II

Question 1

dış ticaret politikası

Answer 1

Geniş anlamda dış ekonomi politikası veya uluslararası ekonomi politikası, hükümetlerin ticaret ve üretim faktörleri akışlarının yönüne, bileşim ve hacmine müdaheleye yönelik tüm faaliyetleri olarak tanımlanabilir.
Dar anlamda dış ekonomi politikası hükümetlerin dış ticareti, iç ve dış yatırımları sınırlaması, düzenlemesi, teşvik etmesi veya bunlara yol göstermesi olarak kabul edilir.

Question 2

Ödemeler bilançosu politikası (balance of payments policy) –

Answer 2

hükümetlerin ödemeler bilançosunu dengede tutmak veya denge bozulur ise dengeye getirmek için yapmış olduğu tüm faaliyetleri kapsayan bir politikadır.

Question 3

Dış yatırım politikası (foreign investment policy) –

Answer 3

uluslararası uzun dönemli sermaye yatırımları ile ilgili kararları kapsamaktadır.

Question 4

Dış yardım politikası (foreign aid policy)

Answer 4

hükümetten hükümete olan ve yardım alan ülkede alt yapının kurulması, ekonomik kalkınmanın sağlanması veya askeri savunmanın gerçekleştirilmesini içeren borç ve hibelerini kapsamaktadır.

Question 5

DIŞ TİCARET POLİTİKASININ AMAÇLARI

Answer 5

Hazineye gelir sağlamak
Dış piyasalarda monopol gücünden yararlanma
Otarşi (kendi kendine yetmek. günümüzde yok.)
Sosyal ve siyasal nedenler
Dış politik amaçlar
Dış ödemeler dengesizliklerinin giderilmesi
Dış rekabetten korunma
Ekonomik kalkınma
Piyasa aksaklıklarının giderilmesi
Ekonominin liberalleştirilmesi
İç ekonomik istikrarın sağlanması

Question 6

Gümrük tarifeleri:

Answer 6

malların ülke sınırından geçişi sırasında alınan vergilerdir.

Question 7

Tarife-dışı araçlar:

Answer 7

döviz çıkışına yol açan işlemleri kısıtlamak için hükümetin tek taraflı kararı ile konulan müdahale önlemleridir. Dörde ayrılır:

1) miktar kısıtlamaları
2) tarife benzeri faktörler
3) görünmez engeller
4) gönüllü ihracat kısıtlamaları

Question 8

Korumacılığı savunanların dayandığı faktörler

Answer 8

1. Ulusal güvenlik
   Savunma zenginlikten daha önemlidir.
2. Genç endüstri tezi
   Teze göre, ileride gelişip karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olacak endüstriler optimum üretim düzeyine ulaşıncaya kadar gümrük tarifeleri ile dış rekabete karşı korunmalıdır.
3. Stratejik Ticaret Politikası
   Sanayileşmiş bir ülke korumacı önlemlerle gelecekte hızlı büyümesi için kilit kabul edilen yarı geçişkenler, bilgisayar, iletişim araçları vb sektörlerde karşılaştırmalı üstünlük yaratabilir.
4. Dampinge karşı korunma
   Yabancı üreticilerin yaptıkları dampinge karşı yerli üreticileri korumak için yapılmaktadır.

Question 9

GELİR SAĞLAMA VE KORUMA

Answer 9

Gelir sağlamaya yönelik tarifeler genellikle halkın yaygın biçimde tükettiği mallar üzerine konulur.
Koruma amaçlı vergiler ise bir malın ithalinden o malın yüksek yurtiçi fiyatı ile ondan düşük dünya fiyatı arasındaki fark tutarında veya daha yüksek ölçüde konulur. İthalatı tamamen önler.

Question 10

GÜMRÜK TARİFELERİ HANGİ ESASA GÖRE KONULURLAR?

Answer 10

Spesifik Vergiler: Birim ve ağırlık gibi malların fiziki birimleri üzerinden alınan vergilerdir.
Ad Valorem Vergiler: Malın değerinin belirli bir yüzde oranı şeklindedir.
Karma gümrük vergileri: genellikle hammaddesi gümrük vergisine tabi olan mallara uygulanır. Bu durumda verginin spesifik kısmı hammadde üzerine konulan gümrük vergisine eşittir. Ek olarak alınan ad valorem vergi ise, iç ekonomide o sanayi dalına sağlanmak istenen koruma oranını yansıtır.

