Dulliau Ymchwil Flashcards
1
Q
Dulliau o gasglu data - data meintiol
A
- data sy’n cael eu cyfri a’u mesur
- fel arfer yn perthyn i bersbectif positifiaethol (Durkheim = pwysleisio cyfri a mesur nodweddion cymdeithasol)
2
Q
Dulliau o gasglu data - data ansoddol
A
- wybodaeth am bethau na ellir eu cyfri
- fel arfer yn perthyn i bersbectif dehongliadol (Weber = pwysleisio astudio geiriau, teimladau ac ystyron)
3
Q
prif cysyniadau ymchwil - beth yw GROVER
A
- G = ‘generalisability’ / cyffredinoli
- R = ‘Reliability’ / dibynadwyedd
- O = Objective neu Subjective / Gwrthrychol neu goddrychol
- V = Valid / Dilysrwydd
- E = Ethical / Moeseg
- R = Representative / cynrychiadol
4
Q
prif cysyniadau ymchwil - dilysrwydd
A
- golygu rhoi darlun cywir neu dilys o’r hyn rydym yn ymchwilio iddo
- mewn ymchwil gymdeithasol mae angen adlewyrchu gwir natur digwyddiadau neu ymddygiad cymdeithas e.e. Mae’n bwysig adross mor fanwl gywir a phosib heb dylanwadu ar ddigwyddiadau neu eu newid
5
Q
prif cysyniadau ymchwil - dibynadwyedd
A
- ymchwil yn dibynadwy os yw ymchwilwyr eraill yn gallu defnyddio’r un dulliau a chael yr un canlyniadau
- mae dibynadwyedd yn gysylltiedig gyda data meintiol gan fod modd gwneud yr un ymchwil eto mewn lleoliadau gwahanol neu dros gyfnod gwahanol o amser a chymharu’r setiau o ystadegau
- er enghraifft, gall dau ymchwilydd gwahanol defnyddio’r un holiadur yn yr un lleoliad 10 mlynedd ar wahan gan ddilyn yr un broses
6
Q
prif cysyniadau ymchwil - cynrychioldeb
A
- yn aml gydag ymchwil gymdeithasol nid yw’n bosib casglu data gan bawb o’r gymuned sy’n cael ei hastudio
- er enghraifft, gall fod gan ymchwilydd diddorddeb mewn ymchwilio i bobl dros 65 oed (yn ol y swyddfa ystydegau gwladol, amcangyfrifir bod 634,637 o boblogarth gymru dros 65 mlwydd oed yn 2016)
- nid yw’n realistig holi pob un ohonynt ar gyfer project ymchwil, o ganlyniad, bydd yn rhaid dewis sampl o’r boblogaeth i’w astudio
7
Q
prif cysyniadau ymchwil - cyffredinoladwyedd
A
- os yw eich sampl yn cynrychioli gweddill y boblogaeth, yna mae modd i chi ddweud bod modd cyffredinoli eich sampl chi i weddill eich poblogaeth
- hynny yw, bod y mil o unigolion a gymerodd rhan yn yr ymchwil yn cynrychioli gweddill y boblogaeth dan sylw
8
Q
prif cysyniadau ymchwil - gwrthrychedd
A
- wrth gynnal ymchwil gymdeithasol, mae’n bwysig bod yr ymchwilydd yn cadw pellter thwng yr hyn mae’n ei astudio a’i farn bersonol am y pwnc
- er enghraifft, gall ymchwilydd fod a barn personol am rol crefydd mewn cymdeithas
- fodd bynnag, mae’n bwysig nad yw’r farn bersonol yma yn dylanwadu ar y data sy’n cael eu casglu
- dibem hyn yw sicrhau fod y data sy’n cael eu casglu yn adlewyrchiad teg o’r pwnc fan sylw ac nad ydynt wedi’u lliwio gan rhagfarn yr ymchwilydd
9
Q
prif cysyniadau ymchwil - moeseg
A
- bwysig bod ymchwilwyr yn ymddwyn mewn ffordd briodol a derbyniol
- bwysig i ymchwilwyr ystyried lles y boblogaeth i’w y maent yn ymchwilio iddynt yn ogystal a sicrhau eu diogelwch eu hunain fel ymchwilwyr
10
Q
dulliau o gasglu data data cynradd
A
- y data rydych yn eu casglu eich hunain
- yn yr achos yma, rydych chi fel ymchwilydd wedi mynd ati yn bersonol i gasglu data gwreiddiol am eich pwnc ymchwil
11
Q
prif cysyniadau ymchwil - data eilaidd
A
- data cymdeithasegol sy’n bodoli yn barod ac sydd wedi\u casglu gan bobl neu gyrff eraill fel y llywodraeth neu gyrff swyddogol arall
12
Q
Holiaduron cwestiynau caeedig
A
- casglu data meintiol lle mae unigolion yn dewis eu hatebion o gyfres o atebion sydd yn bodoli’n barod o fewn yr holiadur (e.e. Trwy ticio blwch neu dewis rhif o 1 i 10)
