Socijalni stavovi Flashcards
1
Q
Olportova definicija socijalnih stavova?
A
- jedna od prvih i verovatno najuticajnijih definicija stavova
- Neuralna i mentalna spremnost, formirana na osnovu iskustva, koja vrši direktivni i dinamički uticaj na reagovanje pojedinaca na objekte i situacije s kojima dolazi u dodir.
2
Q
Kako su se određenja stavova menjala? (na šta se stavljao naglasak)
A
- u prvoj polovini XX veka autori su stavljali naglasak na ponašanje prema stavskom objektu (npr. “Stav je trajno stečena predispozicija da se na dosledan način ponaša prema nekoj grupi objekata”)
- 70ih godina prošlog veka akcenat se stavljao na evaluativnu komponentu stava (npr. Bem - “naklonost ili nenaklonost)
- ova tendencija ostaje prisutna i do današnjih dana
-i u novije vreme autori stavove definišu naglašavajući pretežno evaluativnu komponentu, ali ne samo u kognitivnom smislu, već u smislu integracije kognitivnih, afektivnih i bihejvioralnih inforamcija o stavskom objektu (npr. “Stav je predispozicija da se odgovara na dosledno naklon ili nenaklon način u vezi sa datim objektom”)
3
Q
Najbitnije karakteristike stavova?
A
- njihova evaluativna priroda, uticaj na ponašanje, dispozicioni karakter i složenost u smislu integracije različitih psihičkih sistema, kao i trajnost.
- zaključak: Stav je relativno trajna dispozicija za ponašanje prema određenom stavskom objektu zasnovana na evaluativni integraciji kognitivnih, afektivnih i bihejvioralnih podataka i samom objektu.
4
Q
Šta su socijalni stavovi?
A
- Kada se odnose na socijalno-relevantne objekte, odnosno objekte koji su od opšte socijalne važnosti u ekonomskom, političkom, religijskom, obrazovnom, etničkom ili za socijalni život ljudi drugom relevantnom smislu, stavovi se nazivaju socijalnim.
- Tiču se toga kako pojedinci percipiraju važne karakteristike njihove socijalne realnosti (kognitivna komponenta), kako se osećaju u vezi sa istim ( afektivna komponenta) i njihova spremnost da deluju u odnosu na njih (bihejvioralna/konativna komponenta).
5
Q
Šta je ideologija?
A
- Čeng i sar. - mnogi socijalni stavovi se prepoznaju pod terminima “liberalizam”, “konzervativizam” i sl.
- U literaturu se često i njima govori kao o ideologijama
- Sam konstruk ideologije definiše se kao “set uverenja o poželjnom uređenju društva i načinima kako da se on ostvari” ili kao “deljeni okvir mentalnih modela koji poseduju grupe pojedinaca koji im omogućavaju da razumeju svoju okolinu i načine na koje ona može biti strukturirana”
- Specifične ideologije predstavljaju široko rasprostranjena uverenja, mišljene, stavove i vrednosti neke društvene grupe ili društva u celini.
- Njihova osnovna uloga je da omogući da se svet opiše i interpretira, kroz kreiranje pretpostavki o ljudskoj prirodi, istorijskim dogadjajima, sadašnjosti kaoni budućim dešavanjima, odnosno da se sagleda svet kakav bi mogao biti, u smislu postizanja određenih socijalnih, ekonomskih ili političkih ideja.
- Danas se najviše koristi u političkom kontekstu
6
Q
Koji su jednodimenzionalnu modeli strukture socijalnih stavova? (nabroj)
A
- Autoritarnost
- Dogmatizam
- Konzervativizam
- Orjentacija ka socijalnoj dominaciji
7
Q
Autoritarnost - Adorno i sar.?
A
- prvi empirijski zasnovan jednodimenzionalni model stavova
- Prema njima, socijalni stavovi su međusobno povezani i organizovani u okviru jedne opšte dimenzije, koja se može interpretirati kao konzervativno-liberalna, odnosno desničarsko-levučarska dimenzija
- Na jednom polu ove dimenzije nalaze se antidemokratski, profašistički i konzervativni stavovi, koji vode nekritičkom prihvatanju autoriteta
- S druge strane nalaze se prodemokratski, egalitaristički, liberalni i socijalistički stavovi
- Ova stavska dimenzija direktna je ekspresija specifične crte ličnosti - autoritarnost
- Autoritarnost je multifacetni konstrukt koji obuhvata: konvencionalizam, autoritarnu submisivnost, agresivnost, antiintraceptivnost, poštovanje vlasti, destruktivnost i cinizam, projekciju, rigidnost i preterano interesovanje za seksualne različitosti
- Studija snažno kritikovana i sa teorijskog i metodološkog stanovišta
- Istraživači nastojali da revidiraju, pre svega metodološki, koncept autoritarnosti i njegovo merenje.
