შესავალი Flashcards
რეაქცია სტრესულ მოვლენებზე სამი კომპონენტისგან
შედგება:
- ემოციური ხასიათის რეაქცია, რომელსაც თან ახლავს
სომატური ცვლილებები; - დაძლევის სტრატეგია;
- დაცვითი მექანიზმი.
სტრესზე ემოციური და სომატური რეაქციები:
შფოთვითი, რომელსაც თან ახლავს ვეგეტატიური ნერვული სისტემის აგზნება, რაც იწვევს მოსალოდნელი საშიშროების განცდას, გაღიზიანებადობას, ტაქიკარდიას, კუნთების
ტონუსის მატებას და პირის სიმშრალეს; და დეპრესიული რეაქცია, რომელსაც თან ახლავს პესიმისტური აზრები და ფიზიკური აქტივობის დაქვეითება. შფოთვითი რეაქცია, ჩვეულებრივ, ხიფათის შემცველ მოვლენებთან არის დაკავშირებული, მაშინ, როდესაც დეპრესიული რეაქცია დაკავშირებულია ისეთ მოვლენებთან, როგორიცაა განშორება ან დანაკარგი.
დაძლევის სტრატეგიები ორი ტიპისაა:
პრობლემის გადაჭრაზე მიმართული სტრატეგიები, რომელთა მოქმედების შედეგად არახელსაყრელი ვითარება ნაკლებად სტრესული ხდება და ემოციის შესუსტების სტრატეგიები, რომლებიც აქვეითებს სტრესორის საპასუხო ემოციურ რეაქციებს.
პრობლემის გადაჭრის სტრატეგიებია:
წ დახმარების ძიება;
წ ისეთი ინფორმაციისა და რჩევების მოძიება, რომლებიც პრობლემის გადაწყვეტაში დაგვეხმარება;
წ პრობლემების გადაჭრა _ პრობლემის გადასაჭრელი გეგმების შემუშავება და განხორციელება;
წ კონფრონტაცია _ საკუთარი უფლებების დაცვა და სხვა ადამიანების დარწმუნება, შეცვალონ საკუთარი ქცევა.
ემოციის შესუსტების სტრატეგიებია:
წ ემოციებისგან განტვირთვა, `ემოციური ვენტილაცია~ _სხვა ადამიანთან საუბარი და ემოციის გამოხატვა.
წ პრობლემის შეფასება _ იმის დადგენა, თუ რა შეიძლება შეიცვალოს და რა _ არა. შესაძლებელი ცვლილებების განხორციელების მცდელობა პრობლემის გადაჭრის გზით და შეგუება იმასთან, რისი შეცვლაც შეუძლებელია.
წ პრობლემის პოზიტიური გადაფასება _ იმის გაცნობიერება, რომ პრობლემა შეიძლება რაიმე სასიკეთოს მომტანი იყოს. მაგ., სამსახურის დაკარგვამ შეიძლება შესაძლებლობა მოგვცეს, უკეთეს საქმიანობას მოვკიდოთ ხელი.
წ პრობლემის თავიდან აცილება _ პრობლემის შესახებ
ფიქრზე უარის თქმა; პრობლემის გამომწვევი ადამიანებისთვის თავის არიდება; ან იმ სიტუაციებისთვის, რომლებმაც შესაძლოა გამოიწვიონ პრობლემის გახსენება.
გამკლავების არაადაპტაციური სტრატეგიები:
- ალკოჰოლი, მედიკამენტები
- განზრახ თვითდაზიანება
- ემოციების თავშეუკავებლად გამოხატვა
- აგრესიული ქცევა
სტრესზე რეაქციის დროს ყველაზე ხშირად რომელ დაცვის მექანიზმებს იყენებენ?
რეპრესიის, უარყოფის, გადატანის, პროექციისა და რეგრესიის მექანიზმებს
ბრაუნი და ჰარისი მოწყვლადიბის ფაქტორები:
ზოგი გარემოება პიროვნებას ცხოვრებისეული
სტრესული მოვლენების მიმართ მოწყვლადს
ხდის, მაგ., ერთგული ადამიანის არარსებობა, რომელსაც პიროვნება თავის პრობლემებს გაუზიარებდა. ასეთ ვითარებებს მოწყვლადობის ფაქტორები ეწოდება. წარსულ გამოცდილებას
ასევე შეუძლია მოწყვლადობის გაზრდა. მაგ.,
ბავშვობაში მშობლების დაკარგვამ შეიძლება პიროვნება ზრდასრულ ასაკში უფრო მგრძნობიარე გახადოს იმ სტრესული მოვლენების მიმართ, რომლებიც დანაკარგთან არის დაკავშირებული.
სტრესულ გამოცდილებაზე არსებული რეაქციები IჩD-
10-ის და DშM-IV-ის მიხედვით სამ ჯგუფად კლასიფიცირდება:
მწვავე სტრესული რეაქცია
პოსტტრავმული სტრესული რეაქცია
ადაპტაციის აშლილობა
IჩD-10-ის განსაზღვრების მიხედვით, მწვავე სტრესულ რეაქციას მაშინ ვხედავთ…
თუ იგი იწყება სტრესორის აღმოცენებიდან ერთი საათის განმავლობაში და სუსტდება არაუმეტეს 48 საათის შემდეგ.
DშM-IV-ის განმარტების მიხედვით, მწვავე სტრესული
აშლილობა უარყოფითი მოვლენის განცდის…
დროს ან მის შემდეგ უნდა გამოვლინდეს და ეს მდგომარეობა მინიმუმ ორ დღესა და მაქსიმუმ 4 კვირას უნდა გრძელდებოდეს.
ადაპტაციის აშლილობა:
ადაპტაციის დარღვევები საფეხურეობრივი და გახანგრძლივებული რეაქციაა პიროვნების ცხოვრებაში მომხდარ სტრესის შემცველ ცვლილებებზე.
როგორც IჩD-10-ში, ასევე DშM-IV-ში ადაპტაციის აშლილობა, წამყვანი სიმპტომების მიხედვით, დაყოფილია:
დეპრესიულ, შერეულ შფოთვით აშლილობად;