Wejściówka 1 fiszki by tomek

Question 1

rak

Answer 1

(carcinoma) – nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonka lub różnicujący się w tym kierunku

Question 2

Mięsak

Answer 2

(sarcoma) – nowotwór złośliwy wywodzący się z (lub różnicujący się w kierunku) komórek i tkanek pochodzenia mezenchymalnego

Question 3

Cechy różniące nowotwór złośliwy od łagodnego

Answer 3

naciekanie (inwasio)
przerzuty (metastases)
niszczenie okolicznych tkanek
duża angiogeneza
bardzo duża heterogenność
brak otorebkowania
szybki wzrost

Question 4

rodzaje przerzutów

Answer 4

drogą naczyń chłonnych (głównie raki)
droga hematogenna (głównie mięsaki), mikroprzerzuty najczęściej do płuc i wątroby
droga PMR (medulloblastoma)
wszczepianie do surowiczych jam ciała

Question 5

Cytologiczne i histologiczne cechy złośliwośći

Answer 5

zwiększona objętość jądra w stosunku do cytoplazmy
polimorfizm jąder
nadbarwliwość jąder
nieregularne pogrubienie błony jądrowej
duże jąderka
patologiczne mitozy
anarchia architektoniczna
naciekanie podścieliska

Question 6

Etapy rozwoju nowotworu złośliwego

Answer 6

inicjacja transformacji nowotworowej
niekotrolowana proliferacja i klonalny rozrost
naciekanie podścieliska
przerzuty

Question 7

geny odpowiedzialne za transformację nowotworową

Answer 7

protoonkogeny
geny supresorowe
geny kontrolujące apoptoze
geny regulujące naprawę DNA

Question 8

drobnoustroje onkogenne

Answer 8

EBV- chłoniak Burkitta, rak nosogradła, chłoniak limf B, choroba Hodgkina
HPV - rak płaskonabłonkowy szyjki macicy, jamy ustnej, krtani
HBV - rak z komórek wątrobowych
KSHV - mięsak Kaposiego
SV40 - międzybłoniak, guzy mózgu
HTLV-1 - chłoniak/białaczka limf T
Helicobacter Pylori - chłoniak żołądka z limf B, rak żołądka

Question 9

Geny supresorowe

Answer 9

RB, białko rb decyduje o wejściu w cykl komórkowy, mutacje: siatkówczak, kostniakomięsak
TP53, białko p53 uniemożliwia wejscie w cykl komórkowy gdy DNA jest uszkodzone, wrodzona mutacja: zespół
Li-Fraumeniego, predyspozycja do raka piersi, mięsaków, białaczek
APC, rodzinna polipowatość jelita grubego

Question 10

Geny regulujące apoptozę

Answer 10

hamujące apoptozę: BCL-2
pobudzające apoptozę: BAX

Question 11

Geny regulujące naprawę DNA

Answer 11

ATM: ataksja-teleangiektazja
BRCA1: rak sutka
BRCA2: rak sutka, jajnika
XP: skóra pergmainowata barwnikowa

Question 12

Desmoplazja

Answer 12

komórki nowotworowe stymujlują podścielisko do rozrostu -> nowotwór jest twardy w dotyku

Question 13

Zmiana przedrakowa

Answer 13

zmiana lokalna, z której częściej niż z innych zmian może rozwijać się nowotwór złośliwy (rak).
Np.:
rogowacenie białe jamy ustnej, pochwy lub prącia – rak płaskonabłonkowy
atypowa hiperplazja w przewodach sutka – rak śródprzewodowy sutka

Question 14

Stan przednowotworowy

Answer 14

choroba nienowotworowa predysponująca do nowotworu złośliwego (zwiększone ryzyko).
Np.:
wrzodziejące zapalenie jelita grubego – gruczolakorak jelita grubego
marskość wątroby – rak z hepatocytów
niedokrwistość złośliwa – rak żołądka
skóra pergaminowa – czerniak

Question 15

Kataplazja

Answer 15

powstałe populacje komórkowe przypominają swym wyglądem komórki macierzyste, jednak nie są należycie zróżnicowane czynnościowo, np. nowotworowe fibroblasty nie syntetyzują kolagenu

Question 16

Metaplazja

Answer 16

pojawienie się komórek odmiennych morfologicznie i czynnościowo od swej macierzy. Wiąże się z rozplemem. Może dotyczyć tkanki nabłonkowej lub łącznej (np. metaplazja płaskonabłonkowa dróg oddechowych)

Question 17

Anaplazja

Answer 17

pojawienie się populacji komórkowych nie wykazujących cech różnicowania właściwych im macierzy, cały wydatek energetyczny jest zużywany na rozplem.

Question 18

Dysplazja

Answer 18

powstaje w narządzie dotychczas prawidłowym, polega na jego stopniowej przebudowie, dotyczy jednocześnie paru tkanek, np. nabłonkowej i łącznej, np. choroba Reclusa sutka, choroba Pageta kości.

Question 19

System TNM

Answer 19

T - tumor (guz)
T1 - guzy małe <2cm (dalsze numery to większa zmiana)
Tis - zmiana in situ (nieinwazyjna)

N - nodes (węzły chłonne)
N0 - węzły chłonne pachowe niewyczuwalne
N1 - powiększone ruchome
N2 - powiększone nieruchome
N3 - zmienione (np. w TK) węzły przymostkowe

M - metastases (przerzuty)
M0 - brak przerzutów odległych
M1 - obecność przerzutów odległych

Question 20

Rak przedinwazyjny

Answer 20

klasyfikacja Tis
ograniczony do jednej tkanki narządu i nie przekracza jej granicy
nie ma postaci guza
nie nacieka tkanek otaczających
np. rak śródnabłonkowy, Ca in situ, rak 0

Question 21

System oceniania złośliwości

Answer 21

GX – nie można ocenić stopnia zróżnicowania
G1 – rak wysokozróżnicowany (niski stopień złośliwości)
G2 – rak średniozróżnicowany (pośredni stopień złośliwości)
G3 – rak niskozróżnicowany (wysoki stopień złośliwości)
G4 – rak niezróżnicowany (wysoki stopień złośliwości).

