Orthoptie

Question 1

Wat betekent orthoptie?

Answer 1

De leer van het “goed” of “recht” zien.

Grieks: orthos betekent juist of recht, optica betekent de leer van het zien.

Question 2

Wat wordt er binnen de orthoptie (orthoptisten) onderzocht en behandeld?

Answer 2

Afwijkingen in de samenwerking tussen de ogen, oogbewegingen, ontwikkeling van het zien en oogstand.

Monoculaire en binoculaire functies van de ogen worden hier gediagnosticeerd en behandeld.

Question 3

Wat zijn veelvoorkomende klachten bij orthoptie?1

Answer 3

1. Hoofdpijn
2. Proptosis
3. Scheelzien/strabismus
4. Brilafwijking
5. Dubbelzien
6. Leesklachten
7. Lui oog

Question 4

Wat is strabismus?

Answer 4

Een afwijking van de oogstand, waarbij één van beide foveae niet op het fixatieobject gericht is.

Een goede samenwerking tussen de ogen is de basis voor een rechte oogstand.

Een rechte oogstand één van de voorwaarden voor een goede ontwikkeling van de visus.

Question 5

Welke afwijkende oogstanden termen zijn er?

Answer 5

1. eso(t)forie = oog staat naar binnen
2. exo(t)forie = oog staat naar buiten
3. hyper(t)forie = oog staat naar boven
4. hypo(t)forie = oog staat naar beneden

De (t) is afhankelijk van of het latent of manifest is.

Question 6

Waarin kunnen we strabismus indelen?

Answer 6

1. Latent of manifest strabismus
2. Concomitant of incomitant strabismus
3. Primair of secundair strabismus

Question 7

Wat is latent strabismus?

Answer 7

Bij latent scheelzien staan beide ogen recht bij het kijken met twee ogen open, maar neemt het afgedekte oog een afwijkende stand aan bij het kijken met één oog.

Als de samenwerking wordt verbroken, wordt het onderliggend scheelzien zichtbaar.

Question 8

Wat is manifest strabismus?

Answer 8

Oogstandsafwijking is direct zichtbaar, één oog staat niet recht.

Het beeld komt niet op de fovea: de patiënt ziet dubbel of ontwikkelt amblyopie (lui oog).

Question 9

Wat is een lui oog?

Answer 9

Visuele systeem: ogen, oog- en hersenzenuw en cortex.

In de eerste maanden na geboorte ontwikkelt zich dit snel door alle visuele input.

Deze ontwikkeling is rond het 10e levensjaar voltooid. Daarna kunnen er geen verbeteringen meer optreden.

Een amblyoop (lui) oog is een oog waarbij het vermogen om te zien achter is gebleven in deze vroege jaren.

Hierbij is geen aantoonbare oogafwijking te zien en de gezichtsscherpte niet te corrigeren met een bril.

Question 10

Hoe ontstaat een amblyoop oog? en wat hanteren we als definitie voor een amblyoop oog?

Answer 10

Het beeld dat binnenkomt wordt onderdrukt in de hersenen.

In de regel een gezichtsscherpte van kleiner of gelijk an 0.50 in tenminste één oog waarbij tenminste éém amblyope oorzaak zoals scheelzien of brilsterkte verschil aanwezig is.

Prevalentie in West Europa van 3 - 5%.

Question 11

Wat is concomitant strabismus?

Answer 11

De scheelzienshoek blijft in alle blikrichtingen gelijk, zoals bijvoorbeeld een aangeboren esotropie.

Question 12

Wat is incomitant strabismus?

Answer 12

De scheelzienshoek verandert afhankelijk van de blikrichtingen en kan ontstaan ten gevolge van:

1. uitval van een hersenzenuw (occulomotorius, trochlearis & abducens)
2. door een mechanische oorzaak (graves orbitopathie)

Question 13

Wat is primair strabismus?

Answer 13

Geen onderliggende oorzaak.

Question 14

Wat gebeurt er met de lichtreflex bij een esotropie?

Answer 14

Hier zou het lichtreflexbeeldje naar temporaal verschoven zijn.

Question 15

Wat is pseudo-strabismus?

Answer 15

Wanneer iemand manifest strabismus lijkt te hebben door bijvoorbeeld een brede neusbrug maar dit niet heeft.

Question 16

Wanneer een kind kans heeft op amblyopie vanwege strabisme, wat wordt dan als eerst behandeld?

Answer 16

Eerst de amblyopiebehandeling (afplakken; dient voor het 7e levensjaar te gebeuren) en wanneer de visus in beide ogen gelijk is pas een strabismusoperatie (spieren opereren) afhankelijk van de scheelzienshoek.

