Wejściówka 1 fiszki by tomek ale dorzucilam swoje 3 grosze

Question 1

Nowotwór

Answer 1

Nieprawidłowa tkanka która rośnie autonomiczne w sposób niepohamowany i nieskordynowany z tkankami prawidłowymi przez zaburzenia przebiegu cyklu komorkowego
Mogą powstac z kazdej komorki ktora zachowala zdolnosc do rozmnazania (wszystkie poza kardiomiocytami i neuronami)

Question 2

rak

Answer 2

(carcinoma) – nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonka lub różnicujący się w tym kierunku

Question 3

Mięsak

Answer 3

(sarcoma) – nowotwór złośliwy wywodzący się z (lub różnicujący się w kierunku) komórek i tkanek pochodzenia mezenchymalnego

Question 4

Cechy różniące nowotwór złośliwy od łagodnego

Answer 4

naciekanie (inwasio)
przerzuty (metastases)
niszczenie okolicznych tkanek
duża angiogeneza
bardzo duża heterogenność
brak otorebkowania
szybki wzrost

Question 5

rodzaje przerzutów

Answer 5

drogą naczyń chłonnych (głównie raki)
droga hematogenna (głównie mięsaki), mikroprzerzuty najczęściej do płuc i wątroby
droga PMR (medulloblastoma)
wszczepianie do surowiczych jam ciała

Question 6

Cytologiczne i histologiczne cechy złośliwośći

Answer 6

zwiększona objętość jądra w stosunku do cytoplazmy
polimorfizm jąder
nadbarwliwość jąder
nieregularne pogrubienie błony jądrowej
duże jąderka
patologiczne mitozy
anarchia architektoniczna
naciekanie podścieliska

Question 7

Etapy rozwoju nowotworu złośliwego

Answer 7

inicjacja transformacji nowotworowej
niekotrolowana proliferacja i klonalny rozrost
naciekanie podścieliska
przerzuty

Question 8

geny odpowiedzialne za transformację nowotworową

Answer 8

protoonkogeny
geny supresorowe
geny kontrolujące apoptoze
geny regulujące naprawę DNA

Question 9

drobnoustroje onkogenne

Answer 9

EBV- chłoniak Burkitta, rak nosogradła, chłoniak limf B, choroba Hodgkina

HPV - rak płaskonabłonkowy szyjki macicy, jamy ustnej, krtani Najgrozniejszy 16,18,131,33,36,51
Klykciny 6 i 11
Brodawki 1,2,3,4,7

HBV - rak z komórek wątrobowych
KSHV - mięsak Kaposiego
SV40 - międzybłoniak, guzy mózgu
HTLV-1 - chłoniak/białaczka limf T
Helicobacter Pylori - chłoniak żołądka z limf B, rak żołądka

Question 10

Geny supresorowe

Answer 10

RB, białko rb decyduje o wejściu w cykl komórkowy, mutacje: siatkówczak, kostniakomięsak
TP53, białko p53 uniemożliwia wejscie w cykl komórkowy gdy DNA jest uszkodzone, wrodzona mutacja: zespół
Li-Fraumeniego, predyspozycja do raka piersi, mięsaków, białaczek
APC, rodzinna polipowatość jelita grubego

Question 11

Geny regulujące apoptozę

Answer 11

hamujące apoptozę: BCL-2
pobudzające apoptozę: BAX

Question 12

Geny regulujące naprawę DNA

Answer 12

ATM: ataksja-teleangiektazja
BRCA1: rak sutka
BRCA2: rak sutka, jajnika
XP: skóra pergmainowata barwnikowa

Anemia Fanconiego

Zespol Blooma

Question 13

Desmoplazja

Answer 13

komórki nowotworowe stymujlują podścielisko do rozrostu -> nowotwór jest twardy w dotyku

Question 14

Zmiana przedrakowa

Answer 14

zmiana lokalna, z której częściej niż z innych zmian może rozwijać się nowotwór złośliwy (rak).
Np.:
rogowacenie białe jamy ustnej, pochwy lub prącia – rak płaskonabłonkowy
atypowa hiperplazja w przewodach sutka – rak śródprzewodowy sutka