Spesifik vergiler,
Vergide adalet ilkesi ile bağdaşmaz
Enflasyona karşı ad valorem vergiler kadar koruma sağlamazlar.

Question 11

Ad valorem vergiler uygulanırken bir malın değerinin belirlenebilmesi için iki yöntem vardır:

Answer 11

F.O.B. (Free On Board – Güvertede Teslim): Malın İhracatçının limanında gemiye yüklendiği fiyattır.

C.I.F. (Cost, Insaurance and Freight – Maliyet, Sigorta ve Navlun) : Fiyat, malın ithalatçı ülkenin limanına vardığı andaki fiyatı olup maliyetle birlikte taşıma ve sigorta giderleri toplamından oluşur.

Question 12

GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ

Answer 12

grafiğe bak

Question 13

gümrük vergisinin makro etkileri

Answer 13

A) Ulusal gelir ve istihdam artışı: Tarifeler toplam talebi yabancı mallardan yerli mallara kaydırarak, korunan endüstride hasılayı ve dolayısıyla milli geliri artırır. Gelir artışı boş duran kaynaklara çalışma alanı yaratır. Bu da istihdam düzeyinin yükselerek işsizliğin azalmasına yol açabilir.
B) Dış ticaret bilançosu açıklarını giderme: Dış ödemeler bilançosu açığı, gümrük tarifelerinin ithalatı kısıtladığı ölçüde (ülkenin döviz rezervlerinden tasarruf sağlar) kapanır.
C) Dış ticaret hadlerini iyileştirme: Gümrük tarifeleri ticaret hadlerini koyan büyük ülke lehine değiştirmektedir.
D) Gelir dağılımını belli sosyal sınıflar lehine değiştirmek: Dış ticaret politikası ile güdülen diğer bir amaç ise yoksul kesimlere gelir aktarımında bulunmak için zengin kesimin tükettiği lüks mallara tarifeler konmasıdır.

Question 14

Optimum Gümrük Tarifesi

Answer 14

Büyük ülkenin gümrük tarifesi koyması ülke refahı açısından birbirine ters iki durum oluşturur. Ticaret hadlerinde iyileşme ve ticaret hacminde daralma.
Optimum tarife ise ticaret hacmindeki daralmanın olumsuz etkilerine karşılık, ticaret hadlerindeki iyileşmeden doğan net refah artışlarını maksimum yapan orandır.

Question 15

etken koruma oranı

Answer 15

yerli otomobil endüstrisine sağlanan gerçek korumanın ölçüsü olarak yalnızca nihai mallar üzerindeki tarife oranını ele almak doğru değildir.
Bunun için hem nihai mal hem de onun üretiminde kullanılan girdilerin tarife oranlarını göz önünde bulundurmak gerekir.
Bu iki tür tarife uygulamasına dayanarak hesaplanan gerçek koruma oranlarına “etken koruma oranı” denir. Oysa yalnız nihai mal üzerindeki oranlara “nominal tarife oranı” denmektedir.

Question 16

Geçici İthalat ve Geçici İhracat

Answer 16

Daha sonra tekrar yurt dışına çıkartılmak şartıyla, ülkeye girmesine izin verilen mallar geçici ithalat kapsamında değerlendirilir. Bu kapsamda yer alan mallardan gümrük vergisi alınmaz.
Tersine, daha sonra tekrar ülkeye geri getirilmesi kaydıyla, ülkeden ihraç edilen mallar ise geçici ihracat rejimi kapsamında değerlendirilir. Bu tür mallara vergi iadesi ödemesi yapılmaz.
Bu tür mallar, onarılacak malları, inşaatlarda kullanılmak amacıyla kiralanan makine v.b.leri, sergi ve fuarda gösterilecek eşyalar, sirk ve tiyatro ekiplerinin beraberinde getirdikleri araçlar, ticari örnekler v.b. dir.
Geri ödeme sisteminde tekrar yurt dışına çıkartılmak kaydıyla ithal olunan mallara, ülkeye girişleri sırasında normal gümrük tarifeleri uygulanır. Daha sonra, alınan bu vergi ve resimler söz konusu malların ülkeden çıkışı sırasında geri ödenir

