week 1 Flashcards
op welke 3 dingen richt de maatschappelijke verantwoordelijkheid zich?
- gezondheidsbevorderaar: inzetten voor preventie
- patiënt ondersteuner: inzetten voor participatie
- kwaliteitsverbeteraar: inzetten voor veilige, doelmatige, toegankelijke en duurzame zorg
welke dingen staan centraal bij volksgezondheid?
- populatiebenadering ipv individuele patient
- interactie tussen de mens en zijn fysieke en sociale omgeving
- maatschappelijk oorzaken en gevolgen van ziekte
- preventie van ziekten
- inrichting van het zorgstelsel
- sociale geneeskunde
naar welke parameters wordt er gekeken bij populatiebenadering?
- hoe staat het met de volksgezondheid? wat zijn belangrijke gevaren/deelproblemen en welke determinanten spelen hierbij een rol?
- diagnostiek: hoe gezond of ziek is de populatie
- preventie en therapie: wat kan er aan gedaan worden?
- toekomst: hoe worden keuzes in het gezondheidsbeleid gemaakt? wat is de rol van artsen hierin?
in welke categorieën wordt de ziektelast in Nederland ingedeeld?
- gedrag
- persoonsgebonden factoren
- vermijdbare factoren
- milieufactoren
wat is de ziektelast (%) van verschillende factoren?
- roken
- ongezonde voeding
- weinig beweging
- alcohol gebruik
- hoge bloeddruk
- hoge bloedsuikerspiegel
- overgewicht
- cholesterol
- lage botdichtheid
- stoffen/omgeving
- psychische belasting
- fysieke belasting
- roken = 9,4%
- ongezonde voeding = 8,1%
- weinig beweging = 2,3%
- alcohol gebruik = 1,5%
- hoge bloeddruk = 6,7%
- hoge bloedsuikerspiegel = 6,6%
- overgewicht = 3,7%
- cholesterol = 0,9%
- lage botdichtheid = 0,7%
- stoffen/omgeving = 3,0%
- psychische belasting = 0,9%
- fysieke belasting = 0,7%
welke parameters kun je gebruiken om de volksgezondheid in kaart te brengen?
- ziekte en aandoeningen
- sterfte en doodsoorzaken
- functioneren en kwaliteit van leven
hoe wordt de maat genoemd waarin volksgezondheid gemeten wordt genoemd? en waarin wordt deze uitgedrukt?
- samengestelde volksgezondheid maat
- uitgedrukt in disability adjusted life years (DALY’s)
wat betekenen de begrippen incidentie en prevalentie?
- incidentie = aantal nieuwe gevallen van een ziekte per tijdseenheid per aantal inwoners
- prevalentie = aantal gevallen per duizend of honderdduizend op een specifiek moment in de bevolking
welke 5 ziektes hebben de hoogste incidentie en welke de hoogste prevalentie?
incidentie:
1. bovenste luchtweginfecties
2. maagdarminfecties
3. onderste luchtweginfecties
4. letsel door ongevallen
5. influenza
prevalentie:
1. nek- en rugklachten
2. artrose
3. angststoornissen
4. diabetes mellitus
5. visusstoornissen
op welke manieren worden gegevens over volksgezondheid verzamelt?
- epidemiologisch onderzoek
- registraties
- enquêtes
- bevolkings- en doodsoorzaken register
waaruit bestaat de DALY en hoe bereken je deze?
bestaat uit:
- years of life lost (YLL) = verloren levensjaren door sterfte
- years lived with disability = verloren gezonde levensjaren door beperkingen en handicaps
formule:
DALYs = YLD + YLL
wat is het ICF-model?
geeft de gezondheidstoestand weer op basis van:
- functionele stoornissen
- persoonlijke beperkingen
- sociale problemen
wat betekend antropoceen en wat de oorzaken hiervan?
het tijdperk waarin het aardse klimaat en de atmosfeer de gevolgen ondervinden van menselijke activiteit
oorzaken
- landbouwrevolutie
- industriële revolutie
- ‘the great acceleration’: na de tweede wereldoorlog is door toegenomen vraag en de grotere wereldbevolking de vraag naar grondstoffen gestegen
wat onderzoekt planetary health?