Question 15

Stan przednowotworowy

Answer 15

choroba nienowotworowa predysponująca do nowotworu złośliwego (zwiększone ryzyko).
Np.:
wrzodziejące zapalenie jelita grubego – gruczolakorak jelita grubego
marskość wątroby – rak z hepatocytów
niedokrwistość złośliwa – rak żołądka
skóra pergaminowa – czerniak

Question 16

Kataplazja

Answer 16

powstałe populacje komórkowe przypominają swym wyglądem komórki macierzyste, jednak nie są należycie zróżnicowane czynnościowo, np. nowotworowe fibroblasty nie syntetyzują kolagenu

Question 17

Metaplazja

Answer 17

pojawienie się komórek odmiennych morfologicznie i czynnościowo od swej macierzy. Wiąże się z rozplemem. Może dotyczyć tkanki nabłonkowej lub łącznej (np. metaplazja płaskonabłonkowa dróg oddechowych)

Question 18

Anaplazja

Answer 18

pojawienie się populacji komórkowych nie wykazujących cech różnicowania właściwych im macierzy, cały wydatek energetyczny jest zużywany na rozplem.

Question 19

Dysplazja

Answer 19

powstaje w narządzie dotychczas prawidłowym, polega na jego stopniowej przebudowie, dotyczy jednocześnie paru tkanek, np. nabłonkowej i łącznej, np. choroba Reclusa sutka, choroba Pageta kości.

Question 20

System TNM

Answer 20

T - tumor (guz)
T1 - guzy małe <2cm (dalsze numery to większa zmiana)
Tis - zmiana in situ (nieinwazyjna)

N - nodes (węzły chłonne)
N0 - węzły chłonne pachowe niewyczuwalne
N1 - powiększone ruchome
N2 - powiększone nieruchome
N3 - zmienione (np. w TK) węzły przymostkowe

M - metastases (przerzuty)
M0 - brak przerzutów odległych
M1 - obecność przerzutów odległych

Question 21

Rak przedinwazyjny

Answer 21

klasyfikacja Tis
ograniczony do jednej tkanki narządu i nie przekracza jej granicy
nie ma postaci guza
nie nacieka tkanek otaczających
np. rak śródnabłonkowy, Ca in situ, rak 0

Question 22

System oceniania złośliwości

Answer 22

GX – nie można ocenić stopnia zróżnicowania
G1 – rak wysokozróżnicowany (niski stopień złośliwości)
G2 – rak średniozróżnicowany (pośredni stopień złośliwości)
G3 – rak niskozróżnicowany (wysoki stopień złośliwości)
G4 – rak niezróżnicowany (wysoki stopień złośliwości).

Question 23

Dysembrioplazja

Answer 23

zmiana architektoniki narządu zachodząca jeszcze w życiu płodowym, rodzaj zaburzenia rozwojowego, 2 typy:
1) hamartia - dysembrioplazja dotycząca całego narządu, np. nerki torbielowate, torbielowatość wątroby
2) choristia - dysembrioplazja ograniczona, zabłąkanie fragmentu tkankowego.

Question 24

Podstawowe zmiany fizjologii komórki decydujące o złośliwym fenotypie
(Zlosliwosc biologiczna nowotworu )

Answer 24

1) Samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu
2) Niewrażliwość na sygnały hamujące wzrost
3) Unikanie apoptozy
4) Unikanie starzenia się komórki - nieograniczona replikacja
5) Podtrzymanie angiogenezy
6) Zdolność do inwazji (naciekania) i do przerzutowania

Question 25

Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego

Answer 25

a) gruczolak (adenoma)
b) brodawczak (papilloma)
c) torbielakogruczolak/ torbielak (cystoadenoma/ cystoma)
d) torbielako gruczolak brodawkowaty (cystoadenoma papillare)

Question 26

Podział raków w zależności od kierunku różnicowania

Answer 26

a) raki płaskonabłonkowe (Ca planoepitheliale)
b) gruczolakoraki (adenocarcinoma)
c) raki urotelialne (Ca urotheliale)
d) raki niezróżnicowane (Ca nondifferentiatum)
e) raki zarodkowe (Ca embryonale)

Question 27

Nowotwór miejscowo złośliwy

Answer 27

ma niektóre cechy złośliwości ale nie daje przerzutów
Przyklady
- raki podstawnokomórkowe
- włókniaki powięziowe
- guzy mieszane ślinianek
- glejaki mózgu

