Sálfræði Flashcards
1
Q
Oft taldir fyrstu sálfræðingarnir
A
Stóuspeki
2
Q
Líkami og sál tveir aðskildir hlutir
A
Tvíhyggja (dualism)
3
Q
Efnishyggja, Við erum heilinn okkar
A
Einhyggja (monuism)
4
Q
Almennt talinn faðir nútíma sálfræði
A
Wilhelm Wundt
5
Q
Formgerðarstefna (structuralism)
A
“Hvað gerist”
6
Q
Virknihyggja (functionalism)
A
“Hvernig og hvers vegna eitthvað gerist”
7
Q
William James var structuralisti eða functionalisti
A
Functionalisti
8
Q
Wilhelm Wundt var structuralisti eða functionalisti
A
Structuralisti
9
Q
Kenning um persónuleika og aðgerð í sálrænni meðferð sem upphaflega var sett fram af Sigmund Freud
A
Sálgreining
10
Q
Sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á hvernig umhverfi og reynsla hefur áhrif á hegðun manna og dýra
A
Atferlisnálgun
11
Q
Sálfræðilegt viðhorf sem leggur áherslu á persónulegan þroska og ræktun mannlegra hæfileika fremur en vísindalegan skilning og mat á hegðun
A
Húmanísk nálgun
12
Q
Sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á hugræn ferli í skynjun, minni, máli, þrautalausnum og öðrum sviðum hegðunnar
A
Hugfræðileg nálgun
13
Q
Sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á félagslega og menningarlega áhrifavalda í hegðun, hugsun og tilfinningum
A
Félags/menningarleg nálgun
14
Q
Sálfræðileg nálgun sem leggur áherslu á líkamsstarfsemi og breytingar sem tengjast hegðun, tilfinningum og hugsun
A
Líffræðileg nálgun
15
Q
Algengasta meðferðin í dag við sálfræðilegum meinum
A
Hugræn atferlismeðferð
16
Q
Grunnhugmyndin í ___.
Ekki aðstæður sem valda vanlíðan heldur túlkun okkar/sá skilningur sem við leggjum í þær sem hafa áhrif á hvaða tilfinningum við finnum fyrir
A
HAM
17
Q
Tveir frumherjar í HAM
A
Aaron Beck og Albert Ellis
18
Q
Að læra að lesa, læra að hjóla er dæmi um ______ ferli
A
Stýrt
19
Q
Að lesa, spila á hljóðfæri sem maður kann vel á er dæmi um _____ ferli
A
Sjálfvirkt
20
Q
Búið er verið að tala um hljóðfæri og þú sérð “gí____” og fyllir inní eyðuna með gítar er vegna
A
Ýfingar (priming)
21
Q
Freud sagði meðvitund skiptast í 3 stig:
A
- Meðvitund
- Forvitund
- Dulvitund
22
Q
Að viðhalda skerptri athygli á sérstökum áreitum þannig að ekki sé tekið eftir öðrum áreitum á sama tíma
A
Valin athygli
23
Q
Getan til að svara sérstökum áreitum (t.d. heyra nafnið sitt í margmenni)
A
Skerpt athygli
24
Q
Getan til að svara, nánast á sama tíma, fleira en einu verkefni eða áreiti.