Question 17

serbest bölgeler

Answer 17

Serbest Bölgeler, bir ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte; gümrük alanı dışında sayılır, vergi, kambiyo ve standartlara ilişkin hükümler uygulanmaz veya kısmen uygulanır. Yasa ile belirlenmiş alanlardır.(Ülkemizde Bakanlar Kurulu Kararı ve buna bağlı 3218 sayılı Serbest Bölgeler mevzuatı uyarınca kurulmuş bölgelerdir. )
Serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır.
Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler kambiyo rejimine ve herhangi bir izne tabi olmaksızın, yurt dışına veya ülkeye transfer edilebilir.
Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz.
Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayıldığından, serbest bölgeler ile ülke arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka bir deyişle, ülke’den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden alınan mallar ise ithalat rejimine tabidir.
Serbest bölge kullanıcıları ülkeden KDV”siz mal ve hizmet satın alabilirler.
Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir.
Serbest Bölgelerin başlıca amacı; ülkelerde ihracata dönük yatırım ve üretimi artırmak; Yabancı sermaye ve teknoloji girişini teşvik etmektir

Question 18

Antrepolar

Answer 18

Antrepolar, yabancı malların tarife ödenmeden gümrük makamlarının denetimi altında uzunca bir süre muhafaza edilmesine yarayan kapalı alanlardır. Doğrudan gümrük idareleri tarafından işletilirse, “gerçek antrepo”, özel kişiler tarafından işletilirse de “fiktif antrepo” adını alırlar. Antrepoda saklanmak üzere ülkeye giren mallardan da bir gümrük vergisi alınmaz. Ancak söz konusu mallar daha sonra ev sahibi ülke tarafından ithal edilirse normal gümrük rejimi uygulanır.
Serbest bölgeler deniz ticareti, antrepolar ise karayolu ticareti bakımından önem taşıyan uygulamalardır.

Question 19

Transit Taşımacılık

Answer 19

Transit taşıma, bir ülkeden diğerine gönderilen malların yol üzerinde üçüncü ülke sınırları arasından geçmesidir. Günümüzde transit taşımacılıkta ana ilke geçiş serbestîsidir. Oysa geçmişte, transit taşınan eşyadan da gümrük vergisi alınırdı.
Serbest bölgelerden gerçekleştirilen ihracat da bir tür transit ihracat sayılır. Bunun gibi, serbest bölgelerden veya antrepolardan içinde yer aldıkları ülkeye yapılan ithalat da transit ticaret kapsamına girmektedir.

Question 20

Sınır ve Kıyı Ticareti:

Answer 20

Ülkenin ortak kara ve deniz sınırı olan devletlerle yaptığı, genellikle özel bir rejime tabi olan bir ticaret şeklidir.Şartları,Komşu ülkeler arasında yapılan karşılıklı anlaşmalarla düzenlenir. Temel amacı bu bölgelerde yaşayanların ihtiyaçlarını karşılamaktır.
Ülkemizde de sınır ticareti, o bölgelerde yerleşik tüzel kişiler ile gerçek kişiler tarafından yapılabilmektedir. Bu ticaret için ihracat veya ithalat belgesi aranmaz, gümrük giriş-çıkış beyannameleri düzenlenmez. İlgili illerdeki valiliklerin denetimi altında yapılır.

Question 21

bedelsiz ithalat

Answer 21

Ticari bir nitelik taşımayan, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin veya kamu görevlilerinin, yabancı ülkelerde elde ettikleri kazançlarıyla satın aldıkları mesleki araç, gereç veya kişisel mallarının gümrüksüz veya gümrüklü olarak ülkeye ithaline olanak veren ticaret türüne denir.
Burada “bedelsiz” kavramından anlaşılacak olan, sözkonusu malların ithali için Türkiye’den yurt dışına bir döviz transferinin yapılmamış olmasıdır.
Döviz rezervi kullanılmadan, ülkedeki mal arzını bollaştırdığından, enflasyonu düşürcü etki yapabilir. Ancak, yerli üretime de zarar verebilir.

