W3 Flashcards
Farmakokinetyka to:
dziedzina farmakologii opisująca zmiany stężenia leku lub jego metabolitów w ustroju w czasie.
Lek czyli ksenobiotyk to znaczy:
substancja niebędąca naturalnym składnikiem żywego organizmu
(występuje w organizmie, który ani jej nie produkuje ani nie jest przyjmowana z pożywieniem)
Losy leków w organizmie:
-Uwalnianie z postaci leku
-Wchłanianie
-Dystrybucja
-Metabolizm
-Wydalanie
Uwolnienie leku
to przejście leku do roztworu, do postaci rozpuszczonej w wodzie
OBJĘTOŚĆ
DYSTRYBUCJI
objętość wody organizmu, do której dociera dany lek - w odniesieniu do leków rozpuszczalnych w wodzie
Objętość wody całkowitej w organizmie człowieka wynosi u mężczyzn i kobiet (%)
M - 61%
K - 51%
4,5 % masy ciała (3-5 l) stanowi
ok. 23 % masy ciała (10-20 l)
ok. 34 % masy ciała (25-30 l)
krew
płyn zew. kom.
płyn wew. kom.
jeżeli objętość dystrybucji leku wynosi: x L to lek rozmieszcza się
X 1= 5 L
X 2= 10 - 20 L
X 3= 25- 30 L
X 4= 40 L
X 5= przekracza 100% masy ciała
X1 = we krwi
X2= w płynie zewnątrzkomórkowym + krew
X3= w płynie wewnątrzkomórkowym
X4= we wszystkich płynach ustroju
X5 = lek wiąże się silnie z tkankami, gromadzi się w określonym głębokim kompartmencie
objętość dystrybucji
jest współczynnikiem proporcjonalności między niemożliwą do określenia ilością leku (A) w organizmie w danym czasie a możliwym do określenia stężeniem (C) tego leku we krwi, w kompartmencie, z którego pobieramy próbki do badań
Vd= A/C ilość/stężenie
współczynnik dystrybucji delta
delta = Vd : masa ciała
z tego wynika, że
Vd= delta x masa ciała
Jeżli delta jest > 1 to lek:
silnie wiąże się z białkiem, tkanką
0,5 g leku podano i.v. pacjentowi o masie ok. 80 kg. Stężenie początkowe w surowicy krwi wynosiło 10mg/litr:
Gdzie gromadzi się lek?
Objętość dystrybucji = dawka : stężenie = 500 mg : 10 mg/l = 50 litrów
(ok. 60 % masy ciała) => gromadzi się we wszystkich płynach ustroju
Eliminacja leków to następujące dwa procesy:
biotransformacja i wydalanie
Stała szybkość eliminacji:
odsetek (%) o ile w jednostce czasu zmniejsza się stężenie leku we krwi (osoczu)
np. 15% / 1 h = 0,15 / 1h
Metabolizm leków= biotransformacja
-wszystkie przemiany biochemiczne, którym ulega lek w żywym organizmie przy udziale układów enzymatycznych zawartych w wątrobie, przewodzie pokarmowym, płucach, nerkach, w obrębie skóry i innych tkankach
- zdolność organizmu do przekształcania związków lipofilnych w hydrofilne !!!
Metabolizm leków wg Williamsa (slajd 23 wykład 3)
slajd 23 wykład 3
Typy biotransformacji:
1) Lek aktywny →metabolit nieaktywny
2) Lek nieaktywny (PROLEK) →metabolit aktywny
3)Lek aktywny →metabolit aktywny
4) Lek aktywny →metabolit toksyczny, np.paracetamol
Przykłady do każdego (slajd 24 wykład 3)
Prolek = prekursor leku = lek prekursorowy
To?
Kiedy się go wykorzystuje?
