Nederlandse republiek; ontwikkeling van het burgerlijk woonhuis Flashcards
HC9 (1580-1800)
In de 17e-18e eeuw was er veel aandacht voor inwoners en levensomstandigheden. Hoe zien we dit terug in de kunst en literatuur?
In Nederland komt het kunstgenre ‘huiselijke taferelen’ op en wordt erg populair. Hierbij werd het echte decor gebruikt en veel perspectief om te pronken met techniek door de kunstenaars.
In de literatuur werd de boodschap van het verfraaien van woonomstandigheden vertolkt. Er werd aangedrongen om te streven tot schoonheid en het straataanzicht te onderhouden.
Wat zegt Rybezynske in home over het Nederlands burgerlijk woonhuis?
Dat het de uitvinding van huiselijke cultuur is
Hoe ziet burgerlijke cultuur er in de Nederlandse republiek uit en hoe kon dit ontstaan?
In de NR had je geen vorstelijke cultuur, Nederland werd namelijk door regenten bestuurd. De macht was dus bij de rijke (burgerlijke) middenklasse. Hierdoor kon de burgerlijke cultuur ontstaan.
Op welke verschillende manieren kan je het woonhuis onderzoeken?
Bouwstijl
Typologie; categorie en ontwikkeling
Wooncultuur; gebruiken en tradities
Wat wordt er bedoeld met een differentiatie plattegrond?
van wonen en werken naar ontvangst en privacy
Leg uit hoe het woonhuis als gebruiksvoorwerp werd ingezet.
Het woonhuis werd aangepast aan de eigen behoeften en gemakken. Dit gebeurde op basis van de mode en economische mogelijkheden.
> verdiepingen en aanbouwen toevoegen/weghalen
> meestal was de straatbegrenzing onveranderlijk
Leg uit hoe het woonhuis veranderde door de middeleeuwen, late middeleeuwen en vroegmoderne tijd heen.
Middeleeuwen; wonen/werken/ontmoeten allemaal in dezelfde open ruimte
Late middeleeuwen; verdere opdeling in verschillende ruimtes
Vroegmoderne tijd; werkplaatsen in de woonhuizen (voorkamer)
o Verwarming slechts in de achterkamer
o Achterkamer ook de slaapkamer, bedsteden
Hoe zag de constructie van een 17e eeuws woonhuis eruit? Op welke manier konden deze aangepast worden naar behoefte?
- Rijtjeshuizen
- Op houten-paal fundering (lichtmogelijke constrcuties)
- Zijmuren als constructiedragers, dwars blaken plafonddragers
Huizen vergroten
o Verdiepingen bouwen
o Insteek; verlagen plafond, tussenvloer (hangkamer)
o Toevoegen achterhuis
In de architectuurgeschiedenis is maar weinig aandacht voor arbeidershuizen. Op welke manieren werden arbeidershuisjes zo efficiënt mogelijk gemaakt? Noem hierbij de wevershuisjes.
De textielindustrie was heel groot dus werden er huisjes gebouwd voor arbeiders die ook functioneerden als kleine fabriekjes. Deze hadden een weefgetouw in het huis. Vaak waren dit ook rug-aan-rug woning; om zoveel mogelijk huizen op zo min mogelijk oppervlakte te plaatsen.
Woonhofjes en wooncommunities werden in het verleden vaak gefinancierd door rijke burgers als een vorm van liefdadigheid. Op welke manier functioneerden deze hofjes?
o Gebouwd en in geïnvesteerd door rijke burgers als liefdadigheid (hemel)
Regentenkamer met portretten en rijkelijke versiering
o Doelgroep; arme vrouwen, oudere vrouwen, bepaalde kerken geloofsaanhangers
o Ondersteuning in de vorm van voedsel
Voorwaarde; onbesproken gedrag
Bij het dubbele woonhuis ging er langzaam meer nadruk liggen op representatie, aan welke ontwikkelingen kunnen we dit zien?
Bedrijfsactiviteiten verhuizen weg uit het woonhuis, dit zien we omdat er ook minder opslagruimte nodig wordt in huizen. > zo werd de luxe woonsfeer meer omarmt.
Het huis werd ingericht en kreeg zalen voor het ontvangen van mensen en statusuitdrukking. Zo had men steeds vaker een schilderijencollectie.
Waarom ontstond er een demografische krimp in de 18e eeuw en hoe uitte dit zich in de stedelijke bouw?
Het bevolkingsaantal liep enorm terug vanwege de nieuwe positie van Nederland in de handel ten opzichte van Engeland. Ook de textielindustrie kromp aanzienlijk.
De behoefte aan stedelijke uitbreiding neemt hierdoor enorm af, de vraag naar nieuwbouw stop en er gaat vooral een nadruk liggen op verbouw. Percelen worden soms verbouwd tot grote tuinen, ter vermaak in de stad. De waarde van huizen gaat m vooral zitten in het bouwmateriaal dus is er veel afbraak en sloop.
Op welke manier kon men de populaire Franse mode toepassen op het woonhuis? Wat betekende dit voor de wooncultuur en voor architectuur?
Men kon het ‘grachtenboek’ voorleggen aan de aannemer. Dit was een boek met prenten en instructies voor Franse architectuur die men kon toepassen op de gevel en de rest van het woonhuis om deze up-to-date met de laatste mode te houden. De wooncultuur kreeg hier vooral een representatief karakter van. Ook kan men de architectuur gaan zien als een consumptieartikel, dat kon worden aangehaald met de laatste mode, luxe en comfort, en worden toegepast op grote schaal.
Op welke manier werden panden verbouwd naar de laatste mode?
Gevels vervangen
o Schuiframen (technische innovatie)
o Lijstgevel met kuifstuk
o Blad, bloem en schelp motieven (Franse mode)
Binnenhuisarchitectuur
o Kamers aan elkaar verbinden met tussendeuren
Flexibele indeling huis (aanpasbaar voor gasten)
o Aansluitend op de tuin, architectonisch decor
Allegorieën op de welvaart, wandschilderingen
Gevel en huis zijn twee lossen delen en sluiten soms niet helemaal goed op elkaar aan