Question 22

Türkiye’de gümrük vergisi

Answer 22

Türkiye Cumhuriyeti’nde gümrük tarifeleri ilk kez 1929’da bağımsız olarak yükseltilmiştir. Bu ilk tarifeler spesifik esasa dayanıyordu.
Türkiye’de 1964 tarih ve 474 sayılı yasa ile ilke olarak advalorem sistem benimsenmiştir.
Armonize Sistem Nomenklatürü adı verilen sistem Türkiye’de 1 Ocak 1996’da AB ile gümrük birliğinin oluşturulmasıyla uygulanmaya başlamıştır.

Question 23

TR ekonomisinin dışa açılması

Answer 23

24 Ocak 1980 kararları, Türk ekonomisinde yapısal bir değişikliğin başlangıcını temsil eder. Bu politikalar çerçevesinde yoğun korumacılığa dayanan ithal ikamesi stratejisi, yerini ihracata dönük politikalara bıraktı. Gümrük vergi oranları da büyük ölçüde indirildi.
1983 yılından itibaren ithalatı serbestleştirme çabalarının bir devamı olarak fon uygulamasına geçildi. Böylece, önceleri izne bağlı maddeler listesinde yer alan birçok malın ithalatı, Toplu Konut Fonu kesintisi ödenmesi koşulu ile serbest bırakıldı.
AB ile kurulacak gümrük birliğinin de bir gereği olarak 1993 yılı başında çok sayıdaki bu vergi ve fonlar kaldırıldı ve bunun yerine ithalatta “tek vergi” sistemine geçildi

2. Gümrük Birliği Dönemi
   Türkiye ile AB arasında, 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği kurulmuştur. Gümrük birliği ile sanayi malları ithalatında AB ülkelerine karşı gümrük tarifeleri sıfırlandı ve üçüncü ülkelere karşı ise bazı ürünler dışında AB’nin ortak gümrük tarifesi uygulamaya konuldu.

Question 24

tarife dışı araçlar

Answer 24

Gümrük tarifelerinden başka, serbest ticaret akımlarına müdahale amacıyla kullanılan araçların tümü tarife dışı araçlar (non-tariff barriers) denir.

Question 25

ithalat kotaları

Answer 25

Global Kota : Hükümet sadece ithal mal hacmini belirler, ithalatın hangi ülkeden ve kimler tarafından yapılacağına karışmaz Tahsisli İthal Kotası : Lisans sistemi uygulanır. Lisans kotaya tabi mallardan belirli miktar ithal edebilmek için ithalatçıya verilen özel izin belgesidir. Gümrük Tarife Kotaları : İkili tarife sistemi uygulanarak kotalar yumuşatılır. Belirli miktarda mal yürürlükteki gümrük tarifesinden ithal edilirken bu miktar dolduğunda tarifeler yükseltilir.

Question 26

ithal yasakları

Answer 26

İthal Yasakları aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı konulabilir. Ekonomi için önemsiz veya lüks sayılan malların ithaline izin verilmeyerek kıt döviz kaynaklarından tasarruf sağlamak Yerli sanayi dış rekabetten tam olarak korumak Dış açıkların kapanmasına katkı sağlamak Halk sağlığına, genel ahlâk kurallarına ve kamu düzenine zararlı malların ülkeye girişinin önlenmesi

Question 27

çoklu kur sistemi

Answer 27

En basit şekli ikili kur sistemidir. Biri düşük düzeyde tutulan resmi kur (ithalatta zorunlu tüketim maddeleri, hammaddeler, ara ve yatırım malları, ihracatta dış piyasaya sürümünde sorunla karşılaşılmayan tarım ürünleri için) Diğeri serbest piyasada oluşan ve değeri yüksek tutulan serbest piyasa kuru (lüks mallar ve ihracı özendirilmek istenen sanayi ürünleri için) Bazı ülkeler, üretiminde tekelci oldukları veya yüksek karşılaştırmalı üstünlüğe sahip oldukları ihraç mallarını da düşük resmi kur listesine koyarlar. Böylece yabancı para cinsinden bu malların fiyatı yükselir ve değişen ticaret hadlerinden ülke yararlanır.

