SHBA

Question 1

Data e Pavaresise Amerikane

Answer 1

4 korrik 1776

Question 2

Kushtetuta Amerikane

Answer 2

17 shtator 1787

Question 3

Data fillim mbarim e Luftes Civile Amerikane

Answer 3

1756-1763

Question 4

Parimet e Kushtetutes Amerikane

Answer 4

1. Republikanizmi
2. Federalizmi
3. Ndarja e Pushteteve

(L -> kongresi
E -> presidenti
Gj -> gjykata e larte)

4. Kontrolli dhe barazpesha

Question 5

Shkaqet e krizes ekonomike ne SHBA

Answer 5

Shkaqet e Krizës Ekonomike të viteve 1929-1933

1. Politikat e kreditimit pa kriter – Bankat dhe institucionet financiare dhanë kredi të shumta për individë dhe biznese, shpesh pa garanci të forta. Kjo krijoi një ekonomi të mbështetur mbi borxhin, duke e bërë sistemin të paqëndrueshëm.
2. Spekulimet në bursë – Shumë amerikanë investuan në tregun e aksioneve me paratë e marra borxh, duke krijuar një flluskë financiare. Kur aksionet filluan të humbnin vlerë, paniku çoi në rënie masive të bursës më 24 tetor 1929 (“E enjtja e zezë”).
3. Superprodhimi dhe rënia e konsumit – Industrisë dhe bujqësisë iu mbetën sasi të mëdha produktesh të pashitura, pasi konsumatorët nuk kishin më mundësi financiare për të blerë. Kjo çoi në mbylljen e fabrikave dhe rritjen e papunësisë.
4. Kriza në sektorin bujqësor – Me rimëkëmbjen e bujqësisë në Evropë pas Luftës së Parë Botërore, kërkesa për produktet bujqësore amerikane ra. Kjo bëri që fermerët të mos arrinin të paguanin kreditë e marra dhe shumë prej tyre falimentuan.
5. Politika ekonomike liberale (mungesa e ndërhyrjes shtetërore) – Qeveria amerikane nuk ndërhyri për të rregulluar tregjet financiare, duke besuar në vetërregullimin e ekonomisë. Kjo lejoi përhapjen e krizës.
6. Efekti domino global – Kriza u përhap në vende të tjera që kishin marrë kredi nga SHBA-ja. Pakësimi i financimeve amerikane dhe rënia e kërkesës për produkte nga Evropa dhe vende të tjera e përkeqësoi krizën në nivel ndërkombëtar.

Question 6

Masat per te dale nga kriza ekonomike e SHBA (kursi I ri I Ruzveltit

Answer 6

1. Investime publike për punësim – U realizuan projekte infrastrukturore si rrugë, ura dhe shkolla, duke krijuar vende pune për miliona amerikanë.
2. Ristrukturimi i sistemit bankar – Bankat u mbyllën përkohësisht për inspektim dhe u garantuan depozitat për të rikthyer besimin e qytetarëve.
3. Ndihmë për fermerët – Qeveria financoi fermerët dhe vendosi çmime minimale për produktet bujqësore për të stabilizuar tregun.
4. Kontrolli i bursës dhe tregjeve financiare – U vendosën rregulla për të shmangur spekulimet e tepruara dhe abuzimet në tregjet financiare.
5. Programet sociale – U krijuan agjenci që ofronin ndihmë për të papunët dhe pensione për të moshuarit, duke rritur sigurinë sociale.
6. Zhvlerësimi i dollarit – Ky veprim ndihmoi në uljen e borxhit dhe rritjen e konkurrueshmërisë së produkteve amerikane në tregjet ndërkombëtare.