- fel arfer, mae’r cwestiynau cyntaf mewn holiadur yn rhai caeedig sy’n gofyn i gyfranogwyr nodi a ydynt yn wryw neu’n fenyw, eu hoedran, lle maent yn byw ayyb
13
Q
holiaduron - cwestiynau penagored
A
- casglu data ansoddol lle mae unigolion yn gallu ateb yn eu geiriau eu hunain mewn ffordd fwy hyblyg
- yn hytrach na thicio blwch mae cyfranogwyr yn ysgrifennu eu hatebion mewn blwch gwag sydd wedi ei ddarparu ar eu cyfer, yn aml, mae’r cwestiynau yma yn arwain at ymatebion sy’n cynnig dimensiwn newydd i’r ymchwil
14
Q
holiaduron - cryfderau holiaduron
A
- mae’n bosib derbyn ymatebion gan nifer fawr o gyfranogwyr ar ddraws ardal daearyddol eang
- mae modd lleihau tuedd neu effaith yr ymchwilydd gan nad yw’r ymchwilydd bob tro’n presennol i ddylanwadu ar yr atebydd
15
Q
holiaduron - gwendidau holiaduron
A
- cyfradd ymateb holiaduron yn gallu bod yn isel a gall hynny effeithio ar eich astudiaeth, hynny yw, faint o bobl sy’n debygol o ateb?
- nid oes ymchwilydd yn bresennol i ateb cwestiwn os nad yw’r atebydd yn deall y cwestiwn
16
Q
cyfweliadau - cyfweliadau strwythuredig
A
- nifer o gwestiynau wedi’u paratoi o flaen llaw gan yr ymchwilydd a lle mae’r ymchwilydd yn cadw at union yr un drefn a chynnwys ar gyfer pob cwestiwn
17
Q
cyfweliadau - cyfweliadau lled-strwythuredig
A
- mae ychydig o gwestiynau wedi’u gosod yn barod ond lle mae’r ymchwilydd digon o gyfleoedd i’r atebygg fyrannu syniadau newydd a rhannu safbwyntiau nad ydynt wedi eu cynnwys o fewn y cwestiynau yn barod
18
Q
cyfweliadau - cyfweliadau anstrwythuredig
A
- lle mae cyfweliad heb gwestiynau wedi’u cynllunio o flaen llaw sydd yn cynnig mwy o hyblygrwydd i;r atebydd gynnig atebion ar elfennau amrywiol o’r maes o ddan sylw
19
Q
cyfweliadau - cryfderau cyfweliadau
A
- defnyddiol er mwyn derbyn gwybodaeth fanwl am agweddau, barn a theimladau personol unigolion
- cyfradd ymateb uwch
20
Q
cyfweliadau - gwendidau cyfweliadau
A
- gall yr ymchwilydd ddylanwadu ar atebion h.y. ‘Effaith yr ymchwilydd’
- sampl fach = dim yn cynrychiadol
21
Q
grwpiau ffocws - beth ydyn nhw?
A
- pobl yn tradod mewn grwp yn hytrach na trafod un i un
- canitau trafodaeth estynedig ar bwng arbennig lle mae’n bosib derbyn dylesfsu gan fwy nag un unigolyn
22
Q
grwpiau ffocws - cryfderau grwpiau ffocws
A
- cyfle i godi themau newydd a chreadigol nad oedd yr ymchwilydd wedi eu rhagweld wrth lunio’r ymchwil
- aelodau’r grwp eu hunain sy’n llywio’r drafodaeth ac yn ymateb i’w gilydd = dim effaith yr ymchwilydd
23
Q
grwpiau ffocws - gwendidau grwpiau ffocws
A
- mae unigolion a phersonoliaethau cryf yn gallu llywio’r drafodaeth ac yn gallu effeithio ar ddynameg y grwp ffocws
- mae rhai unigolion yn amharod i rhannu eu profiadau personol gyda gweddill y grwp
- mae cynnal grwpiau ffocws yn codi cwestiynau am foeseg yr ymchwilydd sydd angen eu cydnabod, h.y. Mae’n anodd sicrhau cyfrinachedd o ddata o fewn grwp ffocws
24
Q
grwpiau ffocws -ymchwil hydredol
A
- mae’n bosib casglu data dros gyfnod estynedig o amser ac ailymweld a’ch lleoliadau ymchwil
- er enghraifft, byddai modd i chi ailddosbarthu holiaduron neu ail-wneud cyfweliadau ar ol bwlch o 20 mlynedd
- byddai hyn yn eich galluogi i gymharu data a gweld pa newidiadau cymdeithasol sydd wedi digwydd yn ystod y cyfnod
25
Q
dulliau arsylwi - arsylwi agored
A
- mae’r unigolion / grwp yn ymwybodol eu bod yn cael eu harsylwi gan ymchwilydd
- fodd bynnag, nid yw unigolion neu grwpiau o reidrwydd eisiau bod yn destun ymchwil, beth os nad ydynt yn barod i gytuno i gymryd rhan yn eich ymchwil?