Question 28

gönüllü ihracat kısıtlamaları

Answer 28

Genellikle ithalatçı durumundaki bir sanayi ülkesi ile ihracatçı durumunda ve çoğunlukla emeğe dayalı bir az gelişmiş ülke arasında yapılan anlaşma sonunda, ihracat üzerine konulan bir kota niteliğindedir. En çok uygulandığı sektör tekstil ve hazır giyimdir.

Question 29

ihracat subvansiyonları

Answer 29

Devlet dış ticarete ithalatın kısıtlanması amacının dışında ihracatın özendirilmesi amacıyla da müdahale edebilir. Bu nedenle Vergi iadesi Dolaysız prim ödemesi İhracat kesimine düşük faizli kredi Malın ithalatını yapacak firmalara düşük faizli kredi verilmesi İhracat kesimine ucuz girdi sağlanması gibi yöntemlere başvurur. İhracat sübvansiyonlarının döviz gelirleri üzerine birbirine ters iki etkisi vardır. Sübvansiyonlar ihracat ürünlerini yabancı para cinsinden ucuzlatması ve ticaret hadlerinin ülke aleyhine dönmesi İhraç mallarının talep esnekliğinin yüksek olması durumunda ise ülkenin toplam döviz gelirlerinin artması

Question 30

ihracat vergileri

Answer 30

Malın ihracatından çeşitli isimlerle alınan vergilerdir. İhracatı sınırlandırmaya yöneliktir. İhracattan vergi alınması Hazineye gelir sağlamak Hammaddelerin yurtiçinde işlenmelerini özendirmek Doğal hammaddelerin arzını korumak Ticaret hadlerini ülke lehine döndürmek gibi nedenlerle olabilir.

Question 31

damping

Answer 31

İhracat endüstrisindeki bir büyük firmanın malını dış piyasada, iç piyasadan daha düşük bir fiyata satmasına damping adı verilir. Malın dış piyasada, iç piyasadan daha pahalıya satılması ise ters damping denir. Damping 3’e ayrılır. Arada bir yapılan damping Yıkıcı damping Sürekli damping Hükümetler yüksek anti damping vergileri veya telafi edici vergiler ile dampinge karşı önlem almaktadır. Anti damping vergileri GATT sözleşmelerinde 1964 yılından itibaren yer almaya başlamıştır. Bu düzenlemelere göre her ülkedeki anti damping soruşturmalarını yapmakla görevli kurumlar araştırmaları ve incelemeleri yapmaktadır.

Question 32

karteller

Answer 32

Karteller benzer mal ve hizmetleri üreten firmaların fiyatları belirlemek, üretimi kısmak, piyasaları bölüşmek veya yeni teknolojilerin kullanımı sınırlandırmak amacıyla yaptıkları anlaşmalardır. Bu anlaşmanın farklı ülkelere ait firmalar tarafından yapılması uluslararası kartelleri oluşturur. Bir kartele girmeyi kabul eden firma ortak fiyat ve üretim politikasını belirlemelidir.

Question 33

bugünkü çok taraflı ticaret sistemi

Answer 33

Bugünkü çok taraflı ticaret sistemi üç aşamada oluşmuştur: GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması – 1948) Ticaret müzakereleri turları 1994 Marakeş Konferansı DTÖ’nün kurulması ve Uruguay Raund Anlaşmaları

Question 34

DTÖnün amaçları

Answer 34

Ticarette engellerin, kısıtlamaların ve yasaklamaların kaldırılması Dünya ticaretinin kural ve disiplinlere dayalı saydam ve tahmin edilebilir bir sisteme oturtulması Kaynakların daha verimli kullanılması Ticaretin serbestleştirilmesi ve arttırılması

Question 35

GATT’dan devralınan dört temel kural var:

