rozdział 1,2 Flashcards
akson aferentny
przewodi impuls do danej struktury
(np. neurony czuciowe są afarentne w stosunku do reszty OUN)
[do środkowe, do ośrodka]
akson eferentny
przewodzi impuls od danej struktury
(np. neurony ruchowe=motoneurony są eferentne do reszty OUN)
[od ośrodka do efektora]
neuron czuciowy
ciało komórkowe mieści się na wypustce z głównej osi aksonu
przewdodzi inf. dot. ze skóry do rdzenia kręgowego
rodzaje komórek glejowych
- astrocyty
- oligodendrocyty
- mikroglej
- glej promienisty
- komórki Shwanna
- glej radialny (promienisty)
- ependymocyty (glej wyściółkowy-wyściea komory mózgu)
astrocyty
- kształt gwiazdy
- SYNCHRONIZUJĄ NEURONY (umożliwiają przewodzenie skokowe)
- oplatają kilka zakończeń synaptycznych aksonów
- mg oczyszczać układ nerwowy z martwych neuronów
glej promienisty (glej radialny)
- należy do astrocytów
- wyznacza szlaki neuronalne
- kieruje migracją neuronów i ich dendrytów, aksonów w trakcie życia zarodkowego
mikroglej
- element układu odpornościowego
- usuwa materiał odpadowe (wirusy, grzyby, mikroorganizmy, martwe lub słabe komórki nerwowe)
oligocydy i komórki Shwanna
- tworzą osłonę mielinową
- zaopatrują akson w subst. odżywcze
bariera krew-mózg
- chroni przed wnikanniem subst. zbędnych, wirusów do mózgu
- jej budulcem są komórki śródbłonka tworzący ściany naczyń krwionośnych ściśle ze sb połączone
-przez bariere mogę przejść: cząsteczki pozbawione ładunku elektrycznego np. O2, CO2, subst. rozp. w tłuszczach, niektóre wirusy, za pomocą transportu aktywnego: aminkwasy i glukoza(głównych pokarm mózgu)
interneuron
taki, którego akson i dendryty znajdują się wewnątrz jednej struktury
kolce dendrytyczne
niewielkie wyrostki na dendrytch, zwiększają powierzchnię odbierającą impuls
co jest konieczne by mózg mogł wykorzystać glukoze
witamina B = tymina
akson zmielinizowany
z osłonką mielinową
depolaryzacja
zmniejszenie polaryzacji (elektroujemności) neuronu
hiperpolaryzacja
zwiększenie polaryzacji (elektroujemności) wnętrza neuronu
gradient elektryczny
utrzymywany przez błonę komórkową - różnica ładunku elektrycznego pomiędzy (ujemnym) wnętrzem i (dodatnim) zewnętrzem komórki
kanały napięciozależne
ich przepuszczalność zależy od różnicy napięcia po obu stronach błony
polaryzacja
stan błony podczad braku działania czynników zewnętrznych
-potencjał spoczynkowy wynosi -70mV
neurony lokalne
- nie posiadają aksonów (wymieniają inf. tylko z najbliższymi komórkami)
- generują potencjał stopniowy (potencjał błonowy, który nie jest stały, lecz proporcjonaly do intensywności bodźca - inaczej niż w normalnych neuronach)
okres refrakcji
-błona nie jest podatna na genereowanie potencjałów czynnościowych
okres refrakcji względnej - wygenerowanie potencjału czynnościowego wymaga silniejszego bodźca niż normalnie (2-4ms)
okres refrakcji bezwzględnej - błona nie może wygenerować potencjału czynnościowego (ok. 1ms)
prawo wszystko albo nic
intensywnność bodźca nie może sprawić, że neuro wytworzy większy lub mniejszy potencjał czynnościowy
szybkość przewodzenia impulsu
im większa średnica aksony i więcej osłonki mielinowej tym szybsze przewodznie
(przy przewodzeniu skokowym zależy od odległości między węzłami Ranviera)
co wywołuje potencjał czynnościowy?
potencjał błonowy musi osiągnąć potencjał progowy
co pozwala na ponowne obniżenie polaryzacji błony po potencjale czynnościowym?
