terminologie taalkunde Flashcards

Question

codificatie

Answer 1

vastleggen van normen

Answer 2

woorden of vormen waartussen een etymologisch verband bestaat

Answer 3

vergrotende of vergelijkende trap

Answer 4

overeenstemming van woorden binnen een zin die een syntactische relatie onderhouden vb: congruentie in geslacht, getal en naamval tussen substantieven en adjectieven of congruentie in getal en persoon tussen onderwerp en gezegde

Answer 5

medeklinker

Answer 6

studie van taalcontact in al haar vormen

Answer 7

nieuwe talen die voortkomen uit een contactsituatie

Answer 8

een pidgintaal die uitgegroeid is tot een moedertaal

Answer 9

empirische taalgegevens waarop de taalkundige steunt voor zijn beschrijvingen en analyses

Answer 10

zelfkennis, corpora en veldwerk

Answer 11

bestaande beschrijvingen

Answer 12

klank gevormd door afsluiting of vernauwing bij de tanden

Answer 13

productief model voor de Germaanse verleden tijd (voor zwakke werkwoorden) met gebruik van een dentale medeklinker vb: ik speelDe, I playeD

Answer 14

het tegenovergestelde van palatalisatie

Answer 15

studie van taalstructuren door de tijd heen

Answer 16

met betrekking tot taalverandering door de tijd heen tijdsgebonden taalvariatie

Answer 17

situatiegebonden taalvariatie

Answer 18

term gebruikt door P. Auer waarmee hij het creëren van tussenvormen tussen de standaardtaal end e dialecten bedoelt (niet te verwarren met de algemeen aanvaarde term diglossie)

Answer 19

taalvariëteit die door isoglossen van andere taalvariëteiten onderscheiden wordt wordt zowel voor een geheel van taalvariëteiten als voor de verschillende subvariëteiten gebruikt vb: Gents als (sub)dialect van het Oostvlaams -> van het Nederlands... Men onderscheidt ook sociolecten (taalvariëteit die door sociologische isoglossen onderscheiden worden vb: mannen- vs vrouwentaal en idiolecten (individuele taalvariëiteiten)

Answer 20

aangrenzende dialecten die min of meer vloeiend in elkaar overlopen vb: Westromaans of Continentaal Westgermaans dialectcontinuüm

Answer 21

mediumgebonden taalvariatie gesproken vs geschreven taal

Answer 22

geografische taalvariatie

Answer 23

sociale taalvariatie

Answer 24

tweeklank een combinatie van twee klinkers in één lettergreep vb: ei in eik

Answer 25

de evolutie van een monoftong naar een tweeklank vb: Lat porta -> Sp puerta tegenovergestelde van monoftongering

Answer 26

de situatie waarbij een gemeenschap twee talen of taalvariëteiten gebruikt afhankelijk van de communicatieve functie (= functionele specialisatie van de gebruikte talen)

Answer 27

verkleinwoord

Answer 28

klankverandering waarbij identieke of nauwverwante klinkers of medeklinkers minder op elkaar lijken vb Nl lepel vs dial. leper

Answer 29

taal die uit een oudere taal is ontstaan (de moeder)

Answer 30

twee verschillende vormen met gemeenschappelijke etymologische voorsprong vaak verschillend betekenissen erfwoord vs leenwoord

Answer 31

flexievorm die het aantal twee inhoudt

Answer 32

het wegvallen van klanken vb: t is me wa

Answer 33

postpositie bijvoorbeeld van het lidwoord

Answer 34

inheemse standaardtaal, gegroeid uit de dialecten

Answer 35

inlassing van een of meerdere klanken in een woord of samenstelling zonder dat daarvoor een etymologische reden is

Answer 36

bij code-switching: het respecteren van de grammaticaliteitsnormen van beide talen

Answer 37

woord dat al in het oudste taalstadium aanwezig was vs leenwoord

Answer 38

basiswoordenschat aanwezig in het oudste taalstadium

Answer 39

entiteit die een emotionele toestand ondergaat (mens of dier)

Answer 40

studie van het historisch taalkundig verband tussen woorden en de vormen waaruit ze ontstaan zijn

Answer 41

geïmporteerde standaardtaal

Answer 42

morfologisch taaltype waarbij de grammaticale functies worden uitgedrukt door toevoeging van morfemen aan de stam (verbuiging en vervoeging) vaak bevat één enkel morfeem diverse informatie ook fusionerende talen genoemd

