Pancreatitis en pancreascarcinoom. Flashcards
pancreas exocriene functie
afgifte aan darmen van o.a. amylase (afbreken zetmeel tot
maltose), lipase (afbreken lipiden), proteases (afbreken eiwitten), NaHCO3»_space;> activatie in darm
pancreas endocriene functie
afgifte van insuline en glycagon aan het bloed
Acute pancreatitis.
Acute ontsteking pancreasweefsel waardoor oedeem, zwelling van pancreas = oedemateuze pancreatitis (kan zijn functie niet meer uitoefenen)
Soms autodigestie - vrijkomen van enzymen van pancreas in pancreas, waardoor beschadiging à bloedingen, necrose = necrotiserende pancreatitis (weefsel gaat verloren)
Gevolg is hoge pancreasenzymen in bloed en urine
Oorzaken acute pancreatitis.
Grootste deel:
- alcoholmisbruik zo’n 30-50%
- galstenen à afsluiting sfincter van Oddià reflux van enzymen 40%- 60%
Oorzaken acute pancreatitis.
Minder frequent:
- Afsluiting van ductus pancreaticus door tumor
- Te hoog calcium / triglyceridenàneerslag pancreasgang
- Buikoperatie, trauma (schade/letsel)
- Medicatie, virus zoals bofvirus, CMV, TBC
Alcohol en pancreatitis.
- alcohol verhoogt doorlaatbaarheid van de gangen in de pancreas lekken van enzymen in pancreas
- overmaat alcohol veroorzaakt vorming van proteïneafzettingen die gangen blokkeren
- alcohol wordt in pancreascellen afgebroken waardoor toxische stoffen schade geven aan deze cellen
- genetische component
Symptomen acute pancreatitis.
- Buikpijn, soms uitstralend naar rug (vaak moeilijk te lokaliseren)
- Eten verergert vaak de pijn door stimulatie pancreas
- Anorexie - geen eetlust
- Misselijkheid, braken, diarree
- Steatorroe - vette ontlasting door lipasetekort -> exocriene insufficientie (afgifte naar buiten is onvoldoende)
- Koorts
Ernstige gevolgen pancreatitis
- Necrose van pancreas/ vet/ darm à shock*
- Acute nierinsufficiëntie door shock
Shock.
acute levensbedreigende toestand waarbij de druk in de bloedvaten te laag is om de vitale lichaamsfuncties in stand te houden.
De doorbloeding en dus de zuurstofvoorziening van het hart, de hersenen en andere organen komen hierdoor in het gedrang.
Oorzaken shock
– ernstige bloeding
– hartinfarct
– ernstige allergie
– bacteriën
Gevolgen shock
Septische shock: waarbij een bacterie in de bloedbaan aanleiding geeft tot prikkeling van de vaatwand, waardoor bloedvaten open gaat staan
Overige complicaties acute pancreatitis
Icterus (geelzucht) door dichtdrukken galgang door zwelling, galsteen
Ascites: ontstekingsvocht in buikholte, ook peritonitis (ontsteking buikvlies)
Ontstekingsvocht in longen (peuravocht) à ‘respiratoire insufficiëntie’
Opname ICU, een derde van patiënten met ernstige pancreatitis overlijdt
Symptomen shock
- Hypotensie (duizelig, flauwvallen)
- versnelde ademhaling
- bleek zien
- verminderd bewustzijn
- zwakke pols
- oligurie (minder plassen
Labuitslagen bij pancreatitis.
- Amylase (methodeafhankelijk)à enzym koolhydraatvertering (in plasma + urine)
- Lipase à enzymvetvertering
beide waarden zijn methodeafhankelijk en per lab verschillend
- Melkzuurdehydrogenase LDH (afbraak van cellen)
- Ureum bij nierinsufficiëntie
- CRP correleert met ernst van de ontsteking
- Galstenen: billirubine , leverfuncties
- Soms glucose
Amylase/lipase (welke methodes)
Amylase:
-
Beeldvorming bij pancreatitis.
