Temperament (L)

Question 1

temperament (ogólnie czym jest?)

Answer 1

1.odnosi się do cech względnie stałych cech osobowości, którymi ludzie różnią się między sobą
2. jest względnie stały przez całe życie (jeżeli występują zmiany to powoli)
3. ma podłoże biologiczne
4. jest obecny od wczesnego niemowlęctwa ( też u zwierząt)
5. odnosi się do formalnej charakterystyki zachowania

Question 2

zachowanie z czego się składa?

Answer 2

TREŚCI (co mówię) oraz FORMY (w jaki sposób to mówię)

Question 3

temperament jako składnik osobowości
(np. Allport, 1937; Bussi Plomin, 1984; Guilford, 1975; Strelau, 1992)

Answer 3

1. materiał wyjściowy, na osnowie którego kształtuje się osobowość;
2. obejmuje pierwotne (podstawowe i fundamentalne) cechy osobowości;
3. obejmuje te cechy osobowości, które są obecne od wczesnego dzieciństwa.
4. obejmuje te cechy osobowości, które mają podłoże biologiczne.
   osobowość jako zbiór cech

Question 4

temperament jako synonim osobowości
(np. Eysenck, 1985; Gray, 1973; Zuckerman, 1985)

Answer 4

• temperament traktowany prawie tak jak synonim osobowości
• stanowisko niekiedy prezentowane przez psychologów osobowości o orientacji
  biologicznej.
• powszechnie uznawane za przejaw nadmiernego redukcjonizmu.

Question 5

temperament jako zjawisko odrębne od osobowości
(np. teorie psychoanalityczne, teorie uczenia się, teorie poznawcze)

Answer 5

Jeżeli mam jakąś właściwość funkcjonowania człowieka, która w większej mierze jest
zdeterminowana biologicznie, to będę uznawać ją za właściwość temperamentalną,
jeżeli w większej mierze uwarunkowana społecznie, to za właściwość osobowośc

Question 6

Koncepcja Heymansa i Wiersmy

Answer 6

• pierwsze systematyczne badanie temperamentu
  Wyniki:
  trzy wymiary temperamentu:
• aktywność (zachowanie ukierunkowane na cel)
• emocjonalność (zwiększona pobudliwość dotyczyła to zarówno emocji pozytywnych, jak i
  negatywnych , dotyczy formalnych cech emocji, pewnej wrażliwości, pobudliwości)
• funkcja pierwotna/wtórna ( niekiedy jest tak, że pojawiają się pewne treści w polu naszej świadomości, które kierują naszym zachowaniem i procesami emocjonalnymi, a potem te treści znikają;
  rozróżnijmy się w tym zakresie, że u niektórych to zachowanie i stan emocjonalny będzie w większej mierze związane z tymi treściami, które aktualnie są w polu świadomości (funkcja pierwotna), a u niektórych z tymi, które były, ale zniknęły (funkcja wtórna) (później będzie to określane jako perseweratywność - jak trwałe jest pobudzenie emocjonalne))

Question 7

funkcja pierwotna

Answer 7

Np. Jeżeli się z kimś pokłócicie: u osób, u których dominuje funkcja pierwotna w tej sytuacji konfliktu, w której się znajdujecie, to jeśli konflikt znajdujecie w polu waszej świadomości to jest oczywiste, że będzie kierował waszym zachowaniem i stanem emocjonalnym. Natomiast jeżeli ta sytuacja się zakończy, np. ta rozmowa z daną osobą, to będziecie w stanie swój stan emocjonalny i swoje zachowanie ukierunkować pod względem tego, co będzie znajdowało się potem w waszym polu świadomości, czyli macie nieprzyjemną rozmowę z kimś bliskim, ale idziecie zaraz na wykład i
myślicie o wykładzie - charakterystyczne dla osób, u których dominuje funkcja pierwotna.

