Wykład 3. Flashcards
Ewolucja pieniądza
Pieniądz jako zjawisko ekonomiczne pojawił się na pewnym etapie rozwoju cywilizacyjnego, gdy szukano mechanizmów pozwalających na odejście od prymitywnej wymiany “dobro za dobro”/”usługa za usługę”.
Etapy ewolucji pieniądza
1) charakter czysto monetarny
- pieniądz był bity
- jego wartość była mierzona wartością metalu
2) pieniądz papierowy
- co do zasady - miał mieć pokrycie
3) pieniądz bezgotówkowy
- jako mechanizm rozliczeń
4) pieniądz elektroniczny
- praktycznie nie ma żadnego obiektywnego miernika wartości
Funkcje pieniądza
- miernik wartości
- sposób bogacenia się- funkcja tezauryzacyjna
- mechanizm obrotu majątkowego (pieniężnego) - funkcja obiegowa
- funkcja wymiany i zapłaty
Zasady pieniądza
- zasada walutowości
- zasady nominalizmu
- zasada waloryzacji
Zasada walutowości
Rozstrzyga, że transakcje i kontrakty dokonywane przy użyciu pieniądza na terytorium danego kraju opiewają na walutę krajową.
Wartość dynamiczna pieniądza
a) wartość nominalna (to, na co opiewa dany pieniądz)
b) wartość realna (mierzona koszykiem dóbr, jakie można nabyć za daną ilość jednostek pieniężnych)
Pieniądz ma zmienną wartość realną. Występuje więc:
a) aprecjacja - wzrost wartości
b) deprecjacja - spadek wartości
Zasada nominalizmu
Bez względu na zmiany wartości pieniądza - wierzycielowi należy się kwota, na jaką opiewa zobowiązanie
Zasada waloryzacji
Wartość usług/towarów/dóbr mierzymy na chwilę powstania zobowiązania
Z czego może wynikać waloryzacja jako wyjątek?
- czynności prawnej (umowy)
- ustawy (np. świadczenia rentowe, emerytalne)
Odsetki - definicja
Wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy obliczone według określonej stopy i za określony czas. To prawniczy ekwiwalent stóp procentowych. Odsetki należą się tylko wtedy, gdy istnieje tytuł do ich pobierania.
Stopy procentowe
- występują na rynku pieniężnym jako swoisty miernik
- ustala je Rada Polityki Pieniężnej
Rynek finansowy - segmenty
a) rynek pieniężny (detal bankowy)
b) rynek walutowy (transakcje z walutami obcymi)
c) rynek kapitałowy (giełda papierów wartościowych)
Rodzaje odsetek
a) ustawowe (kapitałowe)
b) za opóźnienie
Lichwa
- zjawisko towarzyszące historycznie funkcji pieniądza w obrocie
- w Polsce aż do początku lat 2000 nie było żadnego ograniczenia co do lichwy
Anatocyzm - definicja
Jest to kapitalizacja odsetek. Pobieranie odsetek od odsetek.
Obowiązuje zakaz anatocyzmu.
Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- określa szczególne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, skutki niewykonywania takich obowiązków oraz postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych
Szkoda - definicja
Każdy uszczerbek wyrządzony w dobrach uprawnionego wbrew jego woli. Zgodnie z zasadą volenti non fit iniuria - chcącemu nie dzieje się krzywda.
Rodzaje szkody
1) Ze względu na to, czego dotyczy uszczerbek
- Szkoda na mieniu
- Szkoda na osobie
2) Ze względu na możliwość określenia wielkości szkody w kategoriach finansowych
- Szkoda majątkowa
- Szkoda niemajątkowa
Reżimy odszkodowawcze (odpowiedzialność za szkodę)
a) deliktowy
b) kontraktowy- odpowiedzialność za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania
c) gwarancyjno-repartycyjny (ubezpieczeniowy)
Przesłanki odpowiedzialności
- Szkoda (wyrządzenie szkody)
- zdarzenie wyrządzające szkodę
- adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą
Zasady odpowiedzialności
- zasada winy (odpowiada ten, kto zawinił; zasada wiodąca)
- zasada ryzyka (odpowiedzialność za skutek)
- zasada słuszności
