politiek-ambtelijke verhoudingen

Question 1

Dichotome model

Answer 1

Ambtenaren staan buiten politiek spel, zijn neutraal, loyaal en onafhankelijk van de politiek.

Question 2

Weber: “Politiek als beruf.”
Wilson: “There is no republican way to build a road.”

Answer 2

Politici nemen beslissingen, ambtenaren voeren uit.

Question 3

Economische kritiek op dichotomie

Answer 3

Downs: Public choice: ambtenaren streven eigenbelang na
Niskanen: Principal agent: agenten hebben vaak informatievoorsprong, budgetmaximalisatie

Question 4

Sociologische kritiek op dichotomie

Answer 4

Ambtenaren ontwikkelen eigen machtsstrategieën.
Crozier: neo-institutionalisme;
Sociologische instituties: Informele waarden en normen zijn vaak sterker dan formele regels.
Organisatie ontwikkelt distinct competence

Question 5

Distinct competence

Answer 5

Kerncompetentie waar men trots op is en niet aan geraakt mag worden (minder vatbaar voor veranderingen)

Question 6

Beleidskundige kritiek op dichotomie

Answer 6

Ambtenaren wegen ook zwaar door op beleidsprocessen

Question 7

Retorische strategie van het dichotomie model

Answer 7

Dichotomie model wordt nog gebruikt om het wantrouwen in de bureaucratie weg te werken. Politici tonen dat zij keuzes maken, terwijl ambtenaren zich buiten de schijnwerpers bevinden, waardoor ze toch ruimte hebben om poltieke beslissingen te beïnvloeden.

Question 8

Public service motivation

Answer 8

Een kenmerk dat verklaart waarom individuen zich willen inzetten voor het algemeen belang.
3 aspecten:
- Incidence: PSM bestaat, vooral bij NPO’s
- Cause: Sociale instituties, hervormingen, verband met gender, leeftijd, opleidingsniveau

Question 9

Politieke benoemingen: meritsysteem, representative bureaucracy, pacificatiepolitiek en spoils systeem

Answer 9

Meritsysteem: benoemingen volgens competenties, expertise
Representative bureaucracy: ambtenarij weerspiegeld de diversiteit van de samenleving.
–> Klassieke diversiteit: politieke partijen. Moderne diversiteit: gender, herkomst,…
Pacificatiepolitiek: Partijen gingen over breuklijnen heen om topambtenaren te benoemen
Spoils systeem (VS): appointees; vertrouwelingen die meekomen met president. Career civil service: carrière obv verdiensten binnen de administratie.

Question 10

Ministeriële kabinetten

Answer 10

Beleidsondersteuning, communicatie en persoonlijk secretariaat, ondersteunend personeel

Question 11

Detachering

Answer 11

Ambtenaren worden uitgeleend aan een kabinet

Question 12

IKW: Interkabinettenwerkgroepen

Answer 12

Beleidsbeslissingen komen er aan bod vooraleer ze op de regeringstafel komen

Question 13

Kritiek op kabinetten

Answer 13

1. Ze sluiten administratie uit; beleidsexpertise in administratie neemt af
2. Inefficiënte werking: nemen werk van ambtenaren deels over; procedures vertragen
3. Macht van het parlement wordt uitgehold; belangrijke beleidskeuzes worden gemaakt door de regering
4. Politisering van de administratie; vaak bezig met benoemingen en ambtelijke functies

Question 14

Waarvoor dienen de kabinetten dan nog?

Answer 14

• Kweekschool voor politici en leidende ambtenaren
• Verdekte partijfinanciering
• Wachtheuvel voor niet verkozen politici
• Springplank naar ambtelijke topposities
• Instrument van politieke controle: partij oefent via kabinet controle uit op haar ministers

Question 15

Wat als we kabinetten afschaffen?

Answer 15

Ambtenaren en politici zouden meer moeten samenwerken

Question 16

Theoretische modellen in de bestuurskunde

Answer 16

Roltheoretische stromingen: vanuit het gedrag en houding van ambtenaren en politici
Structurele relatie stromingen: invloed van structuren en systeemkenmerken op de interactie tussen politici en ambtenaren
Combinatie van beide

Question 17

Aberbach, roltheoretische benadering: beelden van politiek ambtelijke relaties

Answer 17

1. policy vs administration: dichotoom
2. Facts vs interests: administratie houdt zich bezig met feiten en kennis, politici brengen waarden en belangen in het beleidsproces
3. Energy vs equilibrium: politici brengen energie en vernieuwing, administratie brengt evenwicht en behoud
4. Hybrid: Rollen lopen door elkaar: bureaucratisering van politiek en politisering van bureaucratie

Question 18

Svara: roltyperingen

Answer 18

Zowel ambtenaren als politici in elke laag, maar verschillend aandeel:
Missiebepaling(mission), beleidsbepaling(policy), uitvoering(administration) en management
= dichotomy-duality model: dichotomie bij extermen, maar de middenvelden van beleid en uitvoering zijn duaal.

Question 19

Peters: systeemtyperingen

Answer 19

5 interactiemodellen:

1. Formal-legal: klassiek model
2. Village life: zelfde waarden en achtergrond, p&a vormen dorpsgemeenschap
3. Functional village: zelfde sector/domein: goede samenwerking tussen p&a met gedeelde expertise en het delen van belangen van de sector
4. Adversial: strijd tussen p&a om macht
5. Administrative state: enkel ambtenaren kunnen macht opbouwen

Question 20

Hood: public service bargain (PSB)

Answer 20

Onderhandeling over verhouding: bargain.
3 basiselementen: beloning, capaciteiten en loyaliteit/verantwoordelijkheid

Twee types:

1. Trustee bargain: ambtenaren hebben apart statuut en verdedigen algemeen belang, onafhankelijk van politici
2. Agency bargain: ambtenaren staan rechtstreeks ten dienste van politici

Variant:
Managerial bargain: meer autonomie in ruil voor verantwoording
Beloning: meer op prestaties gesteund
Capaciteiten: belang economische en managementkwaliteiten
Loyaliteit: contractueel

Question 21

Hoppe: typologie ambtenaren

Answer 21

1. Beleidsfilosoof: probleemspecifieke vaardigheden
2. Procesregisseur: beleidsprocesgerichte vaardigheden en politieke loyaliteit
3. Neo-Weberiaan: beleidsprocesgerichte vaardigheden en professioneel analytische loyaliteit
4. Advocaat: probleemspecifieke vaardigheden & politieke loyaliteit
5. Expert: probleemspecifieke vaardigheden & professioneel analytische loyaliteit