Question 8

funkcja wtórna

Answer 8

Ale u niektórych dominuje funkcja wtórna, czyli mimo że pewne treści już zniknęły z pola świadomości, to one cały czas determinują moje
zachowanie, czy moje stany emocjonalne. Czyli osoby, które miały taką rozmowę, to przychodzą to cały czas, będą żywo odczuwały tę konfliktową
rozmowę z kimś bliskim, mimo że to już nie jest w centralnym polu brak ich świadomości.

Question 9

teorie konstytucjonalne temperamentu zakładają, że…

Answer 9

istnieje związek między typem temperamentu a naszą budową ciała

Question 10

Konstytucjonalna typologia Kretschmera

Answer 10

trzy typy budowy ciała
1. typ pykniczny - związany z krępą budową ciała
2. typ atletyczny
3. typ leptosomatyczny (asteniczny) - bardzo wysoki i bardzo szczupły
+typ dysplastyczny - (rzadko) występują jakiekolwiek odstępstwa od innych
podstawowych typów

Question 11

Typ pykniczny - temperament cyklotymiczny

Answer 11

Zmienność nastrojów (jak u osób chorych na te zaburzenia)
Łatwość nawiązywania kontaktów z innymi
Realistyczne poglądy

Question 12

cyklotymia

Answer 12

pojęcie, które oznacza naprzemienne pojawianie się stanów maniakalno-depresyjnych

Question 13

Typ atletyczny - temperament ikotymiczny

Answer 13

Ciche
Niska wrażliwość (bo mają epilepsję)
Mała plastyczność zachowania

Question 14

Typ leptosomatyczny (asteniczny) - temperament schizotymiczny

Answer 14

Oscylują między drażliwością a chłodem (no bo chorują na schizorfrenię xd)
Sztywność przyzwyczajeń
Wycofywanie się ze świata realnego

Question 15

konstytucjonalna teoria Sheldona

Answer 15

Najpierw wyróżnił 3 pewne wymiary konstytucji fizycznej. Dopiero później na podstawie
kombinacji tych wymiarów określił tzw. somatotyp.
Sheldon miał 3 wymiary, analizował nasilenie każdego z nich na skali i jeżeli któryś z
nich dominował, to mówił o tzw. somatotypie.
SOMATOTYP ENDOMORFICZNY 7-1-1
narządy wewnętrzne
największe nasilenie ma 1. wymiar (dlatego 7 jest na początku)
SOMATOTYP MEZOMORFICZNY 1-7-1
silny kościec i mięśnie
środkowy wymiar ma największe nasilenie (dlatego 7 jest na środku)
SOMATOTYP EKTOMORFICZNY 1-1-7
układ nerwowy i skóra
MIESZANY 4-4-4
jeżeli nasilenie było przeciętne względem trzech wymiarów
nazwy temperamentów odzwierciedlają funkcjonalną dominację danego narządu

Question 16

typ endomorficzny 7-1-1 temperament wiscerotoniczny

Answer 16

typ pykniczny - stereotypowy łagodny pan z brzuszkiem
Odprężenie w postawie
Upodobanie do fizycznej wygody
Socjofilia
Łagodność
r=0,79 (współczynnik korelacji, wynik badania)

Question 17

typ mezomorficzny 1-7-1 temperament somatotoniczny

Answer 17

typ atletyczny - stereotypowy sportowiec
Pewność w postawie
Upodobanie do ryzyka
Agresywna rywalizacja
r=0,82

Question 18

typ ektomorficzny 1-1-7 temperament cerebrotoniczny

Answer 18

typ leptosomatyczny
cerebro-mózg
Zahamowanie, skrępowanie w postawie
Upodobanie w samotności; socjofobia
Nadwrażliwość, skrytość, powściągliwość
r=0,83

Question 19

efekt aureoli

Answer 19

automatyczne przypisywanie pozytywnych lub negatywnych cech na podstawie pierwszego
wrażenia (wystąpiło w eksperymencie Sheldona)

Question 20

ocena teorii konstytucjonalnych

Answer 20

❌ Założenie, że budowa anatomiczna człowieka, a także temperament nie zmienia
się w ontogenezie.
❌ Zignorowanie wpływu środowiska na kształtowanie się temperamentu.
✅ Współcześnie biologiczna orientacja badaczy sprowadza się do poszukiwania mechanizmów fizjologicznych i biochemicznych tkwiących u podstaw temperamentu.