26
Q
dulliau arsylwi - arsylwi cudd
A
- nid yw unigolion / grwp yn ymwybodol eu bod yn cael eu harsylwi gan ymchwilydd
- codi cwestiynau moesegol
27
Q
dulliau arsylwi - cryfderau arsylwi
A
- cynhyrchu data cyfoethog iawn am yr unigolion a’r grwpiau dan sylw
- arsylwi yn gallu cynhyrchu data annisgwyl ac amrywiol sy’n cynnwys themau nad oedd yr ymchwilydd wedi eu hystyried o flaen llaw
- os yw’n arsylwi cudd, gall cynhyrchu ddata dilys gan fod unigolion yn ymddwyn yn naturiol
28
Q
dulliau arsylwi - gwendidau arsylwi
A
- gallu fod yn ddull hir dymor, cymryd amser hir ac yn gostus
- ymchwilydd yn medru troi’n frodor, gan ddod yn rhan o’r ymchwil eu hunain, yn enwedig dros gyfnod o amseer hir (e.e. Troi’n aelod o’r gang sy’n destun o’r ymchwil) = berygl y bydd hynny’n effeithio ar gwrthrychedd yr ymchwil
- gall rhoi’r ymchwilydd mewn sefyllfa anodd a sensitif iawn os yw’r grwpiau dan sylw yn ymwneud a thorcyfraith
29
Q
samplu beth yw tuedd samplu
A
- pan fydd gormod o un math o berson wedi cymryd rhan yn eich ymchwil
- er enghraifft, mae’n bosib eich bod yn astudio profiad pobl ifanc o fwlio ar-lein ac os ydych wedi holi 9 merch ac 1 bachgenyna mae tuedd tuag at brofiadau merched yn eich data
30
Q
samplu - poblogaeth darged
A
- wrth ystyried samplu, y cam cyntaf yw diffinio pwy yn union yw’r boblogaeth mae’r ymchwilydd yn dymuno ymchwilio iddi
- bydd angen diffinio beth yn union mae’r boblogaeth yn ac ble mae nhw’n debygol o gael ei leoli
- ni fydd yr ymchwilydd yn casglu data gan unigolion sydd yn byw tu allan i ardal yr ymchwil
31
Q
samplu -sampl cynrychiadol ac anghynrychiadol
A
- samplu cynrychioladol fel arfer yn golygu dewis unigolion i gymryd rhan oddi ar restr o enwau, sef ffram samplu, er mwyn osgoi tuedd yn y data
- dull samplu anghynrychioladol yn cael ei defnyddio pan nad yw ffram samplu ar gael, neu fod yr ymchwilydd yn penderfynu nad oes angen gwneud hynny
- mae’n haws honni nad oes tuedd yn y data os defnyddiwyd techneg samplu cynrychioladol nag anghynrychioladol
32
Q
samplu - ffram samplu
A
- wrth ystyried poblogaeth yr astudiaeth, gall ymchwilwyr holi a oes rhestr yn bodoli sy’n cynnwys aelodau’r boblogaeth
- rhestrau sy’n bodoli yn barod:
- Corfrestr etholiadol
- Rhestr o blant mewn ysgol
- Llyfr ffon
- gall ymchwilydd defnyddio\r rhestrau hyn er mwyn dewis sampl i gymryd rhan yn yr ymchwil, os nad oes gan yr ymchwilydd yr adnoddau i wneud hyn, fydd yr ymchwilydd yn dewis sampl o unigolion ac yn gobeithio bydd y sampl yn cynrychioli gweddill y boblogaeth
