Week 11 Hoorcollege 4 t/m 6 Flashcards
Man met koorts en malaise, Patiënt met syndroom van Sjörgen, Patiënt met SLE, Patiënt met GPA
wat houdt de ziekte van crest in?
- calcinose
- Raynaudfenomeen
- Oesofagusmotiliteit
- Sclerodactylie
- Teleangiëctasiën
Wat zijn sicca klachten en waar passen ze bij?
Klachten van droogheid (bij in de ogen, mond, keel, vaginaal, etc.)
Passen bij het syndroom van Sjögren
Wat is het syndroom van Sjögren?
Gegeneraliseerde auto-immuunziekte met betrokkenheid van de vochtproducerende klieren, met name de traanklieren en speekselklieren, die voornamelijk voorkomt op oudere leeftijd.
wat zijn de algemene verschijnselen van de ziekte van Sjörgen?
vermoeidheid, gewrichtspijn, spierpijn, algehele malaise, wat gepaard gaat met een verminderde transpiratie en droge slijmvliezen zonder aantasting van de hoeveelheid darmsappen.
Betrokkenheid van de longen, nieren, huid en zenuwen is ook mogelijk
Wat is een belangrijke complicatie van het syndroom van Sjörgen?
Bij een actieve ziekte is er een verhoogd risico op lymfoom, specifiek malt (mucosa associated lymfoïd tissue) lymfoom
wat is het cracker sign?
Het moeten drinken bij het eten
Wat zijn de symptomen van het syndroom van Sjögren?
Altijd: dagelijkse hinderlijke last van ogen en/of mond; branderig/zandkorrel gevoel, rode of vermoeide ogen, last van rook, tocht, lenzen en tv kijken en een droge mond en moeite bij eten zonder drinken (cracker sign)
- hiernaast vaak (>50%) algemene verschijnselen, zoals; gewrichtspijn/-ontsteking (vluchtig, symmetrisch, niet erosief), spierpijn, vermoeidheid en algehele malaise
- bij 25-50% polyneuropathie, leukopenie, fenomeen van Raynaud en vasculitis
- bij 5-25% een non-Hodgkin lymfoom (grootste complicatie), antifosfolipidensyndroom, schildklierziekte, carpaal tunnelsyndroom
Hoe kan het dat sommige patiënten met het syndroom van Sjörgen juist tranende ogen hebben?
Door aantasting van de klieren van Meiboom. Hierdoor plakken de tranen niet meer en lopen ze dus direct uit het oog
Hoe is de pathogenese van het syndroom van Sjögren?
Verminderde functie van traan- en speekselklieren (in eerste instantie niet veroorzaakt door destructie –> ontstaan van ontstekingen in de klieren hierdoor verlittekening en destructie klieren
- hierdoor heeft 1/3 vergrootte speekselklieren waarvan 1/2 enkelzijdig vergroot is
Welke symptomen passen bij een actieve ziekte van het syndroom van Sjörgen?
- leukocytoclastische vasculitis
- laag complement
- cryoglobulinen
- heel hoog IgG in het bloed
Hoe is de diagnostiek van het syndroom van Sjögren?
Aan de hand van de ACR-EULAR 2017 criteria.
Bij een score van 4 of hoger wordt de diagnose syndroom van Sjörgen gegeven.
Er moet altijd sprake zijn van sicca klachten. Daarnaast moet er ook een positief lipbiopt zijn of aanwezigheid van anti-SS-A antistoffen
Waaruit bestaat de lokale behandeling van het syndroom van Sjörgen?
Behandeling vindt plaats op basis van de aanwezige klachten
- substitutie van vocht (kunsttranen, kunstspeeksel, bestaat voornamelijk uit water en daarom minder effect)
- stimulatie exocriene klieren met M3R-agonisten (muscarine-3 receptor agonisten, alleen niet bij volledig verlittekende speekselklieren, bijv. pilocarpine (is een bijwerking want werkt eigenlijk tegen glaucoom)) (kan wel als bijwerking overmatig transpireren en pupilvernauwing geven)
- behandeling van opgetreden complicaties (o.a. orale candidiasis)
Waaruit bestaat de systemische behandeling van het syndroom van Sjörgen?
Behandeling vindt plaats op basis van de aanwezige klachten
- Hydroxychloroquine –> bijvoorbeeld plaquenil (wordt veel gebruikt bij auto-immuunziekten)
- Corticosteroiden
- Corticosteroidsparende middelen
- nieuwere middelen: specifiek gericht op het remmen van B-cellen (rituximab, abatacept, belimumab) –> werkt een klein beetje, maar niet fantastisch omdat het niet de plasmacellen aanpakt (die leven heel erg lang en blijven pathogene stamcellen maken)
Welk bloedbeeld zie je vaak bij patiënten met SLE?