Question 17

Wat zijn de meest voorkomende strabismusoperaties?

Answer 17

1. Recessie; verzwakkende operatie waarbij de oogspier naar achteren wordt geplaatst en vastgezet op de oogbol.
2. Resectie; hierbij wordt een stukje spier uit de spier geknipt (dit geeft een versterkende werking)

Question 18

Wat is de lichtreflex of Hirschberg test?

Answer 18

Cornea lichtreflex.

Hiermee wordt de mate van scheelzien ongeveer bepaald:

• op de rand van de pupil = 15 graden
• halverwege de iris = 30 graden
• op de limbus cornea = 45 graden

Question 19

Wat is de hoogste vorm van samenwerken tussen beide ogen?

Answer 19

Het tweeogig dieptezien ofwel stereozien.

Dit ontstaat als twee identieke beelden verschoven op het netvlies worden geprojecteerd en waarvan de beelden in de hersenen (panum’s fusiegebied) samensmelten tot één beeld.

Dit kan met stereotesten bepaald worden.

Question 20

Welke patiënten hebben geen stereozien?

Answer 20

1. Patiënten met scheelzien
2. Patiënten met een diep lui oog

Als een patiënt een rechte oogstand heeft en een gelijke visus, kan deze stereozien.

De hersenen moeten namelijk een identiek beeld ontvangen.

Question 21

Wat is de covertest?

Answer 21

Een test om te kijken of er manifest dan wel latent strabismus aanwezig is.

Met lampje fixeren.

Question 22

Hoeveel en welke blikrichtingen zijn er?

Answer 22

9

Question 23

Welke ontwikkeling van de visuele functies hoort bij welke leeftijd?

Answer 23

6 weken = gerichte fixatie

2 maanden = vloeiende volgbeweging

3-4 maanden = accommoderen

3 maanden = convergeren

5 maanden - 3 jaar = stereoscopisch zien

Question 24

Ontwikkelen alle kinderen met een ptosis een amblyopie?

Answer 24

Nee, dit is afhankelijk van de mate waarin de pupil bedekt wordt.

Sommige kinderen nemen een torticollis aan om met beide ogen te blijven kijken.

Question 25

Welke oogspieren bevat het oog?

Answer 25

Intrinsieke en extrinsieke oogspieren.

De intrinsieke verzorgen de regulatie van de pupilgrootte en de accommodatie van de lens.

De extrinsieke hebben hun insertie op de oogbol en kunnen daardoor het oog als geheel bewegen.

Question 26

Hoeveel extrinsieke oogspieren hebben we?

Answer 26

4 rechte (rectus inferior, rectus superior rectus medialis, rectus lateralis)

Deze ontspringen dorsaal in de orbita aan de anulus tendineus communis.

2 schuin verlopende (obliquus superior, obliquus inferior)

De superior heeft zijn origo achterin de orbita op het os sphenoidale. De inferior is de enige die zijn origo heeft aan de anterieure zijde van de orbita.

Question 27

Welke spier eleveert het bovenooglid? en welke zenuw stuurt deze spier aan?

Answer 27

Craniaal van de extrinsieke spieren verloopt de m. levator palpebrae superioris.

Deze spier verloopt naar het bovenooglid en heeft als functie het ooglid te eleveren.

De occulomotorius stuurt deze spier aan.

Question 28

Welke oogspier wordt door welke zenuw geïnnerveerd?

Answer 28

M. rectus inferior (n. occulomotorius)
M. rectus superior (n. occulomotorius)
M. rectus medialis (n. occulomotorius)
M. rectus lateralis (n. abducens)

M. obliquus superior (n. trochlearis)
M. obliquus inferior (n. occulomotorius)

Question 29

Wat is de werking van de m. obliquus superior?

Answer 29

Depressie, abductie en incyclo.

Als deze zijn werk niet goed doet, zie je een esotropie, hypertropie en een excyclo in de primaire stand.

Question 30

Wat zijn de oorzaken van een n. trochlearis parese?

Answer 30

1. aangeboren/verworven
2. hoofdletsel/ongeval
3. diabetes
4. hypertensie
5. MS
6. zelfde RIP

Indien parese doorverwijzing neuroloog of internist. Daarnaast altijd eerst een half jaar wachten of er spontaan herstel optreedt, voor chirurgische behandeling.

Question 31

Wat zijn oorzaken voor een occulomotorius parese?

Answer 31

1. diabetes
2. hypertensie
3. ongeval
4. virale infecties
5. aneurysma
6. zelden RIP

Question 32

Hoe werd in de 16e eeuw strabismus behandeld?

Answer 32

een masker opzetten om het oog te dwingen om rechtuit te kijken