romantyzm Flashcards
świadome nawiązanie do faktu historycznego, zjawiska kulturowego w celu stworzenia nowego znaczenia, które można poznać jedynie wtedy kiedy rozpozna się nawiązanie
aluzja kulturowa
świadome nawiązanie do innego dzieła literackiego, odnoszące się do wiedzy i dociekliwości czytelnika; wzbogaca sens i ukazuje dzieło w nowym świetle
aluzja literacka
gatunek synkretyczny: o niezwykłych (fantastycznych) wydarzeniach, w posępnym i tajemniczym nastroju; odwołania do ludowych podań, wierzeń; epickie: fabuła + narrator, liryczne: budowanie nastroju; dramatyczne: dialogi
ballada
typ bohatera: skłócony ze światem buntownik podważający porządek społeczny, tajemniczy, nieszczęśliwy, posępny; tragiczne doświadczenia, ucieczka przed przeszłością; ziemskie prawa go nie dotyczą - jest ponad dobrem i złem; kieruje się uczuciami
bohater bajroniczny
nurt: pesymistyczna, mroczna wizja świata, egzystencji człowieka, natury, kultury, bytu, historii
czarny romantyzm
z proroczej wizji Widzenie Księdza Piotra; imię zapowiadanego Mesjasza, tajemnicze symbole trudne do zinterpretowania
czterdzieści i cztery
gatunek synkretyczny: nie przestrzega zasady trzech jedności, realizm z fantastyką, elementy dramatyczne z epickimi i lirycznymi; niejednorodność stylistyczna, luźna kompozycja, niekoniecznie przystosowany do wystawienia na scenie
dramat romantyczny
zbyt duże przywiązanie wagi do własnej osoby
egotyzm
pominięcie w zdaniu elementu, którego można się domyślić z kontekstu; funkcje: bardziej dynamiczna, tajemnicza, wymagająca zaangażowania
elipsa
jeden z rodzajów literackich, utwory pisane prozą, fabuła, narracja i wypowiedzi bohaterów
epika
jeden z głównych gatunków epiki, podniosły styl, legendarni, mitologiczni, historyczni bohaterowie na tle ważnych wydarzeń
epos
utwór liryczny o tematyce miłosnej
erotyk
odmiana literatury fantastycznej, świat dziwny i groteskowy, współczesność + baśnie, mity, motyw magii i czarów
fantasy
gatunek wywodzący się z ustnych opowieści snutych w okolicznościach towarzyskich i społecznych; mówiona więc luźna kompozycja, liczne dygresje, swobodne wątki, powtórzenia, zwroty do czytelnika
gawęda
utwór o sensacyjnej akcji w tajemniczej scenerii (średniowiecze), budowanie przerażającej atmosfery, strachu w czytelniku
gotycka powieść grozy
nurt: fascynacja średniowieczem, tajemniczość, świat zła i szaleństwa, elementy cudowności
gotycyzm
eksponowanie dziwaczności i brzydoty, wyolbrzymianie i karykaturalne przejaskrawianie
groteska
wiersz wzorowany na antycznym, układy sylab akcentowanych i nieakcentowanych
heksanietr polski
gatunek pieśni ze starożytnej grecji, utwór liryczny w podniosłym tonie, pieśń wysławiająca bohatera, ideę itp. symbol grupowej jedności
hymn
przekonanie że idea ma charakter pierwotny a rzeczywistość materialna - wtórny
idealizm
odnoszenie się do innego tekstu, nawiązywanie z nim dialogu (aluzje, cytaty itp)
intertekstualność
zabieg: autor prezentuje całkowitą władzę nad swoim dziełem, dystans do świata przedstawionego i reguł literackich; łączenie konwencji, różnorodnych motywów
ironia romantyczna
gatunek dramatu: pogodna, zabawna tematyka, szczęśliwe zakończenie; komizm sytuacji, postaci, języka
komedia
rodzaj literacki: utwory wierszowane, wewnętrzne przeżycia, uczucia, doznania i przemyślenia podmiotu lirycznego; bezpośrednia, pośrednia, bezosobowa itp.
liryka
wiara w powszechne zbawienie za pomocą wybranej jednostki lub zbiorowości po okresie nieszczęść
mesjanizm
koncepcja zapoczątkowana przez Mickiewicza, Polska jako Chrystus narodów; cierpienia zakończą się zmartwychwstaniem i odzyskaniem wolności
mesjanizm polski
poznanie natury bytu, przyczyny istnienia i celu do jakiego zmierza
metafizyka
związany z poznaniem pozazmysłowym, możliwość poznania świata duchowego poprzez np kontemplację
mistyczny
przekształcenie wydarzenia w mit, nadanie postaciom cech mitycznych; porównanie do wydarzeń lub postaci mitycznych, podniosły styl
mitologizacja
uczucia związane z nocą (muzyka), opis nocnego krajobrazu, rozmyślania (literatura), scena rozgrywająca się nocą (malarstwo)
nokturn
gatunek: utwory pochwalne, dziękczynne, podniosły styl, opiewa wybitne postacie, wydarzenia, idee
oda
zainteresowanie kulturą i życiem Wschodu, czerpanie z niej motywów
orientalizm
ogół wszystkich bogów, świątynia; grupa ludzi wybitnie zasłużonych
panteon
powtarzalność znaczeniowych, kompozycyjnych, brzmieniowych elementów utworu
paralelizm
przedstawianie w podniosłym stylu, silnie nacechowanym emocjami
patos
niezgoda na istnienie zła w świecie i bunt przeciwko boskiej instancji która na nie zezwala; wiara w nieograniczone możliwości człowieka (Improwizacja w Dziadach III)
prometeizm
historia jest realizacją planów Boga, ludzkie działania z nimi sprzeczne są korygowane
prowidencjalizm
pieśń napisana w podniosłym stylu, sławiąca bohatera lub wydarzenie (fragment poematu epickiego lub samodzielny utwór)
rapsod
łączenie w jednym dziele elementów z różnych gatunków bądź rodzajów literackich
synkretyzm
gatunek: utwory stylizowane na testament, pożegnanie autora ze światem, prośby i życzenia w stronę bliskich i potomnych
testament poetycki
gatunek dramatu: utwory w poważnym tonie, bohater usiłuje uniknąć swojego przeznaczenia, skonfliktowany; działania prowadzą do nieuchronnej katastrofy
tragedia
poezja patriotyczna nawołująca do walki o wolność; sławi waleczność, poświęcenie dla ojczyzny
tyrteizm
postawa: dla dobra ojczyzny decyduje się na stosowanie nieetycznych metod (zdrada, podstęp) wbrew swoim ideałom
wallenrodyzm
wiersz, który nie przestrzega zasady rytmicznej powtarzalności, wersy różnej długości nie są do siebie podobne
wiersz wolny
postawa: poświęcenie życia dla wolności ojczyzny (od imienia średniowiecznego bohatera Szwajcarów)
winkelriedyzm