Question 22

Dysembrioplazja

Answer 22

zmiana architektoniki narządu zachodząca jeszcze w życiu płodowym, rodzaj zaburzenia rozwojowego, 2 typy:
1) hamartia - dysembrioplazja dotycząca całego narządu, np. nerki torbielowate, torbielowatość wątroby
2) choristia - dysembrioplazja ograniczona, zabłąkanie fragmentu tkankowego.

Question 23

Podstawowe zmiany fizjologii komórki decydujące o złośliwym fenotypie

Answer 23

1) Samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu
2) Niewrażliwość na sygnały hamujące wzrost
3) Unikanie apoptozy
4) Unikanie starzenia się komórki - nieograniczona replikacja
5) Podtrzymanie angiogenezy
6) Zdolność do inwazji (naciekania) i do przerzutowania

Question 24

Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego

Answer 24

a) gruczolak (adenoma)
b) brodawczak (papilloma)
c) torbielakogruczolak/ torbielak (cystoadenoma/ cystoma)
d) torbielako gruczolak brodawkowaty (cystoadenoma papillare)

Question 25

Podział raków w zależności od kierunku różnicowania

Answer 25

a) raki płaskonabłonkowe (Ca planoepitheliale)
b) gruczolakoraki (adenocarcinoma)
c) raki urotelialne (Ca urotheliale)
d) raki niezróżnicowane (Ca nondifferentiatum)
e) raki zarodkowe (Ca embryonale)

Question 26

Nowotwór miejscowo złośliwy

Answer 26

ma niektóre cechy złośliwości ale nie daje przerzutów
raki podstawnokomórkowe, włókniaki powięziowe, guzy mieszane ślinianek

Question 27

Mikrorak

Answer 27

zmiana, w czasie której nie doszło do naciekania głębszego niż 5 mm nazywa się mikroinwazją, a raka w tym stadium zaawansowania nazywa się mikrorakiem

Question 28

Modele karcinogenezy

Answer 28

tradycyjny - zakłada, że guzy nowotworowe powstają w wyniku zaburzenia proliferacji komórek, a każda komórka może być miejscem procesów karcinogenetycznych i każda może dać początek tkance nowotworowej
współczesny - guzy nowotworowe powstają w wyniku zaburzenia mechanizmów regulacji samoodnawiania się komórek macierzystych; procesy karcinogenetyczne zachodzą tylko w komórkach macierzystych, progenitorowych

Question 29

Rak wczesny- early gastric cancer

Answer 29

naciekający (bez mięśniówki właściwej żołądka)
zwykle bezobjawowy
ulega progresji do raka zaawansowanego
rozwija się wiele lat
w około 10% przerzuty do okolicznych WCH
duże 5-letnie przeżycie

Question 30

Podział Brodersa

Answer 30

stopnie złośliwości oparte o ocenę anaplazji.
Pierwotnie wprowadzony dla raków skóry, później zaadaptowany do oceny innych nowotworów złośliwych.
 I 0-25% komórek niezróżnicowanych
 II 25-50% komórek niezróżnicowanych
 III 50-75% komórek niezróżnicowanych
 IV 75-100% komórek niezróżnicowanych

Question 31

Podział Blooma

Answer 31

ocena morfologiczna raków przewodowych sutka. Uwzględnia: anaplazję, liczbę figur podziału, skłonność do tworzenia układów cewkowatych

Question 32

diagnostyka nowotworów

Answer 32

 badania podmiotowe
 badania przedmiotowe
 badania obrazowe - RTG, TK, NMR, badania multiizotopowe
 badania laboratoryjne
 cytodiagnostyka
 BAC - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa
 biopsja gruboigłowa
 badania śródoperacyjne (introwe)
 badania histopatologiczne: autopsja
 barwienie rutynowe (HE) i specjalne
 barwienie immunohistochemiczne
 badania molekularne (materiału genetycznego)

Question 33

Papilloma cutis - brodawczak

Answer 33

niezłośliwy nowotwór nabłonka powierzchniowego
polip występujący na twarzy, szyi tułowiu, raczej u starszych ludzi

Question 34

Gruczolak cewkowy

Answer 34

niezłośliwy nowotwór śródnabłonkowy
najczęstszy gruczolak jelita grubego
raczej małe
mogą zostać złośliwe

Question 35

Carcinoma basocellulare cutis - rak podstawnokomórkowy

Answer 35

nowotwór złośliwy skóry pochodzący z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka
w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje WCH

Question 36

Carcinoma planoepitheliale keratodes - rak płaskonabłonkowy - rak kolczystokomórkowy

Answer 36

rogowaciejący lub nierogowaciejący
wywodzi się z naskórka lub pogranicza błon śluzowych
szybki naciekający wzrost

Question 37

Włókniak - Fibroma

Answer 37

nowotwór łagodny tkanki łącznej włóknistej
występuje wszędzie
kuliste guzki, polipy, wyraźnie otorebkowane
miękki lub twardy

Question 38

Fibrosarcoma - włókniak mięsakowaty

Answer 38

nowotwór złośliwy tkanki włóknistej
przerzutuje przez krew do płuc i kości