam zitten ribosomen, wat doen deze? + waar zitten ze?
A
Proteïnesynthese en zitten op ruw endoplasmatisch reticulum
19
Q
Waar kan eiwitsynthese ook gebeuren?
A
Bij vrije ribosomen, niet verbonden met RER
20
Q
Hoe heten deze vrije ribosomen?
A
Polyribosomen, aaneenschakeling van ribosomen (ribosomen verbonden met een ‘draad’)
21
Q
Wat doet het glad endoplasmatisch reticulum?
A
Bereiden of sorteren eiwitten, die worden vervolgens geleverd aan verschillende celregio’s en regulerende stoffen
22
Q
Wat doet het Golgi apparaat?
A
Zorgt voor verdere verwerking van eiwitten
23
Q
Wat is de functie van mitochondriën?
A
Voorzien van energie voor de cel (+ plaats van ademhaling voor de cel)
24
Q
Wat produceren mitochondriën?
A
ATP, adenositrifosfaat (energiebron)
25
Wat is het neuraal membraan en wat is de functie?
Een laagje omheen het cytoplasma wat veel eiwitten bevat.
| Deze eiwitten zorgen ervoor dat bepaalde eiwitten and e cel terecht komen en sommige eiwitten de cel verlaten.
26
Wat is de functie van het cytoskelet?
Geeft structuur en vorm en dient als geleider van organellen die vervoerd moeten worden
27
Waaruit is het cytoskelet opgebouwd?
microtubuli, microfilamenten en neurofilamenten (kleine structuren die bestaan uit eiwitten)
28
Axon is uitloper van neuron die elektrische impulsen geleid, vanuit waar vertrekt het axon?
SOma
29
Hoe noemen we het beginpunt van een axon?
Axonheuvel (hier ontstaat een zenuwimpuls)
30
Hoe heet het midden van een axon? en het eind?
Axon proper (midden), axon terminal (einde)
31
Wat zijn de twee verschillen tussen axon en Soma?
1. Geen ER in axon, dus geen eiwitsynthese in axon
| 2. Proteïne samenstelling van membraan verschilt (verschillende stoffen moeten uitgewisseld worden)
32
Wat zijn de verschillen tussen cytoplasma en axon terminal? (4)
- Geen microtubuli (eiwitstructuren) in terminal
- Aanwezigheid synaptische vesikels in terminal
- Overvloed membraan proteïne in terminal
- Groot aantal mitochondriën in terminal
33
Wat zijn vesikels?
Kleine blaasjes gevuld met stoffen
34
Waarom zijn er veel mitochondriën in de terminal?
Omdat er veel energie nodig is om stoffen over te brengen
35
Hoe heet de plaats waar 1 neuron met het andere neuron spreekt? (plaats ertussen)
Synaps
36
Hoe worden de twee betrokken neuronen bij de synaps genoemd?
Presynaptisch en postsynaptisch neuron
37
Wat voor soort verandering is een zenuwimpuls?
Elektrisch
38
Waar worden actiepotentialen in omgezet ter hoogte van de synaps?
Chemische veranderingen
39
Waarin worden de chemische veranderingen omgezet ter hoogte van de dendrieten?
Elektrische verandering
40
Wat is dus het verloop van veranderingen vanuit een neuron tot een volgend neuron?
Elektrisch -> chemisch -> elekrtisch
41
Presynaptische deel heeft veel eiwitten, die worden getransporteerd van en naar het Soma, hoe wordt dit genoemd?
Axoplasmatisch transport
42
Axoplasmatisch transport kan in twee richtingen, hoe heet het als het van het Soma naar terminal gaat?
Anterograde transport
43
Hoe heet het axoplasmatische transport als het van terminal naar Soma gaat?
Retrograde transport
44
Wat zit er ook ter hoogte van synapsen (de puntjes)?
Receptoren
45
Hoe heten de gespecialiseerde anatomische structuren (die uitsteken) van dendrieten?