8
Q
Rekonceptualizacija autoritarnosti - Bob Altemajer?
A
- Period izučavanja autoritarnosti počev od Altemajera, Dakit naziva trećim stadijumom izučavanja autoritarnosti
- Počevši od koncepta autoritarnosti Adorna i sar., Altemajer nudi nešto fokusiranije viđenje autoritarnosti
- Prema njemu, autoritarnost je dimenzija ličnosti koja podrazumeva kovariranje tri sržne komponente:
1. Autoritarna submisivnost - submisivni i nekritički stav prema uspostavljenim moralnim autoritetima određenog društva;
2. Autoritarna agresivnost - generalna agresivnost prema različitim pojedincima i grupama koje se percepiraju kao sankcionisane od strane autoriteta;
3. Konvencionalizam - privrženost konvencijama prihvaćenim od strane društva i autoriteta.
9
Q
Rokičev koncept dogmatizma?
A
- Jedva od najuticajnijih kritika, odnosno rekonceptualizacija autoritarnosti
- Rokič okušao da definiše koncept generalne autoritarnosti, oslobađajući ga od ideološke sadržine
- Definiše ga kao “relativno zatvorenu kognitivnu organizuju uverenja i neverovanja o realnosti”
- On pažnju usmerava ne toliko na sam sadržaj uverenja, nego na strukturu uverenja
- Dogmatizam je sistem verbalnih i neverbalnih, implicitnih i eksplicitnih, uverenja i neverovanja (uverenja koja su neprihvatljiva za pojedinca)
- Dogmatičnu pojedinci ne samo da će biti skloni da odbacuju uverenja koja im nisu bliska, već pojedince i grupe koje imaju drugačija ili suprotstavljena uverenja
- Upravo zbog toga generalna autoritarnost, odnosno dogmatizam, može da se pronađe kod pojedinaca na ekstremnim krajevima i desnog konzervativnog, i levog radikalnog (liberalnog) političkog spektra
10
Q
Rokičev koncept dogmatizma?
A
- najuticajnija kritika, odnosno rekonceptualizacija autoritarnosti
- Pokušao da definiše koncept generalne autoritarnosti, oslobođene ideološke sadržine, definišući ga kao “relativno zatvorenu kognitivnu organizaciju uverenje a i neverovanja u realnosti”
- Pažnj usmerava ne toliko na sam sadržaj uverenja, nego na strukturu uverenja
- Dogmatizam je sistema verbalnih i neverbalnih, implicitnih i eksplicitnih uverenja i neverovanja (uverenja koja su neprihvatljiva za pojedinca)
- Dogmatični pojedinci imaju teškoća u obradi novih informacija, kao i informacija koje mogu da utiču ili menjaju njihov postojeći sistem uverenja
- Ne samo da će biti skloni da odbacuju uverenja koja im nisu bliska, već i pojedince i grupe koje imaju drugačija ili suprostavljena uverenja
- Upravo zbog toga se generalna autoritarnost, odnosno dogmatizam može naći kod pojedinaca na ekstremnim krajevima i desnog, konzervativnog i levog, radikalnog (liberalnog) političkog spektra
11
Q
Konzervativizam u Vilsonovim radovima?
A
- Reakcija na studije autoritarnosti Adorna i sar.
- Na bazi faktorske analize velikog broja termina tj. ključnih reči koje se odnose na socijalne stavove relevantne za period u kojem je Vilson definisao svoj model, došao je do zaključka da se prva glavna komponenta, koja nosi najviše varijansa, može interpretirati kao konzervativizam
- Konzervativizam definisao kao otpornost na promene i preferencija sigurnih, tradicionalnih i konvencionalnih formi institucija u ponašanja
- Samo konzervativizam je razumeo kao projekciju ličnosti u prostor socijalnih stavova, kao osetljivost na doživaljavanje opasnosti i straha pri suočavanju sa neizvesnošću
- Kao sržne elemente konzervativizma, spoznao je otpostnost na promene, novine i različitosti i preferenciju reda, strukture i tradicije
- Vilsonova mera konzervativizma, C skala, jedna je od najkorišćenijih mera za procenu konzervativizma
- Povezana je sa F skalom Adorna i sar., kao i Rokičevom D skalom - sugeriše da ova tri instrumenta mere ako ne isti, onda vrlo sličan konstrukt
- Viksonovo određene aktuelno i danas, dopuna protekla iz rada Josra i sar.