Een normaal CRP in combinatie met een verhoogde BSE (bezinking)
Wat is systemische lupus erythematodes (SLE)?
Gegeneraliseerde auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door aanwezigheid van antinucleaire antistoffen (ANA) (ingangscriterium) die binden aan weefsel en immuuncomplexen (IgG en complement) maken, ook speelt er Uv-gevoeligheid
Wat is de epidemiologie van SLE?
- voornamelijk bij jongere vrouwen, 85% is <55 jaar
- piekincidentie tussen 21/30 jaar
- vaak resolutie van de ziekte na de menopauze
- 10x vaker bij vrouwen dan mannen
- vaker bij niet-Kaukasische personen dan bij Kaukasische personen
Wat is de relatie tussen ANA en ENA met SLE?
ANA (antinucleaire antilichamen) zijn bij de meeste mensen met SLE positief en een negatieve ANA sluit in principe SLE uit (minimaal 1:80)
–> wel heeft 5-20% van de gezonde bevolking ANA-antistoffen en dus wordt het ter screening niet gedaan maar alleen bij verdenking op ziekte waarbij deze antistoffen een rol kunnen spelen
ENA (extractable nuclear antigens) zijn om naar bepaalde patronen te kijken en te kunnen differentiëren tussen SLE en andere diagnosen
Welke antistoffen zijn het meest specifiek voor SLE?
anti-DNA en anti-SM
Wat is de pathofysiologie van SLE?
Ontstaan is een multifactorieel proces, belangrijke kenmerken die de kans erop bepalen zijn genetica en omgevingsfactoren
Er is een afwijking in de innate immuunrespons, afwijking in de lymfocytenfunctie (B-cellen), of een verminderde klaring van immuuncomplexen en apoptotische cellen
-> hierdoor ontstaan sterke immuuncomplexen tegen verschillende organen en bloedcellen. De immuuncomplexen activeren het complement systeem, waardoor complement factoren worden verlaagd. geactiveerd complement zorgt voor activatie van neutrofiele granulocyten die leiden tot weefselschade
Wat zijn de symptomen van SLE?
- vermoeidheid
- fenomeen van Raynaud
- non-erosieve artritis
- verschillende huidafwijkingen (bijv. vlinderexantheem)
- diffuse alopecia
- pericarditis en myocarditis
- pleuritis, pneumonitis, pulmonale hypertensie
- glomerulonefritis
- neuropsychiatrische problemen (psychose, epilepsie)
- cytopenie
- trombose
- orale ulcera
- angio-oedeem
- lymfadenopathie
- droge mond-ogen (syndroom van Sjögren)
Wat is Lupus nefritis
- klinisch beeld
- klassen
- behandeling?
Een belangrijke vorm van SLE, te zien in een nierbiopt door full house aankleuring (bij immunofluorescentie oplichting van antistoffen IgG, IgM, IgA en complementfactoren C3 en C1q)
- 5 klassen bekend; leiden in verschillende snelheden tot nierfunctieverlies
- heeft invloed op welke soort behandeling gegeven kan worden
- behandeling: mycofenolaat mofetil (MMF) of cyclofosfamide, als 2e stap switchen naar het andere middel en evt. calcineurine inhibitoren (tracolimus, voclosporine), rituximab of bemilumab
Hoe is de behandeling van SLE?
Chronische ziekte die niet genezen kan worden –> per patiënt bepaald hoe en wat behandeld wordt en vooral de voordelen van de medicijnen afwegen tegen de mogelijke bijwerkingen
Symptomatische behandeling:
- corticosteroïden of NSAID’s (COX2-remmers)
- DMARD’s: hydroxychlorquine (aan iedere patiënt gegeven om relapses te voorkomen, HCQ), azathioprine, mycofenolaat mofetil, cyclofosfamide (chemo, voor ernstige vorm), methotrexaat
- Belimumbam: monoklonaal antilichaam tegen BlyS (groeifactor voor B-cellen) waar bij SLE een toename van is
Hoe is de prognose van SLE?
Levensverwachting is bij een goede behandeling relatief goed
–> Echter: als er een hogere ziekteactiviteit is of de longen en/of nieren betrokken zijn kan de levensverwachting sterk dalen
- Verhoogd risco hart en vaatziekten
- 5-jaars overleving met behandeling is >90% en mortaliteit binnen 5 jaar wordt voornamelijk veroorzaakt door orgaan falen, 5x verhoogde mortaliteit t.o.v. algemene populatie
