Skeppingstudies Flashcards
Nie-geleier
Materiaal of voorwerp wat nie elektriesiteit gelei nie.
Bv. Hout, plastiek, rubber
Geleier
Materiaal of voorwerp wat elektriesiteit gelei.
Metaal,
koper is mees algemeenste vir bedrading
Wanneer vloei daar ‘n elektriese stroom?
Geslote stroombaan (bestaande uit geleiers) Elektriese bron bv. Battery (gee elektriese energie)
Watter stop is beste geleier?
Wat beteken dit?
Silwer beste geleiers
Laat maklikste toe dat elektriese stoom daardeur vloei
Hoekom gebruik ons eerder koper as silwer vir geleier?
Silwer is duur
Wanneer word goud as geleier gebruik en hoekom?
Wanneer hoë gehalte kontakte benodig word.
Roes nie.
Watter tipe metaal is nie ‘n goeie geleier nie?
Wanneer word dit wel gebruik, hoekom?
Aluminium
Wanneer gewig nb. is, nie so swaar soos koper nie.
Hoekom gebeur dit dat jy geskok kan word?
Liggaam is beleier van elektiesiteit
Daarom kan stoom deur jou na aarde vloei
Hoekom is jou liggaaam so n goeie geleier?
Bestaan hoofsaaklik uit water en soute wat ‘n goeie geleiers vorm
Wat is ‘n ander naam vir n nie-geleier?
Isolator
Wat kan jou beskerm teen elektriese hooftoevoerstroom?
Hoekom werk dit nie so goed vir Weerlig nie?
Rubber handskoene en skoene
Want die eneregie is te groot by weerlig
Waarvan is die wit kappies op telefoonpale gemaak?
Hoekom?
Keramiek
Want dit is n isolator
Hoekom word keramieklagies tussen geleiers geplaas?
Om te keer dat elektriesiteit tussen die 2 dele vloei
Wat doen ‘n elektrisiën?
Werk met elektrisiteit en doen bedrading in huise en geboue
Wat is die funksie van ‘n isolator?
Om geleiers toe te maak om gebruiker te beskerm teen skokke
Waarvoor word stoombane gebruik?
Om probleem op te los waarvoor ons energie nodig het.
Gee voorbeelde van bronne van energie.
Muurprop of battery
Wat maak ‘n toestel met elektriese energie?
Dit sit dit om in ‘n ander vorm
bv. Ligenergies, hitte-energie, klankenergie, bewegingsenergie
Wat is energie omsetting?
Wanneer energie van een vorm na ‘n ander omgesit word bv. Elektriese energie na lig, klank, hitte of bewegingsenergie
Wat het ons nodig vir energie omsetting?
Toestel
Energiebron
Stelsel
Iets wat uit verskillende dele bestaan maar saamwerk as geheel
Waaruit bestaan ‘n elektriese stelsel?
Invoer van elektriese energie en uitvoer na iets soos lig-, hitte-, klank- of bewegingsenergie.
Wat gebruik n elektriesestelsel om energie te voorsien aan die toestel?
Stroombane
Wat is ‘n battery?
Dis ‘n energiebron met opgegaarde energie
Hoekom kan ons huise ens. nie batterye gebruik vir energievoorsiening nie?
Te min energie gestoor in batterye
Wat is die hoofverskaffer van elektriese energie?
Wat noem ons dit?
Kragstasies
Hooftoevoerelektriesiteit
Waar kry kragstasies hul energie?
Fosielbrandstowwe
Fosielbrandstof
Steenkool, olie en aardgasse. Oorblyfsels van organismes wat baie jare gelede gelewe het.
Hoe word fossielbrandstowwe gevorm?
Verrotte organiese (plan en dier) materiaal vorm oor baie jare heen.
Hoe word steenkool ontgin?
Myne, deur rots en sand om by afsetting te kom
Olie en aardgasse word gewoonlik waar gekry?
In oseane, boor die deur rotslae om vry te stel
Hoof energieverskaffer vir elektriesiteit in SA?
Eskom
Wat gebruik Eskom hoofsaaklik vir energiebrandstof vir huishoudelike gebruik.
Steenkool
Stappe om elektriesieteit uit steenkool te maak
- Steenkool van myn na kragstasie
- Gemaal tot fyn poeier
- Poeier word in houer vebrand
- Hitte van verbranding kook water in kookpot
- Kookwater maak stoom wat turbiene laat draai.
