Málsaga

Question 1

Myndletur

Answer 1

Skrifletur þar sem eitt tákn/mynd merkir eitt orð eða hugtak. Málið er ekki tengt hljóði eða framburði. Það er teiknuð mynd af hlutnum eins og mynd af sól merkir þá sól.

Question 2

Fleygrúnir

Answer 2

Fleygrúnir er hluti af orðaskrift. Tákn sem merkja orð en táknið er ekki mynd hlutnum.

Question 3

Hvaða þjóð notar orðaskrift

Answer 3

Kínverjar nota orðaskrift

Question 4

Stafrófsskrift

Answer 4

Í stafrófsskrift eru ákveðin tákn fyrir ákveðin hljóð

Question 5

Hverjir eru kostir og gallar myndleturs?

Answer 5

Einn kostur þess er sá hversu auðvelt er að skilja málið en gallinn er sá að það er ekki hægt að teikna alla hluti, eins og svengd.

Question 6

Hverjir eru kostir og gallar orðaskriftar?

Answer 6

Kostur hennar hennar er sá að ritmálið tengist ekki framburði þannig að allir kínverjar geta lesið máli.

Question 7

Hverjir eru kostir og gallar stafrófsskriftar?

Answer 7

Kosturinn er sá að það eru fá tákn sem þarf að læra til að skilja ritmálið og það er auðvelt að mynda orð með þessum fáu táknum. Gallinn er sá að menn þurfa að kunna viðkomandi tungumál til að skilja ritmálið þar sem það er tengt framburði.

Question 8

Hver var útskýring Biblíunnar á að við töluðum ekki lengur sama tungumál?

Answer 8

Að mennirnir, sem töluðu allir sama tungumálið hafi byggt turn til að vera sem næst guði. En guð teiddist og tvístraði þeim um alla jörðina.

Question 9

Hvað hét turninn í Mósebók?

Answer 9

Babel

Question 10

Hvaðan kom tungumálið skv. biblíunni?

Answer 10

Guð gaf Adam tungumálið

Question 11

Hver var tilgangur tungumálsins skv. biblíunni?

Answer 11

Að gefa mönnum tungumál til að auðvelda samskipti þeirra við guð. Þetta færi fram í bænum mannanna.

Question 12

Hvaða tvö tungumál hafa verið talin æðri eða guðlegri?

Answer 12

Hebreska og latína

Question 13

Hvenær leit þróunarkenning Darwins ljós?

Answer 13

1859

Question 14

Hver var ástæða þess að kirkjunnar menn voru ósáttir við Þróunarkenningu Darwins?

Answer 14

Hún gekk þvert á sköpunarkenningu biblíunnar

Question 15

Hvað er samanburðarmálfræði?

Answer 15

Þar er leitast við að flokka tungumál eftir skyldleika

Question 16

Hvað hét frumkvöðull samanburðarmáfræðinnar?

Answer 16

Rasmus Rask

Question 17

Á hvaða tíma var farið að flokka tungumál eftir ættum?

Answer 17

Í upphafi 19. aldar

Question 18

Hvað eiga germönsk og rómönsk mál sameiginlegt?

Answer 18

Þau eiga sameiginlegan forföður

Question 19

Hvað er langt síðan jarðarbúar töluðu indóevrópsku?

Answer 19

6-7000 ár

Question 20

Ein dýrategund hefur getað lært táknmál. Hver er sú tegund.

Answer 20

Simpansar

Question 21

Talið er að forfeður okkar Neanderdalsmennirnir hafi ekki getað talað. Hver gæti hafa verið ástæðan fyrir því.

Answer 21

Barkarkýli þeirra var staðsett mjög ofarlega í hálsinum og gátu þeir því ekki framleitt nema mjög talmörkuð hljóð

Question 22

Hvaða hlutverki gengdu lögsögumenn?

Answer 22

Þeir lærðu og kunnu lög og voru því lögfræðingar þess tíma

Question 23

Hvenær var Alþingi stofnað?

Answer 23

930

Question 24

Hvað hét fyrsta ritmál Íslendinga?

Answer 24

Rúnaletur

Question 25

Hver var talinn vera faðir rúnastafrófsins?

Answer 25

Óðinn

Question 26

Hvað merkir orðið „rún"?

