Slaap en waakstoornis Flashcards
Slaapstoornissen DSM IV
1. insomniastoornis 2 hypersomnolente stoornis 3 narcolepsie 4 ademhalingsgerelateerde slaapstoornis 5 circadianeritme slaak waakstoornis 6 non remslaap arousalstoornis 7 nachtmerriestoornis 8 remslaapgedragsstoornis 9 rustelozebenensyndroom 10 slaapstoornis door een middel
slaapstoornissen binnen psychiatrische psychologische behandeling betekenen:
voorspeller slechtere uitkomst behandeling kwaliteit van leven minder meer suïcidaal gedrag meer suïcide meer uitval tijdens behandeling
insomniastoornis kenmerkt zich
moeite in-doorslapen en/of vroeg wakker ondanks goede gelegenheid tot slaap
langdurig last van 3xpw>3mnd
klachten overdag vermoeidheid, slaperig, concentratiest, geheugenprobl, somber, snel geemotioneerd
oorzaken insomnia
stress piekeren middelen alcohol cafeïne dutjes overdag bedtijden disfunctioneel gedrag
insomniastoornis prevalent bij
angststoornissen PTSS stemmingsstoornissen psychotische stoornissen ADHD ASS
insomnia bij angststoornis
vaak tegelijkertijd met angststoornis klachten over slaap prominent bij: PTSS paniekstoornis gegeneraliseerde angst stoornis comorbide depressieve stoornis
insomnia bij stemmingsstoornis
50-90% klaagt over slecht slapen
sympoom van de stemmingsstoornis
comorbide stoornis
onderhoudende factor op de stemmingsstoornis
risicofactor voor het ontstaan vd stemmingsstoornis
10% is sprake van hypersomnie
Insomnie tijdens & na psychose
tijdens:
vaak ernstige insomnie
totale slapeloosheid
omgekeerd slaap waakritme
na medicamenteuze behandeling
slechte slaaphygiene
onregelmatig slaap waakritme
parasomnieen
insomnia bij ADHD en ASS
hogelijke latente bij begin van de slaap slechte slaapefficientie vaker wakker worden subjectief slechtere slaapkwaliteit hoger aandeel N1 fase bij ASS, bij SDHD vaker ledemaatbewegingen in de slaap
hypersomnolentiestoornis
excessieve slaperigheid, die niet verklaard kan worden door onvoldoende slaapduur
min 3xpw >3mnd
ervaren sociaal maatschappelijke problemen
Hypersomnolentiestoornis oorzaken
excessief geactiveerde GABA stress virale infectie (pfeifer, lyme, meningitis) hoofdtrauma fibromyalgie, MS
Narcolepsie
terugkerende episodes van een niet te ondrukken behoefte om te slapen, in slaap vallen of dutten op dezelfde dag
3xpw>3mnd
1 van de volgende kenmerken
kataplexie (acute verslapping skeletspieren)
hypocretinedeficientie
afwijkende remslaaplatentie
Narcolepsie oorzaak
tekort aan neurotransmitter hypocretine als gevolg van een auto immuun reactie
Ademhalingsgerelateerde slaapstoornis hoe vast te stellen
obstructieve slaapapneu (OSA) min 5 aantoonbare slaapapneus per uur -snurken/ademhalingspauzes - slaperig overdag min 15 slaapapneus per uur
OSA bij wie, leeftijd, slaap
treed 2 keer zo vaak op bij mannen
45-65 jaar
slaap is oppervlakkig, geen rem slaap
symptomen OSA en comorbiditeit
klachten overdag:
overmatig slaperig, vermoeid, niet verkwikkende slaap
nachtelijke klachten:
insomnie, snakkend naar adem ontwaken, benauwd, verstikkend gevoel, waargenomen ademstops/snurken
co-morbiditeit
hypertensie, stemmingsstoornis, cognitieve disfunctie, coronaire hartziekte, hartfalen, atriumfibrilatie, cva, diabetes type 2
comorbide OSA en Insomnie
hoe zijn ze gerelateerd aan alkaar?