- Turbiene is aan opwekker gekoppel wat spoel draai produseer elektriesiteit.
- Van opwekker word elektriesiteit deur kabels na huise vervoer.
Turbiene
Groot wiel wat draai
Nie hernubare bronne
Fosielbrandstowwe word oor miljoene jare gevorm en as dit opgebruik word kan dit nie weer maklik vervang word nie.
Wat beteken dit as ons sê elektriesitiet is n duur hulpbron?
Produksie en lewering is duur, infrastuktuur is duur. Myne, kragstasies ens.
Stukture moet gebou word.
Sommige toestelle het bIe energie nodig bv. Geyser
Watter infrakstuktuur is nodig vir elektriese energievoorsiening?
Bedrading, myne, vragmotors, treine, substasies
Waarvoor word Elektrisieteitsmeter gebruik?
Krag na huise gaan deur die meter, meet energie verbruik van huis vir rekeningdoeleindes.
Wat is n ooruitbetaalde elektriesitietsmeter?
Betaal vooruit vir energie verbruik. Kan net soveel gebruik as waarvoor betaal word.
Watter tipe toestelle gebruik meeste energie?
Toestelle wat warm maak bv. Geyser en verwarmers.
Drywing
In watter eenheid gemeet?
Hoeveelheid energie per tydseenheid.
Watt (W)
kW = ? Watt
1000
Hoe werk ek drywing uit?
Drywing(W) = (Volt x A)
Hoekom moet ons elektriesitiet spaar?
Duur om te produseer en lewer
Hulpbronne word uitgeput
Produksie veroorsaak besoedeling
Onwettige skakelings
Mense maak onwettige skakelings omdat hulle nie wil betaal nie
Sny deur isolasie v kabel en heg eie kabel, lei na huis vir eie toestelle. - Gevaarlik, onwettig, steel.
Gee veiligheidsreëls
Moenie met metaal voorwerpe in toestelle soos broodroosters krap nie.
Moenie kabels gevruik waarvan isolasie beskadig is nie
Moenie aan elektriese heinings vat of naby dit speel nie
Moenie kragproppe oorlaai nie.
Moenie onder boom speel tydens donderstorms nie
Moenie in die reën gras sny met elektriese snyer nie
Hernubare energiebronne
Raak nooit op nie en kan oor en oor gebruik word.
Voorbeelde van hernubare energiebronne
Sonenergie
wind
Getye golwe (oseaan)
Waterenergie (damme, watervalle)
Biomassa (energie van plante en organiese materiaal)
Geotermies (stoom onder oppervlak v aarde)
Waar kom energie in fosielbrandstowwe oorspronklik vandaan?
Van die son se energie wat in plante wat baie jare terug geleef het opgegaar is.
Hoekom kan nie vir son kyk nie?
Die gloei so kwaai, dis nie veilig om daarvoort e kyk nie
Waaruit bestaan die son?
N bol gasse
Wat is temperatuur van son?
15 000 000 °C in middel
5500 °C op oppervlakte
Hokom is die son ‘n ster?
Want dit wek sy eie energie op
Hoekom is son helderder as ander sterre?
Dit is nader aan die aarde
Rangskik so , aarde en maan in groote volgorde
Son, aarde, maan
Wie is verder van die aarde, son of maan?
Son
Wat produseer die son?
Watter invloed het dit op aarde?
Hitte en lig
Verwarm die aarde, dra energie oor aan aarde
Konstellasie
Vaste patrone wat sterre vorm. Vorm beelde wanneer sterre met denkbeeldige lyne verbind word.
Planete
Verander van posisie
Sterre
Behou posisie en is bron van lig en hitte (tensy hulle uitgebrand het)
Watter ster is eerste en helderste nadat son sak?
Venus
Wat is ‘n sterrewag?
Gebou met permanente meetmerke
Watter bevindings het sterrekundiges gemaak?
Planete is nader as sterre
Planete beweeg om son
Aarde ook planeet wat om son beweeg
Sonnestelsel
Bestaan uit die son en al die planete wat om son wentel.
Sluit in astroïede en planete se mane in
Swaartekrag
Krag waarmee 2 voorwerpe mekaar aantrek.
Son se krag veroorsaak dat planete om son beweeg