Wat is gezondheid? Flashcards
algemene evolutie gezondheid
vroeger:
gezondheid = afwezigheid van ziekte
- minder zorgen
- ziek/drager zijn zonder het te weten
-> technologische vooruitgang:
meer testen = meer dingen die mis kunnen zijn = moeilijker om gezond te zijn
nu:
gezondheid = volledig perfect zijn
- meer zorgen = mensen laten zich volop screenen
- ziek/drager zijn met het te weten
medische methode voor hypocrates
= openbaar vragen voor oplossing
= vertrouwelijk
= veel oplossingen ≈ probleem googlen
≈ trail & error
-> hypocrates richt eerste medische school op
- bijhouden van de succesvolle resulaten van trail & error
- doorgeven van kennis
- oorzaak zoeken van ziekte & oplossing
cultuur start geneeskunde
3-6 e eeuw
= griekse samenleving: Athene
1) nieuwe manier van leven: polis = stad
2) nieuwe manier van denken: logos = rationeel spreken
- discussiëren in agora
vb: socrates = alles in vraagstellen = filosofische twijfel-> gifbeker
+ opkomst democratie
= artistoteles
-> enkel rijke, vrije burgers
niet: vreemden, werklieden, vrouwen, armen & slaven
-> vrijheid 1 groep = ondedrukking andere
-> mensen zijn van nature uit slaaf
= primordiale status
logos & de kunde van gezen
logos & geneeskunde
- vanuit rationele denken wereld proberen te berijpen
- zoeken naar ordening = de KOSMOS van CHAOS naar structuur brengen
= zoekken van wetmatigheden NOMOI in de natuur PHUSIS
-> filosofiei = origine medische theorieën
-> natuurfilosofen = de humorale leer
verschil pre/socrati
- presocratie
- ionische & milzische natuurfilosofen
- ziekte = door god & natuur -> genezen = magie - hippocrates
- wetmatigheden in kosmos doortrekken naar lichaam
- verbdinging micro-kosmos (mens) & macro-kosmos
- humorale leer
- redeneren voor handelen ≈ trail & error
- kennis verzamelen door observatie
wetmatigheden in de kosmos
- Anaximenes van Milete = alles uit lucht & afgeleiden daarvan
- Herakleitos van Efeze = alles uit vuur
- Empedocles van Agrigentum = elementen leer
-> alles bestaat uit 4 oerelementen
aarde: koud & droog
water: koud & vochtig
vuur: warm & droog
lucht: warm & vochtig
-> strijd liefde & haat = vormen & vergaan van bindingen
= basis idee tot 11e eeuw
de humorale leer
polybios
-> corpus Hippocraticum
= evenwicht van humorale sappen = humor
- bloed
- slijm
- gele gal
- zwarte gal
door: eten -> spijsvertering -> bezinksels = sappen
-> verkeerde verwerking of uitlating = onevenwicht = ziekte
= kunstmatig sappen uitlaten vb: aderlatingen
fysiologisch pluralisme
-> linken van humor/temprament/oerelement = fysiologisch pluralisme
- zwarte gal = melancholisch = aarde
- gele gal = cholerisch = vuur
- bloed = sanguinisch = lucht
- slijm = flegmatisch = water
+ atmoferische & geologische omstandigheden
arts = kennis lichaam, meteorolgisch & geologisch
–> artsen hebben voor de eerste keer instrumenatrium
belang diagnose humorale leer
weinig geloofwaardigheid in geneeskunde
-> als je de ziekte kon voorspellen = diagnose
dan geloven de mensen u
= meer geloofwaardig
na hippocrates
- alexandrijnse school = formele structuur voor medisch denken
+ strijd tussen diverse geneeskunde - meer anatomische kennis
- meer medische instrucmenten
- hellenistische geneeskunde
- wijnpers van herophilos = studie van hersenen, harfunctie, longen, zenuwen, …
triumviraat antieke wijsbegeerte
1) socrates
- lastige vragen & filosofische twijfel + gifbeker
- anarchist = geen beginselen als waarheid aannemen
2) plato
- allorgie van de grot
3) artistoteles
- leerling van plato
Plato
1) allegorie van de grot
- vormen wereld
– de vormen waaraan we aan denken = DE boom, DE stoel, …
– onveranderlijk & eeuwig
- onze wereld = projectie van de vormen wereld
-> onze ziel komt van de vormenwereld -> lichaam = gevangenis v/d ziel
+ geen echte kennis maar een herinnering van de ziel
2) politiek
filosofen staan het dichts tegen de waarheid
-> beslissen over maatschappij ≠ democratisch
-> een groot deel uitgesloten want geen goede kennis van de wereld
3) geneeskunde = logisch redeneren over bouw lichaam
- alles in evenwicht
- alles heeft een bepaalde reden
1) humorale leer
2) gezondheid ziel ≈ gezondheid lichaam
3) holte in buik (maag) = voorraad van voedsel
4) vlees rond beenderen = bescherming ziel
5) weinig vlees rond hoofd = goed & kort > lang & slecht
-> er mag niet teveel kennis verloren gaan
6) arts moet patiënt in een juiste richting sturen: als je het juiste weet zal je altijd juist handelen
fundamentele vraag plato
- wie regeert er het beste?
de populisten?
de besten?
de slimsten? - wie bepaalt wie er regeert?
aristoteles
= bijna alle wetenschappelijke takken
- emprisch & systhematisch:
= verzamelen van zintuigelijke kennis -> theorie
metafysisch = de totaliteit is in beweging
1. alles in beweging door de onbewogen beweger = volmaatke vorm
2. onbewogen beweger laat materie achter
3. materie met materie-vorm & potentie-actualiteit
4. onbewogen beweger geeft beweging aan materie
5. zo dicht mogelijk bij onbewogen beweger komen = contemplatieve/aanschouwende beweging
2) staat
polis = enige goede plaats voor leven
mens = toppunt van natuur
- iedereen heeft een doel, einddoel = deugdzaam leven
- mensen zijn alleen niet goed genoeg
hierarchie= kosmos & planten -> polis & dieren -> mensen
aristoteles over menselijk lichaam
telologie = vanuit voorkomen in natuur doelmatigheden verklaren
planten = vegatieve ziel
dieren + sensiteive ziel
mensen + rationele ziel
embryo = geboren hoeveelheid warmte
-> energie door eten stoven = warmte verbruiken
-> leven = afkoelingsprocess
dood = wartme opgebruikt
man: eten stoven met genoeg warmte
-> rest product = vruchtbaar zaad
vrouw = misvormde man
eten stover met te weinig energie = onvolledige verwerking
-> rest product = onvruchtbaar mensturatie vucht
claudius galenus
= romeinen
- opleiding in alexandrijse school
- genezing gladiatoren = mogelijkheid tot experimenteren
-> “beste arts is een filosoof”
-> lijfarts Marcus Aurelius
= algemene trend: snellere evolutie geneeskunde tijdens oorlog
- geen rechten patiënt = mogelijk heid tot experimenteren
- veel patiënten
-> verfijning van humorale leer & verzameling medische kennis
= gelenische gempramenten leer
-> alles heeft 2 primaire kaliteiten
