Układ oddechowy u zwierząt

Question 1

Czym jest oddychanie tlenowe?

Answer 1

Jest to proces na który składają się reakcje chemiczne, których efektem jest utlenienie związków organicznych pochodzących z pokarmu do wody i dwutlenku węgla. W tym procesie uwalani się znaczna ilość energii, której część zostaje zmagazynowana w postaci ATP

Question 2

Czym jest wymiana gazowa?

Answer 2

Jest to proces, w których pobierany jest tlen, a usuwany dwutlenek węgla. Pobrany tlen jest dostarczany do wszystkich komórek ciała i jednocześnie zostaje z nich odebrany dwutlenek węgla

Question 3

Jak może zachodzić wymiana gazowa?

Answer 3

• całą powierzchnią ciała
• narządami oddechowymi

Question 4

Jakie są narządy oddechowe w wodzie?

Answer 4

• skrzela
• skrzelotchawki
• gardziel ze szczelinami tchawkowymi

Question 5

Jakie są narządy oddechowe na lądzie

Answer 5

• płucotchawki
• tchawki
• płuca

Question 6

Dlaczego może być jednocześnie dostarczany tlen i odbieramy dwutlenek węgla z komórek?

Answer 6

Oba gazy przenikają przez błonę komórkową dzięki dyfuzji, która zachodzi zgodnie z różnicą ich ciśnień parcjalnych po obu stronach błony

Question 7

Co to ciśnienie parcjalne (cząsteczkowe)?

Answer 7

Jest to ciśnienie gazu wchodzącego w skład mieszaniny gazów, które jest proporcjonalne do zawartości tego gazu w mieszaninie

Question 8

Co robi wentylacja?

Answer 8

Utrzymuje różnicę ciśnień

Question 9

Czym jest wentylacja?

Answer 9

Jest to przepływ gazów oddechowych między środowiskiem zewnętrznym a środowiskiem wewnętrznym organizmu

Question 10

Kiedy dyfuzja zachodzi szybciej?

Answer 10

szybkość dyfuzji zwiększa się wraz z
- wzrostem powierzchni wymiany gazowej
- wzrostem różnicy ciśnień parcjalnych gazów
- skróceniem się drogi mającej do pokonania cząsteczki gazu

Question 11

Jakie muszą być ciągle powierzchnie wymiany gazowej i dlaczego?

Answer 11

Muszą być ciągle wilgotne, ponieważ gazy oddechowe dyfundują przez błonę wyłącznie w środowisku wodnym lub bardzo wilgotnym

Question 12

Jak się różni dyfuzja gazów w różnych środowiskach?

Answer 12

• w wodnym zachodzi powoli - zawartość tlenu w wodzie jest niewielka i zmniejsza się wraz z wzrostem temperatury, zasolenia, głębokości, zależy także od warunków panujących w określonym miejscu np. występowanie roślin, ilości rozkładającej się materii organicznej na dnie
• w lądowych zachodzi 10 tys. razy szybciej - zawartość tlenu w powietrzu nie zmienia się

Question 13

Jakie są etapy wymiany gazowej?

Answer 13

1. wymiana gazowa zewnętrzna
2. wymiana gazowa wewnętrzna

Question 14

Na czym polega 1 etap wymiany gazowej

Answer 14

Zachodzi w płucach między pęcherzykami płucnymi a krwią. Pobierany jest tlen ze środowiska do płynów ustrojowych, a oddawany jest dwutlenek węgla z płynów ustrojowych do środowiska. U większości zwierząt zachodzi on dzięki narządom wymiany gazowej

Question 15

Na czym polega 2 etap wymiany gazowej

Answer 15

Zachodzi w tkankach między krwią a komórkami. Komórki pobierają tlen z płynów ustrojowych i oddają dwutlenek węgla do płynów ustrojowych

Question 16

Ciśnienia podczas wymiany gazowej

Answer 16

Ciśnienie parcjalne tlenu w płynach ustrojowych jest wyższe niż w komórkach, co umożliwia przepływ tego gazu. Natomiast ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla osiąga wyższą wartość w komórkach i dlatego ten gaz przenika do płynów ustrojowych

Question 17

U jakich zwierząt zachodzi wymiana gazowa całą powierzchnią ciała?