- wat de impact van de door de mens veroorzaakte veranderingen in de natuurlijke systemen op aarde op is op de gezondheid
wat zijn directe gevolgen van klimaatverandering op de gezondheid?
hitte:
- toegenomen temperatuur en daardoor meer, langere en sterkere hittegolven
- meer dehydratie, hitteberoerten, exacerbaties van HVZ en respiratoire ziekten
- met name in de steden omdat de hitte hier langer blijft hangen: hitte eilanden
- risicogroepen voor hitte zijn kinderen, ouderen en armen, waardoor bevolkingsongelijkheid toeneemt
extreem weer:
- bijvoorbeeld overstromingen, stormen, bosbranden
- directe doden en gewonden
- gezondheidsschade: vervuild water, besmetting en verspreiding van ziektes, schade aan infrastructuur en daardoor onbereikbare gezondheidszorg
luchtvervuiling:
- het verbranden van fossiele brandstoffen en de bosbranden zorgen onder andere voor meer fijnstof. bij hogere temperatuur zal er ook ozon vormen
- toename in exacerbaties van respiratoire aandoeningen en HVZ
- toename van pollen allergeniciteit en nieuwe allergenen: er is een langer pollenseizoen met verhoogde pollenproductie, waardoor meer astma
infectieziekten:
- toegenomen verspreiding door overstroming, verandering van neerslag en temperatuurstijging
- door de klimaatverandering kunnen vectoren zoals de malariamug, teek en zika-virus zich verder verspreiden
wat zijn indirecte gevolgen van klimaatverandering op de gezondheid?
- voedselonzekerheid: door oogsten die in gevaar komen
- mentale gezondheid: gevaarlijk weer en daarmee gepaard gaande bedreigingen
- migratie, ontheemding en maatschappelijke onrust
wat zijn planetary bounderies en welke zijn er?
= de grenzen die de planeet heeft waarbinnen men de gezondheid van zichzelf, de toekomstige generaties en de planeet kunnen waarborgen
- klimaatverandering
- chemische vervuiling (noval entities, zoals plastic in de natuur)
- uitputting van de ozonlaag
- verzuring van oceanen
- stikstof- en fosforcyclus
- zoetwatergebruik
- verandering in landgebruik
- verlies in biodiversiteit
wat betekenen de begrippen adaptatie, mitigatie en co-benefits?
- adaptatie = verminderen van de kwetsbaarheid van klimaatverandering, bijvoorbeeld door het voorbereiden op mogelijke gezondheidscrisen
- mitigatie = het voorkomen van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen
- co-benefits = mogelijkheden om de uitstoot van CO2 te verlagen hebben voor ook positieve bijeffecten op de volksgezondheid: van gezondheidsparadox (klimaatverandering) naar gezondheidskans
wat zijn de vijf thema’s in de green deal duurzame zorg?
- actievere inzet op gezondheidsbevordering
- vergroten van de kennis en bewustwording, duurzaamheid in de curricula van zorgonderwijs en de richtlijnen
- verlagen van de CO2-uitstoot, met als doel 30% CO2-reductie in 2026 en klimaatneutraal in 2050 voor vastgoed en vervoer
- verminderen van primair grondstoffengebruik, met als doel 25% minder restafval in 2026 en maximaal circulaire zorg in 2050
- terugbrengen van de milieubelasting voor medicatie
wat is de medische milieukunde?
- een specialisme wat zich bezighoudt met de invloed van de omgeving op de gezondheid van de mens
houdt zich bezig met:
- beschermen en bevorderen van gezondheid
- beperken van risico’s
- stimuleren van positieve factoren
wat zijn de drie pijlers waar medische milieukunde zich me bezig houdt?
- luchtverontreiniging
- geluid
- binnenmilieu
wat is fijnstof en wat is hierbij van belang?
- alle inadembare deeltjes in de lucht, zoals pollen, zeezout, bodemstof en roet
- de grote van de deeltjes (particulate matter, PM) en de hoeveelheid zijn van belang
- hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze in de longen of zelfs bloedbaan terechtkomen en hoe schadelijker het is
wat zijn stikstofoxiden?
- gassen die vrijkomen bij alle verbrandingsprocessen
wat zijn de gezondheidseffecten van luchtverontreiniging?
- inflammatie in de slijmvliezen van de luchtwegen en longen, er treedt afname van de longfunctie op en dit draagt bij aan de ontwikkeling van COPD en astma
- oxidatieve stress geeft schade aan longweefsel, hart- en vaatstelsel en aan andere organen