Αποφυγή θηρευτών και εύρεση τροφής Flashcards
Ποιοι οι δύο τρόποι αποφυγής της θήρευσης;
• Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις: ατομικά ή σε ομάδα
• Τα ζώα που ζουν σε ομάδα μπορούν να συνεργάζονται ενεργητικά ή παθητικά για να αποτρέψουν τους θηρευτές.
• Η ίδια δημιουργία της ομάδας μπορεί να κάνει τα ζώα πιο εμφανή στους θηρευτές, οπότε θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το κόστος.
• Για αυτό το λόγο σε πολλά είδη επιλέγεται η μοναχική
ζωή.
Ποια είναι η ενεργός κοινωνική άμυνα;
• Οι γλάροι που επιτίθενται μαζικά με κρωξίματα και χαμηλές πτήσεις στους επισκέπτες των αποικιών τους.
• Οι σφήκες (Οικογένεια Vespidae) και η αφρικανική
μέλισσα (Apis melifera scutellate) κεντρίζουν μαζικά
τους εισβολείς στην κυψέλη.
• Πολλά είδη Πτηνών χρησιμοποιούν κραυγές
εκφοβισμού όταν αισθανθούν την παρουσία
εισβολέα. Βέβαια αυτό μπορεί να έχει το αντίθετο
αποτέλεσμα (γνωστοποίηση της θέσης της φωλιάς
και συγκέντρωση θηρευτών).
Τι είναι η επιμεριζόμενη ή βελτιωμένη επαγρύπνηση;
Περισσότερα ζεύγη ματιών σημαίνουν και καλύτερες
πιθανότητες να εντοπιστεί ο θηρευτής.
Μπορεί να υπάρχουν εξειδικευμένοι φύλακες (που
δέχονται και υψηλό κόστος) ή οι ρόλοι να επιμερίζονται
Στη σουρικάτα τα άτομα που έχουν σιτιστεί είναι αυτά
που αναλαμβάνουν την φρούρηση της περιοχής.
Τι γνωρίζετε για την παθητική κοινωνική άμυνα;
Διάφορες υποθέσεις,
• Υπ. του φαινομένου της αραίωσης: η συναναστροφή σε ομάδες καθιστά λιγότερο πιθανό να θηρευτεί ένα μεμονωμένο άτομο
• Υπ. του φαινομένου της σύγχυσης: η μετακίνηση
σε ομάδα μπορεί να μειώσει την πιθανότητα οι
θηρευτές να ξεχωρίσουν ένα μεμονωμένο άτομο
Υπ. της εγωιστικής αγέλης: άτομα σε ομάδες
προσπαθούν να μειώσουν τον κίνδυνο
παρεμβάλλοντας μεταξύ τους και των θηρευτών
άλλα άτομα
Που βοηθά το κοπάδι;
Με in silico μοντέλα επιβεβαιώθηκε ότι τα άτομα είναι πιο ασφαλή σε μεγάλα σμήνη καθώς το κοπάδι αποσυντονίζει τον θηρευτή που δεν μπορεί να στοχεύσει.
Ερευνητές απέδειξαν ότι όσο μεγαλώνει το μέγεθος του σμήνους, τόσο αυξάνονται τα σφάλματα στόχευσης.
Ποια η υπόθεση της εγωιστικής αγέλης;
• Ένα μεταλλαγμένο άτομο τείνει να πλησιάζει ένα ζώο ώστε να το χρησιμοποιήσει σαν ζωντανή ασπίδα (ενώ τα άλλα παραμένουν διασκορπισμένα για να μην προσελκύσουν την προσοχή θηρευτών)
Αυτή η κοινωνική μετάλλαξη έχει κόστος (τα δύο ζώα θα είναι πιο εμφανή στους θηρευτές), αλλά εάν φέρει
σταθερό όφελος (ασφάλεια και επιβίωση), τότε θα
επικρατήσει στον πληθυσμό.