Answer 26

Leyndardómur

Question 27

Hvað eru til mörg tungumál í heiminum?

Answer 27

5-6000

Question 28

Hver er talinn vera fyrsti vísirinn að ritmáli?

Answer 28

Hellamyndir

Question 29

Hvaða þjóð var fyrst til að þróa með sér orðaskrift?

Answer 29

Súmerar

Question 30

Hvar var Súmería?

Answer 30

Þar sem Írak er núna

Question 31

Hvenær er talið að orðaskrift hafi orðið til?

Answer 31

Um 4000 f.Kr.

Question 32

Hvert var næsta skref í myndun ritmálsins?

Answer 32

Fleygrúnir

Question 33

Hver er skilgreiningin á fleygrúnum?

Answer 33

Tákn sem sýna ekki endilega mynd af hlutnum sem það táknar

Question 34

Fleygrúnir eru dæmi um...

Answer 34

Orðaskrift

Question 35

Kínverskan byggir á...

Answer 35

Orðaskrift

Question 36

Hvað þurfa Kínverjar að kunna mörg tákn til að geta lesið dagblað?

Answer 36

5000

Question 37

Hver er helsti kostur orðaskriftar?

Answer 37

Ekki er nauðsynlegt að kunna tungumálið til að geta lesið orðaskrift

Question 38

Um 4000 f.Kr. varð til annað kerfi sem nefnist híeróglýfur. Hvaðan kom það?

Answer 38

Frá Forn-Egyptum

Question 39

Hver er merking orðsins „híeróglýfur"?

Answer 39

Helgur úrskurður

Question 40

Hvaða breyting átti sér stað með híeróglýfunum?

Answer 40

Hvert tákn fór að tákna hljóð eða bókstaf

Question 41

Hvaða stakkaskiptum tók ritmálið um 1500 f.Kr.?

Answer 41

Menn byrjuðu að tengja hljóð og tákn

Question 42

Þjóð ein við Miðjarðarhafi var fyrst til að þróa með sér ákvðeið ritkerfi. Hvað nefndist það?

Answer 42

Atkvæðaskrift

Question 43

Hvað nefndist þjóðin við Miðjarðarhafið sem þróaði með sér ritkerfið?

Answer 43

Fönikíumenn

Question 44

Hver er skilgreiningin á atkvæðaskrift?

Answer 44

Eitt tákn nær yfir eitt atkvæði

Question 45

Ritmál hvaða þjóðar byggir á atkvæðaskrift?

Answer 45

Japana

Question 46

Grikkir tóku upp atkvæðaskrift og þróuðu hana. Hvað heitir skriftin sem varð til hjá þeim?

Answer 46

Stafrófsskrift

Question 47

Hver er skilgreiningin á stafrófsskrift?

Answer 47

Hvert einstakt tákn nær yfir eitt hljóð

Question 48

Hvaða þjóð tók upp stafrófsskriftina frá Grikkjunum?

Answer 48

Rómverjar

Question 49

Alþjóðlega nafnið á stafrófinu er alfabet. Hver er útskýringin á nafninu?

Answer 49

Nafnið er myndað úr fyrstu tveimur stöfunum í gríska stafrófinu.

Question 50

Hvað eru margir stafir í íslenska stafrófinu?

Answer 50

32

Question 51

Hvenær tóku íslendingar upp latneska stafrófið?

Answer 51

Í kringum árið 1000. e.Kr.

Question 52

Hvaða lönd eru með kryllískt stafróf?

Answer 52

Búlgaría og Rússland

Question 53

Hvað heitir stafrófið sem notað er í Ísrael?

Answer 53

Hebreskt stafróf

Question 54

Rúnir voru notaðar til að rita frásagnir af norrænu guðunum. Rétt eða rangt

Answer 54

Rangt

Question 55

Hvar fannst elsta rúnarista sem hefur fundist á Íslandi?

Answer 55

Á tréskóflu

Question 56

Hver var megintilgangur rúna á 17. öld?

Answer 56

Þær voru notaðar í galdraskyni

Question 57

Hver var höfundur fyrstu málfræðiritgerðarinnar?

Answer 57

Fyrsti málfræðingurinn

Question 58

Hvert var innihald Fyrstu málfræðiritgerðarinnar?