12
Q
Konzervativizam Josta i saradnika?
A
- Prema njima konzervativizam poseduje svoje bazične, stabilne odrednice, kao i one periferne, koje su podložne društveno- istorijskim uticajima
- Dve sržne odrednice konzervativizma, koje su međusobno povezane, mada različite, ogledaju se u otpornosti na (društvene) promene i prihvatanju nejednakosti
- Zato se danas konzervativizmu pristupa kao dimenziji konzervativizam-liberalizam
13
Q
Teorija socijalne dominacije? (Orjentacija ka socijalnoj dominaciji)
A
- Istraživnje odnosa nacionalnog i etničkog identiteta
- Pokušaj da se odgovori na pitanje - da li se pripadnici različitih etničkih zajednica unutar jedne države u istoj meri identifikuju sa nacijom kojoj pripadaju
- Prema ovoj teoriji sva ljudska društva teže da budu hijerarhijski organizovana na osnovu grupne prirpadnosti, tako da dominantna grupa poseduje disproporcionalno veliki deo pozitivnih socijalnih ili materijalnih vrednosti kojima ljudi teže (moć, prestiž, kvalitet hrane, zdravstvena zaštita…)
- Hijerarhija zasnovana na pripadnosti grupi implicira da su moć, presiž i privilegije koje pojedinac poseduje posledice socijalno konstruisanih grupa kao što su rasa, religija, etnička grupa i/ili socijalna klasa
- Na nivou pojedinca, teorije socijalne dominacije kao jednu od centralnih individualnih dispozicija koje utiču na prihvatanje ili odbijanje ideologija i/ili političkih programa koji promovišu nejednakost, navodi orjentaciju ka socijalnoj dominaciji (SDO)
- Ona se definiše kao stepen u kojem pojedinac preferira hijerarhijski sistem i teži da njegova grupa dominira i bude nadređena ostalim društvenim grupama
14
Q
Kako se održava dominacija jedne grupe nad drugom prema Pratto i sar.?
A
- Za održavanje dominacije jedne grupe nad drugom odgovorni su legitimizirajući mitovi pod kojim podrazumevaju stavove, uverenja, vrednosti ili ideologije oko kojih postoji konsenzus i druđtvu, a koje pružaju moralnu i intelektualnu podršku i opravdanje hijerarhijskoj organizaciji i nejednakoj raspodeli resursa u društvu
- Društveni sistemi su pod kontrolom i funkcionisu uglavnom u korist dominantne društvene grupe, a grupne nejednakosti se održavaju kroz jačanje legitimizirajućih mitova i međugrupnih ponašanja koja uključuju institucionalnu diskriminaciju, indvidualnu diskriminaciju i bihejviralnu asimetriju, u smislu da se pripadnici moćnijih društvenih grupa u većoj meri ponašaju u skladu sa svojim interesima od pripadnika grupe nižeg drštvenog statusa.
15
Q
Ajzenkov model (višedimenzionalni modeli socijalne dominacije)?
A
- Najuticajniji model strukture socijalnih stavova je Ajzenkov iz tri razloga:
1. Hijerarhijski model organizacije socijalnih stavova koji je Ajzenk predložio danas predstavlja osnovnu paradigmu strukture socijalnih stavova
2. Prostor socijalnih staviva može se svesti na dve bazične dimenzije: Radkalizam - Konzervativizam i Tvrdoglavost - Popustiljivost, odnosno Društvena osetljivost - Društvena neosetljivost - Ajzenk smatra da se svi specifični stavovi mogu pozicionirati na ove dve dimenzije (dobio ih kada je ekstrahovane faktore ostavio u nerotiranoj poziciji)
Treći razlog????? - U kasnijim radovima Ajzenk je našao da je moguće ekstrahovati još jedan faktor koji se izdvaja iz dimenzije Radikalizam - Konzervativizam, a koji je nazvao Ekonomskim konzervativizmom nasuprot Socijalizmu
- Ovaj treći faktor nije se pokazao stabilnim
