teori Flashcards
Uluslararası ticaretin ilk kez bilimsel bir yöntemle incelenmesi
Adam Smith’in 1776’da yayımlanan ünlü eseri “Ulusların Zenginliği” ile başlar.
Adam smithe göre
Smith’e göre, toplam dünya serveti sabit değildir.
Dış ticaret, uluslararası uzmanlaşma ve işbölümü doğurarak dünya kaynaklarının verimliliğini artırır.
İki ülke bu şekilde daha yüksek üretim ve tüketim düzeylerine ulaşarak yaşam standartlarını artırırlar.
merkantilistler
MİLLİ SERVET = ALTIN + GÜMÜŞ İHRACAT > İTHALAT DÜNYA EKONOMİSİ STATİK DÜNYA SERVETİ SABİT EN İYİ POLİTİKA = İTHALATI KISIP, İHRACATI ARTIRMAK
Uluslararası Ticaret Teorisi Analizlerindeki Standart Varsayımlar
İki ülke, iki mal, her ikisi de üretiyor, mallar homojen.
Para yok, mal malla değiştiriliyor.
Fiyatlar reel (mal ya da faktör miktarı).
Mal, faktör piyasalarında tam rekabet.
Devlet müdahalesi yok (gümrük tarifesi, kota vb. kısıtlamalar yok)
İşgücü ülke içinde tam hareketli, ülkelerarası tam hareketsiz.
Ekonomi tam çalışma durumunda.
Taşıma giderleri sıfir
emek değer teorisi
Adam Smith ve David Ricardo’yu da kapsayacak biçimde Klasik Ekol’e bağlı iktisatçıların değer konusundaki görüşleri “emek-değer” teorisi (labor theory of value) olarak bilinir.
Bu yaklaşıma göre bir malın maliyeti (talep koşullarının bulunmaması durumunda o malın fiyatı) onun üretimi için harcanan emek miktarı ile ölçülür. Diğer yandan da emek, homojen (türdeş) bir üretim faktörü olarak kabül edilmiştir.
Üretiminde göreceli olarak fazla emek kullanılan malın maliyeti daha yüksektir.
Klasiklerin sadece emeği dikkate almasının nedeni;
doğal kaynakların tanrı vergisi olduğu,
semayenin ise biriktirilmiş ve üretim aracı biçiminde somutlaştırılmış emekten meydana geldiğidir.
mutlak üstünlük teorisi
Bir ülke karşı ülkeye göre hangi malları daha düşük maliyetle üretiyorsa o malların üretiminde uzmanlaşmalı ve bunları ihraç ederek pahalıya üretebildiklerini dış ülkeden ithal etmelidir.
(smith)
karşılaştırmalı üstünlük teorisi (ricardo)
Teori David Ricardo’nun 1817 yılında yayınladığı “Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri” kitabında ortaya atılmıştır.
Önemli olan üretimde üstünlük derecesidir. Bir ülke, diğerine göre, hangi malların üretiminde daha yüksek oranda üstünlük sahibi ise o mallarda uzmanlaşmalıdır.
fırsat maliyeti
Bir malın fırsat maliyeti o malın üretimini bir birim artırmak gereken kaynakları serbest bırakmak üzere, başka bir malın üretiminden vazgeçilmesi gereken miktara eşittir.
Sabit fırsat maliyetlerinin doğal sonucu, üretimde “TAM UZMANLAŞMA” dır
azalan maliyet ve dış ticaret
Azalan maliyet koşulları altında, üretim olanakları eğrisi orijine dış bükeydir.
Dış ticarete açılınca ihraç malında tam uzmanlaşma ortaya çıkar.
Azalan maliyet koşulları altında dış fiyatlar iç fiyatlara eşit olsa bile kârlı dış ticaret yapma olanağı vardır.
dış ticaret hadleri
İhraç mallarının ithal malları ile değişim oranı olarak tanımlanır.
I. ULUSLARARASI GÖRECELİ FİYATLARIN (DIŞ TİCARET HADLERİ) OLUŞUMU
İki ülkenin iç maliyet doğruları arasında kalan alan iki taraf için de ticarette kârlı alandır.
Dış ticaret hadleri, bir ülkenin yurt içi maliyetlerine ne kadar yaklaşırsa diğer ülkenin dış ticaret kazançları o derece artar.
I.A. KARŞILIKLI TALEP KANUNU
John Stuart Mill bu model ile ilk defa dış ticarette talep koşullarına yer vermiştir.
Dış ticarette denge fiyatları, iki ülkeli modelde ülkelerden birinin, diğerinin malına olan talebinin şiddetine bağlıdır.
Bir ülkenin karşılıklı talebi, kendi malından vereceği bir birim için diğerinin malından talep edeceği miktarla ölçülür.