Substancja nieczynna, która w wyniku procesów enzymatycznych lub nieenzymatycznych w organizmie zostaje przekształcona w postać czynną
proleki wykorzystuje się w przypadku:
*związków czynnych obdarzonych nieprzyjemnym smakiem,
*niezadowalającej rozpuszczalności w wodzie przy konieczności parenteralnego podawania leku,
*małej biodostępności przy stosowaniu doustnymi
*dużego efektu pierwszego przejścia,
*krótkiego czasu działania,
*niedostatecznej dystrybucji do narządu docelowego,
*niezadowalającej selektywności działania albo dużej toksyczności,
Metabolizm paracetamolu:
47, 5 % w nietoksyczny glukuronid
47, 5 % w nietoksyczny siarczan
Zostaje 5%, które przekształca się w toksyczny N-acetylobenzimipochinon => śmierć kom. wątrobowej
Reakcje (fazy) biotransformacji:
1.Reakcje I fazy –przygotowanie metabolizmu
2. Reakcje II fazy -wtórne do przekształcenia leku w procesach I fazy
Reakcje I fazy biotransformacji (tworzenie grup polarnych w cząsteczce)
-utlenianie (hydroksylacja, oksydacja, dezalkilacja, oksydatywna dezaminacja, dehalogenacja)
-redukcja
-hydroliza
reakcje zależne od układu enzymów cyt. P-450
Reakcje II fazy biotransformacji =>
II faza metabolizmu obejmuje reakcje:
konjugacji, (=sprzęganie, acetylacja, alkilacja), tzn. cząsteczki są łączone z endogennymi związkami:
kwas glikuronowy,
*kwas siarkowy,
*kwas glutaminowy,
*glutation,
*z grupami acetylowymi,
*z glukozą,
*z aminokwasami, np. glicyną,
*z grupą metylową
W tych reakcjach uczestniczą:
1) glukurotransferazadwufosforanowa urydyny = (urydylo-difosfo-glukuronylotransferaza (UDPG-T)=transferaza glukuronowa,
2)S-transferaza glutationu,
3) N-acetylotransferaza,
4) sulfotransferaza i inne.
W reakcjach drugiej fazy powstaje zawsze związek:
nieaktywny farmakologicznie przygotowany do wydalenia go z organizmu
Cząsteczki leku mogą współzawodniczyć o to samo miejsce wiążące tego samego enzymu
Jeżeli w organizmie w tym samym czasie znajduje się kilka leków metabolizowanych przez ten sam izoenzym to może nastąpić
Przedłużenie działania leku –inhibitor enzymatyczny (cymetydyna, chloramfenikol, izoniazyd)
Skrócenie działania leku –induktor enzymatyczny (fenobarbital, rifampicyna)
Co ma wpływ na biotransformację?
wiek
płeć
choroby wątroby
alkohol
czynniki środowiskowe i genetyczne
Dieta wysokobiałkowa i niskowęglowodanowa –nasilenie metabolizmu leków
Przy jakościowym i ilościowym niedoborze białek – zwiększenie toksyczności leków
Dieta bogatobiałkowa:
Jakie głównie dostarcza aminokwasy?
Co dzięki nim powstaje?
Dostarcza dużo aminokwasów (histydyna, tyrozyna, tryptofan), z których dzięki dekarboksylazom bakterii powstają aminy biogenne
Nadmiar amin biogennych może spowodować zatrucie
Tyramina zawarta jest w następujących pokarmach:
sery
alkohole zwłaszcza (wina chianti)
piwo
ryby
niektóre owoce i warzywa
inne
Tabela (slajd 38 wykład 3)
Zahamowanie dezaminacji tyraminy obecnej w niektórych pokarmach poddanych fermentacji ( m.in.sery, wina chianti, piwo) :
czym zahamowane i jaki jest tego skutek??
wywołane przez stosowanie inhibitorów MAO
może spowodować kumulację tyraminy=przełom nadciśnieniowy
zespół tyraminowy = zespół serotoninowy= „efekt serowy”
OBJAWY:
gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi, kołatania serca, pobudzenie psychoruchowe,
bóle głowy,
nudności,
wymioty
przełom nadciśnieniowy i udar krwotoczny mózgu
Leki hamujące metabolizm tyraminy:
–inhibitory monoaminooksydazy–np. fenelzyna, trancylpromina, moklobemid
–chemioterapeutyk –furazolidon
–leki przeciwgruźlicze–izoniazyd
Tabela slajd 40 wykład 3
Alkohol i tytoń
Jak wpływają na metabolizm
*jednorazowe spożycie dużej ilości alkoholu powoduje hamowanie
a
*przewlekłe nadużywanie alkoholu–indukcję aktywności enzymów metabolizujących leki (E1)
u palaczy tytoniu –biotransformacja leków jest szybsza