Spines (vormen met axonen de synapsen, zijn postsynaptisch want axon -> dendriet qua info)
46
In welke vier dimensies kunnen technieken ingedeeld worden?
In tijd, ruimte, invasiviteit en correlatieve vs causale technieken
47
Welk begrip hoort bij de tijds dimensie?
Temporele resolutie
48
Welk begrip hoort bij de ruimte dimensie?
Spatiale resolutie (dit bv voor het lokaal meten van hersenactiviteit)
49
Welke dimensie profiteert het meest van een hele invasieve ingreep?
Temporele resolutie
50
Welke elektrische metingen zijn er? (6)
1. EEG (elektro-encefalografie)/ ERP (event-related potentialen)
2. Patch Clamp recordings: intracellulair membraanstromen
3. Single unit recordings: extracellulair
4. Multi unit recordings
5. Lokaal veld potentialen
6. MEG (Magneto-encefalografie)
51
Wat is het algemene idee van een EEG? (electroencephalogram)
Potentiaalverschil van de hersenschors wordt gemeten dmv elektrode sensoren op de schedelhuid
52
Wat zijn de kenmerken van EEG?
- niet invasief, pijnloos
- Lage spatiale resolutie
- Zeer hoge temporele resolutie (door continue meting)
(we weten dat het verandert, maar we weten niet waar)
53
Wat wordt er bedoeld met het meten van gesynchroniseerde activiteit in EEG?
EEG meet het potentiaal van wel honderdduizend dendrieten/neuronen. Deze worden opgeteld en een 'gemiddeld golfje' van gemaakt. Als steeds andere neuronen reageren is het gemiddelde minder uitgesproken. Als veel neuronen synchroon reageren krijg je een uitgesproken activiteit (amplitudesignaal)
54
wat is het nadeel van de som van de gesynchroniseerde activiteit meting?
Als de activiteit niet goed gesynchroniseerd is kun je hem ook niet echt zien (want gemiddelde)
55
Waar hangt het ritme van EEG mee samen?
Staat van gedrag (bv slaap-waak ritme)
56
Waar wordt de categorisatie van ritme op gebaseerd?
Frequentie
57
Wat zijn de categorieën van ritme van EEG?
Beta: 15-30 Hz (geactiveerd, geconcentreerd)
Alfa: 8-13 Hz (rustig maar wakker)
Theta: 4-7 Hz (in slaap- waak ritme)
Delta: lager dan 4 Hz (diepe slaap)
58
Hoe ziet de synchronie en amplitude op EEG eruit in diepe slaap?
Hoge synchronie en hoge amiplitude
59
Wat is het algemene idee van een MEG (magnetoencephalography)?
Opname van minuscule magnetische signalen gegenereerd door neurale activiteit
niet-invasieve techniek
60
Vergelijk EEG met MEG
MEG kan neuronen activiteit beter lokaliseren, dit geeft een betere spatiale resolutie
Temporele resolutie blijft gelijk (continue meting)
MEG -> magnetisch veld
EEG -> elektrische stromen
61
welke type functionele beeldvorming zijn er?
- PET
- fMRI
- Calcium imaging
62
Waar staat PET voor?
Positron emission tomography (hoort bij functionele beeldvorming)
63
wat is het algemene idee van een PET scan?
Radioactieve stof wordt ingespoten, gaat door de bloedvaten van de hersenen, krijgt een verhoogde bloeddoorstroom, bij verhoogde hersenactiviteit meer radioactieve stof (en dat wordt dus gemeten)
64
Wat zijn de kenmerken van een PET scan?
- invasief
- Lage spatiale resolutie
- vrij lage temporele resolutie
65
Waarom wordt PET hedendaags bijna niet meer gebruikt?
Omdat er een nieuwe, niet-invasieve techniek is namelijk MRI
66
Waar staat fMRI voor?
Functional magnetic resonant imaging
67
Wat meet fMRI?
