Rozdział 11. Dobra publiczne i wspólne zasoby

Question 1

Możliwość zastrzeżenia dobra (excludability) jako kryterium grupowania dóbr.

Answer 1

oznacza, że możliwe jest wykluczenie osoby niepożądanej z udziału w konsumpcji danego dobra.

Question 2

Dobro jako przedmiot rywalizacji (rivalry) - kryterium grupowania dóbr

Answer 2

Sytuacja, w której korzystanie z dobra przez jedną osobę ogranicza możliwość korzystania z niego przez innych ludzi;

Question 3

Kryteria podziału dóbr w gospodarce (2)

Answer 3

• czy jest możliwość zastrzeżenia dobra?

- czy dane dobro jest przedmiotem rywalizacji?

Question 4

Dobra prywatne (private goods)

Answer 4

to takie dobra, które można zastrzec i które są przedmiotem rywalizacji; np. większość dóbr- jedzenie, odzież, zatłoczone płatne autostrady

Question 5

Dobra publiczne (public goods)

Answer 5

to takie dobra, których nie można zastrzec i nie są przedmiotem rywalizacji; np. system obrony narodowej kraju, zapory przeciwpożarowe, niezatłoczone drogi, za korzystanie z których nie trzeba płacić;
problem gapowicza

Question 6

Wspólne zasoby (common resources)

Answer 6

to takie dobra, które są przedmiotem rywalizacji, lecz nie da się ich zastrzec;
np. ryby w oceanie,środowisko naturalne, zatłoczone drogi, za przejazd ktorymi nie trzeba płacić; problem wspólnych pastwisk;

Question 7

monopol naturalny (natural monopoly)

Answer 7

to takie dobro, które nie jest przedmiotem rywalizacji, które można zastrzec; np. straż pożarna, telewizja kablowa, płatne drogi, na których jest niewielkie natężenie ruchu;

Question 8

problem gapowicza (free rider problem)

Answer 8

występuje wówczas, gdy osoba, która korzysta z pewnego dobra, unika uiszczenia stosownej zapłaty;
ponieważ dóbr publicznych nie można zastrzec, problem gapowicza uniemożliwia rynkom prywatnym ich wytworzenie, państwo może sfinansować wytworzenie dobra publicznego (jeśli uważa ono, że korzyści całkowite przewyższają koszty i możliwa jest poprawa sytuacji wszystkich obywateli)

Question 9

Najważniejsze dobra publiczne (3)

Answer 9

Obrona narodowa
Badania podstawowe
Walka z ubóstwem

Question 10

Obrona narodowa jako jedno z najważniejszych dóbr publicznych.

Answer 10

Jeżeli całe teretorium kraju zostało objęte systemem obrony narodowej, nie jest możliwe wyłączenie kogokolwiek z korzystania z zapewnionego w ten sposób bezpieczeństwa;
to że ktoś korzysta z tego systemu, nie ogranicza korzyści innych ludzi;
dobra, którego nie można zastrzec i nie jest przedmiotem rywalizacji;

Question 11

Badania podstawowe jako jedno z najważniejszych dóbr publicznych

Answer 11

Wiedza jest zasobem, z którego można korzystać bez ograniczeń; efekt gapowicza: przedsiębiorstwa, które próbują korzystać z ogólnego zasobu wiedzy i nie ponosić kosztów związanych z jej powstawaniem;

Question 12

Walka z ubóstwem jako jedno z najważniejszych dóbr publicznych

Answer 12

rynek prywatny sam nie jest w stanie rozwiązać problemu ubóstwa, dlatego państwo korzysta ze swoich narzędzi w celu podniesienia standardów życia osób biednych;

Question 13

analiza kosztów i korzyści (cost-benefit analysis)

Answer 13

stanowi szczegółowe porówananie kosztów i korzyści społeczeństwa, towarzyszących udostępnieniu przez państwo pewnego dobra publicznego;

Question 14

Dlaczego oferowanie dóbr publicznych jest trudniejsze niż prywatnych?

Answer 14

Dobra prywatne oferuje rynek, nabywcy takich dóbr ujawniają własną ocenę ich wartości, płacąc za nie konkretną cenę, natomiast sprzedawcy ujawniają swoje koszty akceptując daną cene za oferowane dobro;
Natomiast eksperci dokonujący analizy kosztów i korzyści z zaoferowania przez państwo dobra publicznego, nie mogą oprzeć się na żadnych tego typu sygnałach;

Question 15

tragedia wspólnego pastwiska (tragedy of the commons)

Answer 15

przypowieść wyjaśniająca dlaczego wspólne zasoby zwykle są wykorzystywane na większą skalę, niż byłoby to pożądane z punktu widzenia społeczeństwa jako całości

Question 16

Problem dotyczący zasobów wspólnych

Answer 16

Jeżeli ktoś korzysta ze wspólnego zasobu, ogranicza to korzyści innych użytkowników;
Zwykle dobra wspólne są eksploatowane zbyt intensywnie,
Państwo może rozwiązać problem za pomocą odpowiednich przepisów lub podatków,

Question 17

Ważne wspólne zasoby (3)

Answer 17

1. Czyste powietrze i woda
2. Zatłoczone drogi
3. Ryby, wieloryby i inne dzik żyjące gatunki zwierząt

Question 18

Czyste powietrze i woda jako zasoby wspólne

Answer 18

Przez to, że woda i powietrze stanowi zasób wspólny, są nadmiernie eksploatowane - zanieczyszczane;

Question 19

Zatłoczone drogi jako zasób wspólny

Answer 19

Drogę możemy uznać zarówno za dobro publiczne jak i wspólny zasób; kiedy nie jest zatłoczona stanowi dobro publiczne, natomiast korzystanie z niej powoduje pojawianie się negatywnych efektów zewnętrznych; jeśli ta droga jest zatłoczona to dostęp do niej jest utrudniony;

Question 20

Ryby i inne dziko żyjące gatunki zwierząt jako zasób wspólny

Answer 20

Każdy może je złowić, natomiast niewielu będzie o nie dbało; państwa i organizacje, zapobiegają nadmiernej eksploatacji tych zasobów poprzez ograniczenia prawne;

Question 21

prawa własności (property rights)

Answer 21

prawa określające właściciela danego dobra;