patosiurkologia Flashcards
Stulejka
schorzenie, w którym zbyt mały obwód części dystalnej napletka utrudnia jego odprowadzenie.
Przyczyny:
- wrodzona (rzadko)
- zapalenia
- urazy
- blizny
LECZENIE: obrzezanie
Na jej podłożu powstają zaplaenia żołędzi i napletka + zwiększa ryzyko raka (u 50% pacjentów z rakiem siura jest stwierdzana).
Załupek - odprowadzonego napletka nie da się sprowadzić z powrotem na miejsce.
Zapalenia prącia
Skąd się biorą:
1. drogą płciową - wirusowe (HPV) lub bakteryjne (kiła, rzeżączka)
2. ktoś nie myje siura - bakterie ropotwórcze, beztlenowe lub grzyby
- HPV -> kłykciny kończyste - zmiany łagodne, kalafiorowate twory kilkumilimetrowe. Głównie wew. powierzchnia napletka, ale też trzon penisa, odbyt, krocze. Tendencja do nawrotów.
Mechanizm 2.:
brak higieny -> zbieranie się pod napletkiem mastki -> drażnienie i podtrzymanie przewlekłego zapalenia (-> może powstać stulejka)
Zmiany prekursorowe do raka płaskonabłonkowego inwazyjnego siura
- choroba Bowena
- erytroplazja Queyrata
- grudkowatość bowenoidalna
Wszystkie związane z infekcją HPV (zwykle HPV16).
Makroskopowo białawe lub różowe plamy, grudki i brodawki.
Rak prącia
- rak płaskonabłonkowy
- rzadki (<1% raków u m.)
- głównie osoby starsze (>60 r. ż.)
- u połowy pacjentów stwierdza się HPV DNA w kom. rakowych
- nie występuje u osób obrzezanych wkrótce po urodzeniu
- palenie zwiększa ryzyko
Where banana:
Najczęściej w okolicy rowka zażołędnego, na wew. powierzchni napletka lub pod stulejką.
Makroskopowo:
- postać egzofityczna - kalafiorowaty/brodawkowaty guz
- postać endofityczna - płaskie, twarde nacieczenie, które może ulec owrzodzeniu
+czasem nacieka nasadę prącia i ciałą jamiste
Klinicznie:
Zmiana niebolesna dopóki brak owrzodzeń i wtórnego odczynu zapalnego. PRZERZUTY głównie węzły chłonne pachwinowe i biodrowe -> wtedy 5-letnie przeżycie <30%.
Wnętrostwo
oznacza nieprawidłowe umieszczenie jądra w różnych miejscach na drodze jego zstępowania do moszny.
~4% noworodków płci męskiej urodzonych o czasie.
Najważniejsze:
- stan bezbolesny
- może występować rodzinnie
- w większości przypadków jajko znajduje się w kanale pachwinowym
- chorzy mają 35x większe ryzyko nowotworów germinalnych (może się rozwinąć w jądrze zstąpionym)
- zwiększone ryzyko niepłodności
- ok 1% 12 miesięcznych chłopców i 0,4% dorosłych ma niezstąpione jądra -> w 1 r. ż. KONIECZNIE badamy obecność jąder w mosznie, do 2 r. ż powinniśmy sprowadzić chirurgicznie
Przyczyny:
A) zaburzenia endokrynologiczne (wrodzone zab. produkcji testosteronu, zmniejszona wrażliwość kom. Leydiga)
B) nieprawidłowy zawiązek jądra (związana z
nim zmniejszona reakcja na gonadotropiny)
C) czynniki mechaniczne (krótki powrózek nasienny, wąski kanał pachwinowy)
Czynniki potrzebne do prawidłowego rozwoju męskiego
- odpowiednie zróżnicowanie jąder w okresie płodowym
- wydzielanie hormonów syntetyzowanych w jądrach
- prawidłowa reakcja docelowych tkanek na te hormony
Nieswoiste zapalenie najądrza i jądra
dochodzi do niego drogą naczyń limfatycznych lub przez nasieniowód, gdy występuje już zakażenie w układzie moczowym (zapalenie prostaty, cewki lub pęcherza moczowego).