A
Skipt athygli
25
Líkamssveiflur sem eiga sér stað einu sinni á hverjum sólarhing
Dægursveiflur
26
Líkamssveiflur sem eiga sér stað oftar en einu sinni á dag (t.d. svefnstig)
Skammsveiflur
27
Líkamssveiflur sem eiga sér stað sjaldnar en einu sinni á sólarhring (t.d. tíðarhringur kvenna)
Langtímasveiflur
28
Dægursveiflum er stýrt frá hvaða svæði í heilanum
SCN - Yfirkrossbrúarkjarni
29
Hormón sem hefur það hlutverk að halda líkamsklukkunni í takt við birtu/myrkur
Melatónín
30
Svefnin rúllar okkur í gegnum nokkur svefnstig á u.þ.b ____ mínútna fresti
90
31
Bylgjur í heila í vöku
Beta bylgjur
32
Bylgjur í heila þegar melatónínið er farið að kikka inn
Alpha bylgjur
33
Bylgjur í heila á svefnstigi 1
Theta bylgjur
34
Bylgjur í heila á svefnstigi 2
Theta bylgjur en koma "spindles" af Alpha bylgjum
35
Bylgjur í heila á svefnstigi 3
Delta bylgjur
36
Bylgjur í heila á svefnstigi 4
Delta bylgjur
37
Einnig kallaður Draumsvefn. Líkaminn lamaður. Kemur ca 5 sinnum yfir nóttina
REM svefn
38
Stig svefns sem er kallað djúpsvefn
Stig 3 og 4
39
Svefnstig þar sem maður er líklegastur til að muna drauma ef maður vaknar á
REM
40
Hvaða svefnstigum dreymir manni á
Öllum
41
Hvað þurfum við almennt mikinn svefn á sólahring
7-9 tíma
42
Ferli þar sem reynsla leiðir til tiltölulega stöðugrar breytingar hegðun (eða færni til athafna)
Nám
43
Vísar til tengsla milli hegðunar, hvort sem hún er sjálfráð eða ósjálfráð, við atburði í umhverfi hennar
Skilyrðing
44
Dregur úr styrk svörunar við endurtekið áreiti
Viðvani
45
Styrkur svörunar eykst við endurtekið áreiti
Næming
46
Lífvera lærir að tengja tvö áreiti saman þannig að annað áreitið kallar fram svörun sem var upphaflega aðeins tengd hinu áreitinu
Klassísk skilyrðing
47
Kallar fram svörun án þess að nám komu til. t.d. að hrökkva við þegar manni bregður
Óskilyrt áreiti
48
Ósjálfrátt viðbragð við áreiti án þess að nám komi til
Óskilyrð svörun
49
Áreiti sem er reglulega tengt eða parað með óskilyrta áreitinu. Getur orðið að skilyrtu áreiti.
Hlutlaust áreiti
50
Svörun sem skilyrta áreitið kallar fram og er venjulega áþekk óskilyrtu svöruninni
Skilyrt svörun
51
Á sér stað þegar skilyrta áreitið birtist endurtekið án þess að óskilyrta áreitið fylgir með
Slokknun
52
Áður hlutlaust áreiti parast við óskilyrt áreiti þar sem óskilyrta og skilyrta viðbragðið er ótti/hræðsla. Dæmi: Albert litli
Lærður ótti
53
Frumkvöðlar í virkri skilyrðingu
Skinner og Thorndike
54
Ef hegðun fylgir jákvæð afleiðing þá verður hún líklegri til að koma aftur við sömu aðstæður. Ef hegðun fylgir neikvæð afleiðing verður hún ólíklegri til að koma fram aftur við sömu aðstæður
Afleiðingarlögmálið (Thorndike)
55
Lærdómsferli þar sem hegðun verður líkleg eða ólíkleg til að eiga sér stað eftir því hverjar afleiðingarnar eru
Virk skilyrðing
56
Hegðun ekki lengur styrkt. Leiðir til þess að dregur úr tíðni hegðunar og hún deyr smám saman út
Virk slokknun
57
Áreiti sem gefur til kynna hvort eða hvaða afleiðingu hegðun hefur (t.d. rautt ljós segir að þú eigir að stoppa)
Greinireiti
58
Sambandið á milli hegðunar og afleiðingar hennar sem hefur áhrif á líkurnar á endurtekningu hegðunar
Styrkingarskilmáli
59
Þegar áreiti birtist og tíðni hegðunar eykst
Jákvæð styrking
60
Þegar áreiti hverfur og tíðni hegðunar eykst
Neikvæð styrking
61
Þegar áreiti birtist og tíðni hegðunar minnkar
Jákvæð refsing
62
Þegar áreiti hverfur og tíðni hegðunar minnkar
Neikvæð refsing
63
Nám sem á sér stað þegar fylgst er með öðrum
Herminám
64
Vísar til þess ferlis sem gerir okkur kleift að skrá, varðveita og seinna meir rifja upp reynslu og upplýsingar