Answer 35

En çok kayrılan ülke kuralı En çok kayrılan ülke kuralına göre, bir üye ülkenin diğerinin mallarının ithaliyle ilgili olarak ona verilen bir ödün ( tarife indirimi gibi ) veya sağlana bir kolaylık, ayrım yapılmadan diğer bütün ülkelere de aynen geçerli kılınmalıdır. Ulusal işlem kuralı Yurt içinde uygulanan vergi ve öteki müdahalelerde yerli mallarla yabancı mallar arasında bir fark gözetilmeden hepsine aynı işlem yapılmasını ifade eder. En Çok Kayrılan Ülke Prensibi Herhangi bir ülkeye tanınan herhangi bir hak ya da lehte muamelenin diğer üye ülkelere de tanınması Ulusal Muamele hükmü Yerli ürün ile ithal ürün arasında doğrudan veya dolaylı olarak vergilendirme veya diğer kesintiler açısından yerli ürün lehine ayrımcı bir muamele yapılmaması

Question 36

iktisadi birleşme ve gruplaşma hareketleri

Answer 36

Tercihli Ticaret Anlaşmaları: En dar kapsamlı iktisadi işbirliği örneğidir. Burada anlaşmaya üye olan ülkeler, tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunurlar (tarife ödünleri verirler). Serbest Ticaret Bölgesi: Bu tür birleşmelerde, birliğe üye ülkeler, aralarındaki ticarette gümrük tarifelerini ve miktar kısıtlamalarını kaldırmakta, fakat birlik dışında kalanlara karşı her biri kendi özel tarifesini uygulamaktadır. Gümrük Birliği: Burada serbest ticaret bölgelerinden daha ileri bir birleşme söz konusudur. Şöyle ki, hem üyelerin kendi aralarındaki ticarette gümrük tarifeleri ve kotalar kaldırılmakta, hem de birlik dışında kalan ülkelere karşı tek bir ortak tarife uygulanmaktadır. Ortak Pazar: Gümrük birliğinden daha ileri bir iktisadi birleşmedir. Çünkü gümrük birliğinde olduğu gibi üyeler, aralarındaki ticareti serbestleştirip dışa karşı ortak tarife uygularlarken, emek ve sermaye gibi üretim faktörlerinin de bölge içinde serbest dolaşımı sağlanmaktadır.

Question 37

ikinci en iyi politikası

Answer 37

gerçek hayatta özel monopollar, hükümet müdahaleleri ve üretimdeki dışsallıklar nedeniyle özel maliyet ve sosyal maliyet (ve özel fayda-sosyal fayda) eşitliği sağlanamamaktadır. İşte, tam rekabet koşullarının geçerli olmadığı böyle bir ortamda, yalnızca ticareti serbestleştirmekle üretimde ve tüketimde Pareto optimumu sağlanamaz. Bu durumda halen uygulanan kısıtlamaları dengeleyecek yeni kısıtlayıcı önlemler alınması, ülke refahı açısından daha yararlı olabilir. İşte, tam rekabet ve serbest ticaret politikalarının (birinci en iyi) gerçekleşmediği gerçek bir ortamda mevcut piyasa engellemelerini dengeleyecek yeni müdahaleci engellerin konulması (örneğin yeni gümrük tarifeleri gibi), ikinci en iyi politikaları oluşturur. Kısacası, sosyal ve özel fiyat farkını sıfır yapan politikalar birinci en iyidir. Bunun gerçekleşmediği durumlarda, mevcut seçenekler arasında bu farkı en düşük yapanlar da ikinci en iyi politikaları oluştururlar.

Question 38

kutuplaşma teorisi

Answer 38

Farklı gelişme düzeylerinde bulunan ülkelerin, mal ve faktör hareketlerinin serbest olduğu bir iktisadi gruba katılmaları durumunda, serbest piyasa düzeni, bunlar arasındaki gelişme dengesizliğini artırır. Bu yönde yığınlı (kümülatif) hareketler ortaya çıkar. Böylece zengin ülkeler daha zengin, yoksul ülkeler daha yoksul duruma gelirler. İsveçli iktisatçı Gunnar Myrdal tarafından ortaya atılan bu görüş, “kutuplaşma teorisi” diye bilinir. Kutuplaşma teorisi yalnız ülkeler arası serbest ticarette değil, aynı ülkenin farklı bölgeleri arasında, gelişme farklarının bulunması durumunda da kendini gösterir.