Answer 17

Gatunki o powolnym tempie przemiany materii, niewielkim zapotrzebowaniu na tlen, małe organizmy o korzystnym stosunku powierzchni ciała do objętości. Są to głównie zwierzęta płaskie, wydłużone np. wirkokształtnych, parzydełkowce, wolno żyjące płazińce i nicienie, wrotki, skąposzczety i pijawki. U kręgowców występuje rzadko, zazwyczaj u płazów

Question 18

U jakich zwierząt zachodzi wymiana gazową za pomocą układu oddechowego

Answer 18

zwierzęta aktywne, stałocieplne, mające duże zapotrzebowanie na tlen

Question 19

Z czego składa się układ oddechowy i jak on działa

Answer 19

• z narządów wymiany gazowej (np. płuc, skrzeli), mają one bardzo dużą powierzchnię, umożliwiająca wydajną dyfuzję gazów oddechowych między środowiskiem zewnętrznym a krwią
• z dróg oddechowych, którymi powietrze dostaje się do płuc
• Transport tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy narządami oddechowymi a komórkami ciała odbywa się za pośrednictwem układu krwionośnego

Question 20

Jak są zbudowane skrzela?

Answer 20

są to wyrostki ciała o dużej powierzchni i bardzo cienkim nabłonku, pod którym znajduje się gęsta sieć włosowatych naczyń krwionośnych. Skrzela mogą mieć postać blaszek, grzebyków lub wydłużonych palczastych wypustek, niekiedy zebranych w pączki

Question 21

Jakie skrzela wyróżniamy?

Answer 21

wewnętrzne i zewnętrzne

Question 22

Skrzela zewnętrzne - co je charakteryzuje, u jakich zwierząt występują

Answer 22

• silnie unaczynione wyrostki ciała, wystają poza obręb ciała i nie są niczym osłonięte
• mają ułatwiony kontakt z wodą i wymianę gazową. Jednak są narażone na uszkodzenia mechaniczne i zwiększają opór ciała podczas ruchu
• występują u np. wieloszczetów, niektórych mięczaków i skorupiaków, larwy niektórych gatunków ryb, płazów ogoniastych, przez kilka pierwszych dni życia larw płazów bezogonowych

Question 23

Skrzela wewnętrzne - co je charakteryzuje, u jakich zwierząt występuje

Answer 23

• silnie unaczynione wyrostki ciała, znajdują się wewnątrz ciała
• są chronione przed urazami, ciało zachowuje opływowy kształt
• doprowadzenie do nich wody zachodzi przez otwór gębowy, lub wymaga odpowiednich struktur np. syfon wypustowy
• u ryb, małż

Question 24

Jakie jeszcze występują narządy wymiany gazowej u zwierząt wodnych - czym się charakteryzuje i u jakich zwierząt występuje

Answer 24

• gardziel przebita szczelinami skrzelowymi, u osłonic, bezczaszkowców, larw minogów
• skrzelotchawki - wyrostki ciała z zamkniętymi tchawkami wewnątrz - u żyjących w wodzie larw owadów (jętek, ważek)

Question 25

Jak działają pokrywy skrzelowe

Answer 25

- u ryb o kostnym szkielecie występują pokrywy skrzelowe, działają one na zasadzie pompy umożliwiającej przepływ wody przez skrzela. - Podczas otwierania pyska pokrywy przylegają do ciała ryby i zamykają szczeliny skrzelowe, dzięki temu woda wpływa do pyska i następnie obmywa skrzela - pysk pozostaje zamknięty, a pokrywy skrzelowe się unoszą, dzięki temu woda wpływa na zewnątrz ciała

Question 26

Jak działają tryskawki

Answer 26

- u ryb chrzęstnoszkieletowych jest tryskawka, która u gatunków przydennych wspomaga wymianę gazowa - u ryb przydennych np. płaszczek tryskawka znajduje się po grzbietowej stronie ciała. Przez otwór tryskawki do skrzeli wciągana jest woda pozbawiona zanieczyszczeń z dna

Question 27

Jak działa mechanizm przeciwprądów?