Question 28

Mikrorak

Answer 28

zmiana, w czasie której nie doszło do naciekania głębszego niż 5 mm nazywa się mikroinwazją, a raka w tym stadium zaawansowania nazywa się mikrorakiem

Question 29

Modele karcinogenezy

Answer 29

tradycyjny - zakłada, że guzy nowotworowe powstają w wyniku zaburzenia proliferacji komórek, a każda komórka może być miejscem procesów karcinogenetycznych i każda może dać początek tkance nowotworowej
współczesny - guzy nowotworowe powstają w wyniku zaburzenia mechanizmów regulacji samoodnawiania się komórek macierzystych; procesy karcinogenetyczne zachodzą tylko w komórkach macierzystych, progenitorowych

Question 30

Rak wczesny- early gastric cancer

Answer 30

naciekający (bez mięśniówki właściwej żołądka)
zwykle bezobjawowy
ulega progresji do raka zaawansowanego
rozwija się wiele lat
w około 10% przerzuty do okolicznych WCH
duże 5-letnie przeżycie

Question 31

Podział Brodersa

Answer 31

stopnie złośliwości oparte o ocenę anaplazji.
Pierwotnie wprowadzony dla raków skóry, później zaadaptowany do oceny innych nowotworów złośliwych.
 I 0-25% komórek niezróżnicowanych
 II 25-50% komórek niezróżnicowanych
 III 50-75% komórek niezróżnicowanych
 IV 75-100% komórek niezróżnicowanych

Question 32

Podział Blooma

Answer 32

ocena morfologiczna raków przewodowych sutka. Uwzględnia: anaplazję, liczbę figur podziału, skłonność do tworzenia układów cewkowatych

Question 33

diagnostyka nowotworów

Answer 33

 badania podmiotowe
 badania przedmiotowe
 badania obrazowe - RTG, TK, NMR, badania multiizotopowe
 badania laboratoryjne
 cytodiagnostyka
 BAC - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa
 biopsja gruboigłowa
 badania śródoperacyjne (introwe)
 badania histopatologiczne: autopsja
 barwienie rutynowe (HE) i specjalne
 barwienie immunohistochemiczne
 badania molekularne (materiału genetycznego)

Question 34

Papilloma cutis - brodawczak

Answer 34

niezłośliwy nowotwór nabłonka powierzchniowego
polip występujący na twarzy, szyi tułowiu, raczej u starszych ludzi

Question 35

Gruczolak cewkowy

Answer 35

niezłośliwy nowotwór śródnabłonkowy
najczęstszy gruczolak jelita grubego
raczej małe
mogą zostać złośliwe

Question 36

Carcinoma basocellulare cutis - rak podstawnokomórkowy

Answer 36

nowotwór złośliwy skóry pochodzący z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka
w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje WCH

Question 37

Carcinoma planoepitheliale keratodes - rak płaskonabłonkowy - rak kolczystokomórkowy

Answer 37

rogowaciejący lub nierogowaciejący
wywodzi się z naskórka lub pogranicza błon śluzowych
szybki naciekający wzrost

Question 38

Włókniak - Fibroma

Answer 38

nowotwór łagodny tkanki łącznej włóknistej
występuje wszędzie

Makroskopowo: kuliste guzki, uszypułowane/ nieuszypułowane polipy, wyraźnie otorebkowane

Mikroskopowo: fibrocyty, fibroblasty + włókna kolagenowe, retikulinowe, sprężyste wzajemnie przeplatające się w różnym stosunku do siebie + osełkowate jądro

Włókniak miękki (fibroma mole) / włókniak twardy (fibroma durum). Włókniak młodzieńczy – w jamie nosogardłowej

Question 39

Fibrosarcoma - włókniak mięsakowaty

Answer 39

nowotwór złośliwy tkanki włóknistej
przerzutuje przez krew do płuc i kości

okalizacja: uda, kolana tułów, dystalna część kończyn górnych, głowa, szyja
Daje przerzuty drogą krwi i płuc do kości (kręgosłup). Przeżycie 5-letnie wynosi od 40-60%

Mikroskopowo: zbudowany z fibroblastów z cechami atypii ułożonymi w przeplatające się wiązki → szkielet ryby; zupełny/ prawie zupełny brak włókien; guzy tkanki włóknistej i miofibroblastycznej