Question 21

typologia Pawłowa

Answer 21

Główna koncentracja Pawłowa dotyczyła tego, jak przebiega proces warunkowania, ale w trakcie tych eksperymentów coś go zaskoczyło. Zaskoczyły go RI w procesie warunkowania klasycznego. Mimo tego, bodziec bezwarunkowy i warunkowy oraz czynnik sytuacyjny jest ten sam, to te RI są stałe, np. są takie psy, u których proces warunkowania przebiega dużo szybciej.

Question 22

Zasada nerwizmu

Answer 22

każde zachowanie kierowane jest i regulowane przez Ośrodkowy Układ Nerwowy (podstawowa zasada u Pawłowa!)

Question 23

Za RI w warunkowaniu odpowiedzialne są PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI UKŁADU
NERWOWEGO:

Answer 23

1. Siła procesu pobudzenia (SPP)
2. Siła procesu hamowania (SPH)
3. Równowaga procesów nerwowych (RWN)
4. Ruchliwość procesów nerwowych (RPN)

Question 24

SPP- siła procesu pobudzenia

Answer 24

zdolność komórek nerwowych do pracy (ich wydolność w zakresie dodatnich odruchów warunkowych (pobudzenia))

Question 25

SILNY UKŁAD NERWOWY → hamowanie ochronne pojawia się przy wyższej sile bodźce i bodźcach bardziej długotrwałych

Answer 25

• Sytuacje zagrażające nie powstrzymują przed podjęciem uprzednio zaplanowanych działań.
• Skłonność do podejmowania aktywności w warunkach silnie stymulujących (ryzykownych, wymagających)
• W warunkach silnego napięcia emocjonalnego/obciążenia fizycznego/obciążenia
  społecznego efektywność wykonywania zadań nie obniża się w sposób istotny.
• Odporność na zmęczenie w sytuacji wykonywania czynności długotrwałych/intensywnych

Question 26

SPP jako cecha

Answer 26

to wydolność aż do pojawienia się hamowania ochronnego - pewna właściwość, która determinuje RI, ale każdy ma w danym momencie jakiś poziom pobudzenia, czyli SPP jako stan

Question 27

Od czego zależy to, na jakim poziomie pobudzenia obecnie znajduje się jednostka -SPP jako stan

Answer 27

*od SPP jako cechy - jedni mają silny typ UN, a inni słaby
*od siły bodźca
*od aktualnego poziomu aktywacji (tonusu) kory mózgowej, który jest związany z zabezpieczeniem potrzeb fizjologicznych (czy ktoś jest zmęczony/wyspany czy głody/najedzony)

Question 28

SPH- siła procesu hamowania

Answer 28

• łatwość z jaką układ nerwowy tworzy warunkowe reakcje hamulcowe oraz ich trwałość (czas przez który OUN jest w stanie utrzymać stan hamowania warunkowego nie przechodząc w stan hamowania ochronnego)

Question 29

warunkowe reakcje hamulcowe:

Answer 29

1. wygaszanie
2. opóźnianie
3. różnicowanie

Question 30

wygaszanie

Answer 30

np. zapach gabinetu stomatologicznego kojarzy się komuś z nieprzyjemnymi doznaniami i taka właśnie osoba wpada na pomysł, żeby iść na studia stomatologiczne. To jak szybko wygasi ten odruch, to pobudzenie będzie miarą siły procesu hamowania