40-50% van de ptn met OSA heeft insomnie klachten
30% insomnie ptn heeft ook OSA klachten
OSA behandeling kan insomnie versterken
Arousals (actievatietoestand van het centrale zenuwstelsel)kunnen de OSA versterken
Symptomen en gevolgen OSA & insomnia
waar heeft men last van
OSA: snurken, verstopte neus, gevoel ademnood, droge mond, ochtend hoofdpijn, veelvuldig nycturie, transpireren nacht, pijn gewrichten. Gewichtstoename, hartklachten, RR omhoog, cholesterol hoog, db type 2
overlappend: vaak wakker worden, doorslaap problemen, prikkelbaar, dutjes overdag, niet uitgerust, langere bedtijden, angst, meer cafeïne gebruik. Burn out , abeidsongeschikt, relatieproblemen, ongevallen
Insomnia: aangeleerd slaapverstorend gedrag, psychofysiologische problemen, inslaapproblemen
Circadianeritme- slaapwaakstoornis
sprake van persisterend of recidiverend ontregelde slaap en waaktijden als gevolg van circadiane ritmesyteem of onvoldoende synchronisatie hiervan met excessieve slaperigheid en of slapeloosheid gevolg kan zijn sociaal maatschappelijke problemen overdag excessieve slaperigheid snachts insomnia klachten
Circadianeritme- slaapwaakstoornis oorzaken
familiair/ genetisch
reizen door meerdere tijdzones
ploegendienst
blindheid
Non-remslaap arousalstoornis
terugkerende episodes van: incompleet ontwaken, optredend vanuit non remslaap, meestal in het eerste derde deel van de belangrijkste slaapperiode en veelal zonder zich ervan bewust te zijn en zonder goed wakker te zijn. weinig droomherinneringen
geen herinnering aan voorval
Het wordt een stoornis als t lijdensdruk oplevert
oorzaak onbekend
geactiveerd: alcohol, slaaptekort, fysieke activiteiten, stress, depressie, medicatie, koorts
Non-remslaap arousalstoornis houdt in
somnabulisme - uit bed komen tijdens slaap - kan niet makkelijk worden gewekt pavor nocturnis - grote angst - patient lijkt wakker maar slaapt
nachtelijke (vr)eetbuien
seksuele activiteit tijdens slaap
REMslaapgedragsstoornis
de verlamming van het lichaam deels of volledig ontbreekt. Uitvoering van dromen levert schreeuwen, slaan trappen praten rechtopzitten, vastpakken etc
vooral middelbare tot oudere leeftijd
meer bij mannen
oorzaak onbekend
45% van de gevallen als verschijnsel bij bepaalde neurologische ziekten , bijwerkingen antidepressiva, ontwenning alcohol/drugs
Nachtmerriestoornis
herhaaldelijk lange extreem angstige dromen, extreem onaangename dromen ontwaken is snel en alert droom goed herinneren vaak tot in detail gevoel ontdaan script vaak hetzelfde lijdensdruk
oorzaken
trauma stress medicatie andere psychiatrische stoornissen
Rustelozebenensyndroom (RBS)
onbedwingbare drang bewegen benen, bijna altijd gepaard met onaangename en moeilijk te omschrijven sensaties in de benen. Vaak omschreven als jeuk pijn branderig gevoel
bewegen doet klachten verminderen
savonds snachts erger dan overdag
drang begint in rust
Rustelozebenensyndroom (RBS) prevalentie oorzaak
6% prevalentie 20-80 jaar gem leeftijd 55.7 meeste patienten vrouw (75,5%) oorzaken: genen, ijzerstofwisseling problemen, dopaminestoffisseling problemen, zwangerschap, parkinson, ijzertekort, nierfunctiestoornissen, schildklierproblemen, medicijnen
stoornis door een middel
verstoring van slaap als gevolg van gebruik middel of onthouding