Έτσι προκύπτει μία εγωιστική αγέλη με άτομα που έχουν την τάση να «κρύβονται» πίσω από τους ομοίους τους προκειμένου να αποφύγουν τη θήρευση.
• Δεδομένου ότι οι πληθυσμοί μεμονωμένων ατόμων θα ήταν ευάλωτοι, η κοινωνική συμπεριφορά θα μπορούσε να εξαπλωθεί μέσω του είδους.
Τι γνωρίζετε για τους κοκκινοσκέλιδες;
Τα πουλιά που κινήθηκαν μακρύτερα από τους συντρόφους τους (μικρότερος ανταγωνισμός για τροφή) θέτουν τον εαυτό τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο στοχοποίησης για επίθεση.
Τι γνωρίζετε για το ψάρι Lepomis macrochirus;
Αναμένεται να υπάρξει ανταγωνισμός μεταξύ των μελών την ομάδας για την ασφαλέστερη θέση
Στις αποικίες φωλιάσματος του ψαριού Lepomis macrochirus, τα μεγαλύτερα και κυρίαρχα ψάρια τείνουν να καταλαμβάνουν τις κεντρικές (πιο προστατευμένες θέσεις) ενώ τα υποδεέστερα
αρσενικά κάνουν τις φωλιές περιφερικά και δέχονται τις επιθέσεις θηρευτών.
Σε αυτό το μοντέλο η αρμοστικότητα ενός
μοναχικού ή ενός κοινωνικού ατόμου
εξαρτάται από τη συμπεριφορά του
αντιπάλου που μπορεί να είναι μοναχική ή
κοινωνική
Τι γνωρίζετε για τη νυχτοπεταλούδα Biston betularia;
Σε πολλές περιπτώσεις έχουν υιοθετηθεί πρότυπα
χρωματισμού που διευκολύνουν το καμουφλάζ σε είδη με μοναχικά άτομα
Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η νυχτοπεταλούδα Biston betularia στην οποία η μελανιστική μορφή
επικράτησε της κανονικής (λευκής) λόγω της
ρύπανσης (μέσα σε περίπου έναν αιώνα).
Τι ρόλο παίζει η θέση που κουρνιάζει ένα άτομο;
• H νυχτοπεταλούδα Catocala relicta επιλέγει
ανοιχτόχρωμα δένδρα σημύδας για να κουρνιάσει
με κατεύθυνση προς τα πάνω και με το λευκό
ζεύγος φτερών να καλύπτει το σώμα της.
• Σε πείραμα στο εργαστήριο, χαλκοκουρούνες επέλεγαν φωτογραφίες με πεταλούδες σε λευκό
υπόβαθρο 20% λιγότερο από ότι το σκούρο
υπόβαθρο (και με το σωστό προσανατολισμό σώματος).
Ποιες οι συμπληρωματικές γραμμές άμυνας που μπορεί να έχουν άτομα που βασίζονται στη παραλλαγή;
- Η κάμπια της καρυδιάς (Amorpha juglandis) είναι πράσινη και καταφεύγει πάνω σε πράσινα φύλλα. Μπορεί και παράγει σφύριγμα διάρκειας 4 sec ωθώντας αέρα από ένα ζεύγος αναπνευστικών στιγμάτων.
- Φαινομενικά, ο έντονος ήχος αποκαλύπτει το καλά κρυμμένο έντομο. Οι θηρευτές του όμως φαίνεται ότι τρομάζουν από τον ήχο και απομακρύνονται.
Ποιες οι συμπληρωματικές γραμμές άμυνας που μπορεί να έχουν άτομα που βασίζονται στη παραλλαγή;
- Η κάμπια της καρυδιάς (Amorpha juglandis) είναι πράσινη και καταφεύγει πάνω σε πράσινα φύλλα. Μπορεί και παράγει σφύριγμα διάρκειας 4 sec ωθώντας αέρα από ένα ζεύγος αναπνευστικών στιγμάτων.