zamknięte kanały sodowe, a OTWARTE KANAŁY POTASOWE (jony potasu wypływają na zewnąrz)
NIE POMPA SODOWO_POTASOWA JEST ZA WOLNA
(ona pote wyrównuje położenie jonów żeby było takie jak wcześniej)
propagacja
przemieszczanie się potencjału czynnościowego (w jedną stronę, bo z drugiej jest już okres refrakcji)
jak działają leki przeciwbólowe
zamykają kanały sodowe
odruch
automatyczna reakcja mięsni na stymulację
łuk odruchowy
pętla biegnąca od pobudzenia neuronu czuciowego (pobudzenie do mózgu, motoneuronu, mięśnia) do reakcji mięśnia
sumowanie czasowe
efekty działania bodźców powtarzanych w krótkim czasie mogą się kumulować (jeśli zsumowane impulsy przekroczą wartość progową wywolają depolaryzacje)
sumowanie przestrzenne
sumowanie w przestrzeni
pobudzenie dwóch neuronów, których aksony zbiegają się w jednym neuronie w rdzeniu kręgowym
neuron presynaptyczny
wysyła inf
neuron postsynaotyczny
odbiera inf
EPSP
postsynaptyczny potencjał pobudzającu (excitatory postsynaptic potencial)
- stopniowa depolaryzacja
- jeśli EPSP nie spowoduje, że komórka osiągnie wartość progową, depolaryzacja szybko wygasa
(otwierają się kanały sodowe)
IPSP
postsynaptyczny potenciał hamujący (inhibitory postsynaptic potencial) - chwilowa hiperpolaryzacja błoy
(otwierają się kanły potasowe lub chlorkowe)
czynność spontaniczna neuronu
neurony generują okresowe potenciały czynnościowe nawet przy nieobecnności stymulacji synaptycznej
synapsa
wyspecjalizowana szczelina między neuronami
przewodzenie aksonu przez akson i w łuku odruchowym (szybkość)
przez akson - 40m/s
łuk- 15m/s (spowalniają synapsy)
zjawiska chemiczne w synapsie
1) neuron syntetyzuje subst. chem (neuroprzekaźniki)
synteza małych cząsteczk odpywa się w zakończeniach presynaptycznych, a neuropeptydów w perykarionie [neuroprzekaźniki mg być magazynowane w tzw. PĘCHERZYKACH]
2) potencjał czynnościowy po dotarciu do błony presynaptycznej umożliwia napływanie jonów Ca2+ do komórki, a to umożliwia uwolnienie neuroprzekaźnia do szczeliny synaptycznej (na zasadzie egzocytozy)
3) cząsteczk dyfunduje przez szczeline (ok.0,01ms), przyłącza się do receptorów i zmienia aktywność neuronu postsynaptycznego
4) cząsteczki neiroprzekaźników odłączją się od swoich receptorów
5) cząsteczki są transportowane do komórki presenaptycznej lub zostaja rozproszone
6) niektóre komórki postsynaptyczne wysyłają zwrotne komunikaty żeby kontrolować dalsze uwalnianie neuroprzekaźnika przez komórki presynaptyczne
(sprzężenie zwrotne, wywoływane przez autoreceptory)
tlenek azotu (II)
- NO - neuroprzekaźnik (wyjątek: nie jest magazynowany, gaz)
- rozszerza naczynia krwionośne, zwiększa w ten sposób dopływa krwi (np. do struktury silnie pracującej w mózgu)
- NO w duzych ilościacj jest trujący
acetylocholina - rodzaj subst.
zmodyfikowany aminokwas
serotonina - rodzaj subst.
indolamina (monoamina)
dopamina, noradrenalina, adrenalina - rodzaj subst.
katecholaminy ( zawierają grupę aminową i katecholową)
endorfiny, substancja P, neuropeptyd Y - rodzaj subst.
peptydy
ATP, adeozyna - rodzaj subst.
puryny
synteza acetylocholiny
acetylokoenzym A -> cholina -> acetylocholina
synteza adrenaliny
fenyloalanina -> L-tyrozyna -> L-DOPA -> DOPAMINA -> NORADRENALINA -. ADRENALINA
synteza melatoniny
tryptofan -> 5-hydroksytryptofan -> SEROTONINA ->
N-acetyloserotonina -> melatonina
co przejściowo blokuje wytwarzanie dopaminy?