PRZYCZYNA: najczęściej bakterie Gram-
Zapalenie jajka i nadjajka (tu raczej mowa o swoistym)
- zapalenie jądra powstaje przez ciągłość w następstwie zapalenia najądrza lub drogą krwionośną
- zapalenie najądrza jest częstsze niż jądra
- gruźlica i rzeżączka dotyczą najpierw najądrza, a odra i kiła najpierw jądra
Podział nowotworów jądra
- 90-95% z nabłonka rozrodczego - GERMINALNE - złośliwe w w chuj zazwyczaj
- 4% ze sznurów płciowych i podścieliska - na ogół łagodne
- mniej niż 1% - nowotwory mieszane, (z układu chłonnego, przerzutowe)
Nowotwory germinalne jądra
PRZYCZYNY:
- wnętrostwo
- dysgenezja jądra
- rozpoznanie guza jądra w przeszłości
- czynniki genetyczne
PODZIAŁ:
- nasieniaki
- guzy nienasieniakowe (GNN)
PATOGENEZA:
Komórki nabłonka plemnikotwórczego (wielopotencjalne) -> transformacja nowotworowa -> wewnątrzkanalikowa neoplazja komórek rozrodczych –> różnicowanie w kierunku NASIENIAKA albo wielopotencjalnych komórek prowadzących do GUZÓW NIENASIENIAKOWYCH
Wielopotencjalne komórki nowotworowe mogą:
1. Pozostać niezróżnicowane - RAK ZARODKOWY
2. Zróżnicować się w kierunku tkanek 3 listków zarodkowych - POTWORNIAK
3. Zróżnicować się w kierunku tkanek pozazarodkowych - NABŁONIAK KOSMÓWKOWY, GUZ PĘCHERZYKA ŻÓŁTKOWEGO
NASIENIAK vs GNN
- nasieniaki promienioczułe, GNN raczej nie
- chorzy z GNN gorsze rokowanie
- nasieniak długo ograniczony do jądra -> przerzuty drogą węzłów chłonnych
- GNN przerzuty drogą węzłów jak i krwionośną
Markery nowotworów germinalnych jądra
AFP (alfa fetoproteina), hCG (gonadotropina kosmówkowa), LDH (dehydrogenaza mleczanowa)
Nasieniak
- najczęstszy germinalny guz jądra (~50% przypadków)
- giga promienioczuły -> można wyleczyć
- średnia wieku chorych ok. 40 lat
- odpowiednik u kobiety -> ROZRODCZAK (taka sama budowa histologiczna)
- w jądrach niezstąpianych częściej niż inne germinalne
MORFOLOGIA:
MAKRO- szarożólty guz na przekroju, niekiedy z żóltymi ogniskami martwicy
MIKRO- dośc duże komórki ogrągłe lub wieloboczne o jasnej cytoplazmie
Klinika:
bezbolesny guz na jajku, może wystąpić ginekomastia
Guz pęcherzyka żółtkowego (YST - yolk sac tumor)
- najczęstszy guz jądra do 3 r. ż.
- u dzieci w postaci czystej, u dorosłych stanowi składnik 44% postaci mieszanych GNN
- komórki różnicują się w cierunku pęcherzyka żółtkowego
- w prawie każdym przypadku zwiększenie AFP w surowicy (AFP leci też w górę przy wątrobowokomórkowym)
MORFOLOGIA:
najcześciej mikrotorbielkowaty typ utkania z wodniczkami o różnej wielkości. W 50% przypadków występują charakterystyczne ciałka Schillera-Duvala.
Rak zarodkowy
- rzadko jako germinalny histologicznie jednorodny (3%), ale bardzo często wchodzi w skład niejednorodnych (87% GNN)
- między 25 a 30 r. ż.
- nie występuje przed pokwitaniem
MORFOLOGIA:
duży polimorfizm komórek, rozległe ogniska martwicy koagulacyjnej, ogniska krwotoczne, liczne i często patoloiczne mitozy
Klinika:
bezbolesny guz jądra, czasem ginekomastia, w ok. 40% z objawami przerzutów
Nabłoniak kosmówkowy i guz pęcherzyka żóltkowego
należą do nienasieniakowych, ich komórki różnicują się w kierunku thanek pozazarodkowych
Nabłoniak kosmówkowy
- bardzo złośliwy
- głównie 2-3 dekada życia
- rzadko w postaci czystej, najczęśniej składowa mieszanych germinalnych
- zbudowany z dwóch typów komórek nowotworowych - przypominających syncytiotrofoblast i cytotrofoblast
- podbne zmiany wsytępują w maciy, jajniku i przestrzeni zaotrzewnowej
MORFOLOGIA:
makroskopowo niewielkie rozmiary, jądro może nie być powiększone, MAŁY ALE SKURWIEL ZŁOŚLIWIEC, na przekroju miękki guzek z ogniskami krwotocznymi i martwicą
Klinika:
w większości objawy związane już z przerzutami do mózgu, płuc, wątroby (drogą krwionośną). Guzek może być niewyczuwalny i widoczny tylko w USG (chyba że uległ regresji).
Aktywność hCG w surowicy wysoka! -> może dawać ginekomastię/tyreotoksykozę (krzyżowa reakcja TSH hCG)
Potworniak
- germinalny, w którym wyróżnia się komórki/tkanki wywodzące się z >1 listka zarodkowego
- drugi co do częstości germinalny u dzieci
- w zależności od budowy dojrzały - łagodny, niedojrzały - złośliwy
MORFOLOGIA:
torbiel skórzasta wyścielona nabłonkiem wielowarstwowym rogowaciejącym z obecnością włosów, gruczołów łojowych i innych przydatków skórnych
Potworniak dojrzały - zbudowany z dobrze zróżnicowanych komórek i tkanek pochodzenia ekto- mezo- i endodermalnego
Potworniak niedojrzały- nowotwór złośliwy. Stwierdza się w nim niedojrzały komórki takie jak blastemę czy niedojrzałą chrząstkę
Tobiele i zmiany torbielowate
Wodniak jądra - nagromadzenie płynu surowiczengo między blaszami osłonki własnej jądra
Żylaki powrózka nasiennego - rozszerzenie żył splotu wiciowatego w mosznie
Torbiel nasienna - mała torbiel, powstaje z kanalików najądrza i zawiera plemniki
Gruczoł krokowy
Leży zaotrzewnowo, ma niewielkie rozmiary, kształt odwróconego stożka. Waży 20g. Wyróżnia się 4 biologiczne
strefy: obwodowa, centralna, przejściowa i okołocewkowa (najwięcej raków powstaje w strefie obwodowej, a rozrost
gruczolakowaty najczęściej w obszarze środkowym).