- Φαινομενικά, ο έντονος ήχος αποκαλύπτει το καλά κρυμμένο έντομο. Οι θηρευτές του όμως φαίνεται ότι τρομάζουν από τον ήχο και απομακρύνονται.
Τι γνωρίζετε για τη πεταλούδα μονάρχη;
Στην πεταλούδα μονάρχη (Danaus plexippus) τα ενήλικα άτομα φέρουν πορτοκαλί και μαύρους χρωματισμούς στα φτερά τους, στοιχείο που τα καθιστά εμφανή στους θηρευτές τους.
• Οι κάμπιες τους όμως τρέφονται με τοξικά φύλλα
γαλατσίδας και συγκεντρώνουν στους ιστούς εξαιρετικά ισχυρό φυτικό δηλητήριο που παραμένει και στα ενήλικα άτομα.
• Ένα πουλί που θα καταναλώσει μια πεταλούδα μονάρχη, θα κάνει εμετό και εάν επιβιώσει θα αποφεύγει στο μέλλον άτομα που φέρουν αυτόν τον χρωματισμό.
• Έτσι τα εμφανώς χρωματισμένα φτερά πληροφορούν τον θηρευτή ότι η πιθανή λεία δεν είναι ευχάριστή στη γεύση και επικίνδυνη.
Έχουμε στα θηλαστικά αποσηματικό χρωματισμό;
Ναι αλλά πιο σπάνιος.
Σε ανάλυση 200 Σαρκοφάγων, διαπιστώθηκε
ότι τα έντονα χρωματισμένα δίχρωμα (ασπρόμαυρο
πρότυπο) είδη χρησιμοποιούν εκκρίσεις του
πρωκτικού αδένα για την άμυνα ή διαθέτουν μεγάλα νύχια, αγκάθια κτλ.
• Ζουν σε πιο ανοιχτά ενδιαιτήματα με λιγότερα
καταφύγια.
Τι είναι η βατεσιανή μίμηση;
Ένα εύγεστο είδος (μιμητικό) μοιάζει με ένα δύσγευστο (πρότυπο).
Η επιλογή εξαρτάται από τη συχνότητά του και από το βαθμό δυσγευστότητας του προτύπου.
Ένας θηρευτής που μπορεί να μαθαίνει, θα αποφύγει να καταναλώσει ένα μιμητικό είδος που μοιάζει με το δύσγευστο πρότυπο.
Σε πειραματική δοκιμή αποδείχθηκε ότι αντίγραφα μιμητικού φιδιού δέχονταν περισσότερες επιθέσεις
όπου απουσίαζε το πρότυπο είδος (κοραλόφιδο)
Τι είναι η μιλεριανή μίμηση;
Δύο ή περισσότερα δύσγευστα είδη μιμούνται το
ένα το άλλο (συν-πρότυπα) και ενισχύουν την από κοινού αποστροφή που αντιλαμβάνονται οι θηρευτές.
Τα είδη μπορούν να επωφεληθούν από τη
σύγκλιση με τον ίδιο τύπο χρωματικής προειδοποίησης (αμοιβαία ρύθμιση)
Οι ιοβόλοι βάτραχοι του γένους
Ranitomeya επιλέγουν παρόμοια
χρωματικά μοτίβα
Άλλες στρατηγικές πέρα του χρωματισμού;
Υπ. του σήματος εξαπάτησης: η εμφάνιση ή η συμπεριφορά της λείας ενεργοποιεί συμπεριφορά διαφυγής εκ μέρους
του θηρευτή.
• Η μύγα Zonosemata vittigera κυματίζει τα ταινιωτά φτερά της όταν αισθανθεί την παρουσία θηρευτή.
• Έχει προταθεί ότι ο κυματισμός των φτερών δημιουργεί ένα οπτικό αποτέλεσμα παρόμοιο με αυτό των επιθετικών επιδείξεων από τα παλλόμενα πόδια που χρησιμοποιούν κάποιες αράχνες.
