Uvod u embriologiju - poglavlje 1

Question 1

embrionalno i fetalno razdoblje

Answer 1

• embrionalno - prvih 8 tjedana(2mj), embriogeneza i ogranogeneza
• fetalno - sve do rođenja, nastavak diferencijacije i rasta fetusa

Question 2

teratologija

Answer 2

• proučavanje embriološkog podrijetla i uzroka prirođenih malformacija

Question 3

zona polarizirajuće aktivnosti ZPA

Answer 3

• stražnja strana distalnog ruba osnove uda
• signalno područje -> izlučuje signalnu molekulu sonic hedgehog

Question 4

broj, informacija, regulacija gena

Answer 4

• 35000
• 1gen nije jedan protein nego može biti osnova za puno više bjelančevina
• regulacija ekspresije: za razini transkirpcije, na razini RNA i na razini bjelančevine

Question 5

di su geni

Answer 5

• 8 histonskih bjelančevina + DNA = nukleosom
• nukleosome povezuje vezna DNA
• nukleosom = osnovna jedinica kromatina
  .
• heterokromatin = inaktivni, čvrsto zavijena DNA
• eukromatin = aktivni, odvijena DNA

Question 6

građa gena

Answer 6

• egzoni - dio DNA koji se može prevest u bjelančevine
• introni - dio DNA koji se ne može prevest u bjelančevine
• promotorsko područje - mjesto vezanja RNA polimeraze
• mjesto početka transkirpcije i translacije, mjesto zaustavljanja translacije
• 3” netranslatirano područje -> slijed nukleotida -> stabilizira mRNA, omogućuje njen izlazak iz jezgre i dopušta translaciju

Question 7

pojačivači i utišavači

Answer 7

• regulacijski elementi DNA koji potiču ili koče upotrebu promotora, a time i transkirpciju
• vežu se za transkirpcijski faktor na tranaktivaijsku zonu i tako ga tkiviraju ili inhibiraju
• pojačivači -> potiču transkripciju, mijenjaju kromatin i olakšavaju vezanje RNA polimeraze
• utišavači -> inhibiraju transkirpciju, jedan gen se aktivira drugi utišava

Question 8

ostali primjeri regulatora genske ekspresije

Answer 8

• RNA nastala prepisivanjem DNA u jezgri je preRNA koja treba izrezati introne -> splicing -> omogućuje stanici stvaranje različitih proteina jednim genom(kako se introni miču, egzoni se drugačije slažu) -> na sliceosomima(bjelančevine + snRNA)
• posttranslacijske modifikacije -> npr odcijepljivanje dijela proteina, fosforiliranje itd

Question 9

različiti proteini koji nastaju od istog gena

Answer 9

• splicing izoforme
• splicing varijante
• alternativni splicing oblici

Question 10

indukcija i oblikovanje organa

Answer 10

• indukcija -> jedna grupa stanica ili tkiva određuje sudbinu drugoj -> induktor(stanica koja stvara signal) i ona koja ga prima
• kompetencija -> svojstvo embrionalnih stanica da na induktor reagira diferencijacijom -> tkvio odgovara čimbenikom kompetencije
• potrebna dodatna međudjelovanja tj signalizacija

Question 11

epitelno-mezehimska međudjelovanja

Answer 11

• većina induktivnih međusjelovanja u zametku
• epitelne stanice -> prijanjaju jedna uz drugu -> stvaraju cijev ili slojeve koji oblažu šupljine i prekrivaju površine
• mezehimske stanice -> raspršene u međustaničnoj tvari kao fibrociti
• npr: endoderm primitivnog crijeva + okolni mezenhim => jetra, gušterača, žlijezde probavnog sustava
• npr. površinski ektoderm + mezehim = udovi
• moguće i samo između epitelnih stanica -> leća

Question 12

stanično signaliziranje

Answer 12

• nužno za indukciju i prijenos poruka
• jukstakrino i parakrino

Question 13

parakrini čimbenici

Answer 13

• bjelančevine sintetizirane u jednoj stanici -> difundiraju do okoline drugih i signaliziraju ih
• FGF -> aktiviraju tirozin kinazu -> angiogeneza, razvoj aksona, mezoderma
• proteini hedgehog -> Sonic(udovi, neuralna cijev, primitivno crijevo), Indian, Desert -> receptor Patched protein Smoothened inhibcija
• protein WNT -> receptori frizzled, 15 različitih, svaki različita uloga
• TGFb -> formiranje interstcija, grananje epitelnih pupoljaka, indukcija kosti, smrt stanica, migraijca -> TGF, BMP, MIF

Question 14

parakrino signaliziranje

Answer 14

• aktiviraju ili inhibiraju signalni put
• ligand i receptor(3 domene)
• vezanje liganda za receptor -> promijena konformacija domena -> aktivacija enzima -> kaskada forsforiliranja proteina -> krajnji korak je aktivacija transkirpcijskog faktora

Question 15

jukstakrino signaliziranje

Answer 15

1. protein na stan pov jedne stanice veže se na recpeotr na stan pov druge stanice -> signalni put NOTCH -> veže se za recpeotr čija citoplazmatska domena se odvaja i veže i aktivira transkirpcijski faktor
2. stanica izlučuje ligand u međustaničnu tvar -> taj ligand veže se za receptor na stanici
3. izravan prijenos signala iz stanice u stanicu -> kroz gap junctions -> tam je protein koneksin

Question 16

građa međustanične tvari

Answer 16

• okoliš u kojem se stanice nalaze
• kolagen, proteoglikani, glikoproteini -> stvaraju podlogu na koju se stanice mogu usidriti
• bazalna lamina -> laminin i kolagen IV -> pričvršćuju epitelnu stanicu
• fibronektin -> skela po kojoj stanice migriraju
• integrini -> poezuju stanični citoskelet i međustaničnu tvar