Answer 27

Krew przepływa przez blaszkę skrzelową w odwrotnym kierunku niż obmywającą tę blaszkę wodą. W rezultacie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stopniowo rośnie, chociaż zawsze jest niższe niż ciśnienie parcjalne tlenu w wodzie, dzięki temu krew płynąca przez skrzela otrzymuje bez przerwy tlen

Question 28

Jakie są narządy wymiany gazowej u stawonogów?

Answer 28

- płucotchawki - tchawki

Question 29

Płucotchawki - charakterystyka, u jakich zwierząt

Answer 29

- konary umiejscowione w odwłoku, zwierającej cienkie, równolegle ułożone blaszki, w których krąży hemolimfa. Między blaszkami przepływa powietrze - u skorpionów i niektórych pajęczaków

Question 30

Tchawki - charakterystyka, u jakich zwierząt

Answer 30

- silnie rozgałęzione rurki docierające do wszystkich komórek ciała. Ścianki tchawek są wzmocnione od wewnątrz chitynowymi spiralami, które utrzymują drożność systemu tchawkowego - ruch powietrza wewnątrz tego systemu odbywa się dzięki rytmicznym skurczom ścian ciała - najcieńsze rozgałęzienie tchawek - tracheole - wypełnia płyn, w których rozpuszczają się gazy oddechowe, dzięki temu dyfuzja gazów między tchawkami a otaczającymi tkankami zachodzi efektywniej - u części pajęczaków, owadów, wijów - u owadów w sąsiedztwie narządów wymagających dużej ilości tlenu tchawki dodatkowo rozszerzają się i tworzą cienkościenne worki powietrzne - system tchawek zapewnia nie tylko wymianę gazową, lecz rakże efektywny transport gazów oddechowych - Doprowadzenie tlenu bezpośrednio do każdej komórki ciała ma szczególne znaczenie u owadów latających, których metabolizm jest bardzo intensywny

Question 31

Jaki narząd występuje u ślimaków?

Answer 31

- płuca, do których prowadzi pojedynczy otwór, przez który dociera powietrze - płuca ślimaków nie mają złożonych mechanizmów wspomagających wentylacje - wymiana powietrza odbywa się głównie dzięki dyfuzji, dlatego nazywa się je płucami dyfuzyjnymi

Question 32

Jak się nazywa narząd wymiany gazowej u kręgowców?

Answer 32

płuca wentylowane

Question 33

Jak się wykształciły płuca?

Answer 33

Wykształciły się u ryb dwudysznych w toku ewolucji - polegała ona na zwiększaniu powierzchni wymiany gazowej poprzez rozbudowę wnętrza narządów. Dzięki temu są zdolne do oddychania powietrzem atmosferycznym. Rozwinęły się one jako uchyłki jelita i są z nimi połączone przewodem powietrznym. Przez to oddychanie skrzelowe jest u nich mocno ograniczone,

Question 34

Płuca u płazów

Answer 34

Cienkościenne, silne ukrwione worki o delikatnej pofałdowanej powierzchni wewnętrznej. Przez to, że nie mają klatki piersiowej, ich wentylacja zachodzi dzięki ruchom dna jamy gębowej

Question 35

Płuca u gadów

Answer 35

Pojawiła się klatka piersiowa. Płuca mają budowę gąbczastą, ich wentylacja zachodzi dzięki pracy mięśni międzyżebrowych

Question 36

Płuca u ptaków

Answer 36

Są rurkowate i nie zmieniają objętości. Przepływa przez nie powietrze zarówno podczas wdechu i jak wydechy. Wentylacje wspomagają worki powietrzne, podczas wdechu napełniają się powietrzem, a podczas wydechu się opróżniają. Podczas lotu wentylacja zachodzi dzięki ruchom skrzydeł, w trakcie spoczynku, dzięki pracy mięśni piersiowych i międzyżebrowych

Question 37

Płuca u ssaków

Answer 37

Są zbudowane z pęcherzyków, dlatego mają największą powierzchnię oddechową w stosunku do objętości płuc. Wentylacja płuc ssaków odbywa się za pomocą mięśni międzyżebrowych i przepony.

Question 38

Płuca dyfuzyjne a wentylowane

Answer 38

Płuca dyfuzyjne funkcjonują dzięki dyfuzji(wymianie gazowej) gazów, a płuca wentylowane działają dzięki aktywnemu wtłaczaniu ich do organizmu. Płuca dyfuzyjne są bierne, a wentylowane aktywne