Τι γνωρίζετε για τη γαζέλα του Thompson?
Η γαζέλα του Thomson (Eudorcas thomsoni) όταν
καταδιώκεται από γατόπαρδο πραγματοποιεί
επιτόπια άλματα μεγάλου ύψους ενώ ταυτόχρονα
εκσφενδονίζει πίσω τα λευκά της οπίσθια
Έχουν προταθεί τουλάχιστον 10 πιθανές
εξηγήσεις.
Υπ. του σήματος συναγερμού: οι γαζέλες αναπηδούν για να ειδοποιήσουν τις υπόλοιπες για τον κίνδυνο. ΌΧΙ οι μοναχικές γαζέλες δεν πρέπει να σταματούν
Υπ. του φαινομένου της σύγχυσης: εάν είναι ικανός ο αριθμός των γαζέλων που αναπηδούν ο θηρευτής μπορεί να μπερδευτεί. ΌΧΙ μόνο όταν μία ομάδα ζώων τραπεί σε φυγή ομαδικά
Υπ. της κοινωνικής συνοχής: οι γαζέλες αναπηδούν για να προσελκύσουν κι άλλες γαζέλες για να ενωθούν μαζί τους. ΌΧΙ οι γαζέλες προσανατολίζουν τους γλουτούς τους προς τον θηρευτή και όχι τις άλλες γαζέλες
Υπ. Αποτροπής της επίθεσης: οι γαζέλες αναπηδούν για να επιδείξουν στην δυνητικούς θηρευτές την ευρωστία τους. ΝΑΙ οι γατόπαρδοι λαμβάνουν το μήνυμα και μπορεί να εγκαταλείψουν το κυνήγι
Τι προβλέπει η θεωρία της βελτιστοποίησης;
Η θεωρία της βελτιστοποίησης προβλέπει ότι οι προσαρμογές έχουν μεγαλύτερες αναλογίες οφέλους προς κόστος από τις πιθανές εναλλακτικές που έχουν αντικαταστήσει μέσω της φυσικής επιλογής
Τα βόρεια ορτύκια περνούν το χειμώνα σε μικρά σμήνη 2-22 ατόμων. Τα περισσότερα σμήνη είναι
μεσαίου μεγέθους με 11 άτομα. Σε αυτά τα μεγέθη
και η συνολική επαγρύπνηση της ομάδας
είναι υψηλή και ο ενδοειδικός ανταγωνισμός
για πόρους είναι ανεκτός.
Πώς χωρίζονται τα ζώα ανάλογα με το είδος της τροφής που καταναλώνουν;
γενικευτής: ζώο που τρέφεται με ένα ευρύ
φάσμα τροφών κατά τη διάρκεια της ζωής του. Έχει την ικανότητα να συλλέγει και να τρέφεται με μεγάλη ποικιλία τροφών.
εξειδικευτής: ζώο που βασίζει τη δίαιτά του σε
ένα πολύ στενό εύρος τροφών. Παρουσιάζει
απόλυτη εξειδίκευση στην τροφοληψία και μπορεί να τρέφεται αποκλειτικά με ένα είδος.
Από που εξαρτάται ποια στρατηγική θα ακολουθήσει το ζώο (γενικευτής ή εξειδικευτής)
εξαρτάται από τις οικολογικές συνθήκες του βιοτόπου όπου ζει ένα ζώο.
Σε θέσεις όπου υπάρχει αφθονία τροφής για πολλές
γενιές, όμοια κατανεμημένη μέσα στον χρόνο,
παρατηρείται η τάση για την δημιουργία εξειδίκευσης
ως προς την διατροφή.