Verschillen in verhouding van oxy- en deoxyhemoglobine (meting verhouding zuurstofarm en zuurstofrijk bloed, actieve hersengebieden hebben meer zuurstofrijk bloed)
68
Wat zijn de kenmerken van fMRI?
- Niet invasief
| - Lage temporale en spatiale resolutie (maar spatiaal wel beter dan PET, MEG en EEG)
69
Wat is het nadeel van het meten van blood oxygenation level dependent? (BOLD)
Dat het een onrechtstreekse meting is van hersenactiviteit
70
Wat is Calcium imaging?
Het is een simultane meeting van activiteit van duizenden neuronen met single-cel resolutie via meting van calcium met microscoop
Meet de hoeveelheid calcium per cel
71
Hoe werkt calcium imaging?
Calcium gevoelige fluorescente kleurstof (Ca-indiator) in cortex toedienen of via Genetically encoded calcium indicators (GECIs)
72
Wat is het nadeel van calcium imaging?
Kan niet diep in de hersenen kijken, temporele resolutie is minder goed (maar wordt steeds beter). Zeer invasieve methode
73
Wat is 'de' basistechniek in de neurofysiologie?
Single unit recordings
74
Hoe werkt de single unit recording?
- Fijn, geïsoleerd draad wordt in de hersenen aangebracht (geen pijnreceptoren dus pijnloos)
- lokaal elektrisch veldje van een actiepotentiaal wordt gemeten (extracellulair, dus dicht bij de neuron niet ín de neuron!!)
- kan enkele uren maar soms ook meerdere dagen/weken (bij chronisch geïmplementeerde elektroden)
75
Wat zijn de nadelen van single unit recordings?
- invasief
| + maar 1 enkele neuron?
76
Wat zijn de kenmerken van single unit recordings?
- Excellente temporele resolutie
| - goede spatiale resolutie (lokalisatie, activiteit van 1 cel)
77
Hoe dik is het draad voor een single cell registration ongeveer?
Micrometer -> duizendste van een millimeter
78
Hoe heet de techniek waarbij meerdere neuronen worden bekeken?
Multi unit recordings
79
Wat is de patch clamp techniek?
Afleiding van 1 neuron, intracellulair (meten van specifieke membraan-eigenschappen/kanalen)
80
Hoe heet de techniek waarbij we tragere potentiaal veranderingen meten die lokaal aanwezig zijn?
Local field potentials
81
Wat is een chronisch geïmplementeerde elektroden systeem en waarvoor dient het?
Het is een klein soort borsteltje met 100 pinnen die permanent in de hersenschors geplaatst wordt (onder het hersenvlies), je kan er 100 elektroden tegelijk mee meten en kan mensen helpen die epilepsie hebben (multi unit meting)
82
Hoe heet de studie waarin gedragsstoringen worden onderzocht n.a.v. een letsel?
Neuropsychologie
83
Welke drie categorieën vallen onder causale technieken?
onomkeerbare letsels, omkeerbare inactivaties, stimulatie
84
Wat is het 'idee' bij de causale techniek: onomkeerbare letsels?
Dat n.a.v. een letsel gekeken wordt wat het gevolg is. Een staaf door je hersenen: welke functies kun jij niet meer uitvoeren?
(Plaats van letsel correleren met stoornis)
85
Wat is plasticiteit en waarom vormt dit een 'probleem' bij deze causale techniek?
Soms kunnen andere delen van de hersenen de gemiste functies van het beschadigde gebied (deels) overnemen. Dus dan kan iemand bv wel weer praten, en is het alsnog onduidelijk welke functie het beschadigde deel had
86
Hoe wordt plasticiteit ook wel genoemd?
Compensatorische mechanismen
87
Wat zijn de kenmerken van onomkeerbare letsels van causale technieken?
Lage spatiale en temporele resolutie
88
Wat wordt er bedoeld met 'letsels bij de mens zijn vaak aspecifiek'?
