Radiation Hazard Flashcards
รังสีทำให้เกิด free radical ได้ยังไง
- ทางตรง (1/3) : ชีวโมเลกุลใหญ่แตกตัวเลย ได้อนุมูลอิสระ
- ทางอ้อม (2/3) : น้ำแตกตัวเป็นประจุ ได้อนุมูลอิสระ
Interaction ระหว่าง Photons กับสสารมีกระบวนการใดบ้าง
- Coherent Scattering
- Photoelectric effect
- Compton Scattering
- Pair production
- Photodisintegration
Coherent scattering คือ
วิ่งเฉียด แล้วเบี่ยงเบน ไม่เกิดผลอะไร
(ไม่ค่อยมีผล)
Photoelectric absorbtion คือ
ชน e- วงใน จนหลุดเป็น photoelectron ทำให้ e- วงนอกวิ่งมาแทนที่ แล้วคายพลังงานออกมา
โฟตอนถ่ายทอดพลังงานทั้งหมดให้ e-
(เจอบ่อย)
Compton scattering คือ
ชน e- รอบนอก เกิด compton electron หลุดออกมา กับ scattered x-ray ที่ยังเหลือพลังงานอยู่บางส่วน
(เจอบ่อย)
Pair production คือ
โฟตอนพลังงาน 1.02 MeV วิ่งไปใกล้นิวเครียส แล้วแตกเป็น Positron กับ Electron
Positron ไปจับ free electron ในชั้นบรรยากาศ เกิด Annihilation
ได้ Photon (0.51 MeV) 2 ตัว ที่ตั้งฉากกัน
(เจอบ่อย)
*Positron emission tomography (PET)
Photodisintegration คือ
โฟตอนพลังงานสูงมากชน nucleus จนโปรตอนหรือนิวตรอนหลุดออกมา
(เจอน้อย)
การตอบสนองของเซลล์ต่อรังสีขึ้นกับ (4)
- Dose
- Dose rate
- Oxygen
- Linear energy transfer (LET)
Radiation แค่ไหนที่ induce ให้เกิด malformation
ลองเทียบกับจำนวนการทำ CT pelvic และ conventional Dx x-ray
และ flu
100 mGy
= ทำ CT pelvic 3 ครั้ง
= ทำ conventional Dx x-ray 20 ครั้ง
= ทำ Fluoroscopically guided interventional procedures 1 ครั้ง
หลักการป้องกันอันตรายจากรังสีของ ICRP 3 ข้อ
- Justification : ประโยชน์มากกว่าโทษ
- Optimization : ต่ำสุดเท่าที่จะเป็นไปได้
- Limitation : ไม่เกินเกณฑ์
Dose Limit สำหรับผู้ปฏิบัติงานด้านรังสี
- ต่อปีห้ามเกิน 50 mSv
- เฉลี่ย 5 ปี ห้ามเกิน 20 mSv
ในกรณีคนท้อง
- เฉลี่ยไม่เกิน 0.2 mSv ต่อเดือน (คิดตาม dose rate)
- รวมตลอดตั้งครรภ์ห้ามเกิน 2 mSv
Dose Limit ของคนทั่วไป
1 mSv
ความสัมพันธ์ของ Dose rate และ Distance
Pocket Dosimeter คือ
คล้ายปากกา ไว้วัดรังสีในโรงไฟฟ้า
ข้อดีคืออ่านค่าได้ทันที แต่แพง
Film Badge คือ
ปัจจุบันไม่ใช้แล้วเพราะอายุการใช้งานแค่ 2 เดือน
ข้อดี
- วัดปริมาณรังสีได้ในช่วงกว้าง
- บันทึกรังสีได้หลายชนิดในแผ่นเดียว
- อ่านซ้ำได้ เก็บข้อมูลเป็นหลักฐานได้
Thermoluminescent Dosimeter (TLD)
แผ่นกลมๆ ใส่ที่ข้อมือ เอาไปเผาเพื่อดู
ข้อดี
- วัดปริมาณรังสีได้ในข่วงกว้าง
- นำกลับมาใช้ใหม่ได้
ข้อเสีย
ข้อมูลจะหายหลังเผา ไม่สามารถอ่านค่าซ้ำได้
Optically-Stimulated Luminescence (OSL) คือ
อ่านค่าโดยใช้เลเซอร์กระตุ้น แล้ววัดแสงน้ำเงินที่คายออกมา
ปัจจุบันเรานิยมใช้เครื่องวัดปริมาณรังสีตัวไหน เพราะอะไร
Optically-Stimulated Luminenscence (OSL)
ข้อดี
- อ่านซ้ำได้
- เที่ยงตรง
- ทน envi (ทนทาน)
หลัก ALARA คือ
ALARA stands for “as low as reasonably achievable”
Radiation protection organization ในประเทศไทย และหน้าที่
Division of Radiation and Medical Devices
(สำนักงานรังสีและเครื่องมือแพทย์)
-> ตรวจสอบมาตรฐานของเครื่อง Xray
Office of Atoms for Peace
(สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ)
-> ดำเนินการออกใบอนุญาติผลิตและใช้พลังงานจากรังสี Xray
Dose level for Mammography
without grid = 1 mSv
with grid = 3 mSv
*Grid ช่วยเพิ่ม contrast (ความคมชัด)
Dose levels for fluoroscopy
Normal = 25 mSv
Intervention Radiology = 100 mSv
เทคนิคปรับ kVp…….. mAs……… จะช่วยลดปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับ
kVp สูง mAs ต่ำ
10 days rule คือ
การ Xray ในผู้ป่วยที่สงสัยการตั้งครรภ์ควรทำระหว่าง 10 วันแรกนับตั้งแต่ LMP
สัญลักษณ์เตือนภัยทางรังสี
ม่วง พื้นเหลือง
การเลือกชนิดของ Filtration คู่กับ kVp เพื่อให้เกิดความปลอดภัยในการใช้งานเครื่อง Xray
Filtration 0.5 mm.Al กับ 50 kVp
Filtration 1.5 mm.Al กับ50-70 kVp