Αντίθετα σε οικοσυστήματα όπου σπάνια απαντάται
μια ορισμένη τροφή σε μεγάλες ποσότητες και
επιπλέον παρατηρούνται έντονες εποχιακές
διακυμάνσεις των καιρικών συνθηκών και των
τροφικών αποθεμάτων, ευνοείται η δράση των
γενικευτών.
Τι καθορίζει τη συμπεριφορά που θα αναπτύξουν τα ζώα για τον εντοπισμό τροφής;
Ο βασικός παράγοντας που καθορίζει την συμπεριφορά που θα αναπτύξουν τα ζώα έχει να κάνει με την ικανότητα και το εύρος της κίνησης της λείας τους.
• Όταν η λεία παραμένει ακίνητη το ζώο δεν χρειάζεται να διαθέτει μεγάλη κινητικότητα. Όταν κινείται η τροφή του, ο θηρευτής θα πρέπει να μπορεί να κινείται είτε πιο γρήγορα είτε να μπορεί να την προσεγγίζει αθόρυβα.
• Οι γενικές τάσεις ακολουθούν τέσσερα γενικά πρότυπα:
Ενεργή αναζήτηση τροφής
Παθητική αναμονή
Συνεργατικό κυνήγι
Χρήση εργαλείων για τη σύλληψη της τροφής
Τι κάνουν τα κοινωνικά έντομα;
Κάποια είδη κοινωνικών εντόμων φροντίζουν τα ίδια για την αύξηση της τροφής τους με καλλιέργεια μυκήτων • Οι τερμίτες της υποοικογένειας Macrotermitinae καλλιεργούν μέσα στην συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής φωλιάς τους μύκητες της οικογένειας Lyophyllaceae από τους οποίους τρέφονται σχεδόν σε αποκλειστικότητα. Εκτός από τους μύκητες που αποτελούν τροφή των τερμιτών και των μυρμηγκιών, άλλοι μύκητες αναπτύσσονται αποκλειστικά σε θέσεις όπου σωρεύονται χώματα από την εκσκαφή των τερμιτοφωλιών, όπως το μεγαλύτερο είδος μανιταριού
Τι γνωρίζετε για την ενεργός αναζήτηση τροφής;
Τα περισσότερα είδη ζώων εντάσσονται σε αυτή
την κατηγορία.
• Συλλέγουν την τροφή τους με απλή
παρακολούθηση της λείας και τελικά παγίδευσή
της, με ενεργό κυνήγι ή με βόσκηση.
Ανάλογα με την διαθεσιμότητα της τροφής και
την κανονικότητα των τροφικών πόρων τα ζώα
αυτής της κατηγόριας τροποποιούν τα πρότυπα
κίνησης και τροφοληψίας ακόμα και σε επίπεδο
λεπτομερειών
Τι γνωρίζετε για την παθητική αναμονή;
• Πολλά ζώα προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν
τις ενεργειακές απώλειες της ενεργού
καταδίωξης καταφεύγουν στην παθ. αναμονή.
• Η λεία των συγκεκριμένων ζώων θα πρέπει να
μετακινείται έτσι ώστε να έχει αποτέλεσμα η όλη
τακτική.
• Η στρατηγική κυμαίνεται από την απλή αναμονή
μέχρι την πιο εξεζητημένη ενέδρευση όπου οι
θηρευτές καταναλώνουν χρόνο και ενέργεια για
να εντοπίσουν την πλέον κατάλληλη θέση.
Παραδείγματα παθητικής αναμονής
Είδη φιδιών «κρεμιούνται» από τα
δένδρα σε θέσεις από όπου περνούν πουλιά και
τα συλλαμβάνουν στον αέρα.