Answer 43

verbuiging en vervoeging

Answer 44

klank die een woordonderscheidende functie heeft

Answer 45

de studie van de productie, de fysische eigenschappen en de verwerking van de klanken door de hoorder

Answer 46

studie van het klanksysteem van een taal

Answer 47

klank waarbij de lucht met schurend of sissend geluid door een vernauwing van het mondkanaal gaat vb: /f,s/

Answer 48

runenalfabet

Answer 49

grammaticaal geslacht

Answer 50

verklaring van een woord

Answer 51

theorie die taalveranderingen ziet als golven die zich over een gebied verspreiden: niet alle golven gaan dezelfde kant uit of komen even ver (alternatief voor het strakke stamboommodel)

Answer 52

proces waarbij een lexicale constructie in de loop der tijd als zelfstandig grammaticaal of syntactisch element gaat fungeren en daarbij haar oorspronkelijke betekenis grotendeels verliest

Answer 53

morfologisch taaltype, met lange en complexe woorden (mengeling van agglutinatie en flexie) vb: eskimo

Answer 54

tussenvoegsel, sybtype van affix

Answer 55

specifieke kenmerken van de Noordzee-Germaanse groep (volkeren die in het Latijn ingvaeones werden genoemd)

Answer 56

een lijn op een geografische kaart die een taalgebied afgrenst op basis van een gemeenschappelijk linguïstisch kenmerk (meestal fonetisch, maar soms ook lexicaal, morfologisch of syntactisch vb: grens tussen appel en apfel bij uitbreiding wordt de term gebruikt ivm met het linguïstische kenmerk zelf

Answer 57

een paar isoglossen die op dezelfde plats of zeer dicht bij elkaar lopen

Answer 58

morfologisch taaltype waarbij de woorden bestaan uit een enkel morfeem (zonder uitgangen) de grammaticale functies worden uitgedrukt door de woordvolgorde of het lexicon (vb: chinees)

Answer 59

systematische klankovereenkomsten tussen talen

Answer 60

letterlijk gemeenschappelijke taal, ruim verspreid, meestal uitgegroeid uit een dialect

Answer 61

de lengte of duur van de klanken vb: lang vs kort

Answer 62

eerste of moedertaal (bij taalcontact of taalverwerving)

Answer 63

tweede taal (bij taalcontact of taalverwerving)

Answer 64

klanken waarbij de onderlip tegen de boventanden wordt geplaatst zoals /f/

Answer 65

complexe medeklinkers die uit een bilabiale en een velare articulatieplaats bestaan in het PIE waren er 3 /kw/ /gw/ /gwh/

Answer 66

klank die in het strottenhoofd gerealiseerd wordt

Answer 67

ontlening waarvan de delen vervangen zijn door alternatieven in de eigen taal

Answer 68

woord ontleend aan een andere taal (in een later stadium van de ontwikkeling)

Answer 69

proces waarbij klanken op een minder krachtige manier worden gerealiseerd

Answer 70

woordenschat

Answer 71

overkoepelende communicatietaal (gebruikt als de eigen talen wederzijds niet of moeilijk verstaanbaar zijn)

Answer 72

zie Sprachbund

Answer 73

naamval die de plaats aanduidt

Answer 74

schriftsysteem waarbij elk teken een woord uitdrukt en oorspronkelijk ook afbeeldde vb: chinees of Egyptische hiëroglyfen

Answer 75

zie lenitie

Answer 76

contactaal waarbij zowel de grammatica als het lexicon direct in grote brokken ongewijzigd overgenomen wordt uit de twee brontalen

Answer 77

verwisseling van twee of meer medeklinkers

Answer 78

verandering van een diftong in een monoftong (tegenovergestelde van diftongering)

Answer 79

kleinste eenheden van een taal die betekenis dragen

Answer 80

studie van de vorming van de woorden: men onderscheidt de woordvorming (derivatie) en de flexie

Answer 81

klank waarbij de lucht door de neus wegstroomt

Answer 82

uitspraak van een klinker waarbij een deel van de lucht via de neus wegstroomt fr un heeft een genasaliseerde klinker)

Answer 83

klank die door afsluiting (occlusief of explosief) of vernauwing (fricatief) van het mondkanaal geproduceerd wordt

Answer 84

een medeklinker die geproduceerd wordt met een volledige obstructie ergens in het spraakkanaal /p, t, k./

Answer 85

uit een andere taal overgenomen woord of vaste verbinding

Answer 86

klank waarbij de tong tegen het harde gehemelte (palatum) wordt geplaatst /tj/ vs /j/

