thema 2, deel 3 Flashcards
de atmosfeer
5 sferen in de atmosfeer
+ hoogte
- troposfeer ( 0-10 km)
- stratosfeer (10-50 km)
- mesosfeer (50-85 km)
- thermosfeer + ionosfeer (85-500 km)
- exosfeer (500- 100 000 km)
temperatuur in alle sferen
troposfeer: 15°C tot -55°C
stratosfeer: -55°C tot 0°C
mesosfeer: 0°C tot -90°C
thermosfeer + ionosfeer: -90°C tot 2000°C
exosfeer: niet van toepassing (def. van temp. is niet geldig)
kenmerken troposfeer
- weersfeer
- leefbaar
- 21% zuurstof, 78% stikstof
kenmerken stratosfeer
- ozonlaag (15-25km)
- omzetten UV naar warmte
kenmerken mesosfeer
- weinig zuurstof
- meteoren regens
kenmerken thermosfeer (+ionosfeer)
- warmst
- ionosfeer met poollicht
kenmerken exosfeer
overgang ruimte:
- zeer ijle lucht
de dampkring word onderverdeelt in verschillende…
- sferen
- pauzes
de temperatuur in een sfeer…
stijgt / daalt
de temparatuur in een pauze…
blijft constant hoog of laag
wat is een isotherm
de temperatuur blijft constant
gemiddelde luchtdruk op zeeniveau?
1013 hPa (hectopascal)
hoe verandert de luchtdruk met de hoogte?
+ waarom?
luchtdruk neemt af met hoogte
- atmosfeer erboven neemt af in dikte -> drukt minder door
hoe word ozon gevormd?
- UV stralen splitsen O2 moleculen -> O
- als O botst met O2 -> O3
wanneer zomersmog?
bij zonnige dagen teveel ozon in de lucht
wanneer wintersmog?
stoffen van verkeer / industrie blijven hangen tijdens de winter
kan ozon ook worden afgebroken (hoe)
ja, UV straling splitst O3 in O en O2
wat tast de ozon laag aan?
CFK’s
( chloor, fluor, koolstof verbinding )
waar bevind zich het grootste gat in de ozonlaag?
in Antarctica
waarom spreken we over het bedreigend en beschermend ozon?
te veel ozon
- ademhalingsschade
- mogelijks oogziekten
te weinig ozon
- meer inkomende zonnestralen
- meer kans op huidkanker (melanoom)
gevolg tekort aan stratosferisch ozon?
minder bescherming tegen schadelijke UV straling
-> huidkanker (melanoom)
ander woord huidkanker
melanoom
wanneer spreken we van smog?
- smoke + fog
- als de lucht sterk verontreinigd is door minstend 1 van de volgende stoffen:
1) ozon (O3)
2) fijn stof (PM10)
3) zwaveldioxide (SO2)
4) stikstofdioxide (NO2)
waar ligt de bedreigende ozon?
hoeveel % van de totale ozon?
troposfeer
10%
waar ligt de beschermende ozon?
hoeveel % van totale ozon?
stratosfeer
90%
N2
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- 78% van de aardse atmosfeer
- noodzakelijk voor plantengroei
stofdeeltjes
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- verstrooien veel zonlicht- vormen condensatiekernen nodig voor wolkenvorming
- afkomstig van winderosie, vulkanisme en verbranding van meteorïden
C02
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- houd de temperatuur vast - broeikaseffect
- gebruikt door planten voor fotosynthese - verhoogd door ontbossing, verbranding van fossiele brandstoffen
O3
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- absorbeert UV straling van de zon
- vernietigd door CFK’s (stratosfeer) - reageert met luchtvervuiling (troposfeer)
waterdamp
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- wolkenvorming en neerslag - reflecteert veel zonlicht in de vorm van ijs
- wordt soms opgeslagen als sneeuw en ijs
zwaveldioxide en methaan
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- veroorzaakt zure regen
- industrie, verkeer en elektriciteitscentrales
02
- weer en klimaat
- functies oorsprong
- belangrijkste gas van de atmosfeer (ademhaling)
- komt vrij door fotosynthese - vermindert door ontbossing
belangrijkste feiten over de aartse atmosfeer:
- leverancier van zuurstof en andere belangrijke gassen
- bepaalt weer en klimaat op aarde
- maakt het leven op aarde mogelijk door:
1) bescherming meteorietinslagen
2) natuurlijk broeikaseffect (temp aarde gem = 15°C)
3) bescherming UV stralen
besluit aardse atmosfeer:
de atmosfeer fungeert als zuurstofleverancier en schild
hoe word onze aarde verwarmd?
(stappen)
1) zonne energie bereikt ons
2) weggereflecteerd door
- gassen in de atmosfeer
- wolken en stof
- reflectie op her aardoppervlak
3) geabsorbeerd door
- aardoppervlak
- broeikasgassen
- wolken
4) kaatst straling terug in vorm van infrarode straling
5) groot gedeelte word terug naar de aarde gekaatst
wat is het broeikaseffect
infrarode straling word terug uitgestraald naar de aarde via gassen in de atmosfeer
belangrijkste broeikasgassen:
- waterdamp (H2O)
- koolstofdioxide (CO2)
visuele beelden (van de aarde) geven info over:
- reflectie en absorptie van zonlicht
infrarode beelden (van de aarde) geven info over:
- temperatuur
kan de mens de stralingsbalans verstoren?
ja, door:
- samenstellingen in de atmosfeer te wijzigen
- aardoppervlak te wijzigen
2 soorten broeikaseffect
- natuurlijk broeikaseffect
- versterkt broeikaseffect
leg het natuurlijk broeikaseffect uit:
- broeikasgassen werken als serre
- laten zonlicht door
- houd de warmte ‘gevangen’
de broeikasgassen: (5)
- waterdamp
- koolstofdioxide
- methaan
- distikstofoxide
- ozon
leg het versterkte broeikaseffect uit:
- meer broeikasgassen in atmosfeer
- houden extra warmte vast -> temp. stijgt
activiteiten die het broeikaseffect versterken:
- gebruik van fossiele brandstoffen in fabrieken, energiecentrales…
- ontbossing
- we houden veel dieren voor vlees en zuivel
koudste plek op aarde
de zuidpool
warmste plek op aarde?
Death Valley, USA
hoe dichter een plaats bij de zee gelegen is (maritiem)…
hoe verder een plaats van de zee gelegen is (continentaal)…
… hoe gematigder het verschil in zomer en winter temperatuur
… hoe groter het verschil tussen zomer en winter temperatuur
waarom speelt de invalshoek van zonnestralen een rol in temperatuur (2 redenen)
1) hoe schuiner de invalshoek, hoe groter het opp. dat word beschenen door eenzelfde stralenbundel-> kouder
2) bolvorm-> afstand van lichtstralen= langer
-> kouder
wat is luchtdruk?
het gewicht van lucht per m2
wat verklaart het verschil in temperatuur van seizoen to seizoen?
door de aardrevolutie verandert de culuminatiehoogte
waarom is het kouder in de bergen?
- meer afstand van warmtebron
- ijlere lucht warmt trager op