Τα θαλάσσια γαστερόποδα του γένους Conus περιμένουν την λεία τους εναντίον της οποίας εκτοξεύουν μέλος τους με τη μορφή ακοντίου που μεταδίδει το πιο ισχυρό δηλητήριο που υπάρχει στην φύση
Οι μυρμηγκολεόντες παραμονεύουν την λεία μέσα
στο λαγούμι τους που είναι σκαμμένο στην άμμο και από τους κόκκους που πέφτουν μέσα αντιλαμβάνονται τον ερχομό του θηράματος
Παράδειγμα αναμονής με χρήση εξειδικευμένων μηχανισμών;
Το γνωστότερο παράδειγμα αναμονής με χρήση
εξειδικευμένων μηχανισμών προέρχεται από τις αράχνες. Ο ιστός αποτελεί μια από τις πιο
αποτελεσματικές παγίδες του ζωικού βασιλείου και παρά την μεγάλη ενεργειακή δαπάνη που συνεπάγεται, τα οφέλη που προσκομίζει τον έχουν διατηρήσει.
Το ζώο αναμένει την παγίδευση της λείας στο κέντρο ή σε κάποια άκρη του ιστού και μόλις αισθανθεί δονήσεις κατευθύνεται προς το
θύμα το οποίο και δηλητηριάζει και τυλίγει με επιπλέον ιστό.
Άλλοι τρόποι αναμονής;
- Άλλα ζώα μιμούνται τους μηχανισμούς με τους
οποίους τρέφεται η λεία τους. Έτσι κάποιες χελώνες κινούν εξαρτήματα μέσα στο στόμα τους που προσομοιάζουν με σκουλήκια για να προσελκύσουν ψάρια. - Βαθύβια ψάρια διαθέτουν την ικανότητα
του βιοφωσφορισμού που ελκύει μικρότερα ψάρια τα οποία τελικά καταβροχθίσουν. - Ορισμένοι ερωδιοί ανοίγουν τα φτερά τους πάνω από τα αβαθή νερά όπου κυνηγούν την τροφή τους. Μικρά ψάρια πλησιάζουν νομίζοντας ότι η
σκιά τους παρέχει προστασία και τελικά συλλαμβάνονται από τα πουλιά.
Η επένδυση χρόνου και ενέργειας για τη δημιουργία εξειδικευμένων μηχανισμών
για τη σύλληψη της λείας με παθητική αναμονή μπορεί να καταλήξει στην εύρεση τροφής που διαφορετικά θα ήταν πιο δύσκολο ή πιο
δαπανηρό να βρεθεί.
Τι γνωρίζετε για το συνεργατικό κυνήγι;
Πολλά ζώα έχουν αναπτύξει την στρατηγική της
συνεργασίας στη σύλληψη της λείας τους.
• Το ομαδικό κυνήγι ελαχιστοποιεί αφενός την
απαιτούμενη ενέργεια και αφετέρου τους
κινδύνους που συνεπάγεται η θήρευση. Επιπλεόν
αυξάνονται κάθετα οι πιθανότητες επιτυχίας.
Στην συνεργατική τροφοληψία δεν
περιλαμβάνεται μόνο η περίπτωση της θήρευσης
αλλά και της απλής συλλογής τροφής (κοινωνικά
έντομα).
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η στρατηγική της ομαδικής θήρευσης καθώς και το μέγεθος της αγέλης εξαρτώνται σε κάθε περίπτωση από τις οικολογικές συνθήκες του βιοτόπου. Έτσι όταν η τροφική διαθεσιμότητα είναι περιορισμένη μπορεί να προκριθεί το πρότυπο του μοναχικού θηρευτή.
Τι γνωρίζετε για τα λιοντάρια;
Είναι από τα λίγα Felidae που σχηματίζουν σταθερές κοινωνικές ομάδες.
• Η δομή της ομάδας ορίζεται από το αρσενικό (που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και περισσότερα) και το χαρέμι του.
• Οι αγέλες είναι περισσότερο πολυμελείς σε βιοτόπους με υψηλή παροχή τροφής
Όταν τα θηλυκά γενvήσουν μπορεί να παραμείνουν στην αγέλη ή να φύγουν μέχρι το κουτάβι τους να μεγαλώσει
Το πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν τα λιοντάρια κατά το κυνήγι είναι η συμπαγής
δομή των κοπαδιών των μεγάλων θηλαστικών και η
μικρή τους αντοχή σε πιθανή καταδίωξη.