Histologia, prostata skłąda się z:
➢ podścieliska – fibroblasty, miocyty gładkie, kom. śródbłonka
➢ złożonych gruczołów cewkowo-pęcherzykowych wyścielonych przez dwie warstwy komórek:
o od wew. walcowate kom. wydzielające śluz, PSA i PSAP
o od zew. warstwa kom. podstawnych
Zapalenie gruczołu krokowego
- BAKTERYJNE - ostre i przewlekłe
przy ZUM bakterie mogą przedostać się do stercza z tylnego odcinka cewki moczowej, pęcherza moczowego, najądrza lub w przebiegu odmiedniczkowego zapalenia nerek
Ojawy: dyzuria, gorączka, dreszcze - NIEBAKTERYJNE - najczęstsze, nieznana etiologia, przupomina przewlekłe zapalenie bakteryjne
Guzkowy rozrost gruczołu krokowego
Częsta choroba mężczyzn po 50 rż. Polega na powiększeniu stercza z następczym utrudnieniem w oddawaniu moczu.
Powiększenie jest spowodowane rozrostem kom. nabłonkowych i podścieliska pod postacią guzków, który
występuje głównie w strefie okołocewkowej.
Główną czynnikiem etiologicznym jest DHT, który powstaje z testosteronu przy udziale 5α-reduktazy typu 2 w kom.
podścieliska. Wraz z testosteronem pobudza on syntezę czynników wzrostu, które stymulują proliferację kom.
podścieliska i kom. nabłonkowych (działanie auto- i parakrynne).
Rozrost rozpoczyna się w okolicy okołocewkowej (głównie guzki stromalne) i przejściowej (guzki nabłonkowe –
główna masa rozrostu). Powiększają się one wokół proksymalnego odcinka sterczowej cz. cewki.
Nie jest to stan przedrakowy, ale powoduje objawy kliniczne – zwiększone napięcie mm. pęcherza i cewki moczowej,
rozrost i przerost m. wypieracza pęcherza. Pojawia się dyzuria, częstomocz, parcie naglące, zaleganie moczu i uchyłki
pęcherza. Może dojść do wodonercza i odmiedniczkowego zap. nerek.
Rak gruczołu krokowego
- w 95% to gruczolakorak, rozwija się w obwodowej strefie gruczołu, w jego tylnej części - przez co wyczuwalny w per rectum
- w większości to rak utajony - bezobjawowy, wykryty przypadkowo
- większośc staruszków umiera z rakiem strecza, ale nie z jego powodu
Czynniki ryzyka
starszy wiek + neoplazja wewnątrznabłonkowa wysokiego stopnia (PIN) + wysokie PSA
dodatkowo: dieta bogatotłuszczowa, rodzinne występowanie
Rozrost guzkowy to NIE czynnik ryzyka
Etiopatogeneza: związana z działaniem testosteronu i DHT
Gruczolak inwazyjny:
cewki nieregularne, stłoczone w pewnym obszarze stercza; leżą „plecami do siebie”; skąpe
podścielisko między cewkami. Cewki mają nieregularne obrysy i są ułożone bezładnie. Może naciekać torebkę stercza i znajdujące się tam naczynia. Często nacieka onerwie i pnie nerwowe. Utkanie jest heterogenne.
Histologiczna złośliwość raka gruczołu krokowego
oceniana wg systemu Gleasona
Materiał biopsyjny uzyskuje się biopsją gruboigłową lub w czasie resekcji przezcewkowej.
-1 stopień to rak bardzo dobrze zróżnicowany, 5 to
niezróżnicowany
- system ten ocenia obraz morfologiczny cewek i granicę guza z otoczeniem oraz stopień naciekania podścieliska
- obie cyfry dają sumę punktów
Ogólnie o to chodzi z sumą punktów, że często ten rak jest niejednorodny (heterogenny). Przyznaje się punkty najczęściej dwóm przeważającym, zwykle pod względem objętości zajmowanej w narządzie, typy histoarchitektoniczne nowotworu. Jeden to dobrze zróżnicowany, nienaciekający - 1 pkt, a drugi typ niskozróżnicowany, naciekający, bez odgraniczenia - 5 pkt. Łącznie daje to 6 punktów w skali, chociaż skala kończy się na 5 stopniu.
