Multiple sclerose Flashcards
Epidemiologie van MS
= Meest voorkomende auto-immuun ziekte van het centraal zenuwstelsel
Prevalentie = 1/1000 in België
Relapse remitting variant komt 2-3 x meer voor bij vrouwen dan mannen met age of onset 30-40 jaar
Primair progressieve variant komt gelijk voor bij mannen en vrouwen met age of onset 40-50 jaar
CIS
Clinically isolated syndrome
RIS
Radiologically isolated syndrome
RRMS
Relapse remitting MS
-> Evalueert naar SPMS na 10-20 jaar
PPMS
Primair progressieve MS
SPMS
Secundair progressieve MS
Definitie opstoot
Optreden van neurologische symptomen gedurende meer dan 24u en ten minste 30 dagen na een vorige opstoot, alternatieve verklaringen dienen uitgesloten te worden en symptomen dienen voor te komen zonder koorts of infectie als potentieel verklarende symptomen
Uthoff-fenomeen
Door temperatuurstijging (koorts) geeft een verstoorde geleiding van zenuwprikkels aanleiding tot symptomen
Symptomen van een opstoot
- Motorische of sensibele uitval (45%)
- Opticus neuritis (20%)
- Papilitis (33%)
- Verstoorde kleurperceptie
- Relatief afferent pupildefect
- Hersenstamsyndroom (10%)
- Gemengd uitvalsbeeld (25%)
- Vermoeidheid
- Pijn
- Seksuele dysfunctie
- Verstoorde cognitie
- …
EDSS-schaal
Expanded disability status scale
= Verschillende systemen beoordelen op een schaal om tot maat van handicap te komen
Diagnose
Basis = spreiding in tijd en ruimte aantonen en klinisch of met beeldvorming kunnen aantonen
Hoe? McDonald criteria
Bijkomende testen: MRI, CSF-specific oligoclonal bands
Etiologie
30% erfelijke verklaring
70% verklaring door omgevingsfactoren
1 ouder heeft MS = 2-2,5% voor kind
Monozygote 2-ling = 25%
Dizygote 2-ling = 5%
2de graad verwant met MS = 1%
Uitlokkende factoren uit omgeving:
- EBV-infecties
- Gebrek aan vitamine D
- Overgewicht
- Roken
Zwangerschap en MS
Tijdens zwangerschap zijn er veel minder opstoten
(daling 70% tijdens 3de trimester)
Stijging naar normaal niveau + 70% extra 3 maanden na de bevalling
Vervolgens terugkeer naar normale rate van opstoten
Er is misschien bewijs dat er bij RRMS een gunstig effect is op de lange termijn
Wat kan patiënt zelf al ondernemen?
- Stoppen met roken
- Gewichtsreductie indien obesitas
- Toezicht op de algemene cardiovasculaire risicofactoren
- Voldoende vitamine D binnenkrijgen
- Voldoende sporten
Corticoïden
Gebruiken voor de behandeling van opstoten
Via infuus van 500-1000 mg gedurende 3-5 dagen
Disease modifying treatment
Behandelingen die een invloed hebben op het ziektebeloop
Zijn niet nuttig voor CIS, RIS en de ‘goedaardige’ vormen van MS
Soms ook wait and see houding aannemen
Behandeling van spasticiteit
- Stretchoefeningen
- Baclofen
- Tizadine
- Benzodiazepines
- Gabapentine
- Cannabinoiden
Behandeling van neuropathische pijnen
- Tricyclische antidepressiva (amitriptyline, nortriptyline en duloxetine)
- Anti-epileptica (gabapentine, pregobaline, carbamazepine)
Behandeling van abnormale vermoeidheid
- Amantadine
- Methylfenidaat
- Modafenil
- 4-aminopyridine
Behandeling van blaashypertonie
- Oxybutinine
- Desmopressine
- Botuline-toxine
Behandeling van blaashypotonie
Catheresatie
Behandeling van darmdysfunctie
- Medicatie
- Beweging
- Water drinken
- Vezels
Behandeling van depressie
- Psychotherapie
- Antidepressiva
Behandeling van cognitieve problemen
- Medicatie
- Cognitieve revalidatie
Behandeling van seksuele dysfunctie
- Erectiemiddelen
- Urologische / gynaecologische evaluatie
- Seksuologische counseling
Behandeling van tremoren
- Gabapentine
- Primidone
- Propranolo
-> Deze medicijnen kunnen een wisselende werking hebben
Behandeling van dysfalgie
- Logopedie
- Gastrostomiesonde
Behandeling van osteoporose
- Vitamine D
- Opvolging
Behandeling van decubitus wonden
- Preventie
- Correcte voedselinname
- Wisselende houding
- Aangepaste matrassen
Symptomatische behandeling
Behandeling van de symptomen zonder de onderliggende oorzaak aan te pakken
Vereist altijd een multi-disciplinaire aanpak
Differentiaal diagnose
- ADEM (vnl. kinderen, acute ontsteking van CZS)
- Ziekte van Bechet (terugkerende ontstekingen in vasculair stelsel)
- CLIPPERS (ontsteking van CZS, vnl. pons)
- Infectieziekten met een MS beeld
- Metabole oorzaken (vit. B12 of E tekort, …)
- Neuromyelitis optica (auto-immuun aanval vaak gericht op aquaporine 4)
- Sarcoidose (vorming granulaten in verschillende organen)
- Syndroom van Susac (triade van encefalopathie, visus verlies en gehoordaling)
- Tumefactieve varianten van MS (laesies in hersenen die lijken op tumoren)
- Vasculaire aandoeningen