Έτσι θα πρέπει να εξασφαλισουν ότι το θήραμα θα αποκοπεί από την κυρίως αγέλη και ότι θα
αιφνιδιαστεί και δεν θα προλάβει να ξεφύγει μετά τα πρώτα μέτρα της επίθεσης.
Τα αρσενικά λιοντάρια είναι λιγότερο καλοί κυνηγοί και το κυρίως έργο επωμίζοντα τα θηλυκά.
Τα θηλυκά αναπτύσσονται
σε γραμμή και με αργό
βάδισμα (που στα τελευταία
μέτρα της προσέγγισης
γίνεται σκυφτό) πλησιάζουν
το κοπάδι.
Επιλέγουν κάποιο ευάλωτο
άτομο (νεαρό, ηλικιωμένο,
ασθενές, έγκυο θηλυκό κτλ).
• Όταν η περίμετρος κλείσει
ένα λιοντάρι εκτινάσσεται
προς το θήραμα και τα
υπόλοιπα σπεύδουν προς
βοήθεια.
Εναλλακτικά 2-3 λιοντάρια
κυκλώνουν το κοπάδι από
την αντίθετη κατεύθυνση και
το σπρώχνουν προς την
πλευρά της περιμέτρου.
Τι γνωρίζετε για τα canidae (άγρια σκυλιά και λύκοι)
Σε αυτή την οικογένεια κάθε αγέλη διαθέτει ένα κυρίαρχο ζεύγος (alpha couple) το οποίο σχεδιάζει και φέρνει εις πέρας την επίθεση, επικουρούμενο πάντα από τα υπόλοιπα μέλη.
Πολύ συχνά κάποια θηλυκά παραμένουν σε
προφυλαγμένη θέση για να προσέχουν τα μικρά της
ομάδας (όλα κουτάβια του κυρίαρχου ζευγαριού).
Τι γνωρίζετε για τις ύαινες;
Οι ύαινες, παρά την ευρέως διαδεδομένη δοξασία, δεν είναι αποκλειστικά πτωματοφάγες αλλά είναι
ικανότατοι κυνηγοί.
• Χάρη στην ιδιαίτερη κατασκευή του σώματός
τους ασκούν συνθλιπτική πίεση στο θύμα τους και
μπορούν να το σκοτώσουν ταχύτατα.
Ποια τα πλεονεκτήματα των κοινωνικών σαρκοφάγων;
Τα κοινωνικά σαρκοφάγα με το ομαδικό κυνήγι
μπορεί να σκοτώσουν λεία με βάρος 6-12 φορές
μεγαλύτερο από το δικό τους. Οι μοναχικοί
θηρευτές μπορούν να θανατώσουν πολύ
μικρότερα θύματα
Παράπλευρο όφελος του σχηματισμού αγέλης
για το κυνήγι αποτελεί και η
αποτελεσματικότερη διαφύλαξη της περιοχής
όπου εξαπλώνονται καθώς και η συνεργασία σε
καθημερινές ασχολίες («νηπιαγωγεία»)
Τι περιλαμβάνει η χρήση εργαλείων;
Η χρήση εργαλείων (sensu lato) είναι η λιγότερο χρησιμοποιούμενη τακτική στο ζωικό βασίλειο. • Μέχρι πρόσφατα πιστεύοταν ότι μόνο ο άνθρωπος είχε επιτυχώς καταφύγει σε εργαλεία για την ανεύρεση της τροφής του. Παρόλαυτα ζώα από διαφορετικές ομάδες χρησιμοποιούν εργαλεία για την παγίδευση και την εξασφάλιση τροφής.