AMPT (alfametylparatyrozyna)
co rozkłada noradrenalinę, serotoninę i dopaminę?
MAO-monoaminooksyzdaza
[inhibitory MAO - pierwsze leki na depresje]
działanie jonotropowe
działąnie w synapsie polegające na szybkim otwraciu kanałów w błonie komórkowej (rodzaj działania zależy od receptora)
działanie metabortropwe
sekwencja reakcji metabolicznych, które wywiwraja wolniejsze, ale długotrwałe oddziaływanie na synapse
kanał bramkowany przekaźnikiem/ligandem
przekaźnikiem - kanał jonowy, który otwiera się przejściowo w wyiku przyłączenia się neuroprzekaźnika
ligandem- kanał, który otwiera się w wyniku przyłączenia się neuroprzekaźnika
najpowszechniejszy neuroprzekaźnik pobudzający i hamujący
kwas glutaminowy (glutaminian) GABA (kwas gamma-aminomasłowy) - otwiera kanały chlorkowe (inny to glicyna- w rdzeniu kręgowym)
acetylocholina
przeważnie jest neuroprzekaźnikiem pobudzającym, (receptor cholienergiczny jak nikotyna)
- rozkładana przez cholinestazę do kwasu octowego i choliny
wtórny przekaźnik
np. cykliczny AMP
przekazuje infromacje do struktur wewnątrzkomórkowych (nie neuronowi postsynaptycznem jak normalnie)
białko G (GTP)
białko wysokoenergetyczne, otwiera kanały jonowe po zmianie kształtu białka w działaniu metabotropowym
- może zabrać energię do innrgo miejsca w komórce
- powoduje zwiększnie stężenia wtórnego przekaźnika wewnątrz komórki
neuropeptydy (neuromodulatory)
- uwalniane po kilkukrotnej depolaryzacji,
- syntetyzowane w perykarionie
- uwalniane przez dendryty, perykarion boki aksonu
- kiedy kilka dendrytów uwolni neuropeptyd ten wpywa na dendryty sąsiednich komórek
- długo działa (minuty)
- są istotne dka głodu, pragnienia, długotrwałych zmian
wychwyt zwrotny
neuron presynaptyczny wychwytuje dużą część lub większość odłączonych neuroprzekaźników odbywa się to dzięki białkom błonowym - transporterom
COMT
rozkłada cząsteczki neuroprzekaźnikowe, które nie zostały wychwycone przez transportery w wychwycie zwrotnym
neuroprzekaźniki retrogradne (wsteczne)
anandamid, 2-AG, NO
inf. że komórka otrzymała wiadomość
halucynogeny
substancje zniekształcające percepcje np. LSD podobne do serotoniny
amfetamina i kokaina hamują transportery dopaminy, serotoniny i noradrenaliny, zmiejszają w ten sposób wychwyt zwrotny i wydłużają działanie neuroprzkaźników
autoreceptory
reagują na wydzielnony neuroprzekaźnik hamowaniem dalszej syntezy i wydzielania, tworzą mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego
kannaboidy
subst. w mariuhuanie, działają hamująco na OUN pobudzjąc receptory negtywnego sprzężenia zwrotnego na neuronach presynaptycznych
synapsy elektryczne
- przewodnictwo energetyczne jest szybsze niż chemiczne,
- zachodzi tam gdzie istotna jest dokładna synchronizacja neuronów (np. neurony kontrolujące oddychanie)
- błona jednej komórki bezpośrdnio wchodzi w kontakt z błoną drugiej (otwory jednej błony są dokłanieje na przeciwko otworów drugiej błony, są wystarczająco duże by umożliwić przechodznie jonów)
- połączenie szczelinowe
- kanały błonowe są STALE OTWARTE