Dat er verschillende functionele eenheden tegelijk/gedeeltelijk worden aangetast
89
Wat is het idee van omkeerbare inactivaties van causale techieken?
tijdelijk een deel inactiveren om te kijken wat het effect is, dmv speciale vloeistoffen in de spuiten of lokaal af te koelen
90
Wat is het voordeel van onmkeerbare inactivaties respectievelijk onomkeerbare letsels?
Er is weinig tijd voor plasticiteit, een ander (hersen)gebied kan het nog niet overnemen voordat het weer omgekeerd is
91
Delen hersenen kunnen ook geïnactiveerd worden door specifieke golflengtes (licht), hoe heet dit?
Optogenetica
92
Hoe werkt de causale techniek stimulatie?
Elektrische microstimulatie van een kleine populatie neuronen (hierbij kan ook optogenetica. Dit is het complementaire van de voorgaande, stimuleren ipv inactiveren)
93
Waar staat TMS voor (onderdeel van causale techniek stimulatie)?
Transcranale magnetische stimulatie
94
Wat is het idee van optogenetica?
Lichtgevoelige hersenneuronen stimuleren met licht (dmv een laser)
95
Wat zijn de kenmerken van optogenetica?
- Hoge spatiale resolutie
| - Hoge temporele resolutie
96
Wat is het nadeel van optogenetica?
Het is zeer invasief, je moet er een stuk schedel voor wegnemen
97
Wat is het idee van transcraniale magnetische stimulatie?
Gebruik van een 'spoel' wat tegen de schedel wordt aangebracht, wekt een magnetisch veld op waarmee een deel vd hersenen gestimuleerd wordt
98
Wat voor techniek is TMS?
Quasi invasieve techniek
99
Hoe werkt transcraniale direct/alternating current stimulation?
Er wordt een stroomstuur (wisselstroom) door de hersenen geleidt. Het is populair en heeft klinisch veel potentie maar langdurige effecten zijn nog onduidelijk
100
wat zijn de kenmerken dan transcraniale direct/alternating current stimulatie?
slechte spatiale resolutie en quasi invasief (niks gezegd over temporale resolutie)
101
Op welke manier kunnen we connecties tussen neuronen (axiaal) in kaart brengen?
door een stof in te spuiten in een bepaald gebied, dit wordt opgenomen via cellichamen en vervolgens doorgestuurd over de axonen heen. Zo kun je zien waar de axonen naartoe gaan
102
In welke twee richtingen kunnen die connecties in kaart gebracht worden?
Anterograde en retrograde
103
Welke richting is anterograde tracing?
van de bron (cellichaam/soma) naar eindpunt synaps (output)
104
Welke richting is retrograde tracing?
van synaps naar cellichaam (uiteinde axon naar Soma) (input)
105
Van welke dieren kan gebruik gemaakt worden in neurowetenschappelijk onderzoek?
Zeeslakken, zebracissen, vliegen maar meestal knaagdieren zoals muizen
ook apen worden gebruikt, maar dat is best controversieel (geen mensapen)
106
Wat zou een overweging kunnen zijn om apen, respectievelijk muizen, te gebruiken voor onderzoek?
Voor hogere cognitieve functies
107
Waarom zouden apen gebruikt worden voor onderzoek ipv machines bij de mens?
Functionele beeldvorming is indirect met lage spatiale en temporele resolutie. Met apen kunnen gemakkelijker causale uitspraken gedaan worden (+ het is nodig om resultaten van bv fMRI van de mens te interpreteren)
108
Zouden computermodellen gebruikt kunnen worden als alternatief voor OZ met apen?
Nee, daarvoor hebben we te weinig info (om een werkend computermodel te maken)
109
Wat is vitro research?
Het kweken van hersenen, kijken of er specifieke cognitieve functies aanwezig zijn (als alternatief voor apen, maar dit is nog niet echt veel gebruikt)
110
In welk geval mag je apen gebruiken voor je OZ?
Normaal is het wettelijk verboden, tenzij je kan aantonen/verantwoorden dat het echt noodzakelijk is
111
Waarom liever apen dan muizen?
Brein van apen ligt dichter bij dat van ons