Τι γνωρίζετε για το ψάρι Toxotes jaculatrix
Το ψάρι αυτό ζει σε αβαθή νερά
(μαγκρόβια δάση, λιμνοθάλασσες)
της ΝΑ Ασίας και της Ωκεανίας.
• Κολυμπά κοντά στην επιφάνεια και όταν εντοπίσει τη λεία του (ασπόνδυλα) πάνω σε κάποιο κλαδί, εκτοξεύει από το στόμα λεπτό πίδακα νερού που με μεγάλη ακρίβεια πετυχαίνει το θύμα και το παρασύρει στο νερό.
Άλλα ψάρια πηδάν εκτός νερού και συλλαμβάνουν τη λεία τους. Η συγκεκριμένη όμως τακτική είναι
ασφαλέστερη και οικονομικότερη.
Τι γνωρίζετε για το σπίνο Cactospiza pallidus
Η εντυπωσιακή διαφοροποίση του ράμφους
στους σπίνους των Galapagos, αποθεώθηκε στο
συγκεκριμένο είδος!
• Ο σπίνος κρατά με το ράμφος του ένα αγκαθάκι κάκτου (το οποίο επιλέγει προσεκτικά) κι
ενοχλεί με αυτό τις προνύμφες που ζουν σε
σχισμές του φλοιού των δένδρων προκειμένου να
βγούν.
Τι γνωρίζετε για τις ενυδρίδες;
Οι ενυδρίδες μαζεύουν από το βυθό όστρακα με σκληρό κέλυφος τα οποία ανοίγουν χτυπώντας τα σε πέτρα που στήνουν στο στέρνο τους χρησιμοποιώντας την σαν αμόνι
Τι γνωρίζετε για τους χιμπατζήδες;
Τα πρωτεύοντα παρουσιάζουν πολύ πιο κοντινή ως προς τον άνιθρωπο χρήση των εργαλείων. • Βάζουν κλαδιά σε μυρμηγκοφωλιές και τα βγάζουν όταν γεμίσουν με μυρμήγκια (ακόμη και γλείψιμο του κλαδιού). • Βουτάνε πολλά φύλλα μαζί σε θέσεις όπου έχουν συγκεντρωθεί όμβρια ύδατα και τα χρησιμοποιούν σαν σφουγγάρι για να μεγιστοποιήσουν την συλλογή νερού.
Παράδειγμα συμπεριφοράς ως εργαλείο;
Οι όρκες, σε κάποιους πληθυσμούς τους, έχουν αναπτύξει μια τεχνική που συνδυάζει την ενέδρευση και τη χρήση του σώματος τους (και των φαινομένων
που προκαλεί στο νερό) ως εργαλείο.
• Πλησιάζουν αθέατες την ακτή και εφορμούν
εναντίον της λείας τους προκαλώντας κύματα.
Πώς προέκυψε η χρήση εργαλείων;
Η χρήση εργαλείων για την τροφοληψία φαίνεται ότι
προέκυψε όταν κάποια άτομα άρχισαν να πειραματίζονται (παίζουν;) με φύλα και κλαδιά. Κάποια συμπεριφορά απροσδόκητα ανταμοίφθηκε κι έτσι η συγκεκριμένη απόκριση κλείδωσε κι άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως από τον πληθυσμό
Η χρήση εργαλείων δεν συνιστά απαραίτητα και δείκτη ευφυίας. Η οικολογική πίεση και η τυχαιότητα δικαιολογούν πολλές περιπτώσεις.
Σε κάθε περίπτωση η χρήση εργαλείων εξασφαλίζει περισσότερη τροφή με πιο ασφαλή τρόπο και με χαμηλότερες ενεργειακές δαπάνες.
Στον άνθρωπο κατάλληλες συμπεριφορικές αποκρίσεις σε συνδυασμό με παρατηρήσεις οδήγησαν στις μεγάλες αλλαγές στο είδος (τροφοσυλλέκτες και κυνηγοί μετατράπηκαν σε αγρότες και κτηνοτρόφους)