Minni
65
Úrvinnlulíkanið
1. Umskrá
2. Geyma
3. Endurheimta
66
Skráning minnis: Hugarmyndir af því hvernig áreitið lítur út
Sjónræn skráning
67
Skráning minnis:
| Skráning hljóða, til að mynda hvernig orð hljóma
Hljóðræn skráning
68
Skráning minnis:
| Hvaða merkingu hefur áreitið
Merkingarbær skráning
69
Þrískipting minnis:
Skynminni, vinnsluminni, langtímaminni
70
Geymslugeta vinnsluminnisins
7 (+/-2)
71
Munum betur þær upplýsingar sem koma fyrst
Frumhrif
72
Munum frekar þær upplýsingar sem koma síðast
Nándarhrif
73
Tvískipt langtímaminnis
Merkingarminni og atburðarminni
74
Hugrænn rammi um hvernig ákveðnir hlutir/athafnir/atburðir eru eða virka
Skema
75
Umdeild kenning: Upplýsingar í minni hverfa ef við notum þær ekki við og við
Hningunarkenningin
76
Þegar nýjar upplýsingar spilla fyrir endurheimt eldri svipaðra upplýsinga
Afturvirk truflun
77
Þegar nýjar upplýsingar spilla því að við getum munað nýjar svipaðar upplýsingar
Framvirk truflun
78
Mannst ekki atburði frá því áður en minnisleysi hófst
Afturvirkt minnisleysi
79
Mannst ekki atburði frá því eftir að minnisleysi hófst
Framvirkt minnisleysi
80
Þegar fólk tengir eitthvað kunnuglegt við rangan viðbrögð
Upprunaruglingur
81
Flokkun vegna sameiginlegra eiginleika
Hugtak
82
Sérstaklega góður fulltrúi fyrir hugtak. Einfaldasta leiðin til að mynda hugtak
Frumgerð
83
Staðhæfing um hugtök, afstöðu á milli þeirra
Yrðing
84
Víkjum frá reglum rökleiðslu vegna persónulegra skoðana
Belief bias
85
Tilhneiging til að leysa vandamál með aðferðum sem hafa gefist vel áður. Er oftast skilvirkt en tefur þegar þarf að beita nýrri aðferð
Skekkja vegna hugsunarháttar
86
Erum gjörn á að leita að vísbendingum sem staðfesta skoðun okkar
Staðfestingarvilla
87
Erum oft of viss um að skoðanir okkar og ákvarðanir séu réttar
Overconfidence
88
Skilningur okkar á og meðvitund um okkar eigin hugarstarf
Metacognition
89
Það sem knýr fólk til hegðunar
Áhugahvöt
90
Áhugahvöt: þar sem hegðunin er styrkir í skálfri sér
Innri áhugahvöt
91
Áhugahvöt: er þegar hegðun er styrkt af einhverju í umhverfinu
Ytri áhugahvöt
92
Kallar sjálfkrafa fram ákveðin viðbrögð við ákveðnu áreiti
Eðlishvöt
93
Þarfapýramídi Maslows
```
(byrjum neðst):
Lífeðlisfræðilegar þarfir
Öryggi
Kærleikur
Virði
Sjálfsbrirting
```
94
Self determation theory: Þrjár grunn sálfræðilegar þarfir. Fólk er ánægt/fullnægt þegar þessar allar þrjár eru uppfylltar
Hæfni
Sjálfstæði
Tengsl
95
Kenning um líffræðilega ákvarðað þyngdarbil einstaklings. Umdeild kenning.
Jafnvægispunktur
96
% offitu í evrópu
5-23% karla
| 7-36% kvenna
97
Átröskun:
Undir eðlilegum þyngdarmörkum
Mikill ótti við að þyngjast/verða feitur
Truflun á hvernig viðkomandi upplifir líkama sinn
Anorexia
98
Átröskun:
| Ótti við að fitna, yfirleitt í kjörþyngd, átköst, losunarhegðun, sjálfsmat byggt á miku leiti á líkamslögun
Búlimía
99
Tveir kostir jafngóðir. Veljum annan og missum þá hinn
Nálgunar-nálgunar togstreita
100
Veljum á milli tveggja slæmra kosta
Forðunar-forðunar togstreita
101
Sami valkostur hefur bæði kosti og galla
Nálgunar-forðunar togstreita
102
Tilfinningar hafa þróast til að stuðla að afkomu tegundanna. Vaxandi stuðningur við þessa kenningu. Aðstæður tilfinningahlaðnar ef þær eru líklegar til að vera góðar eða skaðlegar fyrir einstaklinginn eða markmið hans.
Þróunarkenning um tilfinningar
103
Tilfinningaástand og ánægja með fjölbreytt svið lífsins. Viðvarandi jákvætt ástand sem einkennist af lífsorku (vitality), lífsfyllingu (fulfillment), áhuga, virkri þáttöku, væntumþykju og að fá að njóta sín (sense of flourishing).
