VO.1 - Het slecht-nieuws-gesprek Flashcards
Wat is een heel belangrijk recht bij prenatale screening?
Zelfbeschikkingsrecht waarbij het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere vrouw prevaleert en het ongeboren kind heeft in deze een ondergeschikt belang
wat is een belangrijk uitgangspunt bij screening en BVO?
Opting in: expliciet kiezen om mee te doen en men maakt dus bewust en vrijwillig de keuze om mee te doen
stel er wordt een afwijking gevonden bij prenatale screening. Is de vrouw dan verplicht mee te werken aan vervolg onderzoek in het kader van de gezondheid van het kind?
Nee de vrouw is sowieso niet verplicht om vervolgonderzoek te laten uitvoeren
Welke twee begrippen zijn heel belangrijk bij prenatale screening e diagnostiek?
- adequate counseling
- geïnformeerde keuze
wat is het belangrijkste uitgangspunt bij prenatale screening en diagnostiek?
bet zelfbeschikkingsrecht van de moeder
hoe noemen we de 13 en 20 weken screening?
13: ETSEO
20: TTSEO
zin er kosten verbonden aan prenatale screening of diagnostiek?
Neee prenatale screeningsonderzoeken worden volledig vergoed uit de rijksbegroting. Voor de zwangere vrouw zijn er dus geen kosten aan verbonden. De (diagnostische) vervolgonderzoeken worden vergoed uit de basis-ziektenkostenverzekering.
voor welke NIPT versies kan de vrouw kiezen?
Met of zonder nevenbevindingen
De NIPT zónder nevenbevindingen screent op trisomie 21, 18 en 13.
De NIPT mét nevenbevindingen screent op trisomie 21, 18 en 13, op andere autosomale trisomieën (alle andere autosomen) én op structurele chromosoomafwijkingen (deleties en duplicaties).
Waarop screent de NIPT niet?
afwijkingen van de geslachtschromosomen
Hoeveel vrouwen doen de NIPT wel?
wel: 40% –> 80% hiervan met nevenbevindingen
wat is het vervolg als er bij de NIPT afwijkingen worden gezien?
Indicatie voor vervolgonderzoek middels een
- amniocentese
- chorionvillusbiopsie
wat is het risico op een miskraam bij de invasieve diagnostiek methodes?
- amniocentese: 0,1%
- chorionvillusbiopsie: 0,2%
wat moet er altijd gebeuren voor een NIPT?
een counselinggesprek dient plaats te vinden door een gecertificeerd counselor prenatale screening op een apart spreekuur.
DUS een verloskundige kan niet zomaar een NIPT inplannen
Op welk materiaal test de NIPT?
De NIPT kwantificeert niet-celgebonden DNA-fragmenten in moederlijk bloed. Zo’n 7% van de DNA-fragmenten zijn afkomstig uit de placenta, de rest is van maternale oorsprong.
–> van cytotrofoblast (specifieke cellen van de placenta) en
DUS NIET op foetaal DNA
wat zijn de nevenbevindingen van de NIPT?
De nevenbevindingen bestaan uit
- autosomale trisomieen
- structurele chromosoomafwijkingen mogelijk passend bij structurele chromosoomafwijkingen bij de foetus (deleties, duplicaties)
- Tot de placenta beperkte afwijkingen (CPM, oftewel placentair mozaïek)
- Structurele chromosoomafwijkingen bij de zwangere zelf (deleties, duplicaties)
- Complexe chromosoomafwijkingen, passend bij sommige maternale maligniteiten (zoals M. Hodgkin)
Het betreft fragmenten DNA groter dan 15 – 20 MB (megabasen).
GEEN:
- genmutaties
waarom gebruiken we het woord nevenbevindingen?
De WBO vergunning is aanvankelijk afgegeven voor screening op trisomie 21, later is hier trisomie 13 en 18 aan toegevoegd.
De NIPT is echter een test die het hele genoom (‘alle chromosomen’) test. De chromosoomafwijkingen anders dan trisomie 21, 13 en 18 zijn derhalve afwijkingen die anders zijn dan die waar de vergunning is afgegeven en worden daarom ‘nevenbevindingen’ genoemd.
in wat voor gevallen kan een NIPT de uitslag van een afwijking geven waarbij in werkelijkheid de foetus deze afwijking niet heeft?
De reden hiervan is dat er sprake kan zijn van een placentair mozaïek, een zogenaamd confined placental mosaicism. Dit verschijnsel komt vooral voor bij de zogenaamde zeldzame autosomale trisomieën. Een deel van het zwangerschapsproduct kan dan afwijkend zijn
Kan door 2 dingen komen:
- Meiotische oorzaak: De belangrijkste oorzaak van trisomieën in zwangerschappen betreft een ‘meiotische segregatiefout’ bij de vorming van kiemcellen.
Dit kan vooral optreden bij de vorming van eicellen. De kans dat dit gebeurt neemt toe met de leeftijd van een vrouw. Deze segregatiefout kan leiden tot diploïde eicellen. Bevruchting van deze eicellen door een haploide spermacel kan leiden tot een trisomie.