Answer 87

het palataal worden verschuiving van de articulatie naar het hard gehemelte vb: vak k naar tch en s

Answer 88

uitdrukking van een grammaticale categorie door verschillende woorden

Answer 89

een vereenvoudigde (contact)taal die ontstaat wanneer mensen met zeer verschillende moedertalen met elkaar willen communiceren

Answer 90

achterzetsel

Answer 91

voorvoegsel subtype van affix

Answer 92

verleden tijd

Answer 93

studie van het ritme, de klemtoon en de intonatie van de stem bij het uitspreken an een zin of zinsdeel (in tegenstelling tot kleinere elementen als woorden en morfemen) betreft de gesproken taal

Answer 94

het beredeneerd reconstrueren van een oorspronkelijke taalvorm, meestal door systematische vergelijking van jongere taalvormen

Answer 95

de entiteit waarnaar door een vorm/woord verwezen wordt

Answer 96

tussenvariëteit tussen standaardtaal en dialecten ook tussentaal genoemd

Answer 97

taalgebruik dat specifiek is voor bepaalde situaties vb: hoog vs laag

Answer 98

relatieve volgorde waarin klankwisselingen zich voordoen de tweede Germaanse klankverschuiving volgt op de eerste

Answer 99

articulatie van klinker met meer geronde lippen | labialisatie

Answer 100

Indo-Europese taal waarin k (in latijn centum) verandert in een s-achtige klank

Answer 101

sisklank (fricatief of affricaat) gevormd door vernauwing van het spraakkanaal waardoor de lucht tegen de tanden geblazen wordt vb: /s, ts/

Answer 102

articulatie met meer gesloten spraakkanaal door de tong richting gehemelte te bewegen

Answer 103

klankverandering waarbij een occlusief verandert in een fricatief of sibilant (zie ook lenitie)

Answer 104

geografisch gebied van drie of meer talen die gemeenschappelijke structurele kenmerken vertonen die het resultaat zijn van intens taalcontact en niet veroorzaakt zijn door genetische verwantschap vb de balkantalen (grieks, albanees, romani, bulgaars, macedonisch, roemeens en turks

Answer 105

overzichtelijke weergave van hoe dochtertalen zich aftakken en verder ontwikkelen

Answer 106

eigenschap van medeklinkers die zonder trilling van de stembanden geproduceerd worden ptk vs stemhebbend

Answer 107

eigenschap van medeklinkers die met trilling van de stembanden geproduceerd worden bdg

Answer 108

entiteit die een emotionele toestand veroorzaakt

Answer 109

niet dominante taal, die eerder werd gesproken en waarvan elementen als sporen zijn achtergebleven in de nieuwe taal (die door sprekers van de oude taal werd overgenomen)

Answer 110

achtervoegsel subtype van een affix

Answer 111

taal die de al aanwezige taal domineert en beïnvloed

Answer 112

de zinsvolgorde subject-verbum-object

Answer 113

lettergreep

Answer 114

schriftsysteem waarbij elk teken een lettergreep uitdrukt, hetzij een klinker, hetzij een combinatie van medeklinker+klinker vb: Myceens lineair B, spijkerschrift (sumerisch, hittitisch, oudperzisch)

Answer 115

beschouwing van de taalstructuur op een bepaald moment in de tijd

Answer 116

verlies van een klinker in het midden van een woord

Answer 117

samenvallen van uitgangen

Answer 118

manier waarop bepaalde taalfuncties door flexie worden weergegeven in tegenstelling tot analytisch waar dezelfde functie op een omschreven manier, dus door supplementaire woordvormen wordt uitgedrukt

Answer 119

talen die regelmatige overeenkomsten vertonen en waarvoor een gemeenschappelijke oorsprong gepostuleerd wordt

Answer 120

studie van formele en structurele overeenkomsten en verschillen tussen talen op synchroon vlak

Answer 121

verandering van een klinker onder invloed van een andere klinker (of soms ook medeklinker)

Answer 122

absolute universalia: geldig voor alle talen (beperkt in aantal) statistische universalia: geldig voor een grote meerderheid van de talen (=tendenties) implicatieve universalia: zijn van het type als X dan Y (voorwaardelijke universalia)

Answer 123

klank waarbij het achterste deel van de tong een afsluiting of vernauwing van het mondkanaal teen het zacht gehemelte (velum) maakt

Answer 124

het velair worden

Answer 125

zie fricatief