Wyniki badań immunohistochemicznych: SMA (+) w 50% przypadków; desmina (-), CD34 (-), S-100 (-)

Question 40

Cechy nowotowru lagodnego

Answer 40

Rosna powoli i miejscowo
Dobrze odgraniczone, brak naciekow
Kuliste guzy lite/ w torebkach
Nie daja przerzutow
Niewielka angiogeneza

Question 41

Zlosliwosc kliniczna nowotworu

Answer 41

Lokalizacja
Stan ogolny i wiek chorego
Opornosc na leczenie

Question 42

Skala GRADING i STAGING

Answer 42

Skala GRADING - histologiczna ocena zlosliwosci
skala STAGING - ocena kliniczna zaawansowana zlosliwosci

Question 43

Cytodiagnostyka złuszczeniowa

Answer 43

To ocena mikroskopowa rozmazów na szkiełkach z komórek które złuszczyly się same

materialy
-wymazy z szyjka macicy, zoladek, oskrzela, jelito grube
-plyny z jam surowiczych
-plciowina, mocz

*szybkie wykrywanie zmian w szyjce macicy dzieki systemie Bethesda

Question 44

Cytodiagnostyka aspiracyjna

Answer 44

Ocena materialu cytologicznego pobranego przez biopsje aspiracyjna cienkoigłowa.
Mozna ją wykonac w kazdym guzie pod kontrolą rtg/usg/tomografu

Question 45

Immunocytochemia - kiedy uzywamy

Answer 45

A
1.diagnostyka roznicowa glownych typow nowotworow : rak/miesiak/czerniak/chloniak/ bialaczki
2. Diagnostyka roznicowa drobnookraglokom. nowotoworw zlosliwych wieku dzieciecego
3. Ustalanie przerzutow
4. Indetyfikacja bialaczek i chloniakow zlosliwych
5. Ocena obecnosci markerow : HER2 idt

Question 46

Metody morfometryczne

Answer 46

Cytometria przepływowa - klasyfikacja białączek, chłoniaków, ocena rokownaia nowotworw zlosliwych

Automatyczna analiza obrazu - ocena stopnia proliferacji i obecnosc markerow

Question 47

Metody cytogenetyczne i moleukarne

Answer 47

Oznaczanie mutacji, delecji, rearanzacji i amplifikacji genow
-wykrywanie gen. predyspozcji np mutacja BRCA1
-choroby resztkowe po leczeniu
-czynniki predykcyjne np HER2
-diagnostyka chłoniakow
-diagnostyka miesakow

Question 48

Biomarkery i ich nowotwory
CEA
AFP
Bhcg
NSE
PSAP/PSA
Kalcytonina
Katecholaminy
Immunoglobuliny
Ca15-3
Ca125

Answer 48

CEA - rak jelita grubego, watroby, trzustki, zoladka
AFP - rak z kom wątrobowych
B-hCG - guzy jąder
NSE- rak drobnokomorkowy pluca
PSAP, PSA - rak gruczolu krokowego
Kalcytonina - rak rdzeniasty tarczycy
Katecholaminy - guz chromochlonny
Immunoglobulinny - szpiczk mnogi
CA15-3 - rak sutka
CA125- rak jajnika

Question 49

Czynniki onkogenne

Answer 49

Chemiczne - węglowodory aromatyczne, barwniki azotowe, aminy aromatyczne, aflatoksyny (od grzybow), amidy (konserwacja zywnosci)
Promieniowanie jonizujące - UVB i UVC, RTG
Czynniki fizyczne
Wirusy onkogenne - HPV (brodawczak ludzki), EBV (mononukleoza zakazna), HBV, KSHV (miesak kaposiego), H,pylori, HIV

Question 50

drobnoustroje onkogenne

Answer 50

EBV- chłoniak Burkitta, rak nosogradła, chłoniak limf B, choroba Hodgkina

HPV - rak płaskonabłonkowy szyjki macicy, jamy ustnej, krtani Najgrozniejszy 16,18,131,33,36,51
Klykciny 6 i 11
Brodawki 1,2,3,4,7

HBV - rak z komórek wątrobowych
KSHV - mięsak Kaposiego
SV40 - międzybłoniak, guzy mózgu
HTLV-1 - chłoniak/białaczka limf T
Helicobacter Pylori - chłoniak żołądka z limf B, rak żołądka