I.B. TEKLİF EĞRİLERİ
Karşılıklı talep teorisi, Alfred Marshall tarafından geliştirilerek teklif eğrileri adı verilen grafikle gösterilmiştir.
Ülkenin bir miktar ithal malı karşılığında önerdiği ihraç malı tutarına teklif adı verilir.
Teklif eğrisi, ithal malı bir birim artırılırken, ülkenin kendi malından önereceği miktarı gösteren eğriye denir.
Bir teklif aynı anda üç şeyi ifade eder: İhraç miktarı İthal miktarı Uluslar arası fiyat oranı (grafiğe bak)
TEKLİF EĞRİSİ MODELİNİN YARARLARI
Arz ve talep koşullarını
Karşılaştırmalı üstünlük yapılarını
Ticaret dengesini sağlayan uluslararası fiyat oranlarını
Uluslararası denge ihracat ve ithalat oranlarını
Her ülkenin dış ticaretten sağladığı toplam kazançları gösterir
Dış ticaret hacmindeki genişleme refah düzeyini olumlu etkilerken; dış ticaret hadlerindeki bozulma ise refah düzeyini olumsuz etkiler.
Önemsiz olmanın önemi
Lüksemburg dünya ticaretinde önemsiz bir ülke olduğu için karşılıklı talebi dünya fiyatlarını etkilemez
Lüksemburg, malını ABD’nin yüksek fiyatından ihraç eder ve ithalatını ise ABD’nin düşük fiyatlarından yapar.
toplumsal katıysızlık eğrileri
Toplum sal kayıtsızlık eğrilerinin (k) gibi kağıt eksenine yakın gösterilmesi tolumda tercihlerin kağıt yönünde olduğunu; (b) gibi gösterilmesi ise buğday yönünde olduğunu ifade eder.
Açık Ekonomide Denge
grafiğe bak
Heckscher-Ohlin Teorisi
Bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahipse, üretimi o faktörü yoğun biçimde gerektiren mallarda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.
Teorinin dayandığı iki ana varsayım:
Ülkeler faktör donatımları bakımından birbirinden farklıdır.
Mallar faktör yoğunlukları ya da nisbi faktör yoğunlukları açısından farklılık gösterir. Yani bazı malların üretimi emeğe oranla daha fazla sermaye, ya da tersine, sermayeye oranla daha fazla emek gerektirirler.
Diğer varsayımlar:
Bir malın üretim fonksiyonu bütün ülkelerde aynıdır.
Üretimde ölçeğe göre sabit verim koşulları geçerlidir
Ülkelerin talep koşulları birbirinin benzeridir.
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN TEOREMLER
Faktör Donatımı Teorisi
Her ülke zengin olarak sahip bulunduğu faktörü yoğun biçimde kullanan malların üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olur.
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN TEOREMLER
Faktör Fiyatları Eşitliği Teoremi
Serbest ticaret, ülkeler arasındaki faktör fiyatlarını eşitler. Uluslararası faktör hareketliliği ile aynı etkiye sahiptir.
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN TEOREMLER
Stolper-Samuelson Teoremi
Serbest ticaretin ülkenin bol olarak sahip olduğu faktörün reel gelirini yükseltir. Kıt faktörün gelirini ise düşürür.
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN TEOREMLER
Rybczynski Teoremi
Tam çalışma koşulları altında, yalnız bir faktörün arzı artınca, bu faktörü yoğun olarak kullanan malın üretimi artar, arzı sabit kalan faktörü yoğun olarak kullanan malın üretimi azalır.
metzler paradoksu
Metzler Paradoksu, gümrük tarifesi koyan ülkenin büyük ülke olması durumunda geçerlidir. Pazar payını kaybetmek istemeyen küçük ülke satış fiyatlarını düşürebilir.
Böylece gümrük tarifesi koyan ülkenin ithalat fiyatlarının ve ithalata rakip mallarının fiyatlarının düşmesine neden olur.
leontief paradoksu
Yapılan çalışma sonucunda Amerika emek-yoğun mallar ihraç edip, sermaye-yoğun mallar ithal eden bir ülke olarak çıkmıştır.
Beklenenin aksine çıkan bu duruma Leontief Paradoksu denilmiştir.
Leontief, çelişkinin nedenini şöyle açıklar:
Amerikan toplumunun üstün girişimcilik, yöneticilik, eğitim gibi özellikleri nedeniyle, Amerikan işçileri dünyanın diğer ülkelerindeki işçilere göre üstün niteliktedir.
Aynı sermaye araçları ile çalışmış olsalar bile verimlilikleri yüksektir.
Bir Amerikan işçisi, üç yabancı işçiye bedeldir. .bu nedenle Amerika’nın emek stokunu bulmak için mevcut stoku üç ile çarpmak gerekir.