Answer 58

Í henni mátti finna lýsingu á framburði sérhljóðanna um miðja 12. öld

Question 59

Hvað heitir kvísl germönsku málaættarinnar sem íslenskan og hin Norðurlandamálin tilheyra?

Answer 59

Norðurgermanska kvíslin

Question 60

Hvaða hluti tungumálsins hefur tekið mestum breytingm í aldanna rás?

Answer 60

Framburður sérhljóðanna

Question 61

Hvað heitir tungumálið sem er forfaðir flestra evrópska mála?

Answer 61

Indóevrópska

Question 62

Hvaða aðferðum beittu menn þegar þeir rannsökuðu skyldleika tungumála?

Answer 62

Þeir báru saman orð sem höfðu sömu merkingu á mörgum tungumálum

Question 63

Ungverska og eistneska eru af indóevrópskum uppruna. Rétt eða rangt?

Answer 63

Rangt

Question 64

Finnska er ekki germanskt tungumál. Rétt eða rangt?

Answer 64

Rétt

Question 65

Pater -> father. Hvað heitir þessi uppgötvun?

Answer 65

Germanska hljóðfærslan

Question 66

Hvenær voru Germanir uppi?

Answer 66

Frá 1500 f.Kr. til 100 e.Kr.

Question 67

Hvað heitir germanska greinin sem Enska og Þýska tilheyra?

Answer 67

Vesturgermanska

Question 68

Hvað heitir það tungumál germönsku málættarinnar sem við vitum að dó út?

Answer 68

Gotneska

Question 69

Hvenær var frumnorræna töluð á Norðurlöndunum?

Answer 69

300-800 E.Kr.

Question 70

Rökstyðjið það að tungumál mannanna sé guðs gjöf og hæfileikinn að nema mál sé kominn frá guði.

Answer 70

Maðurinn hefur sál og málið kemur frá sálinni. Í biblíunni stendur að tungumálið sé komið frá guði.

Question 71

Hvaða rök styðja það að tungumálið hafi þróast með manninum og ekkert hafi haft með yfirnáttúruleg öfl að gera?

Answer 71

Þegar fólk flutti úr skógunum yfir á sléttu var komin aukin þörf fyrir frekari samskipti. Málið kviknaði útfrá hljóðum sem frummenn mynduðu til að halda samskiptum. Þessi mál þróuðust svo yfir í það tungumál sem við tölum núna.

Question 72

Getur sköpunarsaga Biblíunnar á einhvern hátt samrýnst þróunarkenningu Darwins?

Answer 72

Sköpunarsaga Biblíunnar og Þróunarkenning Darwins er ekki beint hægt að samrýna þar sem að Biblían segir að guð hafi skapað Adam fullgerðan en þróunarkenningin segir að manneskjan hafi þróast úr öpum. Það væri hægt að samrýna þetta tvennt með þeim hætti að segja að guð hafi skapað heiminn og svo hafi þróunarkenningin tekið við.

Question 73

Geta dýr tjáð sig? Ef svo er, í hvaða skilningi og hvað nær tjáning þeirra langt?

Answer 73

Dýr geta tjáð sig, en með mismundandi tilgangi. Þau ná hinsvegar ekki að tjá sig jafn fullkomnlega og mennirnir.

Question 74

Ein dýrategund hefur getað lært táknmál upp að ákveðnu marki en ekki náð valdi á mismunandi hljóðum ril að tjá málið með tali. Hvaða dýrategund er þetta og hvað teljið þið að hamli því að hún geti lært tungumál?

Answer 74

Simpansar hafa getað lært táknmál en þeir hafa ekki nógu fullkomin talfæri til að tala tungumál.

Question 75

Hvernig getur mállaust og heyrnalaust fólk lært að tala? Getur táknmál orðið eins fullkomið og talmál?

Answer 75

Heyrnalaust og mállaust fólk talar táknmál. Dæmi er um að mállaust fólk hafi búið til sitt eigið táknmál. Það byggir á augnsambandi, líkamsstöðu og svipbrigðum.

Question 76

Latína

Answer 76

Latína er tungumál sem Rómverjar töluðu til forna en er dautt í dag. Latína er mikið notað í fræðigreinum eins og læknisfræði.