Question 51

Aktywacja protoonkogenów

Answer 51

Transfukcja do genomu retorwirusów (v-onc)
Zmiana stuktury i poziomu ekspresji komorki (c-onc
-mutacje punktowe - onkogen RAS
-amplifikacja genów - MYCN w neuroblastoma
-translokacje - chłoniak Brukitta
-fuzja - chromosm Philadephia
-zmiany strukturalne chromosomow

Question 52

Onkoproteiny

Answer 52

Bialka kodowane przez onkogeny
Są tak zmienione ze na ich synteze nie maja wplywu czynniki wzrostu

przyklady
-Białka przekaznikowe np mutacja RAS
-czynniki wzrostu (HER2)
-białka jądrowe - czynniki transkrypcyjne (MYC)
-czynniki regulujace cykl komorkowy - cykliny i kinazy cyklinozalezne

Question 53

Etapy rozowju nowotworu złośliwego

Answer 53

Inicjacja transfomracji - powstają mutacje w DNA komórki, zostają utrwalone po podziale mitotocznym - komórki zainicjowane
Niekontrolowanwa proliferacja i mutacje, niestabilnosc genomowa
Progresja - wzrastajaca niestabilnosc genomowa, selekcja komorek zdolnych do niezaleznego wzrostu, angiogenezy, unikania apopotzy i naciekania na tkanki
Angiogeneza - komorki indukują tworzenie naczyn wlosowatych które dostarczaja im substancje odzywcze i umozliwjaja rozwoj, oraz dawanie przerzutow
Naciekanie i przerzuty - komorki uwalniają się z połączen, wydzielają enzymy proteolityczne by przejsc przez blony i migrują do naczyn chlonnych lub krwionosnych

Question 54

Objawy nowotworow

Answer 54

Krwotoki -
-do przewodu pokarmowego (rak zoladka, jelita grubego)
-do drog rodnych (rak macicy)
-krwioplucie (rak płuca)
-krwiomocz (rak pecherza, nerki)
niedroznosc jelit (rak jelita grubego
Objawy uciskowe -nadcisnienie w czaszce
Objawy ogolne, wyniszczenie nowotworowe

Question 55

Zespoly paraneoplazmatyczne

Answer 55

Zespoly objawow klinicznych ktore są następstwem wydzielania ektopowoego przez nowotwory, dzialania przeciw komorkom nowotworowym.

Objawy
-hiperkalcemia
-Zespol Cushigna(rak drobnokomorkowy pluca)
-Zespol Trousseau (migrujace zapalenie zakrzepowe zyl) - rak trzustki i pluca

Question 56

Wyniszczenie nowotworowe

Answer 56

Kacheksja. To duzy spadek masy ciala, utrata łaknienia, ogólne osłabienie, niedorkwistość.
Ocenianae skalą wg WHO (0-4) lub skala Karnofskyego

Charakteryzuje sie zwiększonym metabolizmem, utrata tkanki tluszczowej i miesniowej przez TNFalfa(kachektyne)

TNFalfa - obniza lipogeneze, produkowany przez makrofagi i monocyty. Bodzcem do wytwarzania sa bakterie (zakazenia oportunsityczne przy rakach)

Question 57

System TNM kiedy NIE stosujemy

Answer 57

chloniaki nieziarnicze
chloniak Hodgkina
drobnokomorkowy rak pluc

Question 58

Rozrost egzofityczny - brodawczak i polip

Answer 58

Brodawczak - lagodny nowotwor skory/blon sluzowych uwypukla się ponad poziom i ma nierowna powierzchnie.

Polip - uwypuklająca się zmiana ktora moze byc nowotworem lub konsekswencja procesu zapalnego

Question 59

Neoplazja wewnątrznabłonkowa

Answer 59

Zmiana przedrakowa w której komórki nowotworowe rozrastają się tylko w nabłonku i nie naciekają, brak przerzutow
Moze się z niej rozwinąc rak inwazyjny lub ulec regresji.

Cechy
-Komórki wykazują polimorfozim, powiekszone, hiperchromazja jader
-Obecnosc mitoz powyzej warstwy podstawnej
-zaburzeia dojrzewania nablonka