Moeseg

Question 1

Moeseg - Twyll

Answer 1

• egwyddor foesegol bwysig i’w hystyried wrth gynllunio gwaith ymchwl yw peidio a thwyllo’r cyfranogwyr
• fel arfer, mae’n hollbwysig bod yn onest gyda chyfranogwyr drwy gydol yr ymchwil drwy beidio a rhoi gwybodaeth ffug neu ddal unrhyw wybodaeh yn ol rhag cyfranogwyr
• yn ogystal, mae’n bwysig peidio a chamarwain cyfranogwyr ynglyn a phwrpas yr ymchwil, dylai ymchwilwyr fod yn agore ac onest o’r cychwyn

Question 2

Moeseg - sensitifrwydd

Answer 2

• wrth wneud ymchwil gymdeithasol rydych yn aml yn ymdrin ag unigolion a’u bywydau personol a phreifat
• gall y wybodaeth yr ydych yn ymdrin a hi fod o natur sensitif a chymleth ac yn bersonol i’r unigolyn, mae nifer o bynciau ymchwil sensitif yn gallu creu ymateb emosiynol
• mae procio yn ormodol i fywydau unigolion yn medru achosi niwed seicolegol i gyfranogwyr

Question 3

Moeseg - preifatrwydd

Answer 3

• fel arfer mae cyfranogwyr yn cymryd rhan mewn ymchwil ar y dealltwriaeth bod eu cyfranogiad yn anhysbys
• golyga hyn nad yw’r ymchwilydd yn cyhoeddi enwau’r unigolion neu’r sefydliad maent yn rhan ohono
• nid yw enwau’r bobl a gymerodd rn yn yr ymchwil yn cael eu cyhoeddi ac nid oes modd i bobl eu hadnabod wrth ddarllen y gwaith ymchwil
• fel arfer mae ymchwilwyr yn newid enwau cyfranogwyr mewn ymchwil (yn unigolion neu yn sefydliadau)

Question 4

Moeseg - cyfrinachedd

Answer 4

• gan fod y data sy’n cael eu casglu yn ystod ymchwil gymdeithasol yn allu bod o natur sensitif, mae’n bwysig eu storio yn ddiogel
• fel arfer mae hyn yn golygu eu cadw ar ddyfeisiadau digidol
• yn ogystal a hynny, mae’n arferol cadw enwau go iawn y cyfranogwyr, a’u gwybodaeth gyswllt, ar wahan i’r data a gasglwyd

Question 5

Moeseg - cydsyniad dilys

Answer 5

• ymchwilwyr yn rhoi gwybodaeth i gyfranogwyr am natur a chynnwys eu hymchwil
• angen dweud:
  1. beth yw bwriad yr ymchwil
  2. beth fydd yn rhaid i’r cyfranogwyr ei wneud fel rhan o’r ymchwil
  3. beth fydd yn digwydd gyda chanlyniadau’r ymchwil

Question 6

Moeseg - yr hawl i dynnu yn ol

Answer 6

• er bod atebydd wedi cydsynio i gymryd rhan mewn ymchwil, mae’r hawl yn dal ganddynt i dynnu allan o’r ymchwil os ydynt yn dymuno hynny
• gall cyfranogwyr dynnu’n ol ar unrhyw adeg, heb orfod cynnig esboniad i’r ymchwilydd

Question 7

Moeseg - amddiffyn rhag niwed

Answer 7

• mae’n bwysig ein bod ni yn amddiffyn lles corfforol, cymdeithasol, a seicolegol y bobl sy’n cael eu hastudio
• ni ddylai cymryd rhan mewn ymchwil gael effaith negyddol arnynt neu achosi niwed iddynt
• gall hyn cnnwys ar ol cyhoeddi canlyniadau’r ymchwil
• e.e. milgram