Ponolohya Flashcards
Tatlong salik ang kailangan upang makapagsalita:
- Lakas o enerhya
- Artikulador
- Patunugan o Resonador
Presyur ng papalabas ng hiningang galing sa baga
Enerhya
Gumaganap sa mga babagtingang pantinig
Artikulador
- Linilikha na tunog na minomodipika ng bibig
- Ang bibig at ang guwang ng ilong
Resonador
Ang bibig ng tao ay may apat na bahaging mahalaga sa pagbikas n mga tunog:
- Dila at panga
- Ngipin at labi
- Matigas na ngalangala (palate)
- Malambot na ngalangala (Velum)
Ito’y makabuluhan ang isang unog kapag nag-iba ang kahulugan ng salita sa sandaling alisin o palitan ito
Ponemang Segmental o Ponema
Ang Filipino ay may __ ponema – __ na katinig and __ na patinig
21
16
5
- aw, iw, iy, ey, ay, uy
- Alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig /w/ o /y/
Diptonggo
Magkakabit na dalawang magkaibang katinig
- Kambal-katinig sa Filipino
Klaster
Mga salita na magkaiba ng kahulugan ngunit magkatuld ang bigkas malibang sa isang ponema
Pares Minimal
Magkaibang ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagbabago sa kahulugan
(Lalaki – lalake, nuon – noon)
Dapat walang diin
Ponemang Malayang Nagpapalitan
dapat nasa posisyon pinal ng salita. Ito’y tinatawag na malumi o maragsa
Tuldik na paiwa ( ` )
Bagà, pusò, talumpàti
Malumi
kaliwâ, salitâ, dukhâ
Maragsâ
Pantulong sa ponemang segmental
Ponemang Suprasegmental
taas-baba na iniuukol natin sa pagbikas ng pantig
nagkakaroon ng dagdag na diwang ibig ipahatid ng bumigkas
Tono
iniuukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig ng salita
Sa Filipino at lahat ng mga wikan katutubo sa Pilipinas ay mas mahalaga ang _____ buhat sa angkang malayopolinesyp (syllable-timed)
Haba
- Tumutukoy sa sinasabi naming stresstimed
- Ang Ingles ay stress-timed
diin
Saglit na patigil sa ating pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensahe
Antala
