Thema 4 Chemie en sportbeofening Flashcards
werkstoffen
substanties die veranderingen in het lichaam kunnen veroorzaken namelijk hoofdwerkingen en/ of bijwerkingen.
Snelheid + mate waarin substanties worden opgenomen hangt af van de manier waarop het wordt ingebracht.
Opname in bloedplasma
2 soorten werkstoffen
- feitelijke werkstoffen
- werkstoffen die bijwerkingen veroorzaken
Doping definitie
Het wereld anti- doping agentschap ( Wada, opgericht in 1999) definieert doping bijzonder breed als “overtreding van de antidopingsregels”
Concreet gaat het om de volgende overtredingen: - Aanwezigheid van verboden stoffen en of verboden methode - Het gebruik van verboden stoffen en of verboden methoden - Bezit
Onderverdeling werkstoffen
- Stimulerende middelen
- Narcotica
- Anabole middelen
- Diuretica
- hormonen en verwante stoffen
- maskerende middelen
- middelen met anti- oestrogene werking
bijwerkingen
belemmering of verstoringen van andere lichaamssystemen.
Veroorzaakt schade en onverwachte reacties in het lichaam.
Werking hangt af van toegediende dosis
Stimulerende middelen
= uppers
functie: uithoudingsvermogen verlengen, gevoel van honger, vermoeidheid en slaap onderdrukken
Bijwerkingen: verhoging waakzaamheid of zelfvertrouwen, ontstaan euforische stemming
vb: amfetamine, cafeïne, efedrine
Diuretica
= plaspillen
functie: snel verlies van gewicht
toepassingen: kracht- en gevechtssporten met gewichtsklasse bodybuilding: spiergroepen gemakkelijker zichtbaar
Narcotica
= pijnstillers
functie: stellen sporter in staat beter “af te zien”
vb: morvine, methadon, codeïne
Anabole middelen
synthetische hormonen afgeleid van testosteron
functie: vergroten spieren => spieren maken meer eiwitten => spieren groeien, worden dikker en sterker
OPM: teveel anabolen: geen effect meer/ gevaarlijk
Toepassingen: Kracht en gevechtsporten, duursporten
Inname: oraal of door injectie
vb: nandrolon
Maskerende middelen
Producten die mogelijk de uitscheiding van verboden stoffen verhinderen of hun aanwezigheid maskeert in urine of andere monsters die gebruikt worden bij dopingcontroles
Hormonen en verwante stoffen
- Peptide hormonen
- stimuleert lichaamseigen hormonen als steroïden en testosteron
- Groeihormonen
- stimuleert spieren, botgroei en stofwisseling
- Testosteron
- invloed op groei
- EPO
EPO
erytropoëtine = hormoon dat door de nieren geproduceerd wordt
Functie: verhoogt aantal RBL
- groter transport van zuurstof
- betere prestaties, uithouding
Bloeddoping
Middelen met anti- oestrogene werking
mannen die anabole gebruiken
anabolen : verhogen testosteron => lichaam verhoogt vrouwelijke hormonen
Anti- oestrogenen: zullen vrouwelijke kenmerken tegengaan
Restricties of beperkt toegelaten werkstoffen
= middelen waarvan het gebruik niet altijd verboden is, maar waarvoor beperkingen kunnen gelden.
vb: alcohol, marihuana, betablokkers
Marihuana
Functie: ontspant, verhoogt zelfvertrouwen
alcohol
functie: vermindert trillen van handen, ontspant, doet zelfvertrouwen sporter groeien
Doping methodes
- Bloeddoping
- Genetische doping
- Chemische of fysische manipulatie
Betablokkers
geneesmiddel tegen
- hoge bloeddruk
- pijn op de borst
- migraine
- hartritme - stoornissen
Bloeddoping
functie: Techniek ontwikkeld om tijdelijk de zuurstofdragende capaciteit van bloed te verhogen, via toedienen rode bloedlichaampjes of verwante bloedproducten
hoe? 1. bloed aftappen 2. trainen in bloedarme conditie => rbc bijmaken 3. bloed wordt teruggegeven
Gevaar? te dik bloed
Opsporen? moeilijk bij jezelf te vinden maar bij anderen niet
Genetische doping
functie: Het niet- therapeutisch gebruik van genen, genetische bouwstenen en of cellen die de mogelijkheid hebben de sportprestaties te verbeteren
Hoe? DNA wordt doelbewust gemanipuleerd om “superatleten” te creëren.
Inbrengen via vector => aangepast virus
voorbeeld => spiervezel => beter herstel
Chemisch e of fysische manipulatie
“controleurs voor de gek houden” door het afgeven van oude of andermans urine bij de dopingcontrole of het toevoegen van maskerende stoffen aan de afgeven urine.
Cumulatie
= ophoping van werkstoffen in het organisme
oorzaak: werkstofspiegel op niveau houden door werkstoffen te blijven toevoeren en toevoer van de substantie wordt overtroffen door de afbraak ervan. Indien niet het geval, dan cumulatie
Pijnstillers in de sport ( basisstoffen )
koude therapie, bij kneuzingen, zwellingen, verstuikingen enz…
enkele basisstoffen voor pijnstilling:
- Kamfer
- Menthol
- Etherische oliën
- chlooralkanen
- ammoniumnitraat
Pijnstillers in de sport
Acetylsalicylzuur
product op de markt? aspirine
doodt bacteriën door te hoge lichaamstemperaturen.
Doel?
- pijnstillend
- Koortsverlagend
- Ontstekingsremmend
Pijnstillers in de sport
Paracetamol
product op de markt? Dafalgan
Doel?
- Pijnstillend
- Koortsverhogend
