Tektonika płyt litosfery Flashcards
Co to litosfera?
Zewnętrzna warstwa Ziemi obejmująca skorupę ziemską i stałą górną część płaszcza ziemskiego- warstwa perydotytowa. Znajduje się ona nad astenosferą
Czym jest astenosfera
Jest to plastyczna warstwa Górnego płaszcza ziemskiego. Rozciąga się pod warstwą perydotytową.
Jak litosfera się porusza?
Litosfera dzieli się na płyty które poruszają się względem innych jej fragmentów dzięki ruchom materii w astenosferze.
Jakie są założenia teorii techniki płyt litosfery?
Podstawowym założeniem tej teorii jest podział litosfery na 7 dużych płyt i na kilkanaście mniejszych płyt (kier).
Wyróżnia się płyty kontynentalne o małej gęstości i płyty oceaniczne o większej gęstości.
Płyty litosfery wraz z położonymi na nich lądami i oceanami ciągle się przemieszczają po plastycznej astenosferze.
Dlaczego płyty litosfery się przemieszczają i jak wygląda ten proces?
Przemieszczają się w wyniku prądów konwekcyjnych, które znajdują się w płaszczu ziemskim. Gorąca materia wychodząca z wnętrza ziemi do litosfery, rozdziela się i płynie w przeciwnych kierunkach.
W wyniku obniżenia się temperatury prądy spadają w głąb tworząc zamknięte komórki cyrkulacyjne.
Wyjaśnij na czym polega spreading?
Spreading powstaje w miejscu, w którym dochodzi do rozchodzenia się prądów konwekcyjnych w przeciwne kierunki.
Dochodzi wtedy do rozciągnięcia, a następnie to rozerwania litosfery. W tym miejscu powstaje długie, wąskie i bardzo głębokie przecięcie-ryft.
Z wnętrza ziemi, a następnie przez szczeliny ryftu wydostaje się lawa bazaltowa, która wypełnia te szczeliny i krzepnie.
Po obu stronach ryftu tworzą się podmorskie wzniesienia- grzbiety śródoceaniczne.
To właśnie jest spreading.
Rzadko występuje na płytach kontynentalnych, jak już to małe ryfty i wtedy mogą powstawać rowy tektoniczne—> jeziora tektoniczne.
Wyjaśnij na czym polega subdukcja?
Subdukcja powstaje w miejscu gdzie prądy konwekcyjne zmierzają w głąb astenosfery i spotykają sąsiadująca płytę litosfery, która ma kierunek zbieżny do drugiej płyty. Wtedy jedna płyta może podsuwać się pod druga.
Płyta oceaniczna ma większą gęstość niż płyta kontynentalna, dlatego właśnie ona ulega płycie kontynentalnej i podsuwa się pod nią.
Wskutek tego na dnie oceanu powstaje wąskie, długie i głębokie obniżenie- rów oceaniczny.
Płyta oceaniczna pod wpływem wysokiego ciśnienia i temperatury topi się, a leżące na jej powierzchni skały osadowe ulegają sfałdowaniu . Prowadzi to do powstawania łańcuchów górskich.- które mogą być także zbudowane ze skał magmowych lub też wulkanów.
Kiedy płyta oceaniczna podsuwa się pod inną płytę oceaniczną to wtedy powstaje rów oceaniczny i łuk wysp wulkanicznych.
W przypadku kolizji dwóch płyt kontynentalnych nie dochodzi do subdukcji. Powstają łańcuchy górskie i wyżyn.
Jakie wyróżniamy granice płyt litosfery?
Granicę zbieżną- subdukcja- płyty zbliżają się do siebie
Granicę rozbieżną- spreading- płyty odsuwają się od siebie—> powstają ryfty, czyli ryftogeneza.
Granicę transformującą- płyty litosfery płyną równolegle do siebie. Ma to miejsce wzdłuż uskoków transformujących- silne trzęsienia ziemi.