Subjective well-being (SWB)
104
Mynstur hugræns mats, líkamlegra viðbragða og tilhneigingar til hegðunar sem verður til þegar við metum erfiðleikastig aðstæðna meira en getur til að takast á við þær
Streita
105
Áreiti sem ógna velferð okkar, líkamlegri eða sálrænni
Streituvaldar
106
General adaption system
Viðvörunarstig
Viðnámsstig
Örmögnunarstig
107
% evrópubúa sem þjáist af geðröskunum á hverju ári
38,2%
108
Lagði fram þá tilgátu að geðrænn vandi væri sama eðlis og líkamlegar raskanir -> líffræðileg orösk í heila
Hippocrates
109
Samkynhneigð var flokkuð sem geðröskun fram að
1992
110
Flokkunarkerfi DSM
Nær eingöngu yfir geðræn veikindi
111
Flokkunarkerfi ICD
Allsherjar flokkunarkerfi fyrir sjúkdóma
112
Fóru inn á geðdeild (sem tilraun), sögðust heyra raddir og voru lagðir inn. Höguðu sér síðan bara eðlilega en staðfestingarskekkja kom í veg fyrir að starfsfólkið sæi að þau voru heilbrigð. „Alvöru“ sjúklingarnir spottuðu þau hins vegar frekar fljótt.
Tilraun Rosenham
113
Lang algengastar allra geðraskana
Kvíðaraskanir
114
Kvíðaraskanir eru algengari hjá ____
Konum
115
Gerðir kvíðaraskana:
| Fóbíur eru
Einföld fælni
116
Gerðir kvíðaraskana:
| Ótti við félagslegar aðstæður/neikvætt álit annara
Félagskvíði
117
Gerðir kvíðaraskana:
| Tíð ofsakvíðaköst þar sem fólk fyllist miklum ótta
Ofsakvíði
118
Gerðir kvíðaraskana:
| Mikil ótti við opin, mannmörg svæði þar sem erfitt gæti verið að flýja
Víðáttufælni
119
Gerðir kvíðaraskana:
Áhyggjuvandi. Ótti um að ráða ekki við aðstæður og neikvætt álit annara í kjölfarið. Viðkomandi almennt óöruggur um framvindu mála og getu sína til að ráða við hlutina
Almenn kvíðaröskun
120
Gerðir kvíðaraskana:
Ágengar hugsanir, hvatir, hugsýnir, minningar eða tilfinnng sem er túlkuð á þann veg að viðkomandi muni eða hafi valdið sjálfum sér eða öðrum skaða
Áráttu/þráhyggjuröskun
121
Gerðir kvíðaraskana:
| Kvíðaröskun sem á sér upphaf í áfalli. Vanlíðan, endurupplifannir, dofi gagnvart heiminunm, sektarkennd ofl
Áfallastreituröskun
122
Þunglyndi skiptist í:
Alvarlega geðlægð
| Óyndi
123
Djúp geðlægð í minnst hálfan mánuð. Takmörkuð eða engin einkenni milli lægða
Alvarleg geðlægð (major depression)
124
Færri og vægari einkenni en þunglyndi. Stendur samfellt yfir í 2 ár eða meira.