Question 77

Hebreska

Answer 77

Hebreska er tungumál gyðinga og var endurvakið í Ísrael þegar það var stofnað.

Question 78

Þróunarkenning Darwins

Answer 78

Þróunarkenning Darwins er kennd við Charles Darwin og snýst um það hvernig líffverur hafa þróast á jörðinni. Kenningin heldur því fram að lífverur hafi ekki verið skapaðar í eitt skipti fyrir allt heldur hafi þær þróast fá sameiginlegum forfeðrum

Question 79

Indóevrópska

Answer 79

Indóevrópska er talin hafa verið töluð um allan heim fyrir 6-7 þúsund árum. Uppruni hennar er talinn vera í austur evrópu.

Question 80

Frá hvaða tíma eru elstu rúnaristir sem hafa fundist?

Answer 80

200 e.Kr.

Question 81

Hvaða tungumál töluðu fyrstu landnámsmennirnir á Íslandi?

Answer 81

Vestur norrænu

Question 82

Hvaða heimildir geymir ritið sem gengur undir nafninu Silfurbiblían?

Answer 82

Hún geymir heimildir um hvernig frumgermanska tungumálið var á 4. öld e.Kr.

Question 83

Hvað nefnist Silfurbibían öðru nafni?

Answer 83

Codex Argentus

Question 84

Á hvaða tungumáli er Siflurbiblían skrifuð?

Answer 84

Gotnesku

Question 85

Hvenær er afritið af Silfurbiblíunni skrifað?

Answer 85

500 e.Kr.

Question 86

Hvaða breytingar áttu sér stað á frumnorrænu/norðurgermönsku á átunum 300-800 e.Kr.?

Answer 86

Hljóðvörp og klofning

Question 87

Hvað kallast breytingin - Gastir -> gestir

Answer 87

i-hljóðvarp

Question 88

Hvað kallast beytingin - kaka -> kökur?

Answer 88

u-hljóðvarp

Question 89

Hvað kallast breytingin gera -> bjarg?

Answer 89

Klofning

Question 90

Landnámsöld var á árunum...

Answer 90

874-930

Question 91

Stóra brottfall sýnir fram á...

Answer 91

Breytingu úr frumnorrænu yfir í norrænu

Question 92

Hvaða fimm atriði hafa verið talin ástæða þess að engar mállýskur séu á íslensku?

Answer 92

Ekkert frumbyggjamál var fyrir í landinu, samgöngur voru nokkuð tíðar, málsvæðið var hringlaga, þrjár kynslóðir bjuggu iðulega á bæjum og þjóðin byrjaði snemma að skrifa.

Question 93

Hvaða tveir atburðir áttu sér stað á Íslandi árið 1000?

Answer 93

Kristnitakan og koma latneska stafrófsins

Question 94

Hvaða ártöl marka þjóðveldisöld Íslendinga?

Answer 94

930-1262/4

Question 95

Hvað var það fyrsta sem Íslendingar skráðu með nýju stafrófi?

Answer 95

Helgir textar

Question 96

Hvaða þrjú rit voru rituð fljótlega eftir að stafrófið kom til landsins?

Answer 96

Íslendingabók, Landnáma og Fyrsta málfræðiritgerðin

Question 97

Hver var höfundur Íslendingabókar?

Answer 97

Ari fróði

Question 98

Hvað er bókfell?

Answer 98

Skinn sem skrifað var á

Question 99

Indóevrópska

Answer 99

Hún var líklega töluð fyrir um 6-7 þúsund árum í austanverðri Evrópu en engar heimildir eru til um hana.

Question 100

Samanburðarmálfræði

Answer 100

Samanburðarmálfræði einkennist af því að bera tungumál saman, finna skyldleika þeirra og að rekja þróun þeirra aftur til sameiginlegs forföðurs.

Question 101

Þróunarkenning Darwins

Answer 101

Þróunarkenning Darwins snýst um það hvernig líf hefur þróast á jörðinni.

Question 102

Orðaskrift

Answer 102

Eitt tákn eða mynd merkir eitt orð.

Question 103

Hverjir eru taldir hafa þróað orðaskrift allra fyrstir?

Answer 103

Súmerar

Question 104

Súmerar

Answer 104

Súmerar bjuggu í Suður-Mesópatómíu (núverandi Írak) um 4000 f.Kr.