Dit kan ook deels gerepareerd worden Bij de volgende celdelingen kan namelijk één van de extra chromosomen door de cel uitgestoten worden. Er ontstaan dan verschillende cellijnen in de conceptus (=voorstadium van de placenta en het embryo). Bij een doorgaande zwangerschap kunnen dan in weefsels verschillende chromosoompatronen voorkomen. Er kan dan bijvoorbeeld sprake zijn van cellen met een afwijkend chromosoompatroon in de placenta, terwijl dat afwijkende chromosoompatroon niet aanwezig is in de foetus. Dit fenomeen noemen we een ‘trisomic rescue’. - Mitotische oorzaak: De meest voorkomende oorzaak is een zg. ‘postzygotische mitotische non-disjunctie’ in zich delende placentaire of embryonale cellen. Hierdoor kunnen in een in origine diploïd embryo en/of placenta cellijnen ontstaan met een trisomie van een bepaald chromosoom. Het is dus goed mogelijk dat een foetus géén trisomie heeft, terwijl een deel van de cellen in placenta dat wel heeft. Ook kan fout in een mitotische deling leiden tot structurele chromosoomafwijkingen (deleties en duplicaties).
wat kan het gevolg zijn van een trisomic rascue?
Het kan dan zijn dat twee moederlijke of vaderlijke chromosomen over blijven. Dit fenomeen heet een Uniparentale Disomie (UPD). Dit kan bij een aantal chromosomen leiden tot specifieke, vaak ernstige aandoeningen bij de foetus. Als voorbeeld kan genoemd worden een UPD15 (Uniparentale Disomie van chromosoom 15).
Hoe groot is de kans dat de NIPT de uitslag van de drie Chr afwijkingen bevestigd?
en wat is de PPV bij de complexe abnormale profielen, structurele afwijkingen foetus, andere ausomale trisomieen?
21: 96%
18: 98%
13: 53%
structurele afwijkingen foetus: 32%
andere ausomale trisomieen: 6%
complexe abnormale profielen: 64%
Een NIPT uitslag ‘zeldzame autosomale trisomie (RAT)’ wordt (veel) minder vaak bevestigd bij de foetus dan een NIPT uitslag ‘trisomie 21’. Wat is hiervoor de verklaring?
De NIPT wordt gedaan vanaf 10 weken zwangerschapsduur bij een vitale zwangerschap. De kans dat een foetus met een zeldzame trisomie nog ‘vitaal’ is na 10 weken is kleiner dan bij een trisomie 21. Een foetus met een zeldzame autosomale trisomie heeft namelijk veel meer afwijkingen en daarom een veel kleinere kans op overleving.
Wordt er bij de NIPT een geslachtsbepaling gedaan? Is de NIPT diagnostisch?
Nee (landen om ons heen soms wel)
Nee, het placentaire genoom komt niet altijd overeen met het foetale genoom, dus per definitie is de NIPT geen diagnostische test en zal invasief vervolgonderzoek moeten plaatsvinden om een diagnose te kunnen stellen.
- Gerichte screening gericht op het foetale geslacht, zonder medische noodzaak is wettelijk verboden in Nederland?
- De testeigenschappen van de NIPT voor geslachtschromosomen zijn aanmerkelijk minder betrouwbaar dan voor trisomie 21, 18 en 13.?
- Het fenotype van de meeste geslachtschromosomale afwijkingen is mild (b.v. het klinefeltersyndroom).?
- Screening op geslachtschromosomen is technisch niet mogelijk met een NIPT?
1: waar
2: waar
3: waar
4: niet waar
Welke van bevindingen kunnen passen bij een NIPT trisomie 15?
wat is de kans dat de foetus een trisomie 15 heeft? waarop berusten In de meeste gevallen de uitslag van de NIPT met een zeldzame autsomale trisomie op ?
wat is het aangewezen onderzoek om vast te stellen of het kind daadwerkelijk een trisomie 15 heeft?
- CPM (confined placental mosaicism).
- Een (mozaïek) foetale trisomie 15 (vaak samengaand met een placentair mozaïek)
3.Een maternaal (laaggradig) mozaïek - Een maternale maligniteit
kans: 6%
Op: Het merendeel van de NIPT uitslagen duidend op zeldzame autosomale trisomieën berust op een confined placental mozaicism (CPM)
Amniocentese (vlokkentest kan niet meer want 15 weken zwanger): Bij een vruchtwaterpunctie wordt DNA van de foetus (m.n. afkomstig van huidcellen) onderzocht door middel van een array
Je hebt geleerd dat zowel de placenta als de foetus ontstaan zijn uit de bevruchte eicel. Stel dat de uitslag van de NIPT afwijkend is, is een vlokkentest dan een geschikt onderzoek om uit te sluiten of een foetus aangedaan is met de chromosoomafwijking die de NIPT vermoedt?
Ja, een vlokkentest is hiervoor geschikt.
Het vlokkenmateriaal bestaat uit cytotrofoblast en een mesenchymale kern. Het genetische materiaal van de mesenchymale kern past bij het genetisch materiaal van de foetus.
Als er sprake is van een Confined Placental Mosaïcism zijn de afwijkende cellen als regel beperkt tot de cytotroblast en niet aanwezig in de mesenchymale kern.