- Echo: vocht, stenen, tumor
- CT: om eventuele necrose van pancreas aan te tonen
- ERCP: met een endoscoop naar de galgangen, contrastvloeistof spuiten in galwegen/ pancreasgang om galsteen te ontdekken en te verwijderen
(Endoscopische Retrograde Cholangio Pancreaticografie )
Behandeling pancreatitis
afhankelijk van ernst, bepaald door labwaarden
Behandeling milde pancreatitis (80%)
minimale orgaandysfunctie en herstel zonder complicaties (alleen oedeem)
Behandeling enstige pancreatitis (20%)
- orgaanfalen door shock en/of locale complicaties, zoals necrose of abces.
- verschillende scores om ernst in te schatten (APACHE II betere voorspeller, Ranson)
APACHE II classificatie
Ernstige pancreatitis bij >8.
Beleid milde pancreatitis
Afwachtend beleid, wél goede observatie.
- Pijnbestrijding à morfine subcutaan, evt. epiduraal
- Vochtvolume handhaven à infuus 0,9% NaCl
- Niets per os tot pijn na eten voorbij is
- Zo nodig maagsonde bij braken
- Vervolgen lab dagelijks: glucose, amylase, lipase, calcium
- zo nodig toedienen zuurstof, glucose
Beleid ernstige pancreatitis.
- opname en monitoring op IC
- bij galstenen ERCP (evt verwijderen galstenen)
- antibiotica in geval van necrose (omstreden)
- jejunosonde of parenterale voeding
- endoscopische/ percutane necrosectomie bij infectie
Voeding en pancreatitis
“…wordt geadviseerd te starten met een voeding rijk aan koolhydraten en eiwitten, met een maximum van 30 energieprocent vet.” (Informatorium)
“..bij sondevoeding is polymere sondevoeding eerste keuze.” (DBRL 30)
“We use high protein, low fat, semi-elemental feeding formulas (eg, Peptamen AF®) because of a reduction in pancreatic digestive enzymes.” (UptoDate)
Verschijnselen chronische pancreatitis.
- Pijn
- Misselijkheid, braken (N+, V+ : nausea, vomitus)
- Diabetes mellitus
- Gewichtsverlies
- Geelzucht door dichtdrukken galwegen
- Ontstaan van ‘pseudocysten’ (blaasjes die ontsteking bevatten) die duodenum dichtdrukken
Ondervoeding:
- verminderde vetopname: steatorroe vette ontlasting
- hierdoor ook verminderde absorptie van vit. A, D, E, K
Oorzaken chronische pancreatitis.
Alcohol
- Taaislijmziektem (slijm is dik en kan pancreas niet uit ontsteking)
- Sclerose papil van Vater»_space;> afvoer V
- tumor
Onderzoek chronische pancreatitis
Buik overzichtsfoto à verkalkingen
ERCP à stenosen (vernauwing) en dilataties (verwijding) in ductus pancreaticus
CT à tumor
Behandeling chronische pancreatitis.
Alcoholmisbruik: Stoppen met alcohol, evt. aanvullen tekorten van vitamines, vb. B12
Pijnbestrijding (morfinepreparaten, doornemen of stilleggen zenuwen)
Galwegen openen
Partiële/ gehele pancreasresectie
Wat produceert de pancreas?
Pancreasenzymen:
- Pancrease
- Panzytrat
- Kreon
Symptomen pancreascarcinoom
zeurende pijn boven of midden in de buik of rug verminderde eetlust gewichtsverlies icterus braken N+, misselijk V+
Slechte prognose, vaak te laat ontdekt. Prognose 6-9 maand, 5-jaarsoverleving is
Behandeling pancreascarcinoom
Alleen bij resectie volledig herstel mogelijk
Resectie van de tumor
- bij tumoren
Palliative behandeling
radiotherapie bij bloedingen
chemo, soms ook als adjuvante therapie
Palliatief: stent plaatsten in ductus choledochus
Symptomen na een Whippleprocedure.
Steatorroe (vetdiarree)
Dumpingsyndroom
Diabetes mellitus