Question 31

opóźnianie

Answer 31

jeżeli szef daje nam naganę to bardzo chętnie byśmy mu odpowiedzieli, ale jednak lepiej by było tego nie robić

Question 32

różnicowanie

Answer 32

jest szczególnie ważne w toku uczenia się; to dotyczy wszystkich tych sytuacjach, w których mam niezwykle podobne bodźce, ale muszę
wyhamować pobudzenie, bo to jest jednak coś innego, np. reagowanie na zielone i czerwone światło, różnica między L a Ł

Question 33

Wymiar aplikacyjny SPH

Answer 33

• Łatwość powstrzymywania się od zachowań, które są niezgodne z oczekiwaniami społecznymi.
• Łatwość odroczenia reakcji na działające bodźce, jeżeli okoliczności tego wymagają.
• Zdolność przerwania już rozpoczętej czynności, jeżeli zachodzi taka potrzeba.
• Zdolność do nieujawniania swoich emocji, kiedy jest to pożądane.

Question 34

RWN- równowaga procesów nerwowych

Answer 34

Cecha wtórna - oceniamy ją na podstawie porównania ssp i sph
Typ zrównoważony to, kiedy SPP jest o podobnej wartości jak SPH.

Question 35

RPN- ruchliwość procesów nerwowych

Answer 35

Zdolność szybkiego – na żądanie warunków zewnętrznych - ustępowania miejsca, dawania pierwszeństwu jednemu podrażnieniu przed drugim, pobudzeniu przed hamowaniem, i odwrotnie.
dotyczy aspektu czasowego - jak szybko jestem w stanie przejść z pobudzenia na hamowanie z hamowania na pobudzenie.

Question 36

Sangwinik

Answer 36

• Zdrowy, odporny.
• Z łatwością tworzy dodatnie oraz hamulcowe odruchy warunkowe.
• Utrzymuje pełną równowagę między organizmem, a sytuacją, w której się znajduje.
• Nieskłonny do chorób psychicznych.
• Najdoskonalszy z typów

Question 37

Flegmatyk

Answer 37

• Zdrowy, odporny.
• Z łatwością tworzy dodatnie oraz hamulcowe odruchy warunkowe, ale charakteryzują się one dużą stałością.
• Trudno przystosowują się do zmieniających się warunków życia.
• Nieskłonny do chorób psychicznych.

Question 38

Choleryk

Answer 38

• Z łatwością tworzy dodatnie odruchy warunkowe, ale odruchy hamulcowe powstają z trudem.
• Skłonność do stanów nerwicowych.
• W sytuacjach wymagających dużego hamowania „stają się niespokojni, aż do zmęczenia, przy czym ten stan męczącego niepokoju niekiedy zmienia się
  okresowo w stan depresji” (Pawłow, 1952, s. 487) LUB stają się agresywni, nieopanowani.

Question 39

Melancholik

Answer 39

• Zdrowy, odporny.
• Odruchy warunkowe powstają bardzo wolno i szybko zanikają.
• Sytuacje wymagające powstrzymania się od określonych czynności oraz częste zmiany warunków życia dezorganizują ich zachowanie.
• Wymaga specjalnych warunków do swego istnienia, typ „okaleczony życiowo”.

Question 40

Ocena typologii Pawłowa

Answer 40

❌ Wartościowanie typów. (jeden jest lepszy od drugiego, już się na to tak nie patrzy)
❌ Założenie, że typ układu nerwowego jest wrodzony i mało podatny na wpływy
środowiska.
❌ Brak wskazania mechanizmów fizjologicznych tkwiących u podstaw temperamentu. (mimo tego, że dostał Nobla w dziedzinie fizjologii XD)
✅ Podkreślenie funkcjonalnej roli temperamentu.
✅ SPP jako zapowiedź kluczowych pojęć w psychologii RI: aktywacja i aktywowalność