Óyndi (dysthymia)
125
Á hverjum tíma er ___% fólks með alvarlegt þunglyndi
6,5%
126
Eftir fyrstu geðlægðarlotu fer ____% ekki aftur í geðlægð
40%
127
Eftir fyrstu geðlægðarlotu fær ____% bata en aðrar geðlægðir í framtíðinni
50%
128
Eftir fyrstu geðlægðarlotu fær ____% ekki bata
10%
129
Einkennist af því að geðlægðar- og geðhæðarlotur skiptast á
Geðhvörf
130
Geðhvörf skiptast í
Bipolar I og bipolar II
131
Munur á bipolar I og II
Geðhæðarloturnar eru hærri í Bipolar I
132
Bipolar byrjar yfirleitt á hvaða aldri
Snemma á þrítugsaldri
133
Er bipolar algengara meðal kvenna eða karla
Bæði
134
Er Bipolar I eða II algengara
Bipolar II
135
Hvort eru konur eða karlar líklegri til að gera sjálfsvígstilraunir
Konur
136
Hvort eru konur eða karlar líklegri til að takast sjálfsvíg
Karlar
137
Meðferð:
Byggir á lögmálum um samspil lífveru og umhverfis. Byggð á klassískri og virkri skilyrðingu. Beitt á kvíða fyrst á 7. áratugnum
Atferlismeðferð
138
Geðlæknir menntaður í sálgreiningu. Einn af þeim fyrstu til að gera rannsóknir á því hvort og hvernig sálgreining virkaði -> komst að því að hún virkaði lítið
Aaron Beck
139
Sú meðferð sem flestir sálfræðingar nota og á að nota í flestum tilfellum þegar kemur að lyndis- eða kvíðavanda
Hugræn atferlismerðferð
140
Lyf notuð í meðferð við geðklofa og geðrofi
Geðrofslyf
141
Lyf sem sefa sjálvirka taugakerfið. Á að nota í stuttan tíma
Kvíðastillandi lyf
142
Lyf notuð við þunglyndis- og kvíðaröskunum
Geðdeyfðarlyf
143
Það svið sálfræðinnar sem fæst við samband hugsunar og félagslegra þátta, hvernig annað fólk hefur áhrif á okkur og hvernig við tengjumst öðru fólki
Félagssálfræði
144
Hvernig við reynum að útskýra hegðun okkar sjálfra og annara- hver er orsökin.
Eignun
145
Hvernig eignun:
| „Ég fékk góða einkunn því ég er svo klár“
Persónuleg (innri) eignun
146
Hvernig eignun:
| „Ég fékk góða einkunn því prófið var svo létt“
Aðstæðubundin (ytri) eignun
147
Sú tilhneiging að ofmeta persónuleikaþætti og vanmeta áhrif aðstæðna þegar við skýrum hegðun annars fólks.
Grundvallar-eignunarvilla
148
Sú tilhneiging að skýra eigin hegðun út frá aðstæðum en annarra út frá persónuleikaþáttum.
Gerandi-áhorfandi villa
149
Sú tilhneiging til að eigna persónuleikaþáttum (okkur sjálfum) árangursríka hegðun en aðstæðum kennt um misheppnaða hegðun.
Eiginhagsmuna skekkja
150
Þegar væntingar okkar til annarra leiðir til þess að við hegðum okkur á þann hátt að
það kallar fram þá hegðun sem við væntum og þar með staðfestum við upprunalegar væntingar.
Sjálfrætandi spá
151
Jákvætt eða neikvætt mat á áreiti, t.d. á persónu, athöfn, aðstæðum, hlut eða hugmynd
Viðhorf
152
Þegar fólk hefur tvær skoðanir sem eru í mótsögn hvor við aðra
Hugrænt misræmi
153
Sameiginlegar væntingar um hvernig fólk á að hugsa, líða og hegða sér
Félagsleg norm
154
Viðmið sem segja til um hvernig fólk í tiltekinni félagslegri stöðu á að hegða sér
Félagslegt hlutverk
155
Þátttakendur í hóp áttu að segja hvaða línur væru jafnlangar. Leikarar í hópnum völdu ranga línu. Þáttakendur urðu sama sinnis og leikararnir í 37% tilrauna.
Tilraun Solomon Asch á fylgispekt
156
Ýkt mynd fylgispektar, þ.e. tilhneiging til að hugsa eins og bæla niður ágreining vegna
samstöðunar. Myndast þegar þörf fólks fyrir að vera sammála yfirskyggir
þörfina fyrir viturlega ákvörðun
Hóphugsun
157
Glötun á einstaklingsvitund í hóp eða margmenni
Hópgerving
158
Einu mögulegu viðbrögðin við áfalli
Árás
Flótti
Frjósa
159
Tími eða tímabil þar sem ákveðnir atburðir hafa sérstaklega mikil áhrif á þroska, og þar með heilsu í framtíðinni.
Næmniskeið
160
Lífstíðaráhætta á að lenda í einhvers konar áfalli eru ca
70%
161
Lífstímalíkur á áfallastreituröskun er ca
8%
162
Alvarlegt áfall á aldrinum __ og ___ eykur verulega líkur á þunglyndi
4-6 og 8-9
163
Hugræn þrenning þunglyndis
Neikvæðar hugsanir um mann sjálfan, heiminn og framtíðina
